Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

O Kuila o Jitata a Tokala ku Longa o Tuana Maka Alungu ni ku di Zeka?

O Kuila o Jitata a Tokala ku Longa o Tuana Maka Alungu ni ku di Zeka?

Atangi a Madivulu Metu Ebhula . . .

O Kuila o Jitata a Tokala ku Longa o Tuana Maka Alungu ni ku di Zeka?

▪ O jitata ene mu bhanga ioso phala ku langa o tuana ku mauhaxi a sambukila. O jitata a bhanga ué ioso phala ku langa o tuana mu maka ijila mu ku kaiela o ukexilu ua iibha. Ene a tena ku bhanga kiki, mu ku longa o tuana tuâ maka alungu ni ku di zeka. (Jisabhu 5:3-23) O jitata a tokala ku longa o tuana, mukonda o tuana ene mu alondekesa ufusa mu Mutelembe ua izunzumbia, mu Internete, mu madivulu, ni mu ima iéngi.

O mulongexi, ni musoneki a mu ixana Diane Levin, uambe: “Se-ku maka se o tuana tu’etu a mu di longa ia lungu ni ku di zeka, maji o maka, o kuijiia se ihi ia mu di longa, kitala kiahi kia tokala ku di longa, ni nanhi ua mu a longa. O tuana a tena ku di longa o maka alungu ni ku di zeka mu ididi ioso-ioso.”

O jitata a tokala ku langa o tuana tuâ, ku ibanzelu ia iibha ia mundu ia lungu ni ku di zeka. (Jisabhu 5:1; Efezo 6:4) O tuana a tokala kuijiia se kiebhi ki kalakala o mukutu, kiebhi kia tokala ku di langa, ni kiebhi kia tokala ku dibhana ni athu ala ni ukexilu ua iibha. Ande dia kitala kia kikumbi—o munzangala ua tokala uijiia o kitala ki mateka o jihanji ja diiala, mba muhatu ku mesena o ku kazala—o kilumba ua tokala uijiia ihi ia-nda bhita ni mukutu uê, ni mukonda diahi, ni kiebhi ki bhita o kibhubhe kia manhinga. O tu minzangala a tokala ejiia o maka alungu ni kibhubhe ku kilu. Se o tuana, ana-ndenge hanji, o jitata a tokala ku a longa o majina a idiandu ia mukutu. O jitata ja henda a longa o tuana tuâ pondo jitatu ja beta-kota ia lungu ni idiandu ia mukutu, kuila: (1) O idiandu ujitu ua dikota. (2) Maka ka tokala ku a zuela mu ukexilu ua iibha. (3) Ka tokala ku ilondekesa muthu, mba kueha kuila athu engi a xaxata. Kioso o tuana kiaia ni ku kula, o jitata a tokala ku a jimbulula se kiebhi kiemita o muhatu. *

Kithangana kiahi kia tokala o jitata ku mateka o ku longa o tuana? Saí jitata ejiia kuila a tokala ku mateka mu undenge. O munzangala ua diiala nange u mateka o kibhubhe ku kilu, mu kitala kia 11, mba 12 a mivu. O ukexilu iú, u bhangesa o tuana ku divua kia iibha, se ene kejiia se ihi ia mu bhita ni mikutu iâ. O tuana a tokala ejiia kuila se-ku kima kia iibha kia mu bhita ku mikutu iâ. Kiki kiene o kithangana kia tokala ku a kuatekesa kuijiia o valolo ia ku kaiela o milongi ia Bibidia—o milongi íii, kene mu longa mu ji xikola.—Jisabhu 6:27-35.

[Tanga mu luji]

^ kax. 5 O jitata a tena ku sanga kikuatekesu ku maka enhá mu madivulu a bhange o Jimbangi ja Jihova, kála: Despertai! de Maio 2006, mu mbandu iambe: “Como Preparar sua Filha Para a Primeira Menstruação,” mu jimbandu ja 10-13; Os Jovens Perguntam—Respostas Práticas, Volume 2, kibatulu 6: “O Que Está Acontecendo Com Meu Corpo?” ni Mulangidi ua 1 ua Katanu ua 2011: “Milongi i Zediuisa o Muiji—Longa o Ukexilu Uambote ku An’ê,” mu jimbandu ja 19-21.