“Kikikipa yachënikillamanqa ama markäkïtsu”

“Llapan shonqïkiwan Jehoväman markäkï [yärakuy], y kikikipa yachënikillamanqa ama markäkïtsu.” (PRO. 3:5.)

1, 2. a) ¿Ima pruëbakunaparaq höraqa kawënintsikchö pasashwan? b) Pruëbakunata pasar, ima alläpa precisaqta akranantsik o ruranantsik kaptin o ima tentacionpis chämuptin, ¿pimantaq markäkushwan, y imanir?

CLAUDIA * cristiänapa patronninmi emprësanchö wakin oficïnakunata wichqarishqa y wakin trabajaqkunatapis qarqurishqana. Pëtapis qarquriyänampaq kaqtam mantsan. ¿Imataraq ruranqa tsë trabäjopita qarquriyaptinqa? ¿Ima qellëwanraq kawanqa? Pamela cristiänanam Diospita yachatsikoqkunata wanayanqan markaman yanapakoq ëwëta munan, pero ¿allipaqtsuraq ëwanman? 20 watayoq joven Samuelpanam huk hatun yarpachakïnin kapun. Wambra kanqan witsëmi warmipis ollqupis qalapächu rakcha rurëkaqkunata rikärakoq, y kanannam yapë rikëta munakurkun. ¿Imataraq ruranman tsë tentacionkunaman mana ishkinampaq?

² Pruëbakunapa pasanqantsik hora, imatapis akranantsik o ruranantsik hora o ima tentacionpis chämuptin tsarakunapaq, ¿pipa yanapakïnintataq ashintsik? ¿Kikintsikllamanku markäkuntsik, o lasaq qepintsikta Jehoväman churarkoq cuentaku pëman markäkuntsik? (Sal. 55:22.) “Jehoväpa nawinkunaqa alli ruraqkunatam rikarëkan, y rinrinkunanam pëkuna mañakuyanqanta wiyarëkan” ninmi Bibliaqa (Sal. 34:15). Tsëmi kikintsikpa yarpënintsikllaman markäkunantsikpa o yärakunantsikpa rantinqa, Diosman llapan shonquntsikwan markäkunantsik alläpa precisan (Pro. 3:5).

3. a) ¿Imanötaq Jehoväman markäkunqantsikta rikätsikuntsik? b) ¿Imanöparaq wakinkunaqa ‘kikinkunapa yachëninkunallaman’ markäkur qallëkuyanman?

³ Jehoväman llapan shonquntsikwan markäkïqa munanqannö imatapis rurëmi. Tsëpaqqa alläpam precisan shonqupita patsë mañakurnin imëkachöpis pushamänata ashinantsik. Tsënö kaptimpis, wakin cristiänokunapaqqa alläpa sasaraqmi o ajaraqmi Jehoväman llapan shonqunkunawan markäkuyänan. Tsëmi pasarqan Linda shutiyoq cristiänatapis, kënömi pëqa nin: “Noqapaqqa, Jehoväman paqwë markäkïqa alläpa sasaraqmi kashqa”. ¿Imanirtaq tsënö nin? “Papänïpitaqa manam ni imata musyätsu, y mamänïqa manam noqapaq yarpachakoqtsu qeshyaptï o imëka llakikïpa pasaptïpis, tsëmi wambra kanqäpita kikïlla cuidakïta yachakurqä” ninmi. Wambra këninchö tsëkunata pasashqa kaptinmi, Lindapaqqa alläpa sasaraq pimampis markäkunan. Imëkachöpis yachaq kar y imëkapis alli yarqapamashqa itsa kikintsikllaman markäkushwan. Hasta huk anciänopis itsa atska watakupana Jehoväta servishqa karnin kikinllaman markäkunman y congregacionchö asuntokunata Jehoväman mana mañakurlla atiender qallëkunman.

4. ¿Imatataq kë yachatsikïchö rikäshun?

⁴ Imachöpis yanapamänapaq mañakurirqa pë munanqannö ruranatam Jehoväqa shuyaran. ¿Imataq yanapamäshun yarpachakunqantsikta Jehoväta willarir pë munanqannö problëmantsikkunata altsëta tïranapaq? Imatapis ruranantsik o akranantsik hora, ¿imatataq puntata rurashwan? ¿Imanirtaq tentacionkuna chämunqan höra Jehoväman mañakunantsik alläpa precisan? Qateqninchömi kë tapukïkunapa respuestanta rikäshun unë pasanqankunapaq Biblia willakunqanta yachakur.

Alläpa llakikïkunapa pasar

5, 6. Asiria nacionpa reynin qallapaptin, ¿imatataq Ezequías rurarqan?

⁵ Judäpa reynin Ezequïaspaqmi Biblia kënö nin: “Pëqa Jehovätam imëpis ashirqan. Pëpitaqa manam rakikarqantsu, tsëpa rantinqa Moisestawan  mandamientokunata Jehová qonqantam cäsokur siguerqan”. Awmi, tsënömi karqan, “Israelpa Diosnin Jehovämanmi Ezequïasqa markäkurqan” (2 Rey. 18:5, 6). ¿Imatataq Ezequías rurarqan Asiriapa reynin Senaquerib Rabsaquëtawan precisaq nunankunata y soldädonkunata Jerusalenman kachëkuptin? Asiria tröpakunaqa yëkuyashqanam kayarqan Judäpa alli perqashqa markankunaman, y Jerusalenmannam yëkïta munëkäyarqan. Ezequïasqa Jehoväpa wayinman ëwëkurmi kënö mañakurqan: “Oh Jehová Dioslläkuna, makimpita salvëkalläyämë, tsënöpa patsachö llapan nacionkuna musyariyänampaq, qam, oh Jehová, qamlla Dios kanqëkita” (2 Rey. 19:14-19).

⁶ Ezequïasqa mañakunqanmannömi rurarqan. Tsëmi temploman manaraq mañakoq witsarnin, hinantin markata mandarqan Rabsaqué tukïnöpa qallapaptimpis mana imata rurayänampaq. Hinamampis, huk grupo nunakunatam kacharqan profeta Isaïaspa consëjonta ashirnin (2 Rey. 18:36; 19:1, 2). Ezequïasqa ruranampaq kaqtam rurarqan. Tsë kutiqa manam Egipto nación ni vecïnon kaq nacionkunapa yanapakïninta ashirqantsu, tsëta ruranqanqa manam Jehoväpa munëninmannötsu kanman karqan, hinamampis, manam kikimpa yachëninllamanqa markäkurqantsu. Ezequïasqa Diosmanmi markäkurqan. 185.000 soldädokunata Jehoväpa angelnin ushakäratsiptinmi, Senaquerib Nïnivepa kutikurqan (2 Rey. 19:35, 36).

7. ¿Imatataq yachakuntsik Ana y Jonás mañakuyanqampita?

⁷ Leví kasta Elqanäpa warmin Änapis Jehoväpa yanapakïnintam ashirqan wambrayoq këta mana puëdernin (1 Sam. 1:9-11, 18). Profeta Jonaspis huk hatun pescädopa pachampitam kawëkar yarqamurqan kënö mañakushqa karnin: “Alläpa llakikurmi Jehoväman qayakurqä, y pëqa contestamarqanmi. Seolpa pachampitam yanapamänampaq sinchipa qayakurqä. Qayakamunqäta wiyarqëkim” (Jon. 2:1, 2, 10). Sasa pruëbakunapa pasarpis ‘rogakur mañakurnin’ Jehoväman witita puëdenqantsikqa, alläpa kushikïpaqmi (lei Salmo 55:1, 16). *

8, 9. Ezequías, Ana y Jonás mañakuyanqanchö, ¿imatataq puntaman churayarqan? ¿Imatataq tsëpita yachakuntsik?

⁸ Hinamampis Ezequías, Ana y Jonás mañakuyanqanqa yachatsimantsik, sasa tiempokunapa pasarnin mañakunqantsik hora más precisaq kaqkunata mana qonqëkunapaqmi. Kimanmi sasa kawëpa pasarnin alläpa hipayarqan, tsënö kaptimpis mañakïninkunachöqa rikätsikuyarqan pëkunallapaq yarpachakuyänampa rantinqa, Diospa shutimpaq, pëta adorëpaq y munënin cumplikänanman más yarpachakuyanqantam. Jehoväpa shutimpaq mana allita parlayanqanqa Ezequïasta alläpam llakitsirqan. Änaqa alläpa munanqan wambran Siló marka tabernäculochö Jehoväta servinampaqmi awnikurqan. Y Jonasnam nirqan: “Awnikunqätaqa, pagakushaqmi” (Jon. 2:9).

⁹ Alläpa sasa problëmakunapita Jehová libramänapaq mañakurqa, imarëkur tsëta mañakunqantsiktaran punta rikashwan. ¿Tsë problëmata altsëta munanqantsikllamanku alläpa yarpachakuntsik, o Jehová y munënin rurakänampaq kaqtaku puntaman churantsik? Itsa tukïta hiparqa kikintsikllaman yarparäkushwan y Jehoväpa kaqtaqa huk lädoman churarishwan. Jehoväta yanapamänapaq mañakurqa, manam imëpis qonqanantsiktsu shutin alabashqa kanan y pëlla ciëlota y Patsata gobernanampaq derëchoyoq kanqan musyakänan imapitapis más precisanqanta. Kë llapanmi yanapamäshun problëmantsikkuna munanqantsiknö mana altsakaptimpis, mana llakikunapaq. Höraqa mañakunqantsikta Jehová contestamun tukïta pasanqantsikchö tsarakunapaq kallpata qomarnintsikmi (lei Isaías 40:29 * y Filipenses 4:13).

Imatapis ruranantsik o akranantsik kaptin

10, 11. ¿Imatataq Jehosafat rurarqan chikeqninkuna Juda markata ushakätsita munayaptin?

¹⁰ Ima precisaqtapis ruranëki o akranëki kaptin, ¿imatataq puntata ruranki? ¿Imatapis rurarir o akrarir-raqku yanapashunëkipaq Jehoväta  mañakunki? Moabitakunapa y amonïtakunapa tröpankuna Judäta ushakätsiyänanrëkur ëwayaptin, Judäpa reynin Jehosafat imata ruranqanta rikärishun. Judäqa manam listotsu këkarqan pëkunawan peleanampaq. ¿Imatataq kë rey rurarqan?

¹¹ “Mantsakarnin[mi] Jehosafatqa Jehoväta ashir mañakurqan” ninmi Bibliaqa. Llapan Juda markatam nirqan imatapis mana mikuyänampaq, y nïkurmi llapan markata ëllurqan “Jehoväta mañakuyänampaq”. Tsënam Jehosafatqa Juda y Jerusalén ëllurëkanqanchö sharkur kënö mañakurqan: “Dioslläkuna, ¿manatsuraq pëkunata imanëkunki? Noqakunachöqa manam ni ima kallpa kantsu kë mëtsika nunakuna ushakätsiyämänampaq shayämuptin; y noqakunaqa manam imata rurayänäpaq kaqta musyayätsu, pero nawïkunaqa qamllamanmi rikarämun”. Rasumpa kaq Diosqa kë rey mañakunqanta wiyarmi milagrota rurar salvarqan (2 Cró. 20:3-12, 17). Jehoväwan amigo kënintsikta mana oqrëta munarqa, ¿manatsuraq imatapis ruranantsikchö o akranqantsikchö kikintsikpa yachënintsikllaman markäkunapa rantinqa Jehoväman markäkushwan?

12, 13. Imatapis manaraq rurar, ¿imata ruranapaqtaq rey Davidta pasanqan yachatsimantsik?

¹² Itsa puntata huk problëmata altsarquntsik, y tsë niraqlla yapë huk problema yuriramuptinqa fácil altsëtanölla rikashwan, tsënö kaptinqa ¿imatataq rurashwan? Rey David pasanqankunata rikanqantsikmi musyatsimantsik imata ruranapaq kaqta. Ziqlag markata Amalequïtakuna ushakäratsirmi Davidpa warminkunata, wambrankunata y nunankunapa warminkunata y wambrankunatapis apakuyarqan. Tsëmi David kënö nir Jehoväta tapukurqan: “¿Llapannï apakoqkunata qatipaq ëwämanku?”. Jehovänam kënö nir contestarqan: “Qatipëlla, pëkunataqa taripankim y rasumpam libramunki”. Tsënam Davidqa qatiparqan y “tukï apakuyanqantam amalequïtakunata qochirqan” (1 Sam. 30:7-9, 18-20).

¹³ Tiempowannam filistëokuna Israelman yëkuyarqan. Yapëmi Davidqa Jehoväta tapukurqan, tsëmi kënö nir contestarqan: “Witsë, makikichömi filistëokunata haqirishaq” (2 Sam. 5:18, 19). Pero filistëokunaqa hina yapëmi ichik tiempollachö Davidpa contran pelear qallëkuyarqan. Y, ¿kananqa imataraq David ruranman karqan? Itsa kënö pensanman karqan: “Këqa pasaq ishkë kuti pasakunqannöllataq. Diospa chikeqninkunawanmi peleashaq”. ¿Kikinllatsuraq imata ruranampaq kaqta akrarinman karqan o yapëtsuraq Jehoväta tapukunman karqan? Davidqa manam yachëninmantsu markäkurqan, sinöqa yapëmi Jehoväta mañakurqan imata ruranampaqpis. ¡Allichömi tsëta rurarqan, kananqa huknöpana ruranampaqmi Jehová mandarqan! (2 Sam. 5:22, 23.) Puntata altsanqantsiknölla problëmakuna yapë yurimuptinqa, ama yachaq kënintsikllamanqa markäkushuntsu (lei Jeremías 10:23). *

14. ¿Imatataq yachakuntsik Josuëwan Israel anciänokuna gabaonïtakunawan conträtota rurayanqampita?

¹⁴ Hutsasapa karmi ni mëqantsik ni atska watapana anciänokunapis, Jehová yanapamänata ashitaqa haqishwantsu imatapis ruranantsik o akranantsik kaptinqa. Yarpärishun Moisespa rantin Israelta pushaq Josuëman, y tsë marka anciänokunam musyaq gabaonitakuna yamë këta ashir ëwayaptin imata rurayanqanta. Gabaonïtakunaqa karupita shayämunqanta creitsikuyänanrëkurmi ardë makwa röpakunata yakakuyarqan o shukukuyargan. Pero Josuëwan tsë marka anciänokunaqa, Jehoväta manaraq tapukurmi pëkunawan yamë kawakuyänampaq conträtota rurayarqan. Tsë rurayanqanta höranllachöna allitanö Jehová rikashqa karpis, Bibliamanmi qellqatsirqan pëta manaraq tapukurnin rurayanqannö mana ruranapaq (Jos. 9:3-6, 14, 15).

Tentacionkuna kaptin

15. ¿Imanirtaq tentacionkuna chämuptin mañakunantsik alläpa precisan?

¹⁵ ‘Etsantsik jutsa rurellacho tsararäcamashqam’, sinchi tsarakunantsik mana alli munënintsikpa makinman mana ishkinapaq (Rom. 7:21-25). Pero ¿imaraq yanapamäshun tsë peleata  gananapaqqa? Qateqninkunatam Jesusqa nirqan tentacionkuna kaptin alli tsarakuyänampaq mañakuyänan alläpa precisanqanta (lei Lucas 22:40). Y mañakurishqapis mana alli munënintsikkuna o pensënintsikkuna yurimuptinqa alläpam precisan tsë pruëbakunachö alli tsarakunantsikrëkur kutin kutin “Dios Yayaman maña[cunantsic]”. Discípulo Santiägum Diospaq kënö nin: “Pëqa llapan nunatam atsca yachenin qoyconqa, mana ajayashpa” (Sant. 1:5). Nïkurnam kënö nin: “Qamcunapita meqequipis qeshyarnenqa, inglisiacho mandacoqcunata [“anciänokunata”, NM] qayatsiyë. Pecunanam qeshyaq nunata Teyta Jesuspa jutincho aseitiwan llushirnin, Dios Yayaman mañacuyanqa. Dios Yayaman marcäcur mañacuyaptinmi, tse qeshyaq cachacärenqa” (Sant. 5:14, 15).

16, 17. Tentacionkunaman mana ishkinapaq Jehová yanapamänata munarqa, ¿imëtaq mañakushwan?

¹⁶ Tentacionkunapa pasarqa alläpam precisan Diosta mañakunantsik, pero imë mañakunapaq kaqtaqa alleqmi musyanantsik. Pensarishun Proverbios 7:6-23 textochö huk jövenpaq Biblia parlanqanman. Ampïriptinmi musyëkar rakcha warmi täranqan cällepa ëwan. Yachëpa y kuyëllapa parlapaptinmi kë jövenqa qepanta ëwan, imëka huk törota pishtayänampaq hanchayaptin ëwaqnö. ¿Imanirtaq tsëyaqqa ëwashqa? “juicionnaq” karninmi. Y shonqunchö mana alli munëninkuna venciptin (Pro. 7:7). ¿Imëraq mañakunman karqan? Allim kanman karqan warmi parlapanqan hora Jehoväman mañakuriptinqa, pero tsëpitapis más alliqa kanman karqan tsë cällepa pasanampaq pensar qallanqan hora mañakunqanmi.

¹⁷ Kanan witsampis itsachi huk nuna warmiwan ollqu rakcha rurëkaqkunata mana rikänampaq kallpachakïkanman. Pero Internetchö rakcha fötokuna o vidëokuna kanqanta musyëkar tsë päginata rikänampaq kicharirqa, ¿manatsuraq tsëqa kanman Proverbiospa 7 kaq capïtulon parlanqan jövennö? Tsë päginata kicharqa mana allimannam heqashqa. Ollquwan warmi rakcha rurëkaqkunata mana rikänampaqqa Internetpa päginankunata manaraq kicharmi Jehoväpa yanapakïninta mañakunman tsë rikëkunaman mana ishkinampaq.

18, 19. a) ¿Imanir-raq sasaraq kanman huk tentacionta kaptin alli tsarakunan y imanöraq tsëta vencishwan? b) ¿Imata ruranapaqtaq churakänantsik?

¹⁸ Manam fäciltsu huk tentacionta o huk viciota vencinanqa. Pablu ninqannöpis ‘mana alli  munenintsiccunam Santu Espiritupa contran. Y Santu Espiritunam mana alli munenintsiccunapa contran’. Tsëmi, ‘puedintsictsu imatapis munanqantsicnö rureta’ (Gal. 5:17). Huk tentación kaptin o mana alli pensëkuna yurimuptin alli tsarakunapaqqa, mana haqitam Diosman mañakunantsik, y mañakunqantsiknömi ruranantsik. Bibliam këta yarpätsimantsik: “Llapantsicpaqpis imallapis siemprim jutsaman ishquitsicoq canqa”, pero Jehová yanapamashqaqa alli tsarakïta puëdeshunmi (1 Cor. 10:13).

¹⁹ Sasa problëmakunapa pasashqa, imatapis ruranantsik o akranantsik kaptin, o ima tentacionpis chämuptin alli tsarakunapaqqa Jehoväpa huk shumaq qarëninmi kapamantsik: tsëqa pëman mañakïta puëdenqantsikmi. Pushamänata ashishqaqa, pëman markäkunqantsiktam rikätsikuntsik. Hinamampis pushamänapaq y kallpata qomänapaqmi imëpis santo espïritunta mañakunantsik (Lucas 11: 9-13). Y imapitapis masqa Jehoväman imëpis markäkushun y ama ‘kikintsikpa yachënintsikllamanqa’.

[Päginapa ura kuchunchö willakïkuna]

¿Yarpankiku?

• ¿Imatataq yachakurquntsik Ezequías, Ana y Jonás Jehoväman mañakuyanqampita?

• ¿Imanötaq David y Josué rurayanqankuna rikätsimantsik imatapis manaraq rurar o akrar alliraq yarpachakunantsik precisanqanta?

• ¿Imë hörataq mañakushwan tentacionkunachö tsarakunapaq?

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]

[13 kaq päginachö dibüju]

Huk tentación kaptin alli tsarakunapaq, ¿imë hora mañakunantsiktaq alläpa precisan?