Nkhakhumbanga Kuŵa nga Ni Mwana Msungwana wa Yefita

Yikayowoyeka na Joanna Soans

Apo nkhaŵa nicali muwukirano, nkhakhumbanga comene kuŵa nga ni mwana msungwana wa Yefita. Lekani nilongosore ivyo nkhaghanaghananga ndiposo umo nkhazakaŵira nadi nga ndiyo.

MU 1956, nkhaluta ku ungano wa Ŵakaboni ŵa Yehova ku Bombay (sono Mumbai), ku India. Kakaŵa kakwamba kuluta ku ungano wanthena uwu, ndipo ukasintha umoyo wane. Nkhani iyo nkhapulika pa ungano uwu, yakuyowoya za mwana msungwana wa Yefita, yikanicontha comene.

Panji muli kuŵazgapo mu Baibolo kuti apo mwana msungwana wa Yefita wakaŵa muwukirano, wakazomera kuleka kutengwa. Ici cikawovwira kuti adada ŵake ŵafiske ivyo ŵakalapa kwa Ciuta. Ntheura kwa umoyo wake wose, wakateŵetera pa nyumba ya Yehova panji kuti cihema kwambura kutengwa.—Ŵeruzgi 11:28-40.

Nkhadokeranga comene kuŵa nga ni mwana msungwana wa Yefita. Kweni pakaŵa suzgo likuru. Ŵanthu ŵa ku India pa nyengo iyo ŵakamuwonanga makora yayi munthu uyo wakuleka kutengwa.

Mbumba Yakwithu

Adada a Benjamin Soans na amama a Marcelina ŵakababa ŵana ŵankhondi na yumoza, ndipo ine ndine wacinkhondi. Tikakhalanga mu msumba wa Udipi, kuvuma kwa India. Tikuyowoya ciyowoyero ca Tulu, ico cikuyowoyeka na ŵanthu pafupifupi mamiliyoni ghaŵiri. Kweni sukulu tikasambira mu ciyowoyero ca Kannada nga umo ŵanandi ku Udipi wakacitiranga.

Mu cigaŵa ici, ŵanthu ŵakuwona kuti nchakuzirwa comene kutora panji kutengwa na kubaba ŵana. Kufuma pa wanici wane mpaka ku ulara, nkhukumbuka yayi kuti nili kupulikapo mazgu gha ciyowoyero ca Tulu ghakuyowoya za “kuleka kutora panji kutengwa,” “phukwa,” panji “kukumbuka kukaya.” Vinthu ivi vikaŵa nga kulije. Mwaciyelezgero, tikakhalanga mu nyumba yimoza na abuya na asekuru, ŵasibweni na ŵadada ŵacoko, ankhazi na amama ŵacoko, ndiposo ŵavyara ŵithu ŵanandi.

Kuyana na mdauko withu, ŵana ŵakuŵa ŵa ku canakazi. Para ŵakukhumba kujima mukoka, ŵakujima mbumba ya mama, ndipo mwana msungwana wakupokera ciharo cikuru comene. Mu mizi yinyake ya ŵanthu ŵakuyowoya ciyowoyero ca Tulu, para msungwana watengwa wakulutilira kukhala na anyina, ndipo mfumu wake wakwiza kuzakakhala cikamwini.

Pakuti mbumba yakwithu yikanjira chalichi linyake la Cikhristu, tikacitanga vinthu vinyake vyakupambanako na ŵanyithu. Mwaciyelezgero, mise yiliyose, asekuru ŵakatisopeskanga. Ŵakalombanga na kuŵazga mwakukwezga mazgu ghakufuma mu Baibolo la ciyowoyero ca Tulu. Nyengo yiliyose para ŵajura Baibolo lawo, ilo likaŵa lakumara, na kuŵazga, ŵakaŵanga nga ŵakujura bokosi ilo muli malibwe gha mtengo. Yikaŵanga nyengo yakukondweska comene. Lemba la Salmo 23:1 likanitindikanga comene. Likuti: “Yehova ndiye muliska wane, kuti ndisaukenge cara.” Nkhajifumbanga kuti, ‘Kasi Yehova uyu ni njani, ndipo cifukwa wuli wakucemeka kuti ni muliska?’

‘Mamba’ Ghakawa Kufuma mu Maso Ghane

Cifukwa ca suzgo la ndalama ilo likaŵako pamanyuma pa Nkhondo Yaciŵiri ya Caru Cose, tikasamira ku Bombay, mtunda wa makilomita ghakujumpha 900. Mu 1945, apo tikaŵa ku Bombay, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵaŵiri ŵakiza kwa Adada na kuŵapa kabuku kakulongosora Baibolo. Adada ŵakamwelera kabuku aka nga umo dongo  lakomira likumwera maji gha vula, ndipo ŵakamba kuphalirako uthenga uwu ŵanthu ŵakuyowoya ciyowoyero ca Kannada. Pakufika mu 1950, gulu licoko waka likakura na kuŵa mpingo wakwamba wa ciyowoyero ca Kannada ku Bombay.

Adada na Amama ŵakatisambizga kuti titemwenge kusambira Baibolo na kuŵa ŵaluso pakusambizga. Zuŵa lililose ŵakapaturanga nyengo ya kulomba nase na kutisambizga. (Duteronome 6:6, 7; 2 Timote 3:14-16) Zuŵa linyake apo nkhaŵazganga Baibolo, mamba ghakaŵa nga ghawa kufuma mu maso ghane. Nkhasambira kuti Yehova wakuyana na muliska cifukwa wakulongozga, kulyeska, na kuvikilira awo ŵakumusopa.—Salmo 23:1-6; 83:18.

Yehova Wanikora pa Woko

Nkhabapatizika pamanyuma pa ungano wa cigaŵa wambura kuluwika uwo ukacitikira ku Bombay mu 1956. Pakati pajumpha myezi yinkhondi na umoza, nkhamba kupharazga nyengo zose, nga umo wakacitiranga mudumbu wane mulara. Nangauli nkhakhumbanga comene kuphalirako ŵanji unenesko wa mu Baibolo, kweni mata ghakakamukanga para nkhukhumba kuphalirako munthu vigomezgo vyane. Nkhacitanga cikwikwi ndipo mazgu ghakafumanga mwawofi. Nkhaliranga panekha na kuyowoya kuti ‘Nchito iyi ningacita pekha para Yehova wanganovwira.’

Yehova wakanovwira nadi mwa kutuma ŵamishonale, Homer na Ruth McKay kufuma ku Canada. Iwo ŵakasambira sukulu ya ŵamishonale ya Ŵakaboni ŵa Yehova ku New York, U.S.A., mu 1947. Niyowoye kuti ndiwo ŵakanikora pa woko apo nkhayamba waka mulimo wane wa kupharazga. Nyengo zose Ruth wakanisambizganga umo ningapharazgira nyumba na nyumba. Wakamanyanga umo wangacitira kuti wakhazike mtima wane pasi. Wakanikoranga pa woko, uku nkhumbwambwantha, na kuniphalira kuti: “Kufipa mtima yayi nganya. Tiye tiyezge kupharazga pa nyumba yinyake.” Wofi ukacepangako para wayowoya mazgu ghakukhozga agha.

Zuŵa linyake nkhaphalirika kuti nambenge kukhala na kuteŵetera na Elizabeth Chakranarayan, mudumbu mulara, waluso pakusambizga Baibolo. Pakwamba nkhaghanaghana kuti: “Nizamukwaniska kukhala na mudumbu uyu? Ni mulara comene kwa ine.” Kweni pamanyuma nkhazakawona kuti ngwakovwira comene kwa ine.

“Tili Tekha Viŵi Yayi”

Malo ghakwamba uko tikatumika kukaŵa ku msumba wa Aurangabad, mtunda wa makilomita pafupifupi 400 kumafumiro gha dazi kwa Bombay. Mwaluŵiro tikamanya kuti ndise pera tikaŵa Ŵakaboni mu msumba uwu wa ŵanthu pafupifupi miliyoni yimoza. Kweniso nkhakhumbikwiranga kusambira ciyowoyero ca Marathi, ico ŵanthu ŵanandi ŵakayowoyanga mu msumba uwu.

Nyengo zinyake nkhacitanga phukwa comene, ndipo nkhaliranga nga ni mwana wambura nyina. Kweni Elizabeth wakanikhozganga. Wakayowoyanga kuti: “Nyengo zinyake tingawona nga tili tekha, kweni kuti tili tekha viŵi yayi. Nangauli uli kutali na ŵabwezi ndiposo ŵabali ŵako, kweni Yehova wali nawe nyengo zose. Waŵe mubwezi wako, ndipo phukwa limarenge sonosono.” Mpaka lero nkhuzirwiska comene ulongozgi uwu.

Para ndalama zakwendera zatimalira, tikendanga pasi makilomita 20, mu cuvu na mathipa, nyengo yakuzizima na yakocha. Mu nyengo yakocha, kukocha comene nkhanira. Mu nyengo ya vula, mu vigaŵa vinandi mathipa ghakakhaliliranga kwa myezi yinandi. Kweni ico tikasuzgikanga naco comene ni umo malo agha ghakazizimiranga panji kochera yayi, kweni umo ŵanthu ŵakawoneranga vinthu.

Ŵanakazi ŵakayowoyeskananga na ŵanalume yayi pa mzinda. Ŵakayowoyeskananga pekha usange mphaubali. Ndipo ni viŵi yayi kuti mwanakazi wasambizge mwanalume. Ntheura ŵanthu ŵakatinenanga na kuticitira nkhaza. Mu myezi yakwambilira  yinkhondi na umoza, tikawungananga taŵaŵiri sabata yiliyose kuti tisambire Baibolo. Nyengo yikati yajumphapo, ŵanthu ŵakunweka ŵakamba kuzakawungana nase. Mwaluŵiro, kagulu kacoko kakaŵa pafupi kupangika. Ŵanyake ŵakamba kuluta nase mu upharazgi.

“Lutilira Kusazgirako Maluso Ghako”

Pakati pajumpha vilimika viŵiri na hafu, ŵakatiwezgeraso ku Bombay. Elizabeth wakalutilira na mulimo wa kupharazga, kweni ine nkhapempheka kuti nkhawovwire adada, awo panyengo iyi ŵakang’anamuranga mabuku ghakulongosora Baibolo kuluta mu ciyowoyero ca Kannada. Ŵakakondwa kuti nkhiza kuzakaŵawovwira cifukwa ŵakaŵa na milimo yinandi mu mpingo.

Mu 1966, ŵapapi ŵane ŵakaghanaghana za kuwelera ku Udipi, uko tikakhalanga kale. Apo Adada ŵakanyamukanga ku Bombay, ŵakati: “Mwana wane, lutilira kusazgirako maluso. Pakung’anamura ulembenge mazgu ghapusu ndiposo ghakupulikikwa. Leka kujithemba comene, ndipo lutilira kuŵa wakujiyuyura. Gomezga Yehova.” Uwu ukaŵa ulongozgi waumaliro uwo ŵakanipa cifukwa ŵakafwa pakati pajumpha nyengo yicoko waka ŵati ŵawelera ku Udipi. Nanga ni sono, nkhuyezgayezga kulondezga ulongozgi uwu pakucita mulimo wane wakung’anamura.

“Kasi Ukukhumba Yayi Kukhazikika?”

Ku India, ŵapapi ŵakunozga kuti ŵana ŵawo ŵatore panji kutengwa ŵacali ŵacoko comene ndipo ŵakuŵaciska kubaba ŵana. Ntheura, kanandi ŵanthu ŵakanifumbanga kuti: “Kasi ukukhumba yayi kukhazikika? Ni njani wazamukusunga para wacekura? Kasi ukucita phukwa yayi?”

Nyengo zinyake mazgu agha ghakanipwetekanga. Nangauli pa ŵanthu nkhalongoranga yayi kuti ivyo ŵakuyowoya vikunipweteka, kweni para nili panekha nkhaphaliranga Yehova ivyo vili mu mtima. Nkhapembuzgika kumanya kuti Yehova wakuniwona kuti ndine wakupeleŵera yayi nangauli nindatengwe. Kuti nijikhozge mwakuti nimuteŵetere kwambura vyakutimbanizga, nkhaghanaghanira za mwana msungwana wa Yefita ndiposo Yesu. Wose aŵa ŵakanjira mu nthengwa yayi mwakuti ŵaŵike mtima wose pa kucita khumbo la Ciuta.—Yohane 4:34.

Cawanangwa Cakufuma kwa Yehova

Ine na Elizabeth tikalutilira kutemwana kwa vilimika 50. Wakafwa mu 2005 ndipo wakaŵa na vilimika 98. Pakuti wakatondekanga kuŵazga Baibolo cifukwa cakuti maso ghakafwa na ucekuru, zuŵa lililose wakamaliranga nyengo yinandi kulomba kwa Ciuta. Nyengo zinyake nkhaghanaghana kuti wali na munthu munyake ku cipinda wakudumbiskana nayo malemba, kweni para naluta nkhasanganga kuti wakulomba kwa Yehova. Yehova wakaŵa wanadi kwa iyo, wakaŵanga nga wakumuwona. Nasambira kuti kucita nthena nkhwakovwira comene kuti munthu waŵe wakukhora pakuteŵetera Ciuta, nga umo wakaŵira mwana msungwana wa Yefita. Nkhuwonga comene Yehova cifukwa ca kunipa mudumbu wacilara ndiposo wakukhwima kuti wanisambizgenge na kunikhozga apo nkhaŵa msungwana ndiposo mu masuzgo ghane ghose.—Mupharazgi 4:9, 10.

Natumbikika comene pakuteŵetera Yehova nga umo wakacitira mwana msungwana wa Yefita. Kuleka kutengwa ndiposo kulondezga ulongozgi wa mu Baibolo kwanovwira kuti niŵe na umoyo wakukondweska, wacandulo, na “kuteŵetera Fumu nyengo zose kwambura nthimbanizgo.”—1 Ŵakorinte 7:35.

[Cithuzithuzi pa peji 28]

Adada ŵakuyowoya nkhani ya Baibolo ku Bombay m’ma 1950

[Cithuzithuzi pa peji 28]

Nili na Elizabeth apo kukakhala nyengo yicoko waka kuti watayike

[Cithuzithuzi pa peji 29]

Kucemera ŵanthu ku nkhani ya Baibolo ku Bombay mu 1960

[Cithuzithuzi pa peji 29]

Nili na awo nkhuteŵetera nawo pa ofesi ya kung’anamura mabuku