Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

“Kueyemenyi dijingulula diebe dia mianda”

“Kueyemenyi dijingulula diebe dia mianda”

“Kueyemenyi dijingulula diebe dia mianda”

“Eyemena Yehowa ne mutshima webe wonso, kueyemenyi dijingulula diebe dia mianda.”​—NSU. 3:5.

1, 2. (a) Ngimue nsombelu kayi idi mua kutufikila? (b) Nnganyi utudi ne bua kueyemena patudi mu lutatu, tusua kuangata dipangadika, anyi tutantamena diteta kampanda? Bua tshinyi?

MFUMU wa mudimu wa muanetu kampanda Cynthia * ukavua mumbushe bamue bantu ku mudimu ne mukange imue midimu mu tshiapu tshiende. Cynthia udi wela meji ne: badi bamumbusha pende ku mudimu. Ntshinyi tshienzaye bu yeye mua kujimija mudimu? Mmunyi muafutaye mabanza ende? Muanetu wa bakaji mukuabu Pamela udi usua kuya muaba udibu dijinga ne bamanyishi ba lumu luimpe. Neayeku muaba au anyi? Nsongalume kampanda diende Samuel udi yeye ne dijinga dia mushindu mukuabu. Uvua mubange kumona bimfuanyi bia bantu butaka katshia ku buana. Mpindieu ukadiye ne bidimu 20 ne bia pa mutu, udi umvua dijinga dikole dia kutuadijilula kutangila bimfuanyi abi kabidi. Mmunyi mudiye mua kukandamena lutatu elu?

2 Nnganyi uutu weyemena paudi utuilangana ne nsombelu ya tunyinganyinga, paudi wangata mapangadika a mushinga anyi udienzeja bua kutantamena mateta? Utuku udieyemena anyi, peshi utu ‘uteka bujitu buebe pambidi pa Yehowa’? (Mus. 55:22) Bible udi wamba ne: ‘Mêsu a Yehowa adi kudi bakane, ne matshi ende adi buashi ku kudila kuabu.’ (Mus. 34:15) Nunku bidi ne mushinga bua tuetu kueyemena Yehowa ne muoyo mujima katuyi tueyemena dijingulula dietu dia mianda.​—Nsu. 3:5.

3. (a) Kueyemena Yehowa kudi kumvuija tshinyi? (b) Bua tshinyi bamue batu beyemena dijingulula diabu dia mianda?

3 Kueyemena Yehowa ne muoyo mujima kudi kumvuija kuenza malu mu diumvuangana ne disua diende. Bua kuenza nunku, tudi ne bua kutungunuka ne kusemena kudiye mu disambila ne kumulomba ne muoyo mujima bua atulombole. Kadi bidi mua kukolela bantu ba bungi bua kueyemena Yehowa ne muoyo mujima. Tshilejilu, muanetu wa bakaji kampanda diende Lynn udi wamba ne: “Bivua binkolele bua kumanya mua kueyemena Yehowa ne muoyo mujima bualu tshitu muibidilangane ne tatuanyi mundedi to, ne kabidi mamuanyi kavua munnange ne kavua untabalela to. Nunku ngakalonga bua kudiambuila bujitu.” Nsombelu wa muaba uvua Lynn mukolele wakamupangisha bua kueyemena muntu mukuabu ne muoyo mujima. Tshipedi tshidi natshi muntu ne malu akadiye mukumbaje bidi kabidi mua kumufikisha ku didieyemena. Mukulu yeye weyemena dimanya didiye nadi, udi mua kutuadija kupita ne malu a mu tshisumbu kayi wanji kulomba Yehowa mu disambila to.

4. Ntshinyi tshituakonkonona mu tshiena-bualu etshi?

4 Yehowa mmusue bua tudienzeje ne muoyo mujima bua kuenza malu atudi tumulomba mu disambila ne adi umvuangana ne disua diende. Kadi mmunyi mutudi mua kuikala ne nkatshinkatshi patudi tuteka ntatu yetu kudiye eku tudienzeja bua kuyijikija? Patudi tusua kuangata mapangadika, mbualu kayi butudi ne bua kutabalela? Bua tshinyi disambila didi ne mushinga patudi tudienzeja bua kukandamena mateta? Netuandamune nkonko eyi ku diambuluisha dia bilejilu bia mu Bible.

Patudi mu ntatu

5, 6. Ntshinyi tshivua Hezikiya muenze pavua mukalenge wa Ashû usua kuluisha Yelushalema?

5 Bible udi wamba bua Hezikiya mukalenge wa Yuda ne: ‘Wakalamata Yehowa; kakasesuka mu njila wende, kadi wakatumikila mikenji yende yakambila Yehowa Mose. Bushuwa wakeyemena Yehowa Nzambi wa Isalele.’ (2 Bak. 18:5, 6) Ntshinyi tshivua Hezikiya muenze pavua Saneheliba mukalenge wa bena Ashû mutume tshiluilu tshiende tshia mvita kusangisha ne Labashake ku Yelushalema? Tshiluilu tshia mvita tshia bena Ashû etshi tshikavua tshinyenge imue misoko ya mu Yuda ivua ne ngumbu, ne mpindieu Saneheliba ukavua udilongolola bua kuluisha Yelushalema. Hezikiya wakaya ku ntempelo wa Yehowa ne kusambila wamba ne: ‘Yehowa Nzambi wetu, utusungile mu bianza biende, bua bisamba bionso bia pa buloba bimanye ne: wewe Yehowa udi Nzambi nkayebe.’​—2 Bak. 19:14-19.

6 Hezikiya wakenza malu avua umvuangana ne disambila diende. Kumpala kua yeye kuya ku ntempelo bua kusambila, wakambila bantu bende bua kabandamunyi ku bipendu bia Labashake. Hezikiya wakatuma kabidi bantu kudi muprofete Yeshaya bua kumulomba lungenyi. (2 Bak. 18:36; 19:1, 2) Hezikiya wakenza malu uvuaye ne bua kuenza. Musangu eu, kavua mukebe bua kujikija tshilumbu atshi mu mushindu uvua kawuyi umvuangana ne disua dia Yehowa pa kuya kukeba diambuluisha kudi bena Ejipitu anyi kudi bisamba bikuabu bivua bibanyunguluke to. Pamutu pa kueyemena dijingulula diende dia mianda, Hezikiya wakeyemena Yehowa. Kunyima kua muanjelu wa Yehowa mumane kushipa bantu ba Saneheliba 185 000, Saneheliba “wakumuka” ne kupingana ku Ninewe.​—2 Bak. 19:35, 36.

7. Mmunyi mudi disambila dia Hana ne dia Yona mua kutukolesha?

7 Hana mukaji wa Elekana muena Lewi wakeyemena Yehowa pavuaye ne kanyinganyinga bualu uvua nkumba. (1 Sam. 1:9-11, 18) Muprofete Yona wakasambila Yehowa kumpala kua mushipa munene kumulukawu ne: ‘Mu dikenga dianyi ngakela dîyi dianyi kudi Yehowa ne yeye wakitaba kundi; mu muaba wa Bafue ngakadila kuudi ne wewe wakumvua dîyi dianyi.’ (Yona 2:1, 2, 10) Bidi bitukolesha patudi tumanya ne: nansha tuetu mu nsombelu kayi, tudi mua kusambila Yehowa ne ‘ditendekena.’​—Bala Musambu wa 55:1, 16.

8, 9. Mmalu kayi avua Hezikiya, Hana ne Yona balombe pavuabu basambila? Ntshinyi tshidi bualu ebu butulongesha?

8 Tshilejilu tshia Hezikiya, Hana ne Yona bidi bitulongesha bua kumanya tshitudi mua kulomba patudi tusambila Yehowa dîba ditudi mu lutatu. Bonso basatu bavua ne tunyinganyinga pavuabu mu nsombelu mikole. Kadi masambila abu adi aleja ne: kabavua baditatshisha anu buabu nkayabu bua kujikija ntatu yabu to. Bavua bangata dîna dia Nzambi, ntendelelu wende ne kuenza disua diende ne mushinga wa bungi. Hezikiya uvua unyingalala bualu bantu bavua bapenda dîna dia Yehowa. Hana wakalaya bua kufila muanende uvuaye munange ku ntempelo mu Shilo bua enzele Yehowa mudimu. Yona wakamba pende ne: ‘Nenfile bintu bingakuditshipa bua kukupa.’​—Yona 2:9.

9 Patudi tulomba diambuluisha mu disambila bua nsombelu kampanda mukole, mbimpe tumanye tshidi tshitusaka bua kusambila. Tudiku tusambila anu bua kutantamena lutatu luetu anyi, peshi tudiku tuvuluka Yehowa ne malu adiye mulongolole bua kuenza? Tuetu mu lutatu kampanda, bidi mua kutufikila bua kutuadija kuditatshisha bikole anu bua malu etu nkayetu tufika ne ku dilengulula malu adi Yehowa mulongolole ne ntendelelu wende. Patudi tulomba Yehowa diambuluisha mu disambila, tudi ne bua kutuma lungenyi luetu anu kudi Yehowa, ku butumbi bua dîna diende ne muabingishaye bumfumu buende. Tuetu tuenza nunku bidi mua kutuambuluisha bua kuikala ne lungenyi luimpe nansha bualu butudi balombe kabuyi buenzeke. Yehowa udi mua kuandamuna masambila etu padiye utupesha bukole bua kutantamena lutatu alu.​—Bala Yeshaya 40:29; Filipoi 4:13.

Patudi tuangata mapangadika

10, 11. Ntshinyi tshiakenza Yehoshafata pavuaye mu nsombelu uvua mumupite mutu?

10 Mmunyi muutu wangata mapangadika a mushinga mu nsombelu webe? Utuku pamuapa wanji kuangata dipangadika ne pashishe ulomba Yehowa bua abeneshe dipangadika diudi muangate anyi? Tumone tshiakenza Yehoshafata mukalenge wa bena Yuda pavua bena Moaba ne bena Amola badisangishe bua kumuela mvita. Bena Yuda kabavua ne bukole bua kuluangana ne tshiluilu etshi to. Yehoshafata wakenza tshinyi?

11 Bible udi wamba ne: ‘Yehoshafata wakatshina, wakapangadija bua kukeba Yehowa.’ Wakambila bantu bonso bua kujila biakudia bua tshikondo kampanda ne bua “kukeba Yehowa.” Pashishe wakimana munkatshi mua bena Yuda ne bena Yelushalema ne kusambila ne: ‘Nzambi wetu, kuena ubalumbuluisha anyi? Bualu bua tuetu katuena ne bukole bua kuluangana ne tshisumbu etshi tshinene tshilualua kutuluisha; katuena bamanye mua kuenza; kadi mêsu etu adi kuudi.’ Yehowa wakumvua disambila dia Yehoshafata ne wakabasungila mu tshishima. (2 Kul. 20:3-12, 17) Patudi tuangata mapangadika nangananga adi mua kulenga malanda etu ne Nzambi, katuenaku mua kueyemena Yehowa pamutu pa kueyemena dijingulula dietu dia mianda anyi?

12, 13. Patudi tusua kuangata mapangadika, ntshilejilu kayi tshidi mukalenge Davidi mutushile?

12 Tudi mua kuenza tshinyi tuetu bikale mu nsombelu udi umueneka mupepele mua kupita nende, pamuapa bualu dimanya ditudi nadi mu tshilumbu atshi didi dituambuluisha bua kumanya tshia kuenza katuyi tusamisha mutu? Tshilejilu tshia mukalenge Davidi tshidi tshituambuluisha bua kumanya tshia kuenza dîba dia nunku. Pavua bena Ahimeleke bele tshimenga tshia Sikelaga mvita, bakanyenga Davidi bakaji bende, bana bende pamue ne ba bena mudimu bende. Davidi wakalomba Yehowa wamba ne: ‘Bingalonda tshisumbu etshi mu njila nembapete anyi?’ Yehowa wakamuandamuna ne: ‘Ubalonde, wewe neubapete, kuena upanga kusungila bintu bionso.’ Davidi wakatumikila ne ‘wakasungila bintu bionso bivua bena Ahimeleke banyenge.’​—1 Sam. 30:7-9, 18-20.

13 Panyima pa bena Ahimeleke bamane kuela tshimenga tshia Sikelaga mvita, bena Peleshete bakalua pabu kuela bena Isalele mvita. Davidi wakasambila kabidi Yehowa, ne Yehowa wakamuambila tshia kuenza. Nzambi wakamba ne: ‘Ya biebe, bulelela, nemfile bena Peleshete mu bianza biebe.’ (2 Sam. 5:18, 19) Mutantshi mukese pashishe, bena Peleshete bakalua kabidi kuela Davidi mvita. Davidi uvua mua kuenza tshinyi bua musangu eu? Uvua mua kuela meji ne: ‘Nkadi mutuilangane ne bualu bua mushindu eu misangu ibidi, nanku ndi nya kuluangana ne baluishi ba Nzambi aba anu mumvue muenze musangu mushale.’ Kadi Davidi kavua mudieyemene bua mukavuaye ne dimanya mu tshilumbu etshi to. Wakasambila kabidi Yehowa. Davidi uvua ne bua kuikala mumvue disanka bua muvuaye musambile ne Yehowa mumuambile bua kuenza bualu mu mushindu mushilangane ne muvuaye mumuambile kumpala. (2 Sam. 5:22, 23) Patudi tutuilangana ne nsombelu anyi bualu kampanda butuvua mua kuikala batuilangane nabu kumpala, tudimuke bua katuedi meji ne: tudi mua kubujikija mu mushindu utuvua bajikije bua musangu wa kumpala.​—Bala Yelemiya 10:23.

14. Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku tshivua Yoshua ne bakulu ba mu Isalele benzele bena Gibeona?

14 Bu mutudi bena mapanga, tuetu bonso nansha bakulu bakadi bamonemone malu, tudi ne bua kulomba Yehowa bua atulombole patudi tusua kuangata mapangadika. Tumone tshivua Yoshua uvua mupingane Mose ne bakulu ba mu Isalele benze pavua bena Gibeona bavua ne budimu bavuale bilamba bisunsuke ne balue kuambila Yoshua ne bantu bende ne: bavua bafumina ku musoko wa kule. Pamutu pa kukonka Yehowa tshia kuenza, Yoshua ne bena diende badi bumvuangana ne bena Gibeona ne badia nabu tshipungidi. Nansha muvua Yehowa mubalekele badia tshipungidi atshi, mmufundishe bualu ebu bua dibenga kulonda buludiki buende mu Bible bua diakalenga dietu.​—Yosh. 9:3-6, 14, 15.

Patudi tudienzeja bua kutantamena mateta

15. Umvuija mudi disambila diambuluisha bua kutantamena ntatu.

15 Bu mutudi ne ‘mukenji wa bubi’ munda muetu, tudi ne bua kudienzeja bikole bua kutshimuna majinga etu mabi. (Lomo 7:21-25) Tudi mua kutshimuna mvita eyi. Mushindu kayi? Yezu wakambila bayidi bende ne: disambila didi ne mushinga wa bungi bua kutantamena mateta. (Bala Luka 22:40.) Nansha tuetu bashale ne majinga mabi anyi ngenyi mibi kunyima kua tuetu bamane kusambila, tudi ne bua ‘kutungunuka ne kulomba Nzambi’ bua atupeshe meji bua kutantamena diteta edi. Bible udi utujadikila ne: ‘Udi upa bonso ne mutshima mutoke kayi ubatobolola.’ (Yak. 1:5) Mukanda wa Yakobo udi wamba ne: ‘Muntu udi ne disama munkatshi muenu anyi? Abikile biende bakulu ba ekeleziya; bamulombele Nzambi, bamuele manyi mu dîna dia Mukalenge, ne kulomba kudi ne ditabuja nekusungile muena disama, ne Mukalenge neamubishe.’​—Yak. 5:14, 15.

16, 17. Ntshikondo kayi tshimpe tshitudi mua kusambila patudi tujinga kutantamena diteta?

16 Disambila didi diambuluisha bua kutantamena diteta, kadi tudi ne bua kumanya ne: mbimpe kusambila pa dîba dikumbanyine. Tuangate tshilejilu tshia nsongalume kampanda tshidi mu Nsumuinu 7:6-23. Pakavua ku mêsu kufiika, nsongalume eu udi upitshila mu njila udi pabuipi ne kua mukaji wa masandi kampanda. Padi mukaji eu umuambila mêyi a kumutekesha nawu, nsongalume udi umulonda bu ngombe udi uya ku tshishipelu. Bua tshinyi nsongalume eu uvua mupitshile muaba au? Bu muvuaye kayi ne “lungenyi,” uvua pamuapa mua kuikala uluangana ne majinga mabi. (Nsu. 7:7) Ndîba kayi divua disambila mua kumuambuluisha bikole? Bushuwa, kusambila dîba kayi dionso bua kutantamena diteta adi kuvua mua kumuambuluisha pavuaye mutuilangane ne mukaji au. Kadi tshikondo tshimpe tshivuaye mua kusambila, mpavua lungenyi lua kuendela mu njila au lumuvuile mu mutu.

17 Lelu, muntu udi mua kuikala udienzeja bua kubenga kutangila bindidimbi bia bantu butaka. Kadi fuanyikija ne: muntu eu mmusue kutangila malu ku Enternete pende mumanye ne: udi ne bindidimbi bidi bijula majinga mabi. Nsombelu wende kenaku upetangana ne wa nsongalume udibu batele mu Nsumuinu nshapita wa 7 anyi? Mbienze anu bu kuendela mu njila udi ne njiwu ya bungi. Bua kukandamena diteta dia kutangila bimfuanyi bia bantu butaka, tudi ne bua kusambila Yehowa bua atuambuluishe kumpala kua tuetu kuenza mudimu ne tshiamu tshia Enternete.

18, 19. (a) Bua tshinyi bitu bikole bua kutantamena diteta? Kadi mmunyi muudi mua kutantamena diteta? (b) Udi mudisuike bua kuenza tshinyi?

18 Kabitu bipepele bua kutantamena diteta anyi kulekela bikadilu bibi to. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Bualu bua dijinga dia malu a mubidi didi difuilangana ne dijinga dia malu a nyuma, ne dijinga dia malu a mu nyuma didi difuilangana ne dijinga dia malu a mubidi, nunku kanuenji malu anudi basue kuenza.’ (Gal. 5:17) Bua kupita bimpe ne tshilumbu etshi, tudi ne bua kusambila bikole padi meji mabi anyi mateta bituvuila mu lungenyi ne pashishe kuenza malu mu diumvuangana ne masambila etu. Bible udi wamba ne: ‘Kakuena diteta diakunukuata didi kadiyi dikuata muntu yonso.’ Yehowa udi mua kutuambuluisha bua kushala bamueyemene.​—1 Kol. 10:13.

19 Disambila ndipa dimpe didi Yehowa mutupeshe didi mua kutuambuluisha patudi mu ntatu, patudi tusua kuangata dipangadika dia mushinga anyi patudi tudienzeja bua kutantamena diteta. Tudi tuleja mutudi bamueyemene ku diambuluisha dia disambila. Tudi kabidi ne bua kutungunuka ne kulomba Nzambi nyuma wende udi utulombola ne utukolesha. (Luka 11:9-13) Nunku, tueyemenayi Yehowa ne muetu muonso, katueyemenyi dijingulula dietu dia mianda.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 1 Tudi bashintulule mêna.

Udi muvuluke anyi?

• Ntshinyi tshidi tshilejilu tshia Hezikiya, Hana ne Yona tshikulongeshe pa bidi bitangila kueyemena Yehowa?

• Mmunyi mudi tshilejilu tshia Davidi ne tshia Yoshua tshileja mudibi bikengela kuikala ne budimu patudi tusua kuangata mapangadika?

• Ndîba kayi ditudi nangananga ne bua kusambila bua mateta?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 9]

Tuetu tujinga kutantamena diteta, ndîba kayi didi disambila mua kutuambuluisha bikole?