Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Ba Taata Nibasobora Bata Kwikara Baine Enkorarana Enungi na Batabani Baabo?

Ba Taata Nibasobora Bata Kwikara Baine Enkorarana Enungi na Batabani Baabo?

Ba Taata Nibasobora Bata Kwikara Baine Enkorarana Enungi na Batabani Baabo?

“BAITU taata, habwaki omanyire ebintu bingi?” Mutabani waawe yakakukaguzaaga ekikaguzo ekirukuhuniriza nk’eki? Kasumi ako, obundi okehurra n’okyesiimisa kuba taata. Baitu kakuba mutabani waawe akora ekirukukiraho, akagendera h’amagezi gaawe akatunga ebirungi?​—Mali eki nikisobora kukusemeza muno n’okukiraho. *​—Enfumo 23:15, 24.

Baitu hanyuma y’emyaka, mutabani waawe akyakwesiimisa? Rundi nikisisana ngu obw’agenda nakura, ekitiinisa eky’akwiniire kigenda nikikeeha? N’osobora kwikara oine enkoragana enungi na mutabani waawe obw’arukuba n’akura kuruga mu busigazi kufooka omusaija? Katubanze turole emu ha mitalibaine bataata eyibatunga.

Emitalibaine Esatu

1. KUBURWA OBWIRE: Omu mahanga maingi, bataata nubo bakira kurolerra amaka gaabo omu byentahya. Obwire oburukukira obwingi emirimo yabo ebetaagisa kutaba mu ka haihi ekiro kyona. Omu biikaro ebimu, bataata bamara obwire buke muno n’abaana baabo. Okuseruliiriza okwakozerwe omu ihanga lya Bufaransa kukooleka ngu bataata omu ihanga eri bamara edakiika ezitarukuhika 12 bali n’abaana baabo.

EKY’OKUTEKEREZAAHO: Omara obwire oburukwingana ki na mutabani waawe? Omu wiiki emu rundi ibiri ezirukwongeraho, habwaki otahandiika esaaha ez’oramara n’obaza nauwe buli kiro? Ebirarugamu nibiija kukuhuniiriza.

2. KUTABA N’EKYOKURORRAHO EKIRUNGI: Abasaija abamu batasobole kuba n’ekoragana enungi na baisebo. Jean-Marie arukwikara omu Bufaransa nagamba ati: “Nyowe na ise nyowe titwabazaaga.” Jean-Marie akakwatwaho ata? Nagamba ati: “Kikaletaho ebizibu ebinkaba ntarukunihira, ekyokurorraho, kingumira kubaza na batabani bange.” Omu nyikara ezindi, abasaija bamanyire kurungi baisebo, baitu tibaine enkoragana enungi ey’esemeriire kuba hagati ya taata n’omutabani. Philippe, ow’emyaka 43, nagamba ati: “Ise nyowe kikamugumira muno kunyoleka okugonza. Kandi hati, nyesangire ngu nyine kutamu amaani kurora nayoleka mutabani wange okugonza.”

EKYOKUTEKEREZAAHO: Oyehurra ngu enkoragana yaawe na sso ekwataho omulingo otwazaamu mutabani waawe? Oyesangire n’ohondera ekyokurorraho ekirungi rundi ekibi sso ekiyakuteriireho? Omu mulingo ki?

3. ENTEKEREZA ETAHIKIRE: Omu biikaro ebimu, abantu tibafaaho omugaso gw’abataata omu kukuza abaana. Luca ayakuliire omu bugwaizooba bwa Bulaaya nagamba ati: “Nambere nakuliire, abantu baatekerezaaga ngu kurolerra abaana mulimo gw’abakazi.” Omu biikaro ebindi, bataata bekambisibwa kufubira abaana kyonka. Ekyokurorraho, George ayakuliiire omu ihanga limu omu Afrika nagamba ati: “Mubuhangwa bwaitu, bataata tibazaana n’abaana baabo habwokuba nibatiina ngu kinu nikiija kuleetera abaana kubarabyamu amaiso. Nahabweki kyangumiraga kuba haihi na ise nyowe.”

EKY’OKUTEKEREZAAHO: Omu kiikaro orukwikaramu, bataata banihirwamu ki? Begesiibwe kurora kukuza abaana nk’omulimo gw’abakazi? Bataata bekambisibwa kwoleka engonzi n’okufaayo hali batabani baabo, rundi entekereza nk’egi erorwa nketahikire?

Obworaaba oli taata arukutunga emitalibaine nk’enu n’endi, n’osobora ota kuba musinguzi? Tekerezaaho amagezi ganu.

Tandika Mutabani Waawe Akyali Muto

Aboojo bakira kuzaarwa n’ekihika eky’okwegera hali baisebo. Nahabweki mutabani waawe obwaraaba akyali muto, weyongere kukurakuraniza ekihika ekyaine. Eki n’osobora kukikora ota? Kandi n’osobora ota kutunga obwire obwokuba nauwe?

Obukiraaba nikisoboka, emirimo yaawe eya butoosa gikorre hamu na mutabani waawe. Ekyokuroraho, obworaaba n’okora emirimu ey’omu ka, mwete mukole hamu. Heereza omwana waawe ekisingolezo rundi ekitiyo ekitaito. Busaho kugurukyagurukya, naija kusemererwa kukorra hamu na ise! Nikisobora kukuleetera kumara obwire bwingi ha mulimo; baitu noija kugumya obunywani bwanyu, kandi noija kuba n’omwegesa kuba mukozi murungi. Omu busumi bwa kara, Baibuli ekekambisa bataata kukorra hamu n’abaana baabo omu mirimo yaabo eya buli kiro n’okukoseza obwire obu kubaza nabo, hamu n’okubegesa. (Ekyebiragiro 6:6-9) Mali amagezi ganu nigakyakora na hati.

Ekindi, otagarukira ha kukorra hamu na mutabani waawe kyonka baitu tunga obwire kuzaanamu nauwe. Kuzaana na mutabani waawe tikigarukira ha kukuha omugisa gw’okwegonzaamu kyonka baitu nikikiraho. Kuseruliiriza kwoleka ngu bataata obu bazaana n’abaana baabo, kyekambisa abaana kuba n’obumanzi n’okugonza kukora ebintu ebindi bingi.

Taata kuzaana na mutabani we kiine omugaso ogundi gw’amaani. Omuseruliirizi omu ow’arukwetwa Michel Fize nagamba ngu: “Omwana abaza kurungi muno na ise kurabira omu kuzaana.” Omu bwire bw’okuzaana, taata n’asobora kwoleka mutabani we engonzi kurabira omu bigambo n’ebikorwa. Omu kukora eki, nauwe aba namwegesa kwoleka engonzi. André taata arukwikara omu Bugirimaani nagamba ati: “Mutabani wange obw’akaba akyali muto, twakiraga kuzaana hamu, namugwaga munda kandi nauwe akeega kunyoleka okugonza omu mulingo nugwo gumu.”

Obwire bw’okubyama nako kasumi taata akasobora kukozesa kwoleka mutabani we okugonza. Butoosa musomere sitore kuruga omu bitabu, kandi ohuliirize obwaraaba nakugambira ebimusemiize n’ebimweralikiriize omu kiro eki. Obworakora kinu, naija kwanguhirwa kwikara nabaza naiwe n’obwarakura.

Gumizaamu n’Ogonza Ebintu eby’Arukugonza

Aboojo ensinganto abamu nibasobora kutagonza kubaza na baisebo. Kakuba mutabani waawe azooka nayehurra kubi habw’ebikaguzo byawe, otateekereza ngu taine kintu kyona ekyarukugonza kubazaaho. N’asobora kubaza naiwe kakuba ohinduramu omulingo orukubazaamu nauwe.

Jacques, taata arukwikara omu Bufuransa, haroho obukimugumira kubaza na mutabani we arukwetwa Jérôme. Baitu omu kiikaro ky’okuhambiriza mutabani we kubaza, ahinduramu enkora​ kandi atandika kuzaana nauwe omupiira. Jacques nagamba ati: “Hanyuma y’okukora ebisasaizi, twaikarraga ha bunyansi tuhumuraho kake. Obu nubwo obwire mutabani wange yangambiraga ekimuli ha mutima. Eky’okuba hamu kyonka kikaleetaho enkoragana ey’embaganiza hagati yange nauwe.”

Baitu kakuba mutabani waawe aba atarukugonza mizaano? André naijuka n’okusemererwa obwire obuyamaraga narora enyunyuuzi na mutabani we. Nagamba ati: “twaikarraga ha butebe omu mbeho ekiro, twayefubikaga obu nitunywa cai kandi turora haiguru. Twabazaahoga Ogu ayahangire enyunyuuzi. Twabazaahoga ensonga ezirukutukwataho. Twabazaahoga haihi buli kimu.”​—Isaya 40:25, 26.

Baitu, kakuba oba otarukugonza kukora bimu ha bintu ebisemeza mutabani waawe? Omu nyikara egi, nikisobora kukwetagisa kwerekesa ebyorukugonza. (Abafiripi 2:4) Ian arukwikara omu South Africa nagamba ati: “Nagonzaga muno eby’emizaano kukira mutabani wange. Yagonzaaga enyonyi na kompyuta. Nahabweki nanyowe nkatandika kugonza ebintu ebi, namutwaraga kurora enyonyi kandi twazaanaga emizaano y’enyonyi ha kompyuta. Nintekereza ngu habwokuba twayegondezaaga omu bintu binu, Vaughan akasobora kwanguhirwa kubaza nanyowe hataloho kutiina kwona.”

Mukonyere Kweyikiririzaamu

“Dora taata, dora!” Mutabani waawe yakakubalizaaga ebigambo nk’ebi hanyuma y’okwega ekintu ekihyaka? Hati obwaraaba ali nsingaanto, nahati nakyagonza ngu omusiime habw’ekyakozere? Obundi nangwa. Baitu nabwo nayetaaga kusiimwa obwaraaba ali w’okukura aine entekereza enungi.

Wetegereze Yahwe Ruhanga ekiyagambiire omu ha baana be. Yesu obw’akaba n’agenda kutandika akasumi ak’embaganiza omu bwomeezi bwe omu nsi, Ruhanga akamwoleka okugonza omu maiso g’abantu boona obuyagambire ngu: “Ogu nuwe Mwana wange oundukugonza, ounsemereriirwe muno.” (Matayo 3:17; 5:48) Ky’amananu ngu oine obujunaanizibwa obw’okuhana n’okwegesa mutabani waawe. (Abefeso 6:4) Baitu oserra omugisa ogw’okumwoleka ngu n’osiima ebintu ebirungi eby’abalize n’ebyakozere?

Abasaija abamu kibagumira kwoleka okusiima n’okugonza. Nibasobora kuba bakuliire omu maka nambere abazaire bateeka omutima ha nsobi hatali ebirungi. Obw’oraaba nukwo wakuziibwe, nikiija kukwetaagisa kutamu amaani kukonyera mutabani waawe kweyikiririzaamu. Eki n’osobora kukikora ota? Luca, outusangirwe tubalizeeho, akwataniza na mutabani we ow’emyaka 15 arukwetwa Manuel kukora emirimo ey’omu ka. Luca nagamba ngu: “Obwire obumu, ngambira Manuel kukora omulimo wenka kandi ngu kakuba anyetaaga ninyija kwija. Obwire oburukukira obwingi, akora omulimo ogu wenka. Obusinguzi obu bumukonyera kumarwa n’okweyikiririzaamu. Obwagukora kurungi, musiima. Obwatagukora kurungi nk’oku abaire nanihira, nabwo mwoleka ngu ninsiima habw’amaani atairemu.”

N’osobora n’okuletera mutabani waawe kweyikiririzaamu obu n’omukonyera kuhika ha bigendererwa eby’amaani omu bwomeezi. Baitu kakuba atahika ha bigendererwa ebi omu kasumi obaire n’onihira? Rundi kakuba ebigendererwa bye biba bitali bibi, baitu iwe tinibyo wakumugondiize? Omu nyikara nk’egi, nikisobora kukwetaagisa kwekebiija ebintu eby’orukumunihirramu. Jacques outusangirwe tubalizeeho nagamba ati: “Ndengaho kukonyera mutabani wange kweteraho ebigendererwa ebyarukusobora kuhikaho. Baitu ndengaho n’okurora ngu yayeteraho ebigendererwa bye habwe. Hanyuma ndengaho kumwijukya ngu aine kutwara obwire bwe kuhikikiriza ebigendererwa bye.” Obw’orahurra ebitekerezo bya mutabani waawe, musiime habw’amaani ge, kandi omwekambise kusemezaamu nambere alemerwe. Obworakora oti, noija kuba n’omukonyera kuhika ha bigendererwa bye.

Amananu gali, enkoragana yaanyu niija kubamu ebizibu ebitali bimu. Baitu hakumalirra mutabani waawe naija kugonza kuba haihi naiwe habwokuba buli omu agonza kuba haihi n’omuntu ow’arukumukonyera kuba musinguzi.

[Obugambo obuli hansi]

^ N’obukiraaba ngu ekicweka kinu nikibazaaho enkoragana hagati ya bataata n’abatabani baabo, emisingi erukubazibwaho n’ekonyera na ha nkoragana hagati ya bataata na bahara baabo.