Jkoltatik sventa chchʼiik batel ta mantal li viniketike

«Liʼ ta orae ta jelbot avabtel; cristiano xa chbat asaʼbun tal.» (LUC. 5:10)

1, 2. 1) ¿Kʼu yelan laj yilik li cholmantal la spas Jesús li epal viniketike? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

 KʼALAL jaʼo chcholik mantal ta Galilea li Jesús xchiʼuk li yajtsʼaklomtake, imuyik batel ta kanova xchiʼuk ibatik ti bu stuk xuʼ chkux yoʼontonike. Pe li epal krixchanoetike te nabal ibatik ta yakanik. Li kʼu yepalik taje, te «oy van voʼmiluc viniquetic. Jaʼ slecoj li antsetique xchiʼuc li ololetique» (Mat. 14:21). Ta yan kʼakʼal xtoke, epal krixchanoetik inopajik tal ta stojolal Jesús yuʼun tskʼanik akʼo xichʼik kolesel xchiʼuk tskʼan chaʼiik li chanubtasele. Taje, te oyik «chanmil (4,000) li viniquetique. Jaʼ slecoj o li antsetique xchiʼuc li ololetique» (Mat. 15:38). Jech kʼuchaʼal chkiltike, epal viniketik ibatik ta stojolal Jesús xchiʼuk xvinaj ti oy ta yoʼontonik li chanubtasele. Pe li Jesuse snaʼoj xa onoʼox ti ep buchʼutik chchʼamik li melele. ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik? Yuʼun kʼalal laj xaʼox stsakik choy ta skoj skʼelobil juʼelale, xi laj yalbe li Simone: «Liʼ ta orae ta jelbot avabtel; cristiano xa chbat asaʼbun tal» (Luc. 5:10). Li kʼusi laj yal taje jaʼ chakʼ ta aʼyel ti chakʼ batel snutiʼik ti bu oy ep krixchanoetike. Li kʼuyepal chlokʼ tale, te chlokʼik talel epal viniketik.

² Li avi eke, oy viniketik ti oy ta yoʼontonik snaʼel li aʼyej ta sventa Vivlia ti chkaltik batele, jech kʼuchaʼal li ta voʼnee (Mat. 5:3). Pe akʼo mi jech, oy epal viniketik chiktaik xchanel ta sventa li Diose, vaʼun jech mu xchʼiik ta mantal. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik? Akʼo mi jnaʼojtik ti maʼuk tal xcholbe mantal viniketik li Jesuse, pe jaʼ la sloʼiltabe li kʼusi mas oy ta yoʼontonik snaʼele. Jech kʼuchaʼal la spas li Jesuse, skʼan me jkoltatik ek yoʼ stsal yuʼunik li kʼusi tsvul-o yoʼontonik li viniketike. Jkʼeltik batel oxtos ti bu xuʼ jkoltatike: 1) ti oy ta sbaik saʼel li takʼine, 2) ti chiʼik ta sventa li kʼusi tsnop yantike xchiʼuk 3) ti mu noʼox xtojob chaʼiike.

Oy ta sbaik saʼel takʼin

3, 4. 1) ¿Kʼusitik li mas chat-o yoʼontonik li epal viniketike? 2) ¿Kʼu yuʼun jaʼ mas tsots skʼoplal chilik saʼel takʼin li viniketike, ti jaʼ muʼyuk li ta sventa mantale?

³ Jun vinik ti lek chanem ta Smantal Moisese, xi laj yalbe li Jesuse: «Cajval, ta jchiʼinot batel ti buyuc noʼox chabate», xut. Pe kʼalal laj yalbe smelolal «ti Xnichʼon [krixchano] muʼyuc bu xuʼ ta [s]mochan [sbae]», vaʼun muʼyuk xa lek laj yaʼi li vinik taje. Muʼyuk lek laj yaʼi ti muʼyuk ta naʼel ti bu xuʼ chveʼ o ti bu xuʼ chvaye, ta skoj taje muʼyuk ikʼot onoʼox ta yajtsʼaklom Cristo xi li Vivliae (Mat. 8:19, 20).

⁴ Ep viniketike jaʼ mas tsots skʼoplal chilik ti oyuk lek stakʼinike, jaʼ muʼyuk li kʼusitik ta sventa mantale. Jaʼ mas oy ta yoʼontonik li chanun ta universidade xchiʼuk li abtelaletik ti lek tojolil chakʼe. Yuʼun yalojik mi jaʼ xa mas tsots skʼoplal xchiʼuk ti jaʼ oy sbalil ti xichʼ pasel lek kanale, ti jaʼ muʼyuk li xchanel Vivlia xchiʼuk ti lekuk xil sbaik xchiʼuk li Diose. Xuʼ van lek chaʼiik li chanubtasel ta Vivliae, pe «li cʼusitic oy liʼ ta banamile; jaʼ loʼlabil yoʼntonic yuʼun li cʼulejalile», vaʼun xuʼ netʼbil chkom li kʼusitik oy ta yoʼontonik xchanele (Mar. 4:18, 19). Li Jesuse la skolta yajtsʼaklomtak sventa xakʼik venta kʼusi li mas tsots skʼoplal skʼan spasike, li voʼotike xuʼ jchantik ek.

5, 6. ¿Kʼusi ikoltaatik-o Andrés, Pedro, Santiago xchiʼuk Juan sventa chakʼik venta kʼusi li abtelal mas tsots skʼoplal skʼan spasike?

⁵ Li Andrés xchiʼuk li Simón Pedro ti xchiʼil sbaik ta vokʼele, koʼol ch-abtejik toʼox ta tsakchoy, te ch-abtejik xtok li Juan xchiʼuk Santiago xchiʼuk li stotik ti jaʼ sbi Zebedeoe. Yaʼeluke lek xbat li yabtelike, yuʼun oy yaj-abtelik (Mar. 1:16-20). Kʼalal lik xchanik ta sventa Jesús li Andrés xchiʼuk Juane, ti jaʼ i-albatik yuʼun li Juan J-akʼvanej ta voʼe, li  stukike la xchʼunik ta melel ti laj xa staik li Mesiase. Li Andrese ibat yalbe li lekil aʼyej li xchiʼil ta vokʼel Simón Pedroe xchiʼuk li Juan xtoke xuʼ van jaʼ ibat yalbe li xchiʼil ta vokʼel Santiagoe (Juan 1:29, 35-41). Li uetik i-echʼe, xchanvoʼalik ibat xchiʼinik Jesús kʼalal ibat xchol mantal ta Galilea, Judea xchiʼuk ta Samariae, kʼalal laje ibat abtejikuk yan velta ta tsakchoy. Akʼo mi oy ta yoʼontonik li mantale, pe muʼyuk toj tsots skʼoplal laj yilik li cholmantale.

⁶ Ta mas tsʼakale, li Jesuse laj yalbe Pedro xchiʼuk Andrés ti akʼo tsʼaklinatuk batele xchiʼuk ti akʼo «chbat [saʼik] tal cristianoeti[ke]». ¿Kʼu van yelan laj yaʼiik? «Ta ora la scomtsan li yabtelique; la stsʼaclinic batel li Jesuse.» Li Santiago xchiʼuk Juan eke jech «ta ora la scomtsan li scanovaique xchiʼuc li stotique; la stsʼaclinic batel li Jesuse» (Mat. 4:18-22). ¿Kʼusi ikoltaatik ta spasbel yabtel Dios ta tsʼakal ora li viniketik taje? ¿Mi yuʼun van muʼyuk lek la snopik? Ana moʼoj, yuʼun oy xa onoʼox jayibuk u yechʼel ti yaʼiojik xa onoʼox li kʼusi yaloj Jesuse, yilojik xaʼox li skʼelobiltak juʼelal la spase, yilojik xaʼox xtok ti solel oy ta yoʼonton li tukʼilale xchiʼuk yilojik xa onoʼox stukik ti kʼusi ikʼot ta pasel ta sventa li cholmantale. Ta skoj taje, tsatsubtasbat xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk la spat yoʼontonik ta stojolal Jeova.

7. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik li buchʼu ta jchanubtastik ta Vivlia sventa spat lek yoʼontonik ti chchabiatik yuʼun li Jeovae?

⁷ Jech kʼuchaʼal la spas li Jesuse, ¿kʼuxi xuʼ jkoltatik sventa xchan spat yoʼontonik ta stojolal Jeova li buchʼu ta jchanubtastik ta Vivliae? (Pro. 3:5, 6.) Ti kʼuyelan xuʼ jkoltatike, jaʼ ti kʼuyelan chijchanubtasvane. Kʼalal oy kʼusi ta xkalbetik smelolale, skʼan me xkalbetik ti ta slekil yoʼonton chakʼbutik sbendision Dios mi jaʼ chkakʼtik ta baʼyel li Ajvalilal yuʼun Diose (kʼelo Malaquías 3:10 xchiʼuk Mateo 6:33). Manchuk mi xuʼ xkakʼbetik yilik loʼiletik ta Vivlia ti bu chakʼ iluk ti chchabi steklumal li Diose, mi la jloʼiltabetik li kʼusitik kʼotem ta pasel ta jtojolaltike, xuʼ mas spat yoʼontonik ta stojolal li Jeovae. Lek me xkalbetik xtok li loʼiletik ti tstsatsubtas koʼontontik ti te talemik ta jvuntike. a

8. 1) ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti «[s]pasic preva [stukik ti] toj lec li Mucʼul Dios[...]» li buchʼutik ta jchanubtastik ta Vivliae? 2) ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik li buchʼutik ta jchanubtastik ta Vivlia sventa xil stukik li slekil yoʼonton Jeovae?

⁸ Pe mi junuk li buchʼu ta jchanubtastik ta Vivliae mu me stsatsub xchʼunel yoʼonton mi jaʼ noʼox ta skʼel o chaʼibe sloʼil jun krixchano ti staojbe sbendision Diose. Yuʼun skʼan skʼel stuk ta xkuxlejal li slekil yoʼonton Diose. Xi onoʼox laj yal li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Qʼuelavilic, pasic preva avaʼyic, toj lec li Mucʼul Diose. Toj jun noʼox yutsil li bochʼo jaʼ noʼox spatoj yoʼntonic o ta stojole» (Sal. 34:8). ¿Kʼuxi xuʼ xijkoltavan sventa xakʼik venta ti toj lek yoʼonton Jeova li buchʼu ta jchanubtastik ta Vivliae? Jnoptik noʼox ti yakal chil svokol ta skoj takʼin kʼalal jaʼo yakal chikta sikʼolajel, jun tajimol o ta skoj yuchʼel poxe (Pro. 23:20, 21; 2 Cor. 7:1; 1 Tim. 6:10). Skʼan me jchanubtastik ti akʼo skʼan ta orasion sventa stsal yuʼun li kʼusitik taje. Mi jech ta jpastike, chil stuk li slekil yoʼonton Diose. Jech xtok, skʼan me jchanubtastik ti akʼo xchʼakbe yorail jujun xemana ta sventa li kʼusitik ta mantale, jech kʼuchaʼal li xchanel Vivliae, ti chchapan sba ta sventa li tsobajeletike xchiʼuk ti xbat li ta Salon sventa Tsobobbaile. Mi laj yil stuk ti ch-akʼbat bendision  yuʼun Jeova ta skoj ti chakʼ yip ta sventa taje, mas me tstsatsub li xchʼunel yoʼontone.

Chiʼik ta sventa kʼusi tsnop yantik

9, 10. 1) ¿Kʼu yuʼun muʼyuk laj yalik ta jamal ti oy ta yoʼontonik mantal li Nicodemo xchiʼuk li José ti likem ta Arimateae? 2) ¿Kʼu yuʼun oy viniketik mu skʼan stsʼaklinik li Cristoe?

⁹ Ta skoj li sujel chakʼik yantike, jlom viniketike mu skʼan stsʼakliik ta sjunul yoʼontonik li Cristoe. Jech kʼuchaʼal la spas Nicodemo xchiʼuk li José ti likem ta lum Arimateae. Xchaʼvoʼalik, muʼyuk laj yakʼik ta ilel ti oy ta yoʼontonik li mantale, taje jaʼ ta skoj ti chiʼik kʼusi xuʼ tsnopik o kʼusi xuʼ spasbatik yuʼun li judioetike (Juan 3:1, 2; 19:38). Taje oy srasonal ti jech ixiʼike. Li jnitvanejetik ta relijion yuʼun judioetike la spʼajik tajek li Jesuse, ta skoj taje la snutsik lokʼel ta snail tsobobbail li buchʼutik chalik ti xchʼunojik ta stojolale (Juan 9:22).

¹⁰ Li avie oy butik jech chkʼot ta pasel ek. Mi oy jun vinik ti oy ta yoʼonton Dios, ta Vivlia o ta sventa relijione, jech chil ilbajinel ta stojolal xchiʼiltak ta abtel, buchʼutik xojtikinan o ta stojolal yutsʼ yalaltak. Ta yantik lumetik xtoke, xibal me sba mi jaʼ noʼox laj yalik ti tsjel srelijionike. Li buchʼu jech tspas taje, ta me xichʼ sujel mas to mi ch-abtej ta soltaroale, mi tikʼil ta politika o mi oy yabtel ti bu nakale. Jech kʼuchaʼal liʼe, jun vinik ta Alemania xi chale: «Li voʼoxuk ti jaʼ yajrextikooxuk Jeova ti chacholik sventa Vivliae, jaʼ melel. Pe mi li och ta yajrextiko Jeova avie, li okʼome skotol xa snaʼojik. ¿Kʼusi van tsnopik jchiʼiltak ta abtel, jlakʼnatak xchiʼuk kʼusi van chalik li buchʼutik xojtikinunkuntik xchiʼuk li kutsʼ kalale? Mu xkuch kuʼun chkaʼi».

11. ¿Kʼuxi la xchapan yajtsʼaklomtak Jesús sventa stsal yuʼunik li xiʼel ta stojolal krixchanoetike?

¹¹ Li yajtakboltak Cristoe maʼuk jxiʼel viniketik, pe skotolik laj onoʼox yakʼik persa sventa stsal yuʼunik li xiʼel ta stojolal krixchanoetike (Mar. 14:50, 66-72). ¿Kʼuxi ikoltaatik yuʼun Cristo sventa xchʼiik ta mantal akʼo mi tsots sujel laj yichʼik ta stojolal li xchiʼiltakike? Li stuke kak la xchapanan sventa xkuch yuʼunik li kontrainel chichʼik ta tsʼakale. Ta baʼyele, la spʼijubtasan ti jaʼ ta skoj ti jaʼ yajtsʼaklomtake ta xichʼik labanel, jaʼ yuʼun xi laj yalanbee: «Cuxetuc noʼox avoʼntonic me chasbajoxuc li cristianoetique, me chasnutsoxuc loqʼuel, me chaxchopolcʼoptaoxuc, me chopol chayiloxuc ta jcoj vuʼun ti Xnichʼon cristiano licʼote» (Luc. 6:22). Jech xtok, laj yalanbe ti tstaik stsatsal yoʼontonik xchiʼuk ti chpatbat yoʼontonik mi la skʼanbeik li Diose (Luc. 12:4-12). Ta yan xtoke, laj yalanbe ti buchʼu achʼik toe ti akʼo xchiʼinan li yajtsʼaklomtake xchiʼuk ti lekuk xil sbaike (Mar. 10:29, 30).

12. ¿Kʼuxitik xuʼ jkoltatik sventa stsal yuʼunik xiʼel ta stojolal krixchanoetik li buchʼutik ta jchanubtastik ta Vivliae?

¹² Li voʼotik eke, skʼan jkoltatik li buchʼu ta jchanubtastik ta Vivlia sventa stsal yuʼunik li xiʼel ta stojolal krixchanoetike. Ta melel, xuʼ me tukʼ chakʼ sbaik mi jaʼ baʼyel tsnopik kʼuxi xuʼ xchapan li skʼopike (Juan 15:19). Xuʼ jchanubtastik ta xchapanel stakʼobiltak ta Vivlia ti lekuk noʼox ta aʼyel xchiʼuk ti lekuk srasonal ta sventa li sjakʼobiltak ti xuʼ tspasbat yuʼun xchiʼiltak ta abtel o yan krixchanoetike. Jech xtok, xuʼ lek jkʼopontik, xchiʼuk xuʼ xkakʼbetik yojtikinik yan ermanoetik ta tsobobbail, mas to li buchʼutik jech chil  svokolik eke. Skʼan xkalbetik ti akʼo skʼanilanbeik ta orasion Jeova xchiʼuk ti ta sjunul yoʼonton akʼo spasike. Mi jech tspasike, xuʼ chnopajik ta stojolal Jeova xchiʼuk xuʼ chkʼot ta Mukʼta ton yuʼunik xchiʼuk ta Snakʼobbailik (kʼelo Salmo 94:21-23 xchiʼuk Santiago 4:8).

Mu noʼox xtojob chaʼiik

13. ¿Kʼuxi xuʼ mu xchʼi-o ta mantal jun krixchano ta skoj ti mu noʼox xtojob chaʼie?

¹³ Oy jlom viniketike mu skʼan stikʼ sbaik li ta kʼusitik sventa mantale, ta skoj ti mu xkʼel yuʼunik lek li vune, mu xtojob lek xkʼopojik o chkʼexavik noʼox. Jlom xtoke, muʼyuk lek chaʼiik yalbel smelolal li kʼusi tsnopike o li kʼusi xchʼunojike. Bakʼintike xuʼ tsots chaʼiik xchanel li Vivliae, ti chakʼ sloʼilik ta tsobajeletik o kʼalal chalbe yantik li kʼusi xchʼunojike. Xi chal jun ermanoe: «Kʼalal kʼoxun toʼoxe ta anil noʼox chinopaj batel li ta tiʼnae, vaʼun ta xajtij yileluk li timbree, mi laje kʼunkʼun chinamaj batel, yuʼun mu jkʼan ti oy buchʼu chilun xchiʼuk ti xaʼie», xi to chal xtoke: «Ti kʼalal naka noʼox ta jnop chibatkutik ta jujun naetike ta melel chi-ipaj-o yuʼun».

14. Li yajtsʼaklomtak Cristoe, ¿kʼu yuʼun muʼyuk xkol yuʼunik jun kerem ti ochem pukuj ta yoʼontone?

¹⁴ Jnoptik noʼox kʼuyelan laj yaʼi sbaik li yajtsʼaklomtak Cristo kʼalal mu xpoxtaj yuʼunik jun kerem ti ochem pukuj ta yoʼontone. Li stot kereme inopaj ta stojolal Jesús, vaʼun xi laj yalbee: «[Li jnichʼone] yichʼoj tuʼp icʼ. Toj ep ta xichʼ vocol. Ep ta velta chbalchʼuj ta cʼocʼ, xchiʼuc chbalchʼuj ta voʼ. Laj quicʼ tal ta stojol avajchancʼoptac, pero muc xuʼ yuʼunic la scoltabicun». Vaʼun li Cristoe laj yut lokʼel li pukuje xchiʼuk ikol yuʼun li kereme. Ta mas jelavele, xi la sjakʼbeik li Jchanubtasvanej yuʼunike: «¿Cʼuyuʼun muc xuʼ cuʼuncutic la jloqʼuescutic li pucuje?». Li stuke xi la stakʼe: «Jaʼ ta scoj ti muʼyuc to lec achʼunojique. Melel li cʼusi chacalboxuque, me oy xa xchʼunojel avoʼntonic jech chac cʼu chaʼal biqʼuit becʼ moztasae, xuʼ avuʼunic jech chavalbeic li vits liʼi: “Locʼan batel liʼi, batan leʼe”, me xavutique, ta xbat avuʼunic. Muʼyuc cʼusi ti mu xuʼ avuʼunique» (Mat. 17:14-20). Melel onoʼox ti tsots skʼoplal ti oyuk xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jeovae, yuʼun jaʼ tskoltautik sventa stsal kuʼuntik vokoliletik ti xkoʼolaj kʼuchaʼal vitsetike. Pe, ¿kʼusi van xuʼ chkʼot ta pasel mi oy buchʼu chchʼay ta sjol taje xchiʼuk ti tskʼan chchapan stuk li svokol snuptanoje? Muʼyuk lek chbat yuʼun li kʼusitik chchapane, ta skoj taje xuʼ van tsnop ti mu xtojob lek ti kʼuyelan chtun ta stojolal Jeovae.

15, 16. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik li buchʼutik chchanik Vivlia ta skoj ti mu noʼox xtojob chaʼiike?

¹⁵ Jtos ti kʼuyelan xuʼ jkoltatik li buchʼutik chchanik Vivlia sventa mu snopik ti mu noʼox xtojob chaʼi sbaike, jaʼ ti xkalbetik ti akʼo xakʼ ta yoʼontonik li Jeovae, maʼuk li ta stukik noʼoxe. Taje, jaʼ li kʼusi skʼan jpastik laj yal Pedroe: «Biqʼuit me xavacʼ abaic ta stojol li Dios ti echʼem stsatsale, jech chayacʼoxuc ta ichʼel ta mucʼ ti cʼalal ta sta yoraile. Acʼbeic sventain Dios scotol li sloʼil avoʼntonique» (1 Ped. 5:6, 7). Yoʼ chkʼot ta pasel yuʼunik taje, skʼan jchanubtastik kʼuyelan xuʼ xchʼiik ta mantal. Li buchʼu lek ta mantale, oy sbalil chil li kʼusitik sventa Diose, skʼanoj li Vivliae xchiʼuk chakʼ ta ilel ta xkuxlejal «li yabtel Chʼul Espiritue» (Gál. 5:22, 23). Tspasilan orasion (Fili. 4:6, 7). Xchiʼuk ti skʼanbe Jeova yoʼ ch-akʼbat yip xchiʼuk stsatsal yoʼonton sventa stsal yuʼun li vokoliletike o sventa tspas yuʼun li kʼusi sbainoje (kʼelo 2 Timoteo 1:7, 8).

¹⁶ Jlom li buchʼutik ta xchanik Vivliae, skʼan to xchanik skʼelel lek li vune, kʼuxi chloʼilajik o kʼuxi chkʼopojik kʼalal ep krixchanoetike. Yantik xtoke, muʼyuk lek chaʼi sbaik ti chtunik ta stojolal Jeova ta skoj ti chopol toʼox kʼusi spasojik kʼalal muʼyuk toʼox yojtikinojik li Jeovae. Kʼusuk ti tsnuptanike, mi ta slekil koʼontontik ta jkoltatik  xchiʼuk mi oy noʼox smalael kuʼuntike, xuʼ van jaʼ chkoltaatik-o. Xi onoʼox laj yal li Jesuse: «Li bochʼotic tsotsique mu xtun yuʼunic jpoxtavanej, jaʼ noʼox li bochʼotic ipique» (Mat. 9:12).

Jkoltatik viniketik yoʼ xchanik ta sventa Jeova

17, 18. 1) ¿Kʼuxi xuʼ jtatik ta cholbel mantal epal viniketik? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobile?

¹⁷ Li kʼusi oy ta koʼontontike jaʼ ti epal viniketik akʼo xchʼamik li kʼusi xuʼ chchʼaybat-o li taki tiʼil chaʼiik ta mantale: li aʼyej ta Vivliae (2 Tim. 3:16, 17). Jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi xuʼ xkutik sventa ep jtatik ta cholbel mantal li viniketike? Jaʼ ti x-echʼ jcholtik mantal kʼalal jaʼo te oy ta snaike, jech kʼuchaʼal ta ikʼ osil, ta jujun sabado o domingo ta malkʼakʼal o jaʼo kʼalal muʼyuk ch-abtej li krixchanoetike. Mi stakʼe, jakʼtik mi te oy li jolil ta utsʼ-alalile. Mu me xkiktatik xcholbel mantal ta buyuk noʼox li viniketike, mu me jchʼay ta joltik xtok jchiʼintik ta loʼil smalal li ermanaetik ti maʼuk jchʼunolajeletike.

¹⁸ Jcholbetik-o mantal skotol li krixchanoetike, yuʼun xuʼ jtatik krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik yaʼiel li kʼusi melele. Sventa jkoltatik ti buchʼutik oy ta yoʼontonik li melele, skʼan me oyuk smalael kuʼuntik. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi xuʼ xkaltik ta stojolal li viniketik ti yichʼojik xa voʼe? Xchiʼuk, ¿kʼuxi xuʼ jkoltatik sventa staik li abtelaletik ta s-organisasion Diose? Taje, jaʼ li kʼusi ta jchantik ta yan xchanobile.

[Tsʼib ta yok vun]

¿Kʼusi ta jtakʼtik?

• ¿Kʼusi koltael xuʼ staik li viniketik sventa tsotsuk skʼoplal xilik li kʼusitik ta sventa mantale?

• ¿Kʼuxi xuʼ kak jchapantik li buchʼutik achʼik to sventa stsal yuʼunik li sujel tstaike?

• Ta skoj ti mu noʼox xtojob chaʼiik jlom viniketike, ¿kʼusi xuʼ xkoltaatik-o?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 25]

¿Mi ta van jkʼeltik kʼuxi xuʼ jtabetik ta cholbel lekil aʼyej li viniketike?

[Lokʼol ta pajina 26]

¿Kʼuxi xuʼ kak jchapantik sventa xkuch yuʼunik prevaetik li buchʼutik ta jchanubtastike?