‘Kutula Ve Ntima na Mayele na Nge Mosi’

‘Tula ntima na nge yonso na Mfumu Nzambi; kutula ve ntima na mayele na nge mosi.’​—BING. 3:5.

1, 2. (a) Inki mambu lenda yangisa beto? (b) Ntangu beto kekutana ti bampasi, kebaka balukanu ya mfunu to kenwana ti mpukumuna, beto fwete tula ntima na nani, mpi sambu na nki?

MFUMU ya kisalu ya Cynthia *, mekatula dezia bantu mingi na kisalu. Ntangu yai, Cynthia kekudiyangisa kana bo takatula yandi mpi na kisalu. Inki yandi tasala kana bo katula yandi na kisalu? Inki mutindu yandi tafuta bafaktire? Mpangi-nkento yankaka na zina Pamela, vandaka na mfunu ya kukwenda kisika yina bo vandaka na mfunu ya bansamuni mingi, kansi keti yandi fwete kwenda? Mpangi-bakala mosi na zina Samuele, kekudiyangisa sambu na dyambu yankaka. Ntangu yandi vandaka toko, yandi vandaka kutala bifwanisu ya bantu yina kele kinkonga. Ntangu yai ya yandi melungisa bamvula kiteso ya 20, yandi kewa mpusa ya ngolo ya kuvutukila nkadilu yina. Inki mutindu yandi lenda nunga mpukumuna yai?

² Na nani nge ketulaka ntima ntangu nge kekutanaka ti bampasi, kebakaka balukanu ya mfunu to ntangu nge kenwanaka ti bampukumuna? Keti nge ketulaka ntima na mayele na nge mosi to keti nge ‘kebikilaka Mfumu Nzambi kilo na nge’? (Nk. 55:23) Biblia ketuba nde: “Mfumu Nzambi ke talaka mbote bantu ya mbote, . . . yandi ke waka kudila na bo.” (Nk. 34:16) Yo yina yo kele mfunu mpenza nde, beto tula ntima ya mvimba na Yehowa kansi na mayele na beto mosi ve!​—Bing. 3:5.

3. (a) Kutula ntima na Yehowa kelombaka nki? (b) Sambu na nki bantu yankaka ketulaka ntima na mayele na bo mosi?

³ Kutula ntima ya mvimba na Yehowa, kelombaka kusala mambu na mutindu yina yandi kezolaka, na kuwakana ti luzolo na yandi. Sambu na kusala mpidina, beto fwete samba Yehowa mpi kusosa lutwadisu na yandi na masonga yonso. Kansi, bantu mingi kekukaka ve kutula ntima na bo ya mvimba na Yehowa. Mu mbandu, mpangi-nkento mosi na zina Lynn, kundimaka nde: “Kutula ntima ya mvimba na Yehowa kuvandaka dyambu ya mpasi sambu na mono.” Sambu na nki? Yandi ketuba nde: “Mono vandaka ve na bangwisana ya mbote ti tata na mono mpi mama na mono vandaka kudiyangisa ve sambu na mawi mpi mavimpi na mono. Yo yina, mono kumaka kulungisa bampusa na mono, mono mosi.” Mambu yai kupusaka Lynn na kutudila dyaka ve ata muntu mosi ntima. Makuki yina muntu kele ti yo mpi mambu yina yandi mesalaka lenda pusa yandi na kuditudila ntima. Kana nkuluntu mosi ketula ntima na mayele na yandi mosi, yandi lenda yantika kutadila mambu ya dibundu kukonda kusamba Nzambi.

4. Inki beto tatubila na disolo yai?

⁴ Yehowa kezolaka nde, beto sala bikesa ya masonga sambu na kuzinga na kuwakana ti bisambu na beto mpi kusala mambu na kuwakana ti luzolo na yandi. Kansi, inki mutindu beto lenda vanda ti bukati-kati na yina metala kubikila Yehowa bampasi na beto ti kusala bikesa beto mosi sambu na kumanisa mambu ya mpasi? Ntangu beto kebaka balukanu, beto fwete keba na nki? Sambu na nki kisambu kele mfunu ntangu beto kenwana ti bampukumuna? Beto tabaka bamvutu ya bangyufula yai na kutadilaka bambandu ya Biblia.

Ntangu Beto Kekutana ti Bampasi

5, 6. Inki Ezekiasi kusalaka ntangu ntotila ya Asiria kuzabisaka yandi nde yandi tabotula Yeruzalemi?

⁵ Biblia ketuba sambu na Ezekiasi, Ntotila ya  Yuda nde: ‘Yandi vandaka kulanda luzolo ya Mfumu Nzambi, yandi bikaka yandi ve; yandi landaka bansiku yina Mfumu Nzambi kupesaka Moize.’ Ya kyeleka, ‘Ezekiasi kutulaka ntima na Mfumu Nzambi, Nzambi ya Israele.’ (2 Bant. 18:5, 6) Ezekiasi kusalaka inki ntangu Senakeribi, Ntotila ya Asiria kutindaka bantu na yandi, yika mpi Rabshake na Yeruzalemi kumosi ti basoda ya ngolo? Basoda ya Asiria kubotulaka dezia bambanza mingi ya Yuda, mpi ntangu yai Senakeribi zolaka kubotula Yeruzalemi. Ntotila Ezekiasi kwendaka na nzo ya Yehowa mpi kusambaka nde: “Mfumu Nzambi, Nzambi na beto, gulusa beto na maboko ya bantu ya Asiria, mpidina bantu ya bansi yonso ta zaba nde, ya kieleka, nge kaka Mfumu Nzambi kele Nzambi ya kieleka.”​—2 Bant. 19:14-19.

⁶ Ezekiasi kusalaka mambu na kuwakana ti kisambu na yandi. Mu mbandu, ata na ntwala ya kukwenda na tempelo sambu na kusamba, Ezekiasi kuzabisaka bantu na yandi na kupesa ve mvutu na mafingu ya Rabashake. Yandi tindaka mpi bantu yankaka na kukwenda kulomba ndongisila na mbikudi Yezaya. (2 Bant. 18:36; 19:1, 2) Ezekiasi kusalaka mambu yina fwanaka nde yandi sala. Na dibaku yai, yandi sosaka ve kusala mambu yina kuvandaka ve na kuwakana ti luzolo ya Yehowa, disongidila kusosa lusadisu na Ezipte to na makanda ya nzyunga. Na kisika ya kutula ntima na mayele na yandi mosi, Ezekiasi kutulaka ntima na Yehowa. Wanzyo ya Yehowa kufwaka bantu ya Senakeribi 185000, mpi na nima Senakeribi kutinaka mpi kuvutukaka na Ninive.​—2 Bant. 19:35, 36.

7. Inki lusadisu beto lenda baka na kisambu ya Ana mpi ya Yonasi?

⁷ Ana, nkento ya Elkana kutulaka mpi ntima na Yehowa ntangu yandi vandaka mukobo. (1 Sam. 1:9-11, 18) Nzambi kugulusaka mbikudi Yonasi na divumu ya mbisi ya nene mpi na nima yandi sambaka nde: “Mfumu Nzambi, ntangu mono vandaka na mpasi, mono bingaka nge, nge ndimaka mono. Kuna na nsi ya bafwa, mono bingaka nge na ndinga ya ngolo, nge waka ndinga na mono.” (Yon. 2:1, 2, 10) Yo kepesa beto kikesa mpenza na kuzaba nde, yo vanda beto kekutana ti bampasi ya inki mutindu, beto fwete samba Yehowa sambu yandi “sadisa” beto!​—Tanga Nkunga 55:2, 17.

8, 9. Inki mambu Ezekiasi, Ana, mpi Yonasi kutubilaka na bisambu na bo mpi inki dilongi beto kebaka na dyambu yai?

⁸ Mbandu ya Ezekiasi, ya Ana mpi ya Yonasi kepesa beto mpi dilongi mosi ya mfunu na mambu yina beto fwete vila ve na kutuba na kisambu ntangu beto kele na mpasi. Bo yonso tatu kunyokwamaka ntangu bo kutanaka ti bampasi. Ata mpidina, bisambu na bo kemonisa nde bo vandaka kudiyangisa kaka ve sambu na bo mosi mpi kubaka lusadisu na bampasi na bo. Zina ya Nzambi, lusambu na yandi mpi kusala luzolo na yandi kuvandaka mambu ya kuluta mfunu sambu na bo. Ezekiasi kuwaka mpasi sambu bantu vandaka kuvwenza zina ya Yehowa. Ana silaka na kupesa mwana na yandi yina yandi vandaka kuzola mingi, sambu yandi sadila Yehowa na nzo ya ntenta na Silo. Mpi Yonasi kutubaka nde: “Mono ta sala mambu yonso ya mono tubaka.”​—Yon. 2:10.

⁹ Ntangu beto kesamba sambu na kuguluka na dyambu mosi ya mpasi, yo kele mbote na kutadila bikuma na beto. Keti beto kesambaka kaka sambu na kubaka lusadisu na bampasi na beto, to keti beto keyibukaka Yehowa mpi lukanu na yandi? Bampasi na beto mosi lenda pusa beto kukonda mpasi na kudiyangisa mingi mpi kuvila mambu ya kimpeve. Ntangu beto kesamba Nzambi sambu na kulomba lusadisu, beto tula dikebi na beto na Yehowa, na kusantisama ya zina na yandi mpi kunwanina luyalu na yandi. Kusala mpidina lenda sadisa beto na kuvanda ti mabanza ya mbote ata mambu kesalama ve na mutindu yina beto zodilaka. Mvutu yina Yehowa lenda pesa na bisambu na beto lenda lomba beto na kukanga-ntima na bampasi yango ti lusadisu ya Nzambi.​—Tanga Yezaya 40:29; Filipi 4:13.

Ntangu Beto Kebaka Balukanu

10, 11. Yozafati kusalaka nki ntangu yandi zolaka kubaka lukanu mosi ya mpasi?

¹⁰ Inki nge kesalaka ntangu nge kebakaka balukanu ya mfunu na luzingu? Keti nge kebakaka ntete lukanu mpi na nima kesambaka Yehowa  na kusakumuna lukanu yina nge mebaka? Beto tadila mambu yina Yozafati, ntotila ya Yuda kusalaka ntangu bantu ya Moabi mpi ya Amoni kwisaka sambu na kunwanisa yandi. Yuda kuvandaka ve ti makuki ya kunwana ti makanda yina. Yozafati kusalaka inki?

¹¹ Biblia ketuba nde: “Boma simbaka Yozafati, yandi tubaka nde yandi fweti yula Mfumu Nzambi.” Yandi zabisaka bantu yonso ya Yuda na kubuya kudya mpi yandi vukisaka bantu sambu na “kusamba Mfumu Nzambi.” Na nima, yandi telamaka na kati-kati ya bantu ya Yuda mpi ya Yeruzalemi mpi kusambaka nde: “Mfumu Nzambi, Nzambi na beto, keti nge ke pesa bo ndola ve? Beto ke na ngolo ve, beto ke kuka ve kunwana na basoda yai mingi-mingi. Beto ke zaba ve nki beto fweti sala, yo yina beto ke tula meso na nge.” Nzambi ya kyeleka kuwaka kisambu ya Yozafati mpi kugulusaka bo na mutindu ya kuyituka. (2 Bans. 20:3-12, 17) Ntangu beto kebaka balukanu, mingi-mingi balukanu yina kevandaka ti bupusi na bangwisana na beto ti Yehowa, keti beto fwete tula ve ntima na Yehowa na kisika ya kutula ntima na mayele na beto mosi?

12, 13. Inki mbandu Ntotila Davidi kupesaka na yina metala kubaka balukanu?

¹² Inki beto fwete sala ntangu beto mekutana ti dyambu mosi, yina lenda monana bonso nde yo kele ve mpasi na kuyidika​—ziku sambu beto mekutanaka ti yo dezia, beto keyindula nde beto lenda yidika yo na mbala mosi? Disolo mosi ya ketadila Ntotila Davidi, kesadisa beto na kubakisa mambu yina beto fwete sala na dyambu yai. Ntangu bantu ya Amaleki kunwanisaka mbanza Sikilagi, bo nataka na ngolo bankento mpi bana ya Davidi kumosi ti bantu na yandi. Davidi kuyulaka Yehowa na kisambu nde: “Kana mono landa bo, mono ta kanga bo?” Yehowa kuvutudilaka yandi nde: “Landa bo nge ta kanga bo, ebuna nge ta botula bantu na nge na maboko na bo.” Davidi kulemfukaka mpi kwendaka sambu na kugulusa “bantu yonso ti bima yonso ya bantu ya Amaleki baka-bakaka.”​—1 Sam. 30:7-9, 18-20.

¹³ Mwa ntangu fyoti na nima ya kunwanisa bantu ya Amaleki, Bafilistia kwisaka kunwanisa Izraele. Na dibaku yai mpi, Davidi kusambaka Yehowa mpi yandi bakaka mvutu ya pwelele. Nzambi songaka yandi nde: “Kwenda, mono ta pesa bo na maboko na nge.” (2 Sam. 5:18, 19) Ntangu fyoti na nima, Bafilistia kukwisaka dyaka sambu na kunwanisa Davidi. Inki yandi zolaka kusala na dibaku yai? Yandi lendaka kuyindula nde: ‘Mono mekutanaka dezia ti dyambu ya kiteso mosi mbala zole. Bika mono kwenda kunwanisa bambeni ya Nzambi mutindu mono salaka yo na bambala yina meluta.’ To keti yandi zolaka kusosa lutwadisu ya Yehowa? Davidi kutulaka ve ntima na mambu yina yandi salaka na ntama. Na dibaku yai mpi, yandi sambaka dyaka Yehowa. Yo fwete vanda nde yandi vandaka mpenza na kyese ya kusala mutindu yina, sambu bantuma yina yandi bakaka na ntangu yai kuswaswanaka mpenza ti ya ntete! (2 Sam. 5:22, 23) Ntangu beto mekutana ti dyambu yina beto mekutanaka ti yo dezia, beto fwete keba na kutula ve ntima na mambu yina beto salaka na ntangu beto kutanaka ntete ti dyambu yina.​—Tanga Yeremia 10:23.

14. Inki dilongi beto lenda baka na mutindu Yozue mpi bambuta-bantu ya Izraele kusalaka mambu ti bantu ya Gabaoni?

¹⁴ Sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto yonso yo vanda bankuluntu ya mezaba mambu mingi, fwete keba na kuvila ve kusosa lutwadisu ya Yehowa ntangu beto kebaka balukanu. Beto tadila mutindu bambuta-bantu ya Izraele mpi Yozue, kilandi ya Moize kusalaka mambu ntangu bantu ya Gabaoni yina kulwataka bilele ya kupasuka-pasuka kukusaka nde bo katukaka na bwala mosi ya ntama. Kukonda kuyula Yehowa, Yozue ti bambuta-bantu yina kubakaka lukanu mpi kusalaka bangwisana ya ngemba ti bantu ya Gabaoni, na kusalaka kuwakana ti bo. Ata Yehowa kundimaka ngwakana yina, yandi sonikisaka disolo yai na Biblia sambu na kusadisa beto na kubakisa nde bo sosaka ve lutwadisu na yandi.​—Yoz. 9:3-6, 14, 15.

Ntangu Beto Kenwana ti Bampukumuna

15. Sambu na nki kisambu kele mfunu sambu na kunwana ti mpukumuna?

¹⁵ Sambu beto yonso kele bantu ya masumu,  beto fwete sala bikesa sambu na kunwana ti bampusa na beto ya masumu. (Roma 7:21-25) Kansi, beto lenda nunga mvita yina. Inki mutindu? Yezu kuzabisaka balongoki na yandi nde, kisambu kele mfunu sambu na kunwana ti mpukumuna. (Tanga Luka 22:40.) Ata bampusa to mabanza ya mbi kekatuka ve nswalu na nima ya kusamba Nzambi, beto fwete landa na ‘kulomba Nzambi’ na kupesa beto mayele sambu na kunwana ti mpukumuna yina. Biblia kendimisa beto nde: “Nzambi ke zolaka kukaba mingi na bantu yonso na ntima ya mbote.” (Yak. 1:5) Yakobo kusonikaka mpi nde: “Kana muntu mosi na kati na beno ke na maladi [na kimpeve], yandi binga bambuta ya dibundu; bo ta samba Nzambi sambu na yandi ti kutula yandi mafuta na ntu na zina ya [Yehowa]. Bisambu yina ya bo ta samba ti lukwikilu, yo ta belula muntu yina ya maladi.”​—Yak. 5:14, 15.

16, 17. Ntangu beto kesosa lusadisu sambu na kunwana ti mpukumuna, inki kele ntangu ya kuluta mbote ya kusamba?

¹⁶ Kisambu kele mfunu sambu na kunwana ti mpukumuna, kansi beto fwete samba na ntangu yina mefwana. Beto tadila mbandu ya leke mosi ya bakala yina bo metubila na Bingana 7:6-23. Kilumbu mosi na nkokila, yandi vandaka kutambula na balabala yina yandi zabaka nde nkento ya ndumba kezingaka. Sambu nkento yango kuvidisaka yandi nzila na bangogo na yandi mpi kupukumunaka yandi na bangogo ya kitoko ya bikobo na yandi, mwana-bakala yango kulandaka yandi bonso ngombe yina bo kekwenda kufwa. Sambu na nki mwana-bakala yai kukwendaka na nzila yina? Sambu yandi vandaka “leki mosi ya zoba,” ziku yandi vandaka kunwana ti bampusa ya mbi. (Bing. 7:7) Inki ntangu kisambu lendaka kusadisa yandi? Ya kyeleka, kana yandi sambaka na konso ntangu yina sambu na kunwana ti mpukumuna yina, yo lendaka kuvanda mbote. Kansi, ntangu ya kuluta mbote sambu na kusamba zolaka kuvanda, ntangu yina ngindu ya kukwenda na balabala yina kukwisilaka yandi.

¹⁷ Bubu yai, muntu mosi lenda sala bikesa sambu na kunwana ti mpukumuna ya kutala bifwanisu ya bantu yina kele kinkonga. Kansi, yindula nde yandi kekota na basite ya Internet yina yandi kezaba nde yo kevandaka ti bafoto mpi bavideo ya mambu ya mutindu yina. Keti dyambu yai mefwanana ve ti dyambu ya mwana-bakala yina bo metubila na Bingana kapu 7? Yo tavanda mpenza kigonsa na kutambula na nzila ya mutindu yina! Kana muntu kezola kutelamina mpukumuna ya kutala bifwanisu ya bantu yina kele kinkonga, yandi fwete sosa lusadisu ya Yehowa na kisambu na ntwala ya kukota na site yina ya Internet.

18, 19. (a) Sambu na nki kunwana ti mpukumuna lenda vanda mpasi, kansi inki mutindu beto lenda nunga yo? (b) Inki kele lukanu na nge?

¹⁸ Yo kevandaka ve pete na kunwana ti mpukumuna to kununga bikalulu ya mbi. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Luzolo ya kimuntu ti luzolo ya mpeve ya Nzambi yo ke wakanaka ve ata fioti.” Yo yina, beto ‘kesalaka ve mambu yina  beto kezolaka kusala.’ (Gal. 5:17) Sambu na kununga mpukumuna yai, beto fwete samba Nzambi na ntima ya mvimba ntangu bangindu ya mbi to bampukumuna kekwisila beto na mabanza mpi na nima, kusala mambu na kuwakana ti kisambu na beto. “Konso mpukumunu yina me kwisila beno, yo kele kaka bonso bampukumunu yina ke kwisilaka bantu yonso” mpi ti lusadisu ya Yehowa beto lenda bikala ya kwikama na yandi.​—1 Kor. 10:13.

¹⁹ Yo vanda beto kekutana ti mambu ya mpasi, kebaka balukanu ya mfunu, to kesala bikesa sambu na kunwana ti mpukumuna, Yehowa mepesaka beto dikabu mosi ya mbalu​—kisambu. Na nzila ya kisambu beto kemonisaka nde, beto ketulaka ntima na Yehowa. Beto fwete landa mpi na kulomba Nzambi mpeve santu na yandi, yina tatwadisa beto mpi tapesa beto kikesa. (Luka 11:9-13) Ntangu yonso, bika beto tula ntima na Yehowa kansi na mayele na beto mosi ve.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Inki dilongi nge mebaka na mbandu ya Ezekiasi, Ana, mpi Yonasi na yina metala kutudila Yehowa ntima?

• Inki mutindu mbandu ya Davidi mpi ya Yozue memonisa mfunu ya kukeba ntangu beto kebaka balukanu?

• Inki kele ntangu ya kuluta mbote yina beto fwete samba na yina metala mpukumuna?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 13]

Sambu na kunwana ti mpukumuna, inki kele ntangu ya kuluta mbote ya kusamba?