Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

“Chʼikhi kankañamarukix jan alkatasimti”

“Chʼikhi kankañamarukix jan alkatasimti”

“Chʼikhi kankañamarukix jan alkatasimti”

“Tatitur taqi chuymamampi katuyasim; juman chʼikhi kankañamarukix jan alkatasimti.” (PRO. 3:5.)

1, 2. 1) ¿Kuna jan walinakansa awisax uñjassna? 2) Jan walinakan uñjasisasa, yantʼanakar saykatañatakis ukat mä amtar puriñatakisa, ¿khitirus atinisiñasa, ukat kunatsa?

 WALJA irnaqirinakaruw Claudian * patronapax khitanukxi. “Inas nayar khitxarakchitani” sasaw uka kullakax llakisi. ¿Jan irnaqäwin uñjasini ukhax kamachanisa? ¿Kuna qullqimpis gastonakaps pagani? Ukat Pamela sat yaqha kullakaxa kawkintï yatiyirix wal munaski uka chiqaruw yanaptʼir sarañ munaraki; ukampis ¿uk lurañapax wakisispati? Ukatxa, pä tunk marani Samuel sat waynitux yaqha kasta llakinirakiwa. Jupax wawäkasaw qʼañu luräwinak uñchʼukiritayna, uka qʼañu luräwinakar jan mayampi kuttañatakiw jichhax chʼamachasiski. ¿Kunjamsa uka yantʼar atipjaspa?

2 Jan walinakan uñjasisasa, yantʼanakar saykatañatakisa ukat kuna amtar puriñatakisa, ¿khitirus jumax alkatasta jan ukax atinista? ¿Diosarut ‘llakinakam katuytaʼ jan ukax juma pachparukich atinista? (Sal. 55:22.) Bibliax akham sistuwa: “Tatitux aski jaqinakaruw imaski, arnaqasitanakaparusti istʼarakiwa” sasa (Sal. 34:15). Ukhamasti, Jehová Diosar taqi chuyma atinisiñasawa, janiw amuyusarukix alkatasiñasäkiti (Pro. 3:5).

3. 1) ¿Kunjamatsa Diosar taqi chuym atinisitas uñachtʼaysna? 2) ¿Kunatsa yaqhip jilat kullakanakax jupa pachparuki atinisipxi?

3 ¿Kunjamatsa Jehová Diosar taqi chuym atinisitas uñachtʼaysna? Taqi kunsa Jupan munañaparjam lurañasawa. Ukatakix yatiñkankaña mayisiñasawa. Ukampis yaqhip jilat kullakanakatakixa, Diosar taqi chuym atinisiñax chʼamakïspawa. Lidia sat mä kullakax akham siwa: “Janiw nayax Jehová Diosar taqi chuym atinisirjamäkti” sasa. ¿Kunatsa ukham sispacha? “Janiw tatajampix sum apaskti. Ukat mamajas janirakiw nayatxa amtaskiti. Sapa imill wawakiw jilsuwayta. Ukatxa, naya pachpa chʼamachasisakiw nayrar sartawayarakta” sasaw kullakax qhanañchi. Ukhamasti, Lidiatakix yaqhanakar atinisiñax chʼamawa. ¿Kunsa ukampix amuytanxa? Kunapachatï maynix kuns yäpar lurañ yati, jan ukax jan walinakatsa chʼamapampiki mistu ukhaxa, janiw yaqhan yanaptʼatäñ suykiti. Irpir chuymaninakampis niya ukhamarakiw pasaspa. Sañäni, wali yatxattʼat mä irpir chuymanix Diosar mayisiñat sipansa amuyupar atinisisaki taman kuns lurxaspa ukhax janiw walïkaspati.

4. ¿Kuna tuqinakatsa aka yatichäwin parlaskañäni?

4 Maysa tuqitxa, kuntï oracionan mayktan ukarjam phuqañataki chʼamachassna ukat arunakaparjam sarnaqasin yanaptʼassna ukwa Jehová Diosax muni. Ukhamax ¿kunapachas Jehová Diosar llakinakas katuyañäni ukat jiwaspachas askichañataki chʼamachasiñäni? ¿Mä amtar puriñatakix kunanakat amuyasiñas wakisispa? ¿Yantʼanakar atipañatakix kunatsa Jehová Diosar mayisiñasa? Uka tuqinakatwa jichhax Bibliarjam amuytʼañäni.

Llakinakan uñjasisa

5, 6. ¿Asiria jaqinakamp jiskʼachatax kunsa Ezequiasax luräna?

5 “Ezequías reyisti Israelan Tatit Diosaparuwa alkatasïna. [...] Tatitumpipuniwa suma sarnaqäna, janiw jupatxa saraqkänti, ukhamarakiw jupax phuqhäna Moisesaru Tatitux mandamiento arunakapa churkäna ukanakxa” sasaw Bibliax qhanañchi (2 Rey. 18:5, 6). Mä kutixa, Asiria marka apnaqiri Senaquerib sat reyiw jan atipkaña ejercitopampi Judá uraqir jutasin walja markanak katuntatayna, ukat Jerusalén markar katuntañatakiw niy jakʼachasiskäna. Ukampis janïr purkasaxa, Jerusalenan jakir jaqinakar jiskʼachiriw mä jilïr oficialampi ukat pä yanapirimpi khitatayna. Uk istʼasaxa, templor sarasaw Ezequiasax Jehová Diosar akham mayisïna: “Nanakan Diosaxa, jumasti qhispiyapxitaya Senaquerib reyin chʼamapatxa, ukhamata aka uraqinkir markanakax yatipxañapataki juma Tatitu Diosaki utjatapa” sasa (2 Rey. 19:14-19).

6 Kuntï oracionan maykäna ukarjam phuqañatakiw Ezequiasax chʼamachasïna. Ukat janïr templor sarkasaxa, oficialan jiskʼachatax amukiw aguantasipxäta sasaw markachirinakar iwxawayäna. Ukatsti, Isaías profetar jisktʼir sarapxam sasaw mä qhawqhanir khitarakïna (2 Rey. 18:36; 19:1, 2). Kunatï wakiski ukanakwa Ezequiasax luräna. Kunatix Dios nayraqatan jan walïki ukxa janiw lurkänti. Janirakiw Egipto markarusa, uka jakʼankir markanakarusa ni jupan chʼamaparus atiniskänti. Jan ukasti, Jehová Diosaruw alkatasïna. Ukatwa mä angelax Senaquerib reyin 185.000 soldadonakapar jiwarayäna. Atipjatax Nínive markaruw uka reyix kuttʼawayxäna (2 Rey. 19:35, 36).

7. ¿Kunsa Ana warmitsa Jonás profetatsa yatiqtanxa?

7 Jichhax Elcana chachan Ana warmipat amtarakiñäni, jupax jan wawan warmïnwa, ukatwa wal llakisïna. Ukampis llakipxa, Diosan amparaparuw jaytäna (1 Sam. 1:9-11, 18). Ukat Jonás profetax yaqha jan walin uñjasirakïna. Jupax Jehová Diosar jan istʼasaw mä jachʼa challwampi uquntayasitayna. Ukatwa Diosar akham achiktʼasïna: “Tatay, llakisiñaxanwa jumaru artʼassma, ukatsti jaysistawa. Jiwaña manqhitpachwa jumar artʼassma, jumasti istʼistawa” sasa (Jon. 2:1, 2, 10). Ukhamax kuna llakinakan uñjasisasa Jehová Diosar atinisiñasawa, taqi chuym mayisiñäni ukhaxa yanaptʼistaniwa (Salmo 55:1, 16 liytʼasiñapawa).

8, 9. ¿Kunsa jiwasax Ezequiasata, Anata ukat Jonasat yatiqassna? ¿Kunsa oracionapan mayipxäna?

8 ¿Kunsa Ezequiasata, Anata ukat Jonasat yatiqassna? Jan walin uñjasisaxa Diosar mayisiñasapuniwa. Ukat amtapxañäni, uka kimsanix janiw llakinakat qhispiñ laykukix mayisipkänti, jan ukasti Diosan sutip jachʼar aptañaw jupanakatakix nayrankäna. Ukat Diosan munañapax phuqasispa ukwa munapxarakïna. Kunjamsa Diosan sutip takichasipxäna uk uñjasaxa, walpun Ezequiasax chuym usuyasïna. Anax wawanïñ wals munkchïnxa, uka wawax jumaruw aka utaman servïtamxa sasaw Jehová Diosar Silo chiqan säna. Jonasax akham sarakïnwa: “Kuntix nayax arskta uksti phuqharakïmawa” sasa (Jon. 2:9).

9 Mä jan walit mistsuñ yanaptʼita sasin Jehová Diosar mayisktan ukhaxa, kuna amtampis mayistan ukxa akham sasin amuytʼasiñasawa: “¿Jan walit mistsuñ laykukit mayistxa, jan ukax kuntï Diosax munki ukarjamach mayistxa?” sasa. Jan walinakan uñjasisaxa, uka llakinakat mistsuñatakikiw awisax mayisiñ yattanxa, Jehová Diosar luqtañasa munañapasa armatakïxiwa. Ukhamaxa, kunapachatï mayisktan ukhaxa, janipuniw Jehová Diosan sutip qʼumachañatsa ukat Apnaqirisarjam jachʼar aptañatsa armasiñasäkiti. Uka amtampi mayisiñäni ukhaxa, llakit mistkañänis janisa, chuymasanx kusisiñax utjaskakiniwa, janiw aynachtʼkañäniti. Awisax aguantañatak chʼam churasaw Jehová Diosax yanaptʼistu (Isaías 40:29 ukat Salmos 121:1,2 liytʼasiñapawa).

Amtanakar puriñataki

10, 11. ¿Jan waltʼäwin uñjasisax kuns Josafat reyix luräna?

10 ¿Mä suma amtäwir puriñatakix Jehová Diosarut jumax nayraqat maytʼasta, jan ukax amtäwir purxasakich bendicionap mayta? Kunapachatï Moab ukat Amón markankir jaqinakax mayachtʼasisin Judá markar tukjañatak saytʼapxäna ukhaxa, kunsa Josafat reyix lurpachäna uk uñjañäni.

11 Bibliax akham siwa: “Josafat reyisti walwa axsarayasïna, ukatsti Tatitur makhatxañwa” amtäna sasa. Chiqansa, sinti jan walinwa uñjasipxäna, janiw kunamp saytʼasiñas jupanakan utjkänti. Ukhamaxa, ayunapxañäni ukat tantachasisin Jehová Diosar jakʼachasipxañäni sasaw Judá uraqinkir taqi jaqinakar säna. Ukat markachirinak taypin saytʼasisax akham sasaw Diosar artʼasïna: “Nanakan Diosaxa, ¿janit jumax jupanakar mutuykätaxa? Nanakansti janiw chʼamanakaxaxa utjapkituti uka jachʼa ejercitox nuwir jutapkitu ukampi nuwasiñatakixa. ¡Nanakasti janiw kun lurañatakis chʼamanïpkti, ukatwa jumaruki uñtanipxsmaxa!” sasa. Jehová Diosax mayisitaparux istʼänwa ukat qhispiyarakïnwa (2 Cró. 20:3-12, 17). ¿Kuns yatiqtanxa? Kuna amtar puriñatakisa Jehová Diosar atinisiñasawa, janiw amuyusarukix atinisiñasäkiti.

12, 13. Amtanakar puriñ tuqitxa, ¿kunsa Davitat yatiqassna?

12 Mä jan waltʼäwir atipasinxa, ¿yaqha jan waltʼawinakar atipaskäw sasin amuyasiñax walikïskaspati? Uk amuytʼañatakixa Davitat parltʼañäni. Mä kutixa, amalecitanakaw Siclag markar mantasax Davitan warminakapsa, wawanakapsa ukat yanapirinakapan warminakapsa, wawanakapsa taqiniruw katuntasin apapxatayna. Uk yatisaxa, akham sasaw Davitax Jehová Diosar jisktʼasïna: “¿Uka lunthata jaqinakarux arktañaxati? ¿Jupanakarux jikxatiristti?” sasa. “Arktaskakim, jikxatätawa, ukatsti preso apata jaqinaksa aparanxarakïtawa” sasaw Jehová Diosax säna. Ukat iyaw sasaw Davitax amalicitanakar jikxatasin taqi kun aparasïna (1 Sam. 30:7-9, 18-20).

13 Mä qhawqha tiempotxa, filisteonakaw Israel markar katuntapxarakïna. Ukat jupanakar atipiristti sasaw Davitax mayampi Jehová Diosar jisktʼasïna. “Jïsa, nuwantaskakim, nayaw jumarux jupanakxaru atipjaña churäma” sasaw Diosax säna (2 Sam. 5:18, 19). Qhipatsti wasitampiw filisteonakax kuttʼanipxäna. ¿Davitax kamachänsa? ¿“Nayax uka jaqinakar atipañ yattwa, mayampiw atipäxa” sasat amuyäna? Janiwa, jupax janiw yatiñaparus ni chʼamaparus atiniskänti. Jan ukasti, may kutimpiw Jehová Diosar jisktʼasïna. Ukat jichhax yaqha iwxanakwa katuqäna (2 Sam. 5:22, 23). Ukhamasti, atipañjam llakinakan uñjasiñäni ukhaxa, amuyasiñasawa, janiw amuyusarukis ni yatiñasarukis atinisiñasäkiti (Jeremías 10:23 liytʼasiñapawa).

14. ¿Kunsa Josué chachampi ukat mayni jilïr irpirinakampix lurapxäna, ukat kuns yatiqsna?

14 Niyakixay taqinis pantjasirïstanxa, kuna amtar puriñatakisa, Jehová Diosamp yanaptʼayasiñasawa, ukat wali yatxattʼat irpir chuymaninakas Diosar mayisipxañaparakiwa. Josué chachampit ukat mayni jilïr irpirinakampit amtañäni, kunapachatï chʼikhi gabaonitanakax israelitanakampi sumankañataki mä arustʼäwir mantir jutapxäna ukhaxa, wali thantha isinakampi isthapisisaw wali jaya markats jutapkaspa ukham sarapxäna. Ukat Josué chachasa, mayni jilïr irpirinakasa Jehová Diosar jan jisktʼasisaw jupanakampi mä arustʼäwir mantapxäna. Uka arustʼäwir mantañax Dios nayraqatan walikïskchïnsa, nayraqatax Jehová Diosar jisktʼapxañapänwa. Uka sarnaqäwix jiwasan amuyasiñasatak qillqatawa. Ukhamax kuna amtäwir puriñatakis Jehová Diosar jisktʼasiñasapuniwa (Jos. 9:3-6, 14, 15).

Yantʼanakan uñjasisa

15. ¿Yantʼanakar atipañatakix kunatsa Diosar mayisiñasa?

15 Niyakixay ‘juchan munañapar’ katuyatäpxstanxa, jañchin munañapamp jan apnaqayasiñatakix wal chʼamachasiñasawa (Rom. 7:21-25). Ukampis jan atipayasiñatakixa, ¿kunas yanaptʼistaspa? Yantʼanakar jan puriñatakix Diosat mayisipxam sasaw Jesusax arkirinakapar säna (Lucas 22:40 liytʼasiñapawa). Ukampis jan wali amuyunakax chuymasan utjaskakini ukhaxa, Jehová Diosat mayisiskakiñasawa. Jupax “jan kuns sasaw [yatiñ kankañapxa] churaraki” sasaw Bibliax jiwasanakar amtayistu (Sant. 1:5). Ukatxa, akham sarakistuwa: “Maynitix usutächixa, [tamankir] jilïri jilatanakaruw jawsayañapa ukanakax jupatak oración lurañapataki, ukhamarak Tatitun sutipxaru aceitempi jawtʼañapataki. Kunapachatix jupanakax iyawsañampi orapxanixa, uka usutax qhispitäxaniwa” sasa (Sant. 5:14, 15).

16, 17. ¿Jehová Diosampi yanaptʼayasiñ munasax kunapachas mayisiñasa?

16 Yantʼanakan uñjasisax Jehová Diosar mayisiñasapuniwa, ukampis kunapachatix wakiski ukhaw mayisiñasaraki. Proverbios 7:6-23 qillqatan parlki uka waynat amuytʼañäni. Kawkintï mä qʼañu warmix jakki uka chiqwa mä arumax pasaskäna. Ukat kunapachatï uka warmix mantanim sasin jawsäna ukhaxa, khariñ mä urqu wakar uñtasitaw qhipap mantawayäna. Ukampis ¿kunatsa uka waynax uka jakʼan sarnaqaskäna? ‘Jan amuytʼasir’ waynänwa sasaw Bibliax qhanañchi (Pro. 7:7). Inas uka yantʼar atipañ munaskchïna. Ukampis uka warmimpi parlkasin Diosat maytʼasispäna ukhax wali askïspänwa. Ukat janïr uka chiq pasañ amtkasin Diosar maytʼasispäna ukhax jukʼamp askïspänwa.

17 Jichhürunakanxa ukhamaw pasaraki. Pornografía sat qʼañu luräwinak jan uñjañatakiw maynix chʼamachasiskaspa. Ukampis kawkintix uka kast jan walinakax utjki uka chiqanakar Internetan mantaspa ukhaxa, Proverbios 7 jaljan parlki uka waynar uñtasitaw jan walir purispa. Ukhamax ¿kun lurañapas wakisispa? Internetar janïr mantkasin Jehová Diosar mayisiñapawa. Ukhamatwa qʼañu luräwinak jan uñchʼukiñatakix jukʼampi chʼamañchasini.

18, 19. 1) ¿Kunatsa yantʼanakar atipañax chʼamäspa, ukat kunjamatsa atipsna? 2) ¿Kunatakis jichhax chʼamachasïta?

18 Jañchin munañanakap contra nuwasiñax janiw faciläkiti. “Janchin munañanakapasti Diosan Ajayup contrawa, Ajayusti janchin munañanakap contrarakiwa” sasaw apóstol Pablox säna. ‘Kuntï munktan ukanak lurañax’ wali chʼamawa (Gál. 5:17). Ukhamax kuna yantʼan uñjasisas jan ukax jan wali amuyunakas chuymar mantistani ukhaxa, Jehová Diosar taqi chuym maytʼasiñasawa, ukatxa ukarjam phuqañatak chʼamachasiñasarakiwa. “Taqi yantʼanakti jumanakax tʼaqhisipkta ukanakaxa, kunjämtï mayninakax tʼaqhisipki ukhamarakikiwa” sasaw Bibliax amtayistu. Ukhamax Jehová Diosan yanaptʼatax jan jithiqtasaw Jupar luqtsna (1 Cor. 10:13).

19 Llakinakana uñjasisasa, mä amtar puriñatakisa ukat yantʼanakar atipañatakisa, Jehová Diosar mayisiñasawa. Chiqas oracionax Jupan mä suma regalopawa. Kunapachatï alaxpachankir Awkisar yanaptʼita sasin jakʼachastan ukhaxa, Jupar atinisitaswa uñachtʼaytanxa. Ukat qullan ajayumampi yanaptʼita sasin sapa kuti mayisiñasawa (Luc. 11:9-13). Ukhamaxa, chʼikhikankañasar atinisiñat sipansa, Jehová Diosar taqi chuyma atinisiñasawa.

[Qhanañchäwi]

^ Yaqha sutinakampi uchatawa.

¿Amttati?

• ¿Kunsa jiwasax Ezequiasata, Anata ukat Jonasat yatiqassna?

• Mä amtar puriñatakix ¿kunsa Davidasa Josuyatsa yatiqassna?

• ¿Yantʼanakar jan puriñatakix kuna pachas mayisiñasa?

[Jiskt’anaka]

[9 janan fotopa]

¿Yantʼar atipañatakix kuna pachas mayisiñasa?