Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

‘Kana ku Dielela o Kilunji Kiê’

‘Kana ku Dielela o Kilunji Kiê’

‘Kana ku Dielela o Kilunji Kiê’

‘Dielela kua Jihova ni muxima uê uoso; kana ku dielela o kilunji kiê.’ —JISA. 3:5.

1, 2. (a) Maka ahi u tu tena ku dibhana nau? (b) Kioso ki tu mesena ku sola kima, ku dibhana ni ibhidi, mba ni jitendasá, tua tokala ku dielela kua nanhi, ni mukonda diahi?

O XEFE IA Cynthia * ua mu jika mbandu ia fabrika iê, iu ua mu katula akalakadi avulu ku fabrika íii. Cynthia u banza kuila muéne, a-nda mu katula ué ku salu. Ihi ia-nda bhanga se a mu katula ku salu? Kiebhi kia-nda tena ku futa o makongo mê? Saí phang’etu, Pamela, ua mesena ku sidivila ku kididi kua kambe aboki a Utuminu, o kuila muéne ua-nda tena muene ku bhanga o kikalakalu kiki? O munzangala Samuel, uala ué ni maka. Muéne akexile ku mu londekesa o ufusa mu undenge. Lelu, Samuel uala kiá mu 20 a mivu, maji uala hanji ni vondadi ia ku tala o ufusa. Kiebhi muéne kia tena kueha o kifua kiki?

2 U dielela kua nanhi se u mesena ku sola kima, mu ithangana ia ibhidi, mba ia jitendasá? O kuila uene mu dielela ngó mu nguzu iê, anga uene mu ‘tula o ibhindamu iê kua Jihova?’ (Jisá. 55:22) O Bibidia iamba: ‘Mesu a Jihova a mu tala kua iá a iuka, o mátui mê a mu ku ivuidila kioso kia dikola.’ (Jisá. 34:15) Kima kiambote ku dielela kua Jihova ni muxima uetu uoso, sé ku dielela ngó o kilunji kietu!—Jisa. 3:5.

3. (a) Ihi ia bhingi phala ku dielela kua Jihova? (b) Mukonda diahi saí athu a diela mu kilunji kiâ?

3 O ku dielela kua Jihova ni muxima uoso, ku bhinga o ku bhanga ngó o vondadi iê kála kilondekesa o itumu iê. Tu tena ku bhanga kiki, se tu mu zukama bhu kaxi ka musambu, ni ku bhinga o itendelesu iê ni kidi kioso. Kiki-phe, saí iá kia a bhonza kiavulu o ku dielela kua Jihova ni muxima uoso. Mu kifika, Phang’etu, Lynn, uixi: “O ku dielela kua Jihova, kiene mu ngi bhonza kiavulu.” Mukonda diahi? Muéne uixi: “Ki ngala ni ukamba ni tat’ami, o manh’etu ka suu o ibhindamu iami. Kienhiki, nga di longo tundé mu undenge o ku langa o ibhindamu iami.” Kiki kia bhangesa Lynn ku kamba o ku dielela ku athu. O uhete ua muthu, ni fuma, u tena ku bhangesa o muthu ku dielela mudiê. Se kafunga ua dielela mu uhete uê, u tena ku batula o maka mu kilunga sé ku bhinga o kikuatekesu kia Nzambi mu musambu.

4. Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?

4 Jihova u kingila kuila tu bhanga nguzu, phala tu tene ku kumbidila o ima i tu bhinga mu musambu, ni ku kumbidila o vondadi iê. Kienhiki, kiebhi ki tu tena ku tula o ibhindamu ietu kua muéne, ni ku bhanga nguzu phala ku batula o maka a bhonzo ku a batula? Kioso ki tu mesena ku sola kima, ihi i tua tokala o ku bhanga? Mukonda diahi o ku samba kima kiambote kioso ki tu dibhana ni jitendasá? Tua-nda di longa o ibhuidisu íii, mu ku xinganeka mu phangu ia athu a a tange mu Mikanda Ikola.

Kioso ki u Kala ni Ibhidi

5, 6. Ihi ia bhange Ezekiia kioso kia kexile ku mu xonguena ku sobha ia Asídia?

5 O Bibidia iambe ia lungu ni Sobha Ezekiia ia Judá, kuila: “Ua di-bande kua Jihova, o kuene ka tundu-ku dingi, iu ualuka jinga o ijila ioso ia bhele (Jihova) kua Mozé.” Kienhiki ‘muéne ua dielele kua Jihova, Nzambi ia Izalaiele.’ (2 Jis. 18:5, 6) Ihi ia bhange Ezekiia, kioso o Sobha Senakedibe ia Asídia, kia tumikisa o masoladi mê—kumoxi ni Labesaki—phala kuia mu Jeluzaleme ni kifuxi kionene kia masoladi? O kifuxi kia masoladi kia Asídia, kia buikile kiá jimbanza javulu ja Judá, kienhiki Senakedibe ua tumikisa o kifuxi kiê kia masoladi mu Jeluzaleme. Ezekiia uai mu inzo ia Jihova, iu ua mateka o ku samba: “Eie u Jihova Nzambi ietu, tu kudile bhu maku mê; nda mautuminu moso Kulu dia mundu a k’ijiie kuila, u Jihova eie ngó u Nzambi ia Kidi.”—2 Jis. 19:14-19.

6 Ezekiia ua bhange kála kia bhingi mu musambu. Ande dia kuia mu samba mu tembulu, muéne ua dimuna o mundu phala ka bhane mátui kua Labesaki ua kexile mu ku a xonguena. Ezekiia ua tumikisa ué athu kua polofeta Izaia phala ku bhinga kitendelesu. (2 Jis. 18:36; 19:1, 2) Ezekiia uejidile kiambote ihi ieji bhanga. Mu kithangana kieniókio, muéne ka fikisa ku batula o maka sé o kikuatekesu kia Jihova, mu ku sota o kikuatekesu ku akua Ijitu, mba ku jivizinhu ja zukamene ku mbanza iâ. Mu veji dia ku dielela mu kilunji kiê, Ezekiia ua dielela kua Jihova. Kioso o anju ia Jihova kia zubha o ku jibha 185.000 ia masoladi a Senakedibe, Senakedibe anga “u zanguka,” uia ku Ninive.—2 Jis. 19:35, 36.

7. Kikuatekesu kiahi ki tu katula mu misambu ia Hana, ni ia Jona?

7 Hana, muhatu ua Levita Elikana, ua dielele ué kua Jihova kioso kia kexile ni dilamba mukonda dia ku kamba ku vuala mona. (1 Sam. 1:9-11, 18) O polofeta Jona, a mu bhulula ku mbiji ionene kioso kia zubha o ku samba: “Mu dilamba diami nga dikola kua [Jihova], muene ua ng’itaia.” Mu mala dia [mbila] nga dikola, eie ua ngi-vu dízui diami.” (Jon. 2:1, 2, 10) Kikuatekesu kia dikota kuijiia kuila, kabasa kima ki tu bhita na-kiu tu tena ku dikola kua Jihova ‘kioso ki tu mu bhinga o kikuatekesu!’—Tanga Jisálamu 55:1, 16.

8, 9. Ihi ia zuela Ezekiia, Hana, ni Jona, mu musambu, ni ihi i tu longa?

8 O phangu ia Ezekiia, ia Hana, ni Jona, i tu longa kuila tua tokala ku samba kioso ki tu dibhana ni maka. O kitatu kiá, a tale hadi kioso kia kexile mu dibhana ni ibhidi. Né kiki, o misambu iâ ia londekesa kuila ene ka bhindamene ngó o mbote iâ, phala ku zubha o maka akexile nau. O dijina dia Nzambi, o ubhezelu uê, ni ku bhanga o vondadi iê, iene ia kexile ku pholo phala ene. Ezekiia ua thandanganhele mukonda dia dijina dia Jihova eji ku di xidisa. Hana ua kanene kuila, se u vuala mona, ueji mu bhana phala ku sidivila mu kalatódio mu Silo. Jona uambe: “Ngi futa ioso i nga di hambelela kua Jihova.”—Jon. 2:9.

9 Kioso ki tu samba mu ku bhinga kikuatekesu phala ku bhua o ibhidi ietu, kima kiambote ku tonginina hanji se ihi i tua mesena. O kuila tua bhindamena ngó ku tu kudila ku maka u tuala nau, anga tua dielela kua Jihova ni mu ikanenu iê? O hadi i tu tala, i tena ku tu bhangesa ku xisa ku dima o ibhindamu mu nzumbi. Kioso ki tu samba mu ku bhinga kikuatekesu kua Nzambi, tua tokala ku dielela kua Jihova, ku xila o dijina diê, ni ku ximanesa o ungana uê. O ku bhanga kiki, ku tena ku tu kuatekesa ku kala ni ibanzelu iambote, né muene se o maka u tua kingila ku a batula, ka a batula. O misambu ietu, nange a i tambuijila se tu kolokota, ni kikuatekesu kia Nzambi.—Tanga Izaia 40:29; Filipe 4:6-7.

Kioso ki ku Bhinga ku Sola

10, 11. Ihi ia bhange Jozafate kioso kia dibhana ni maka kejidile kiebhi kia tokalele o ku a batula?

10 Kiebhi ki u sola o ima ia beta-kota ku muenhu? O kuila eie u dianga ku sola, kiene ngó ki u samba kua Jihova phala ku besoala o kima ki ua solo? Xinganeka ngó ihi ia bhange Jozafate, o sobha ia Judá, kioso kia te kikutu ni akua Mouabhe, akua Amone ejile mu luua ita ni muéne. Judá ka kexile ni nguzu ia soko phala ku bhânga ni jinguma jâ. Ihi ia bhange Jozafate?

11 O Bibidia iambe: “Bhene’obho Jozafate uoma ua mu kuata, hé u di ta mu kusota Jihova.” Muéne u bhongolola Juda ioso anga u tuma o ku jila, phala ku ‘bhinga kikuatekesu kua Jihova.’ Muéne ua bhongolola o kilunga kioso kia Juda ni kia Jeluzaleme, iu ua sambe: “Ai! Nzambi ietu, tata! Manhi hádia eie kua kâ a fundisa? Mukonda momuetu sé-mu nguzu, mu kumona o kifuxi kiosu’iki kia mu tu’endel’etu. Ni kia ku bhanga tua lémbua ku k’ijiia! Kuabhu! Maji-phe o mesu metu tua ma te kokué.” O Nzambi ia kidi uevu o musambu ua Jozafate, iu ua a bhulula mu madiuanu. (2 Mal. 20:3-12, 17) Kioso ki tu mesena ku sola kima, bhenge-bhenge kia lungu ni maka etu mu nzumbi, ki tua tokala ku dielela kua Jihova mu veji dia ku dielela mu kilunji kietu?

12, 13. Phangu iahi ia tu xila Sobha Davidi, kioso ki tu sola ku batula maka?

12 Kioso ki tu dibhana ni maka a moneka kála ka bhonzo mu ku a batula—nange tua bhitile nau kiá, kiki ki bhangesa o ku a batula ni lusolo, maji ihi i tua tokala o ku bhanga? O maka a bhiti nau o Sobha Davidi, a tu londekesa ihi i tua tokala o ku bhanga mu maka enhá. Kioso o akua Amaleke kia bokona mu mbanza ia Zikilake, ene ambata o ahatu’a Davidi, ni an’ê oso, ni masoladi mê. Davidi uebhula kua Jihova, uixi: “Kibuka kiki, se ngi ki kaiela manhi ng’a kuata?” Anga Jihova u mu vutuila, uixi: “Kaiela, u a kuata muene, iene ioso u i tambula dingi.” Davidi ua xikana, anga “u tambula dingi imbamba ioso ia mu bhûndile akua Amaleke.”—1 Sam. 30:7-9, 18-20.

13 Kioso akua Amaleke kia zubha ku luua ita, akua Fidíxia anga eza ku thandu dia Izalaiele. Davidi anga u ibhula dingi Jihova. Nzambi uixi: “Banda, kuma ni kidi kiene akua Fidíxia nga kà a thelekala muene bhu lukuaku lué.” (2 Sam. 5:18, 19) Mu ku bhita kithangana, akua Fidíxia eza dingi mu bhânga ni Davidi. Ihi ieji bhanga muéne mu kithangana kieniókio? Nange muéne ueji xinganeka: ‘Eme nga bhitile kiá ni maka enhá mu veji jiiadi. Nga-nda bhânga ni jinguma kála ki nga bhangele kiá.’ Anga Davidi ueji sota o kitendelesu kia Jihova? Davidi ka dielele mu uhete uê. Muéne ua sambe dingi kua Jihova. Muéne ua sangulukile kiavulu mu ku bhanga kiki! O itendelesu ia tambula mu kithangana kieniókio, iexile iéngi. (2 Sam. 5:22, 23) Kioso ki tu dibhana ni maka ku muiji, mba maka oso-oso, tua tokala tu aluka phala ki tu dielele mu uhete uetu, phala ku batula o maka.—Tanga Jelemiia 10:23.

14. Disá diahi di tu katula kua Josuué, ni tufunga tua mukuá tua Izalaiele, mu ku dibhana ni akua Ngibiione?

14 Mukonda etu enioso tu akua ituxi, kate muene ni tufunga ala ni uhete, a tokala aluka phala ka di jimbe ku sota o itendelesu ia Jihova kioso ki ku bhinga ku sola. Xinganeka ihi ia bhangele Josuué ua bhingana Mozé, ni tufunga tua Izalaiele, kioso o akua Ngibiione kia tange makutu kuila a tundile ku ixi ia dikanga. Sé ku sota o itendelesu ia Jihova, Josuué ni tufunga tua mukuá, a bhange paze ni akua Ngibiione. Sumbala Jihova ua xikina o ukexilu iú, muéne ua bhangesa kuila o kiluezu kiki, kia ku kamba ku sota o itendelesu iê, a ki soneka mu Mikanda Ikola phala ku tu longa disá.—Josu. 9:3-6, 14, 15.

Kioso ki tu Dibhana ni Jitendasá

15. Jimbulula se mukonda diahi kua bhingi ku samba phala ku dibhana ni tendasá?

15 O “kitumu kia ituxi” kiala ku idiandu ietu, tua tokala ku kala ni nguzu phala ku bhânga ni ibanzelu ia iibha. (Lom. 7:21-25) Tu tena ku tolola o ita íii. Kiebhi? Jezú uambela o akaiedi iê kuila o musambu uene u kuatekesa o muthu ku di tunda kiambote mu tendasá. (Tanga Luka 22:40.) Né muene se o ibanzelu ia iibha i kala hanji ku muxima kioso ki tu samba kua Nzambi, ‘tua tokala ku kolokota ku bhinga unjimu kua Nzambi’ phala ku dibhana kiambote ni ibhidi. Tua dielela kuila ‘muéne u bhana kiavulu, mukua kuila oso u a bhana ni vondadi.’ (Tiia. 1:5) Tiiaku ua soneka ué: “Se bhuala muthu mu dienu ua-lu kata [mu nzumbi exana o tufunga tua kilunga], ene a sambe-nê, a mu uese maji [ku] mutue mu dijina dia [Jihova]. O kusamb’uku, kua xikana, anga ku mu bhulula uoso ua-lu kata.”—Tiia. 5:14, 15.

16, 17. Kioso ki tu sota kikuatekesu phala ku dibhana ni tendasá, kiebhi o kithangana kia tokala phala ku samba?

16 Tua tokala ku samba phala ku dibhana ni tendasá, ni ku samba mu kithangana kia tokala. Xinganeka o maka a bhiti ni munzangala a mu tange mu divulu dia Jisabhu 7:6-23. Kuma kua kexile mu vunda kiá, ngoloxi kiá muene, muéne u kuata kuenda njila u bhita mu ki koka mua tunga muhatu ua kidianzunga. Muéne ua di nganala mu ku mona o ku uabha kua muhatu, u mu kaiela, kála ngombe iia mu ku i jibha. Mukonda diahi o munzangala iú ua kaiela o muhatu? Munzangala iú “ua kambe kilunji,” nange ua kexile mu bhânga ni jihanji ja iibha. (Jisa. 7:7) Kiebhi o musambu ueji mu kuatekesa? Mu kidi, o ku samba mu kithangana kieniókio, kieji mu kuatekesa ku dibhana ni tendasá. Maji muéne ua tokalele ku samba, kioso kia banze kuendela mu njila ienioió.

17 Diiala nange ua mu di suínisa phala ka tale ima ia ufusa. Maji muéne u jikula sites ia Internete mua sanga ji vidiu ni ji foto ja ufusa. Kiki, ki kia difu ni diiala dia tange mu divulu dia Jisabhu mu kibatulu 7? Kieji kala kiluezu kia dikota ku kaiela o ukexilu iú! Phala ku lenga o tendasá ia ku tala o ima ia ufusa, o muthu ua tokala ku sota o kikuatekesu kia Jihova, ni ku samba, ande dia ku bokona mu sites ia Internete.

18, 19. (a) Mukonda diahi ku bhonza ku dibhana ni jitendasá, ni kiebhi ki u tena ku di tunda kiambote? (b) Ihi i ua-nda bhanga?

18 Kiene mu bhonza ku dibhana ni tendasá, mba kueha kifua kia iibha. O poxolo Phaulu ua soneka: “Mbata o xitu i kuata hanji ia iibhila o Nzumbi, o Nzumbi i kuata o hanji ia iibhila o xitu; kuma kiiad’iki kia di zemba; phala enu mu lémbue kubhanga o ima i mua mesena.” (Nga. 5:17) Phala ku dibhana ni maka enhá tua tokala ku samba ni ku suína kuoso kioso ibanzelu ia iibha, ni tendasá ki i tula ku mixima ietu, tua tokala ku bhanga kála ki tua bhingi mu musambu. “Jitendasá jene mu kuiza ko kuenu, jene jimoxi ni jala mu luua na-ju akuenu oso,” ni kikuatekesu kia Jihova tu tena ku kolokota mu ufiiele uetu.—1 Kol. 10:13.

19 Ki kale se tua mu dibhana ni maka a bhonzo ku a batula, mba ku sola kima, mba tua mu bhanga ioso phala ku dituna o tendasá, Jihova ua tu bhana o ujitu ua dikota —o musambu. Tu tena kulondekesa o kidielelu kietu kua muéne bhu kaxi ka musambu. Tua tokala ué ku bhinga o nzumbi ikôla ia Nzambi, phala ku tuendesa, ni ku tu suínisa. (Luk. 11:9-13) Mu kusuka-ku tua tokala ku dielela kua Jihova, kana mu kilunji kietu.

[Tanga mu luji]

^ kax. 1 O majina a a lungulula.

Eie ua Lembalala?

• Phangu iahi ia ku longo Ezekiia, Hana, ni Jona ia lungu ni ku dielela kua Jihova?

• Kiebhi kia londekesa Davidi ni Josuué, kuila tua tokala ku aluka mu ithangana ia ku sola?

• Kiebhi ki tua tokala o ku samba, mu ithangana ia jitendasá?

[Ibhuidisu ia ku dilonga]

[Foto ku mbandu 13]

Kiebhi o musambu u tena ku kuatekesa phala ku dituna o tendasá?