Ne Ni Bata Ku Ba Sina Mwanaa Jefita

Taba ye Kandekilwe ki bo Joanna Soans

Ha ne ni sa nonoboka, na ba ni takazo ya ku ba sina mwanaa Jefita wa musizana. Pili ni mi taluseze milelo ya ka ni mo ne ni konezi ku to ba feela sina mwanaa Jefita wa musizana.

MWA silimo sa 1956, bupilo bwa ka bwa cinca ha ni mano fumaneha teñi lwa pili kwa mukopano wa Lipaki za Jehova kwa India, mwa Bombay (ye se bizwa Mumbai). Na susuezwa hahulu ki ngambolo ye ne bulela ka za mwanaa Jefita wa musizana.

Ku likana ni mo se mu balezi mwa Bibele, mwanaa Jefita wa musizana na ikatulezi inze a sa nonoboka kuli ha na ku nyaliwa. Ku eza cwalo ne ku konisize bo ndatahe ku taleleza buitamo bo ne ba ezize. Kacwalo, a yo sebeleza kwa ndu ya Jehova kamba kwa tabernakele inze a li likwasha mwa bupilo bwa hae kaufela.—Baatuli 11:28-40.

Ne ni tabela hahulu ku ba sina mwanaa Jefita wa musizana! Kono ku eza cwalo ne ku ka ni tahiseza butata bo buñwi—ku ba likwasha mwa sizo sa luna mwa India, ne li nto ye ne sa lumelezwi ka nako yeo.

Simuluho ya Lubasi Lwa Ka

Ne ni li wa buketalizoho kwa bana ba silela, mi bashemi ba ka bo Benjamin ni bo Marcelina Soans ne ba pila mwa Udipi ili tolopo ye kwa likamba la liwate la kwa wiko wa India. Lu bulela puo ya Situlu ili ye bulelwa ki batu ba ba bato kwana palo ye eza 2 milioni. Kono ka ku swana ni batu ba bañata mwa Udipi, ne lu yo itutanga puo ya Sikannada kwa sikolo.

Batu ba bañata mwa sibaka se lu pila ku sona ba ikutwa kuli ki kwa butokwa hahulu ku kena mwa linyalo ni ku uta bana. Mane ha ne ni hula, ha ni hupuli ku ituta manzwi a Situlu a talusa “bukwasha,” “buinosi,” kamba “ndiulu.” Ne ku bonahala inge kuli miinelo ye cwalo ne i siyo. Ka mutala, mwa lapa la luna ne lu pila ni boma, bondate, bokuku ba ku bondate ni ba ku boma, ni bana ba likaizeli za boma ni bana ba likaizeli za bondate.

Ka sizo bo me ne ba na ni ku pila ni banana ba bañwi ba ne ba pepiwa mwa mabasi a habobona a shutana-shutana. Mukowa ne u konwa ku zibwa ka ku itusisa musali mi bana ba basizana ki bona ba ne ba fiwanga sanda se situna. Mwa libaka ze ñwi za Situlu, musizana ha nyaliwa u zwelapili ku pila ni bashemi ba hae mi muuna hae ni yena u ka to ina mwa lapa le li swana leo.

Bakeñisa kuli lubasi lwa luna ne lu swalisana ni bulapeli bo buñwi bwa Sikreste, ku na ni lika ze ñwi ze ne lu eza ka ku shutana. Zazi ni zazi manzibwana, bokuku ne ba etelelanga lubasi lwa luna mwa ku lapela ni ku bala ka ku tumusa mwa Bibele ya Situlu. Nako ni nako ha ne ba kwalulanga Bibele ya bona ye pazuhile ni ku lu balela, ne lu ikutwanga feela inge kuli ba kwalula mbokisi ye tezi daimani. Ne ku tabisa luli! Liñolo le ne ni tabela hahulu ki la Samu 23:1 le li li: “[Jehova] ki mulisana wa ka. Ha ni na ku tokwa se siñwi.” Ne ni ipuzanga kuli, ‘Jehova ki mañi, mi ki kabakalañi ha biziwa kuli mulisana?’

Na Apuha Kapai

Bakeñisa ku tokwa hande masheleñi hamulaho wa Ndwa ya Lifasi ya Bubeli, lwa tutela kwa Bombay ili musipili o eza likilomita ze 900 ku zwa fo ne lu pila. Ka 1945, bondate ba potelwa ki Lipaki za Jehova ba babeli mi ba siyelwa kabuka ka litaba za Bibele. Bondate ba bala kabuka kao ka  cisehelo mi ba amuhela niti mi ba kala ku kutaza niti kwa batu ba bañwi ba ba bulela Sikannada. Kwa makalelo a ma 1950, sikwata sa batu ba ne ba ituta Bibele sa hula ili ku panga puteho ya pili ya Sikannada mwa Bombay.

Bondate ni boma ne ba lu lutile mwa ku bela baituti ba bande ba Bibele ni mwa ku bela baluti ba bande. Zazi ni zazi, ne ba fumananga kolo ye swanela ya ku lapela ni ku ituta ni luna. (Deuteronoma 6:6, 7; 2 Timotea 3:14-16) Zazi le liñwi, ha ne ni sweli ku bala Bibele, na utwisisa ze ne ni bala, ka mubulelelo o muñwi, na apuha kapai. Na ituta kuli Jehova u swanisezwa kwa mulisana kabakala kuli wa etelela, wa fepa ni ku sileleza balapeli ba hae.—Samu 23:1-6; 83:18.

Jehova U ni Etelelezi ka Tokomelo

Ne ni kolobelelizwe hamulahonyana wa mukopano wa sikiliti wo ni si ke na libala, o ne u ezizwe ka 1956 mwa Bombay. Hamulaho wa likweli ze silela ku zwa fo ni kolobelezwa, na kena mwa musebezi wa ka nako kaufela ili ku latelela mutala wa kaizelaa ka Prabhakar. Nihaike kuli ne ni nyolelwa ku abana ni ba bañwi niti, nako ni nako ha ne ni batanga ku bulela, ne ni omanga mati mwahanu kabakala sabo. Ne ni bulelanga ka sikukuma mi ne ni ikupulisanga kuli: ‘Ni kona ku eza feela musebezi wo ka tuso ya Jehova.’

Jehova a ni tusa ka ku itusisa bo Homer ni bo Ruth McKay, balumiwa ba ne ba zwa kwa naha ya Canada ili ba ne ba kwazize sikolo sa Lipaki za Jehova sa balumiwa mwa New York, kwa America ka silimo sa 1947. Ne ba ni susuelize ha ne ni kala-kala mwa sebelezo ya ka, ya ka nako kaufela. Bo Ruth kamita ne ba itukisezanga ni na mitahisezo ya fa ndu ni ndu ilikuli ni itwaeze. Ne ba ziba luli mwa ku ni omba-ombela. Fokuñwi ne ba ni swalanga kwa lizoho ni ku ni bulelela kuli: “U si ke wa bilaela, mulikani. Ha lu like hape fa ndu ye tatama.” Ku bulela kwa bona ko ku susueza ne ku ni tiisanga.

Zazi le liñwi na zibiswa kuli kaizeli yo muhulu ku na wa libizo la Elizabeth Chakranarayan na ka to eza bupaina ni na mi na li muluti wa linzwi la Mulimu ya cuukile hahulu. Ha ni bulelelwa taba yeo lwa pili, na ipuza kuli: “Kana ni ka to kona ku pila ni kaizeli yo? Ki yo muhulu hahulu ku na!” Kono na to fumana kuli kaizeli yo ki yena ye ne ni tokwa luli mwa bukombwa.

“Ku na ni ya lu Tusa”

Pili, ne lu lumilwe ku yo sebeleza kwa tolopo ya Aurangabad ibato ba libima ze 250 (400 km) upa wa Bombay. Lwa lemuha kapili-pili kuli bubeli bwa luna ki luna feela ba ne ba li Lipaki mwa tolopo kaufela ya batu ba ba bato ba 1 milioni. Hape ne lu na ni ku ituta puo ya Simarathi ili puo ye ne bulelwa hahulu mwa tolopo yeo.

Fokuñwi ne ni kenelwanga ki bulutu, mi ne ni ikutwanga inge ndiala. Bo Elizabeth ne ba ni susuezanga inge boma ba ba ni pepa. Ne ba ni bulelelanga kuli: “Lwa kona ku ikutwa bulutu fokuñwi, kono ku na ni ya lu tusa. Nihaike kuli u kwahule ni mabasi ni balikani ba hao, Jehova u inzi ni wena. U be mulikanaa hae, mi bulutu bwa hao bu ka fela.” Ni sa itebuha kelezo ya bona ni kacenu le.

Ka linako ze ne lu sa bangi hande ni masheleñi, ne lu zamayanga ka mahutu musipili o eza libima ze 12 (20 km) mwa maluli, mwa sileze, ni ha ku cisa hahulu kamba ha ku bata. Mwa mbumbi fokuñwi ne ku cisanga hahulu kuli mane ne ku fitanga fa 40°C. Ka nako ya pula, mwa libaka ze ñwi ne ku sa banga ni sileze ka likweli. Nihakulicwalo, butata bo butuna ka ku fitisisa bo ne lu talimana ni bona ne li lizo ni mibonelo ya batu ba mwa sibaka seo.

Basali ne ba sa ambolangi ni baana fa nyangela esi haiba ki bahabo mi basali ne ba sa lutangi baana. Kacwalo, ne lu eziwa maswe ni ku sehiwa. Mwa likweli za pili ze silela, ne lu kopananga feela  ba babeli kwa mikopano ya Bibele ya ka sunda ni sunda. Nako ha inze i ya, batu ba ne ba tabela ba kala ku to kopananga ni luna. Hañihañi, kwa ba ni kakwatanyana. Ba bañwi ba kala ku yanga ni luna mwa simu.

“U Zwelepili ku Bolosola Buikoneli bwa Hao”

Hamulaho wa lilimo ze bato ba ze peli ni licika, lwa lumiwa hape kwa Bombay. Bo Elizabeth bona ba kupiwa ku zwelapili mwa musebezi wa ku kutaza, kono na, na kupiwa ku tusa bondate ba ne ba li batoloki ba nosi ba lihatiso za Bibele mwa Sikannada. Bondate ba tabela kuli ni sebelisane ni bona bakeñisa kuli ne ba peta buikalabelo bo buñata mwa puteho.

Ka 1966, bashemi ba ka ba kuta kwa hae kwa Udipi. Bondate ba ni laeza ka ku bulela kuli: “Mwanaa ka, u zwelepili ku bolosola buikoneli bwa hao. U toloke ka ku utwahala mi u itusise manzwi a bunolo. U si ke wa isepa hahulu mi u zwelepili ku ikokobeza. U itinge ku Jehova.” Yeo ne li kelezo ya mafelelezo ye ne ba ni file bondate ba si ka kuta kale kwa Udipi ko ne ba yo timelela hasamulaho. Ni zwezipili ku itusisa kelezo yeo ni kacenu le ha ni ze ni beleka mwa liluko la toloko.

“Kana ha U Tabeli ku ba ni Lubasi?”

Ka sizo, bashemi ba Masame ba lukisanga cimo manyalo a bana ba bona ha ba sa li ba banyinyani mi ba ba susuezanga ku yo ba ni lubasi. Kacwalo, hañata ne ni buziwanga kuli: “Kana ha u tabeli ku ba ni lubasi?” Ki bomañi ba ba ka ku babalela mwa bucembele bwa hao? Kana ha u na ku ikutwa bulutu?”

Fokuñwi lipuzo zeo ne li ni zwafisanga. Nihaike kuli ne ni patanga maikuto a ka ku ba bañwi, ne ni lapelanga ku Mulimu ni sa ina feela ni nosi. Ne ni omba-ombilwe ki ku ziba kuli Jehova ha ni nyazi bakeñisa ku ba likwasha. Kuli ni si ke na yembululwa mwa buitamo bwa ka bwa ku sebeleza Jehova, ne ni nahananga ka za mwanaa Jefita wa musizana ni Jesu kakuli bubeli bwa bona ne ba zwezipili mwa bukwasha mi ne ba tukufalezwi mwa ku eza tato ya Mulimu.—Joani 4:34.

Mpo Ye Zwa ku Mulimu

Na ni bo Elizabeth ne lu zwezipili ku ba balikani ka lilimo ze bato ba 50. Bo Elizabeth ne ba timezi mwa 2001 inze ba na ni lilimo ze 98. Bakeñisa kuli meeto a bona na sa tuhezi ku bona hande, ne ba palelwanga ku bala Bibele, kacwalo ne ba tandanga nako ye ñata ka zazi ku lapela ku Mulimu. Fokuñwi ne ni nahananga kuli ba sweli ku buisana liñolo le liñwi ni mutu kwa musiyo wa bona, kono kanti ne ba lapela ku Jehova. Bo Elizabeth ne ba na ni silikani sa luli ni Mulimu, mi ne ba ikutwa inge kuli ne ba iponela Mulimu luli. Ni itutile kuli ku eza mo ne ba ezezanga bo Elizabeth ku ka ni tusa ku tundamena ku sebeleza Mulimu sina mwa naa ezelize mwanaa Jefita wa musizana. Ni itebuha hahulu ku Jehova kwa ku ni fa kaizeli ya hulile kwa moya yani ili ya na ni lutile ze ñata ni ku ni susueza ka nako ye ne ni sa li yo munyinyani hamohocwalo ni ka nako ye ne ni njanga-njanga.—Muekelesia 4:9, 10.

Ni ikozi limbuyoti ze ñata kabakala ku sebeleza Jehova sina mwanaa Jefita wa musizana! Ku ba likwasha ni ku zwelapili ku latelela kelezo ya mwa Bibele ku ni tusize ku ikola bupilo bwa ka inze ni ‘zwelapili ku sebeleza Mulena ku si na se si ni yaulula.’—1 Makorinte 7:35.

[Siswaniso se si fa likepe 22]

Bo ndate inze ba fa ngambolo ya nyangela mwa lilimo za mwa ma 1950 mwa Bombay

[Siswaniso se si fa likepe 22]

Na ni bo Elizabeth inze ba si ka timela kale

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Inze lu zibahaza ngambolo ya Bibele ye ne ka fiwa kwa Bombay mwa 1960

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Na ni bo ni beleka ni bona mwa ofisi ya toloko