?Ajalɛ benin yɛ ɔ kle e ɔ?
?Ajalɛ benin yɛ ɔ kle e ɔ?
“Zakɔb i Nyanmiɛn’n [...] ɔ́ klé e i atin mun, yɛ é nánti i akpɔ’m be su.”—EZA. 2:3.
1, 2. ?Wafa sɛ yɛ sran nga be kannin be ndɛ Biblu’n nun’n be ajalɛ’n kwla uka e ɔ?
E SI weiin kɛ ndɛ nga be klɛli i Biblu’n nun’n kwla uka e. I nun’n be kannin yasua nin bla wie mɔ be suli Ɲanmiɛn kpa’n mɔ e klo kɛ é nían be liɛ’n su’n, be ndɛ. (Ebr. 11:32-34) Sanngɛ be kannin be nun wie mɔ be aeliɛ’n nin be akunndan bulɛ wafa’n w’a yoman kpa’n, be ndɛ wie. Ɔ fataman kɛ e yo kɛ be sa.
2 Be nga be kannin be ndɛ Biblu’n nun’n, be nun wie’m be liɛ’n, be kle e ajalɛ kpa. Sanngɛ be kunngba’n be yoli ninnge tɛtɛ wie m’ɔ fataman kɛ e nian su ɔ. Maan e fa Davidi i su ndɛ liɛ’n e nian. Laa ɔ ti bua sunianfuɛ kun m’ɔ leman ɲrun ɔn. I sin’n, ɔ wa kacili famiɛn kun m’ɔ le kwlalɛ kpa ɔ. Davidi kloli ndɛ nanwlɛ’n yɛ ɔ lafili Zoova su. I sɔ’n nun’n ɔ kleli e ajalɛ kpa. Sanngɛ kusu ɔ yoli sa tɛtɛ kpa wie mun. I wie yɛle Iri i yi Bat-seba m’ɔ kunndɛli i’n, kpɛkun i sin’n ɔ kunnin Iri bɔbɔ ba’n, yɛ sran m’ɔ fataman kɛ ɔ ka be’n, ɔ kali be. Sanngɛ like suanlɛ nga nun’n, ajalɛ nga i wa Salomɔn m’ɔ yoli famiɛn’n ɔ nin Biblu’n klɛfuɛ’n ɔ kle e’n, é wá fá e ɲin é síe su. Like klikli nga é kɛ́n i ndɛ’n yɛle ninnge nɲɔn mɔ be nun’n ɔ kleli e ajalɛ kpa’n.
‘Salomɔn i ngwlɛlɛ’n’
3. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Salomɔn kleli e ajalɛ kpa mɔ e kwla fa su ɔ?
3 Zezi Klist mɔ be flɛ i Salomɔn Danfuɛ’n ɔ kannin kɛ Famiɛn Salomɔn yoli like kpa mɔ e kwla nian su e yo wie ɔ. Ɔ seli Zuifu wie mɔ be lafimɛn i su’n be kɛ: “Jɔlɛ dilɛ cɛn nun’n, famiɛn bla’n b’ɔ fin Zerizalɛm papla nun mmua lɔ’n, ɔ́ wá jáo bú ajulisufuɛ nga’m be fɔ, afin bla sɔ’n fin asiɛ’n i awieliɛ lɔ kɛ ɔ́ wá tíe Salomɔn i ngwlɛlɛ ndɛ’n, yɛ amun nian, sran kun o wa bɔ i dan tra Salomɔn.” (Mat. 12:42) Salomɔn i ngwlɛlɛ dan’n ti’n i dunman fuli. Ɔ wla e fanngan kɛ e suan ngwlɛlɛ wie.
4, 5. ?Wafa sɛ yɛ Salomɔn kacili ngwlɛlɛfuɛ ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ wafa nga e kaci ngwlɛlɛfuɛ’n, ɔ nin i liɛ’n be timan kun ɔn?
4 I nun mɔ Salomɔn bó famiɛn dilɛ bo’n, Ɲanmiɛn fɛli i wun kleli i laliɛ nun. Yɛ ɔ seli i kɛ ɔ srɛ i like ng’ɔ klo’n. Kɛ mɔ Salomɔn si kɛ ɔ siman sa’n ti’n, ɔ srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ mɛn i ngwlɛlɛ. (An kanngan 1 Famiɛn Mun 3:5-9 nun.) Ngwlɛlɛ mɔ famiɛn’n srɛli mɔ w’a srɛman aɲanbeun ɔ nin aɲrunɲan’n, ɔ yoli Ɲanmiɛn i fɛ. Ɔ maan Ɲanmiɛn mannin Salomɔn i ‘ngwlɛlɛ yɛ ɔ yoli akunndanfuɛ dan.’ Kpɛkun ɔ fali aɲanbeun’n mɛnnin i wie. (1 Fam. 3:10-14) Kɛ nga Zezi fa kannin’n sa’n, Salomɔn i ngwlɛlɛ dan’n ti’n, Seba famiɛn bla’n fin mmuammua kpa kɛ ɔ́ wá kpɛ́ i ngwlɛlɛ’n bo nían.—1 Fam. 10:1, 4-9.
5 Ɲanmiɛn yoli abonuan sa mannin Salomɔn ngwlɛlɛ. Andɛ’n, nán kɛ ɔ́ wá yó i sɔ kunngba’n wie ɔ́ mán e ngwlɛlɛ ɔ. Salomɔn seli kɛ “Anannganman yɛ ɔ man akunndan nin-ɔn.” Sanngɛ ɔ klɛli i kɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin naan y’a si ngwlɛlɛ. Ɔ seli kɛ: “Fa ɔ su sie akunndanfuɛ’n i nuan bo, kplin ɔ nyin kunndɛ akunndan nun ndɛ mun.” Salomɔn kannin wie kɛ ɔ fata kɛ e “sun flɛ” ngwlɛlɛ’n naan e “kunndɛ” naan e “tu e klun kunndɛ.” (Nya. 2:1-6) I sɔ’n kle weiin kɛ e kwla si ngwlɛlɛ.
6. ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Salomɔn i ajalɛ klanman’n su ɔ?
6 Ɔ ti kpa kɛ e usa e wun kɛ: ‘?N klo ngwlɛlɛ’n kɛ nga Salomɔn fa kloli i’n sa?’ Lika mɔ kacikaci’n ti’n, sran sunman be junman’n nin be sika ɲanlɛ’n yɛ ɔ ti be cinnjin ɔn. Annzɛ kusu suklu ng’ɔ fata kɛ be di’n ɔ nin kan ɔ fata kɛ be di ju’n, kɛ bé fɛ́ i wun ajalɛ’n, sika nga be kwla ɲɛn i’n yɛ be dun mmua bu i akunndan ɔn. ?Yɛ e nin e awlobofuɛ mun e li? ?Ajalɛ nga e fa be’n be kle kɛ ngwlɛlɛ m’ɔ fin Ɲanmiɛn’n ti e cinnjin naan i yɛ e kunndɛ ɔ? ?Ɔ fata kɛ e kaci ninnge wie mun e nantilɛ’n nun naan y’a kwla tu e klun y’a kunndɛ ngwlɛlɛ’n? Nanwlɛ sɛ e fa ngwlɛlɛ e nanti’n, é ɲán i su ye tititi. Salomɔn klɛli i kɛ: “Sɛ a sie ɔ su tie min ndɛ’n, á sí sa nuan su yolɛ’n nin kpa yolɛ’n be nun ndɛ. Á sí sa kpa’n i yo.”—Nya. 2:9.
Ɲanmiɛn i sulɛ kpa’n ti’n, be dili fɔundi
7. ?Ɲanmiɛn sua’n i kplanlɛ’n i su ndɛ benin yɛ amun kwla kan ɔn?
7 Kɛ Salomɔn boli famiɛn dilɛ bo’n, w’a cɛman, ɔ fali ajalɛ naan be kplan Ɲanmiɛn i sua klanman kun be fa kaci tannin sua mɔ kɛ ɔ fɛ i Moizi blɛ su lele’n Ɲanmiɛn i alaka’n o nun’n. (1 Fam. 6:1) Kannzɛ e kwla flɛ i Ɲanmiɛn sua mɔ Salomɔn kplannin’n, sanngɛ nɛ́n i bɔbɔ yɛ ɔ buli i kplanlɛ akunndan ɔn. W’a kunndɛman kɛ ɔ́ yó sɔ naan i dunman’n fu. Davidi yɛ ɔ buli sua sɔ’n i kplanlɛ’n i akunndan ɔn. Ɔ maan Ɲanmiɛn kleli Davidi wafa ng’ɔ fata kɛ be kplan sua’n ɔ nin i nun ninnge ng’ɔ fata kɛ be yo’n. Asa kusu’n, Davidi mannin sika kpanngban kpa naan be fa kplan sua’n. (2 Sam. 7:2, 12, 13; 1 Nyo. 22:14-16) Sanngɛ sua’n i kplanlɛ’n wa yoli Salomɔn liɛ. I kpanlɛ’n dili afuɛ nso nin sin.—1 Fam. 6:37, 38; 7:51.
8, 9. (a) ?Be awlɛn mɔ be tra be di junman ng’ɔ ti kpa’n, i su ajalɛ benin yɛ Salomɔn kle e ɔ? (b) ?Blɛ mɔ Salomɔn suli Ɲanmiɛn kpa’n, lika’n yoli sɛ?
8 I sɔ’n kle kɛ Salomɔn trɛli i awlɛn dili junman ng’ɔ ti kpa’n, yɛ ɔ fali like ng’ɔ ti cinnjin’n dunnin like kwlaa ɲrun mmua. I sɔ’n nun’n, ɔ kle e ajalɛ kpa. Kɛ Salomɔn wieli Ɲanmiɛn sua’n i kplan mɔ be fali Ɲanmiɛn i alaka’n be sieli nun’n, ɔ srɛli Ɲanmiɛn nzrafuɛ’m be ɲrun. Srɛlɛ sɔ’n nun’n, ɔ seli Zoova kɛ ɔ tie srɛlɛ nga i sufuɛ’m bé srɛ́ i sua sɔ’n nun’n. (1 Fam. 8:6, 29) Izraɛlifuɛ mun nin be nga be timan Izraɛlifuɛ’n be kwla srɛ Ɲanmiɛn sua sɔ mɔ Ɲanmiɛn i dunman o su’n i nun.—1 Fam. 8:30, 41-43, 60.
9 ?I nun nga Ɲanmiɛn sulɛ kpafuɛ’n yɛ ɔ ti Salomɔn i cinnjin’n, lika’n yoli sɛ? Kɛ be fali Ɲanmiɛn i sua’n be wlɛli Ɲanmiɛn sa nun wieli’n, mɔ sran’m bé sá be sin’n “be wun kpaja be, yɛ be klun ti jɔwa kpa, afin Anannganman yoli David b’ɔ ti i sufuɛ’n nin Izraɛl b’ɔ ti i nvle’n be ye.” (1 Fam. 8:65, 66) I kpa’n, afuɛ 40 nga Salomɔn dili famiɛn nun’n, sran’m be ɲannin ninnge kpakpa kpanngban yɛ be trannin fɔundi nun. (An kanngan 1 Famiɛn Mun 4:20—5:1, 5 nun.) Jue Mun 72 kɛn i sɔ liɛ’n i ndɛ. Kpɛkun suralɛ nga é ɲɛ́n i Zezi Klist m’ɔ ti Salomɔn Danfuɛ’n i sielɛ’n bo’n, ɔ uka e maan e wun i wlɛ kpa wie.—Jue. 72:6-8, 16.
E kwla fa Salomɔn i nantilɛ wafa’n e tu e wun fɔ nun
10. ?Fɔnlɛ dan benin yɛ Salomɔn fɔnnin ɔn?
10 ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ e kwla fa Salomɔn i nantilɛ wafa’n e tu e wun fɔ nun wie ɔ? Atrɛkpa’n, like nga amun ka lɛ bu i akunndan’n, yɛle nvle uflɛ nun bla m’ɔ jali be’n, m’ɔ boli wie soman’n. Biblu’n se kɛ: “Kɛ Salomɔn yoli kpɛnngbɛn’n, i yi’m be cuɛnnin i kɛ ɔ sɔ ninnge mun. Ɔ maan i Anannganman klolɛ’n yoli kun nin bue.” (1 Fam. 11:1-6) Ɔ ti weiin kɛ e kunndɛman kaan sa kɛ é dí sinnzin kɛ i sa. ?Sanngɛ like kunngba nga Salomɔn yoli mɔ e kwla fa tu e wun fɔ nun’n yɛle ngalɛ’n? Maan e nian ninnge uflɛ wie m’ɔ yoli mɔ e ɲin kwla kpa su’n, yɛ e nian wafa nga e kwla fa tu e wun fɔ nun’n.
11. ?Ngue ti yɛ Salomɔn i aja klikli’n w’a yoman aja kpa ɔ?
11 Salomɔn dili famiɛn afuɛ 40. (2 Nyo. 9:30) ?Ɔ maan ngue yɛ ndɛ ng’ɔ o 1 Famiɛn Mun 14:21 nun’n ɔ kle e ɔ? (An kanngan nun.) Ndɛ mma sɔ’n kle kɛ, kɛ Salomɔn wuli’n, i wa Rɔbɔamu yɛ ɔ sinnin i osu dili famiɛn ɔn. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn ɔ le afuɛ 41. I nin’n yɛle “Naama b’ɔ ti Amɔnfuɛ’n.” I sɔ’n kle kɛ ka naan Salomɔn w’a kaci famiɛn’n, ɔ jali bla kun m’ɔ sɔ amuɛn’n m’ɔ fin be kpɔfuɛ’m be nvle kun nun’n. (Jɔl. 10:6; 2 Sam. 10:6) Sɛ bla sɔ’n sɔli i amuɛn mun titi annzɛ ɔ wa kacili Zoova i sufuɛ kɛ Raabu nin Riti be sa o, e kwlá dimɛn i nanwlɛ trele sa. (Rit 1:16; 4:13-17; Mat. 1:5, 6) I kwlaa yoli’n, Amɔnfuɛ mɔ be timan Zoova i sufuɛ’n be nun wie’m be wa kacili Salomɔn i sia.
12, 13. ?Kɛ Salomɔn kacili famiɛn’n ajalɛ tɛ benin yɛ ɔ fali ɔ? ?Atrɛkpa’n ɔ seli i wun sɛ ti yɛ ɔ yoli sɔ ɔ?
12 Kɛ Salomɔn kacili famiɛn’n yɛ ɔ wa fɔnnin kpa ekun trali laa ɔ. Ɔ “jali Ezipt famiɛn’n i wa bla kun, ɔ maan ɔ yoli i sia. Kɛ be jali’n, ɔ fali bla’n ɔli David klɔ lɔ.” (1 Fam. 3:1) ?Ezipti bla sɔ’n kacili Zoova i sufuɛ kɛ Riti sa? Biblu’n w’a yiyiman nun. Sanngɛ ɔ se e kɛ Salomɔn kplannin sua kun lika kun m’ɔ nunman Davidi klɔ nun’n mɛnnin i. Atrɛkpa’n ɔ nin i sufuɛ bla mɔ be ti Eziptifuɛ’n yɛ be trannin nun ɔn. ?Ngue ti yɛ Salomɔn yoli sɔ ɔ? Biblu’n waan sran ng’ɔ timan Ɲanmiɛn sufuɛ’n leman atin tranman Ɲanmiɛn i alaka’n i wun koko lɛ.—2 Nyo. 8:11.
13 Atrɛkpa’n Salomɔn buli i kɛ sɛ ɔ ja Ezipti famiɛn’n i wa’n ɔ ti kpa. Afin i sɔ’n yó maan Izraɛli nvle’n nin Ezipti nvle’n be afiɛn sɛ́. Sanngɛ nɛ́n i sɔ ti yɛ ɔ nin i fata kɛ ɔ yo sɔ ɔ. Laa kpa’n, Ɲanmiɛn seli i nvlefuɛ’m be kɛ nán maan be ja Kanaanfuɛ mɔ be ti amuɛn sɔfuɛ’n. Ɔ boboli lɔ nvle wie’m be dunman bɔbɔ. (Tul. 34:11-16) Atrɛkpa’n, Salomɔn seli i wun kɛ Ezipti nunman nvle nga Zoova boboli be dunman’n be nun wie, naan ɔ kwla ja lɔ bla. ?Sɛ i sɔ akunndan yɛ ɔ buli’n, Ɲanmiɛn sé kɛ i ndɛ yo fɛ? Salomɔn i ɲin kpali like nga ti yɛ Ɲanmiɛn waan nán be ja nvle uflɛ nun sran’n i su. Like sɔ’n yɛle kɛ sran ng’ɔ suman Zoova’n, ɔ kwla yo maan Izraɛlifuɛ kun yaci Zoova ko sɔ amuɛn.—An kanngan Mmla’n 7:1-4 nun.
14. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa Salomɔn i ajalɛ’n e tu e wun fɔ nun ɔn?
14 ?É fá Salomɔn i ajalɛ’n é tú e wun fɔ nun? Aniaan bla kun kwla lɛkɛ i wun kɛ sɛ ɔ tɔn Ɲanmiɛn i mmla nga i waan maan ‘aja’n yo e Min’n i klun su’n,’ ɔ timan tɛ. (1 Kor. 7:39) I wafa kunngba’n, suklu ba kun kwla se kɛ blɛ ng’ɔ kɔman suklu’n, sɛ ɔ nin i wiengu’m be ko yo be suklu lɔ ninnge wie m’ɔ nunman nun kɛ saan fii ɔ yo’n, ɔ timan tɛ. Asa kusu sran kun kwla se i wun kɛ sɛ w’a suman i lapo i ngba’n, annzɛ sɛ be usɛ i sa wie m’ɔ kwla miɛn i sa’n, naan ɔ bua ato’n, ɔ timan tɛ. Like ng’ɔ fata kɛ e wun i wlɛ’n yɛle kɛ, Salomɔn buli klɔ sran akunndan ti yɛ ɔ fali Ɲanmiɛn mmla’n sieli i sin ɔn. Sɛ y’a nianman e wun’n, sa kunngba sɔ’n kwla ɲan e wie.
15. ?Wafa sɛ yɛ Zoova sili Salomɔn i aunnvuɛ ɔ? ?Sanngɛ ngue yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su le ɔ?
15 Kannzɛ Salomɔn dun mmua jali Ezipti famiɛn’n i wa’n, sanngɛ kɛ ɔ wa srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ mɛn i ngwlɛlɛ’n, ɔ mɛnnin i, yɛ ɔ fali aɲanbeun ukali su. Ɔ ti like m’ɔ fata kɛ e ɲin tran su ɔ. (1 Fam. 3:10-13) Salomɔn w’a faman Ɲanmiɛn i mmla’n su. Sanngɛ Zoova sili i aunnvuɛ. W’a kaman lɛ w’a leman famiɛn dilɛ’n i sa nun annzɛ w’a tumɛn i fɔ, afin ɔ si kɛ fa yɛ ɔ fa yili e naan fɔ o e nun. (Jue. 103:10, 13, 14) Sanngɛ nán maan e wla fi su le kɛ like nga e yo’n, sɛ y’a wunmɛn i nuan andɛ’n, atrɛkpa’n é wún i nuan ainman.
I bo bla’n sɔnnin o!
16. ?Kɛ Salomɔn jali bla kaka’n, Ɲanmiɛn i mmla benin yɛ ɔ tɔnnin ɔn?
16 Ngɔjue Fɛfɛ Kpa’n fluwa’n nun’n, Famiɛn Salomɔn yili talua kun i ayɛ. I waan talua sɔ’n i klanman tra famiɛn i yi 60 nin i soman 80. (Fɛf. 6:1, 8-10) Sɛ i bɔbɔ i ndɛ yɛ ɔ su kan’n, nn e kwla se kɛ i sɔ blɛ nun’n bla nga be o i bo’n, be nuan’n yɛ ɔ o lɛ ɔ. Sɛ bɔbɔ bla sɔ’m be nun sunman annzɛ be ngba be su Zoova’n, sanngɛ i kwlaa yoli o Salomɔn i ɲin w’a yiman Ɲanmiɛn. Afin Ɲanmiɛn maan Moizi seli kɛ nán Izraɛli famiɛn kun sa ɔ “ja bla kaka naan i ti nun saci.” (Mml. 17:17) Ɔ nin i sɔ ngba’n, Zoova w’a kacimɛn i sin w’a simɛn i. Ɲanmiɛn rɛli i su ekun. Ɔ yoli maan Salomɔn klɛli Biblu’n nun fluwa nga be flɛ i Ngɔjue Fɛfɛ Kpa’n.
17. ?Ndɛ nanwlɛ benin yɛ ɔ fata kɛ ɔ tran e klun titi ɔ?
17 ?I sɔ’n kle kɛ Salomɔn kwla tɔn Ɲanmiɛn i mmla’n naan like fi su yomɛn i annzɛ e kwla yo i sɔ wie? Nɛ́n i sɔ ɔ. Sanngɛ ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn trɛ i awlɛn e wun kpa. Ng’ɔ ti nanwlɛ’n yɛle kɛ, sɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ kun tɔn Ɲanmiɛn i mmla’n naan i ja nun lɛ w’a isɛmɛn i bo nzuɛn’n, i sɔ’n kleman kɛ cɛn wie lele’n i sin afɛ’n su tɔmɛn i su. Maan e wla kpɛn ndɛ yɛ mɔ Salomɔn klɛli’n su. I waan: “Kɛ be ka-man be ja nun lɛ be tu-man sran ng’ɔ yo sa tɛ’n i fɔ kɛ ɔ nin i fata’n sa’n, i ti yɛ sa tɛ yolɛ’n i akunndan’n wo sran’m be anwlɛn’n nun b’ɔ wie-man le nin-ɔn.” Ɔ kan guali su kɛ: “N si kɛ be nga be nyin yi Nyanmiɛn’n be liɛ be lɛ muae.”—Aku. 8:11, 12.
18. ?Wafa sɛ yɛ Salomɔn i ndɛ’n kle kɛ ndɛ ng’ɔ o Galasifuɛ Mun 6:7 nun’n ti nanwlɛ ɔ?
18 ?Ɔo, sɛ ɔ ti kɛ Salomɔn fali ndɛ nanwlɛ sɔ m’ɔ fin Ɲanmiɛn’n i su’n nin? Ɔ yoli ninnge kpakpa kaka yɛ Zoova kusu rɛli i su kpa. Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ wa fɔnnin lɔngɔli su. I sɔ yolɛ’n wa kɛli i nun. Nanwlɛ, ndɛ nga Ɲanmiɛn maan akoto Pɔlu klɛli’n ti nanwlɛ dan! Ɔ seli kɛ: “Nán an laka amun wun. Be kwla yo-man Nyanmiɛn finfin, afin like nga sran kun lua’n yɛ ɔ ti-ɔ.” (Gal. 6:7) Kɛ ɔ cɛli kpa’n, Salomɔn wa tili like tɛ ng’ɔ luali’n i su mma’n. Biblu’n se kɛ: “Famiɛn Salomɔn jali nvle uflɛ nun bla mun sa kakaka. Kɛ ɔ jali Ezipt famiɛn’n i wa bla’n, i sin ɔ wa jali Moab, nin Amɔn, nin Edɔm, nin Sidɔn, ɔ nin Ɛt mmla wie mun.” (1 Fam. 11:1) Bla sɔ’m be nun sunman b’a yaciman be amuɛn’m be sɔlɛ. Yɛ i sɔ liɛ’n sali Salomɔn. I ja to fuannin atin kpa’n, i ti e Ɲanmiɛn m’ɔ trɛ i awlɛn sran wun’n i klun w’a jɔmɛn i wun kun.—An kanngan 1 Famiɛn Mun 11:4-8 nun.
Maan e fa sa kpa nin sa tɛ nga Salomɔn yoli’n e tu e wun fɔ nun
19. ?Sran benin wie mɔ e kwla nian be ajalɛ kpa’n su’n, yɛ Biblu’n kan be ndɛ ɔ?
19 Zoova i klun ufue’n ti’n, ɔ yoli maan Pɔlu klɛli i kɛ: “Ndɛ nga be klɛli be laa’n, be klɛli i kwlaa sɔ’n kɛ bé fá klé e ngwlɛlɛ naan Nyanmiɛn fɛ i ndɛ sɔ’n wla e fanngan, naan e tra ye anwlɛn e fa e wla’n guɛ i su.” (Rɔm. 15:4) Ndɛ sɔ mɔ be klɛli’n nun’n, be kannin yasua nin bla wie mɔ be lafili Ɲanmiɛn su tankaan kpa, mɔ be kle e ajalɛ kpa’n be ndɛ wie. Pɔlu kɛnnin i sɔfuɛ’m be ndɛ seli kɛ: “?Nzu ndɛ yɛ ń kɛ́n i ekun-ɔn? Sɛ n waan ń kán Zedeɔn, nin Barak, nin Samsɔn, nin Zɛfte, nin David, nin Samiɛl, ɔ nin Nyanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ’n, n su nyan-man n ti kɛn-mɛn i ngba. Nyanmiɛn su bɔ be lafi’n ti, be kwla nvle mun, be yo sa ng’ɔ ti i nuan su’n, be nyan like nga Nyanmiɛn waan ɔ́ mán be’n [...]. Be nga be lɛ-man wunmiɛn’n be nyannin fanngan.” (Ebr. 11:32-34) Sran kpa nga be kan be ndɛ Biblu’n nun’n, e kwla fa be ajalɛ’n su e nanti. I kpa bɔbɔ’n ɔ nin i fata kɛ e yo sɔ.
20, 21. ?Ngue ti yɛ amun a fua kpa kɛ amún fá Biblu’n nun sran wie’m be ajalɛ tɛ’n amún tú amun wun fɔ nun ɔn?
20 Sran wie mɔ be kannin be ndɛ Biblu’n nun’n be liɛ’n, b’a kleman ajalɛ kpa. Be nun wie mun’n, blɛ kun nun’n be suli Zoova kpa yɛ i klun jɔli be wun. Kɛ e kanngan Biblu’n nun’n, e wun like tɛ nga kasiɛn su be yoli’n. I sɔ’n uka e naan y’a yoman kɛ be sa. E wun i Biblu’n nun kɛ be nun wie’m be fali akunndan tɛ bulɛ’n tratrali nun blɛblɛblɛ, kpɛkun i sin’n be tɔli sa tɛ nun. Ɔ maan i agualiɛ su’n be wunnin i nuan sa fiaan. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fɛ i sɔ ndɛ mun e tu e wun fɔ nun ɔn? E kwla usa e wun kɛ: ‘?Wafa sɛ yɛ sran sɔ’n boli akunndan tɛ bulɛ bo ɔ? ?I sɔ kunngba’n wie kwla ɲan min? ?Wafa sɛ yɛ n kwla fɛ i sɔ sa’n n tu min wun fɔ nun naan m’an yoman i sɔ kunngba’n wie ɔ?’
21 Ɔ fataman kɛ e fa sran sɔ’m be su ndɛ’n e tratra e sa bɛ nun kaan sa. Afin Ɲanmiɛn maan Pɔlu klɛli i kɛ: “Sa sɔ’n bɔ be tɔli be su’n, be kle sa b’ɔ́ wá bá’n, yɛ be klɛli be kɛ bé fá tú e bɔ y’a ju mɛn’n i bue nuan’n e fɔ.”—1 Kor. 10:11.
?Ndɛ benin yɛ ɔ kali amun klun ɔn?
• ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ be nga be kannin be ndɛ Biblu’n nun’n, be nun wie’m be nantili kpa naan wie’m b’a nantiman kpa ɔ?
• ?Ɔ yo sɛ yɛ maan fɔnlɛ’n wa kacili Salomɔn i nzuɛn ɔn?
• ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa ajalɛ tɛ nga Salomɔn fali be’n, e tu e wun fɔ nun ɔn?
[Kosan mun]
[Foto, bue 11]
Salomɔn fali ngwlɛlɛ nga Ɲanmiɛn mɛnnin i’n dili junman kpa.
[Foto mun, bue 14]
?Ajalɛ tɛ nga Salomɔn fali’n amun fa tu amun wun fɔ nun?
