„Wstąpmy (...) do domu Boga Jakubowego; a on będzie nas pouczał o swoich drogach i będziemy chodzić jego ścieżkami” (IZAJ. 2:3).

1, 2. Jakie korzyści możesz odnieść z opisów różnych postaci biblijnych?

ZAPEWNE jesteś przekonany, że możesz odnosić korzyść z relacji zawartych w Biblii. Opisano w niej wiernych mężczyzn i kobiety, których postępowanie i przymioty chciałbyś naśladować (Hebr. 11:32-34). Ale prawdopodobnie zauważyłeś, że wspomniano w niej też o osobach, których czyny i postawy stanowią przestrogę.

² W rzeczywistości jednak niektóre postacie biblijne są dla nas zarówno wzorem do naśladowania, jak i ostrzeżeniem przed zgubnym postępowaniem. Pomyśl o Dawidzie, pokornym pasterzu, który później został potężnym królem. Jest on dobrym przykładem kogoś, kto kochał prawdę i ufał Jehowie. Niestety, dopuścił się poważnych grzechów, mających związek między innymi z Batszebą, Uriaszem i nierozważnym spisem ludności. Teraz jednak przyjrzyjmy się bliżej jego synowi Salomonowi. On też był królem, a zarazem pisarzem biblijnym. Najpierw omówimy dwie dziedziny, w których może być dla nas wzorem.

„Mądrość Salomona”

3. Dlaczego możemy powiedzieć, że Salomon stanowi dla nas wzór?

³ Większy Salomon, Jezus Chrystus, wyrażał się z uznaniem o królu Salomonie, stawiając go za wzór. Do powątpiewających Żydów powiedział: „Królowa z południa powstanie na sąd z tym pokoleniem i je potępi, przyszła bowiem z krańców ziemi, aby usłyszeć mądrość Salomona, a oto tu więcej niż Salomon” (Mat. 12:42). Salomon faktycznie słynął z mądrości i zachęcał również nas, byśmy jej nabywali.

4, 5. Jak Salomon posiadł mądrość, a w jaki odmienny sposób my możemy jej nabyć?

⁴ Gdy Salomon zaczął panować, we śnie ukazał mu się Bóg i zapytał go, co chciałby otrzymać. Młody król, świadomy swego niewielkiego doświadczenia, poprosił o mądrość (odczytaj 1 Królów 3:5-9). Bogu spodobało się, że upraszał właśnie o nią, a nie o bogactwo i chwałę, dlatego dał mu „serce mądre i odznaczające się zrozumieniem” (1 Król. 3:10-14). Jak wspomniał Jezus, Salomon odznaczał się tak wyjątkową mądrością, że usłyszawszy o niej, królowa Szeby odbyła długą podróż, aby osobiście się o tym przekonać (1 Król. 10:1, 4-9).

⁵ My nie oczekujemy, że otrzymamy mądrość w jakiś cudowny sposób. Co prawda Salomon oznajmił, że „Jehowa daje mądrość”, ale wskazał, że kto chce jej nabyć, musi się wysilać. Nawoływał: ‛Swym uchem zwracaj uwagę na mądrość, tak by skłonić serce ku rozeznaniu’. Zachęcając do nabywania jej, użył też takich czasowników, jak „przywołać”, „szukać” i „poszukiwać” (Prz. 2:1-6). Jasne jest więc, że możemy posiąść mądrość.

6. W jaki sposób możemy pokazać, że jeśli chodzi o mądrość, odnosimy korzyść z przykładu Salomona?

⁶ Warto zadać sobie pytanie: „Czy wzorem Salomona z całego serca cenię Bożą mądrość?”. Niepewna sytuacja ekonomiczna skłoniła wielu do skoncentrowania się na pracy i sprawach finansowych lub wpłynęła na ich decyzje dotyczące rodzaju i zakresu zdobywanego  wykształcenia. A jak to wygląda u ciebie i u członków twojej rodziny? Czy dokonywanymi wyborami pokazujesz, że cenisz mądrość pochodzącą od Boga i jej poszukujesz? Czy gdybyś zmienił swoje dążenia i cele, mógłbyś nabyć jeszcze więcej mądrości? Zdobywanie jej i stosowanie w praktyce przyczyni się do twego trwałego dobra. Salomon napisał: „Wtedy zrozumiesz prawość i sąd, i prostolinijność — całą drogę tego, co dobre” (Prz. 2:9).

Wywyższenie prawdziwego wielbienia zaowocowało pokojem

7. Jak doszło do wzniesienia wspaniałej świątyni Jehowy?

⁷ W początkowym okresie sprawowania władzy Salomon poczynił kroki zmierzające do zastąpienia przybytku używanego od czasów Mojżesza wspaniałą świątynią (1 Król. 6:1). Zazwyczaj nazywana jest ona świątynią Salomona, ale to nie on był pomysłodawcą ani nie budował jej, by zyskać sławę jako architekt czy bogaty fundator. Tak naprawdę wzniesienie świątyni zaproponował Dawid, w związku z czym otrzymał od Boga szczegółowe plany jej konstrukcji i wyposażenia. I to on złożył wielki dar, aby sfinansować owo przedsięwzięcie (2 Sam. 7:2, 12, 13; 1 Kron. 22:14-16). Ale samą budowę, trwającą w sumie siedem i pół roku, powierzono Salomonowi (1 Król. 6:37, 38; 7:51).

8, 9. (a) Jakim dobrym przykładem jest dla nas Salomon pod względem wytrwałości w szlachetnym działaniu? (b) Czym zaowocowało wywyższenie prawdziwego wielbienia przez Salomona?

⁸ Salomon dał nam więc dobry przykład wytrwałości w szlachetnym działaniu i skupiania się na właściwych rzeczach. Kiedy zakończono budowę świątyni i umieszczono w niej Arkę Przymierza, król w obecności ludu zwrócił się do Boga z modlitwą. Powiedział między innymi: „[Oby] w dzień i w nocy twoje oczy były otwarte ku temu domowi, ku miejscu, o którym powiedziałeś: ‚Tam będzie moje imię’, abyś wysłuchał modlitwy, gdy twój sługa modli się ku temu miejscu” (1 Król. 8:6, 29). Izraelici oraz cudzoziemcy mogli się modlić w kierunku tej budowli, nad którą wzywano imienia Bożego (1 Król. 8:30, 41-43, 60).

⁹ Czym zaowocowało wywyższenie prawdziwego wielbienia przez Salomona? Po uroczystości oddania świątyni do użytku lud ‛radował się i weselił w sercu z powodu wszelkiej dobroci, którą Jehowa wyświadczył Dawidowi, swemu słudze, oraz Izraelowi’ (1 Król. 8:65, 66).  Czterdziestoletnie rządy Salomona charakteryzowały się niespotykanym pokojem i dobrobytem (odczytaj 1 Królów 4:20, 21, 25). Wspomina o tym Psalm 72, który jednocześnie przybliża nam błogosławieństwa, jakich zaznamy pod panowaniem Większego Salomona, Jezusa Chrystusa (Ps. 72:6-8, 16).

Dzieje Salomona ostrzeżeniem

10. Jaki błąd Salomona przychodzi nam najczęściej na myśl?

¹⁰ Dlaczego możemy jednak powiedzieć, że dzieje Salomona stanowią także przestrogę? Być może pomyślisz od razu o jego cudzoziemskich żonach i nałożnicach. Czytamy o nim: „Gdy Salomon się zestarzał, jego żony nakłoniły jego serce, by poszedł za innymi bogami; i jego serce nie było niepodzielne wobec Jehowy” (1 Król. 11:1-6). Niewątpliwie jesteś zdecydowany nigdy nie naśladować takiego niemądrego postępowania. Ale czy to jedyna przestroga wynikająca z dziejów Salomona? Rozważmy kilka szczegółów z jego życia, które łatwo przeoczyć, i zobaczmy, jakie stanowią dla nas ostrzeżenie.

11. Jaki wniosek się nasuwa, jeśli chodzi o pierwsze małżeństwo Salomona?

¹¹ Salomon panował przez 40 lat (2 Kron. 9:30). Zobaczmy jednak, co można wywnioskować z Księgi 1 Królów 14:21 (odczytaj). W wersecie tym czytamy, że po śmierci Salomona królem został jego syn Rechoboam, mający 41 lat. Matka Rechoboama miała na imię „Naama i była Ammonitką”. Oznacza to, że zanim Salomon został królem, poślubił cudzoziemkę pochodzącą z wrogiego narodu, który czcił bożki (Sędz. 10:6; 2 Sam. 10:6). Czy ona również oddawała im cześć? Nawet jeśli kiedyś tak było, mogła porzucić fałszywy kult i zacząć wielbić prawdziwego Boga, podobnie jak Rachab i Rut (Rut 1:16; 4:13-17; Mat. 1:5, 6). Tak czy inaczej, istnieje prawdopodobieństwo, że Salomon miał ammonickich teściów i powinowatych, którzy nie służyli Jehowie.

12, 13. Jaką niewłaściwą decyzję powziął Salomon w początkowym okresie swego panowania i czym mógł się usprawiedliwiać?

¹² Sprawy przybrały zdecydowanie zły obrót, kiedy Salomon został królem. Wtedy to „spowinowacił się z faraonem, królem Egiptu, gdyż wziął córkę faraona i sprowadził ją do Miasta Dawidowego” (1 Król. 3:1). Czy ta Egipcjanka wzorem Rut zaczęła wyznawać religię prawdziwą? Nic na to nie wskazuje. Z czasem Salomon zbudował dla niej (i być może dla jej egipskich służących) dom poza Miastem Dawidowym. Dlaczego? Ponieważ jak donosi Biblia, było niestosowne, by czcicielka fałszywych bóstw mieszkała w pobliżu Arki Przymierza (2 Kron. 8:11).

¹³ Niewykluczone, że w małżeństwie z egipską księżniczką Salomon dostrzegał korzyści polityczne. Ale czy to go usprawiedliwiało? Dużo wcześniej Bóg zakazał zawierania małżeństw z pogańskimi mieszkańcami Kanaanu, a kilka tych narodów wymienił nawet z nazwy (Wyjścia 34:11-16). Czy Salomon uspokajał się myślą, że do narodów tych nie został zaliczony Egipt? Jeśli tak to sobie tłumaczył, czy jego wnioski były właściwe? Przecież swoim postępowaniem zlekceważył ewidentne zagrożenie, o którym wspomniał Jehowa — że tak postępujący Izraelita odwróci się od religii prawdziwej i zacznie czcić bożki (odczytaj Powtórzonego Prawa 7:1-4).

14. Dlaczego warto wziąć sobie do serca ostrzegawczy przykład Salomona?

¹⁴ Czy postępowanie Salomona potraktujemy jako ostrzeżenie? Na przykład siostra może próbować sobie tłumaczyć, dlaczego nawiązuje z kimś romantyczną więź wbrew Bożemu poleceniu, by pobierać się „tylko w Panu” (1 Kor. 7:39). Tego rodzaju argumentacją może się też posługiwać ktoś, kto angażuje się w sportowe zajęcia pozalekcyjne, należy do szkolnych kółek zainteresowań, zaniża deklarowane dochody albo nie mówi prawdy, gdyby wyjawienie jej stawiało go w niezręcznej sytuacji. Sedno problemu tkwiło  w tym, że Salomon zapewne posługiwał się błędnym rozumowaniem, aby obejść prawa Boże. Coś takiego zagraża również nam.

15. (a) W jaki sposób Jehowa okazał Salomonowi miłosierdzie? (b) O czym w związku z tym nie wolno nam zapominać?

¹⁵ Co ciekawe, po wzmiance o małżeństwie Salomona z cudzoziemską księżniczką Biblia donosi, iż Bóg spełnił jego prośbę o mądrość i dodał mu też bogactwo (1 Król. 3:10-13). Salomon zignorował Boże wskazówki, nic jednak nie wskazuje, by Jehowa od razu odrzucił go jako króla albo surowo skarcił. Harmonizuje to z faktem, iż Bóg zdaje sobie sprawę, że jesteśmy ludźmi niedoskonałymi, uczynionymi z prochu (Ps. 103:10, 13, 14). Pamiętajmy jednak: Nasze postępowanie może pociągnąć za sobą konsekwencje — teraz albo w przyszłości.

Tak wiele żon!

16. Co zlekceważył Salomon, biorąc sobie wiele żon?

¹⁶ W Pieśni nad Pieśniami Salomon wyraża się z uznaniem o pewnej dziewicy. Mówi, że jest piękniejsza od 60 królowych i 80 nałożnic (Pieśń 6:1, 8-10). Jeśli słowa te odnoszą się do jego sytuacji, to w tym okresie swego panowania posiadał już naprawdę wiele kobiet. Nawet jeżeli wszystkie lub prawie wszystkie wyznawały religię prawdziwą, to zgodnie z Bożymi wskazówkami danymi przez Mojżesza król izraelski nie powinien ‛zwiększać liczby żon, by jego serce się nie odwróciło’ (Powt. Pr. 17:17). Jednak i tym razem Jehowa nie odrzucił Salomona. Co więcej, nadal mu błogosławił, posługując się nim do skomponowania Pieśni nad Pieśniami, która weszła w skład Biblii.

17. Jakiej prawdy nie wolno ignorować?

¹⁷ Czy należy wysnuć z tego wniosek, że Salomon mógł bezkarnie ignorować Boże wskazówki albo że my mamy prawo to robić? Ależ nie. Dowodzi to raczej, że Jehowa może przez jakiś czas okazywać wyrozumiałość. Jeżeli jednak chrześcijanin lekceważy wskazówki biblijne i nie ponosi natychmiastowych konsekwencji, nie oznacza to, że nie spotka go smutny koniec. Przypomnijmy sobie słowa Salomona: „Ponieważ wyrok za zły czyn nie jest wykonywany szybko, przeto serce synów ludzkich całkowicie nastawiło się w nich na popełnianie zła”. Następnie dodał on: „Wiem też, że bojącym się prawdziwego Boga dobrze się powiedzie, ponieważ się go boją” (Kazn. 8:11, 12).

18. Jak dzieje Salomona potwierdzają prawdziwość zasady z Galatów 6:7?

¹⁸ Gdyby tylko Salomon niezmiennie respektował tę natchnioną wypowiedź! Dokonał przecież wielu dobrych rzeczy i długo cieszył się Bożymi błogosławieństwami. Ale z czasem zaczął stawiać jeden fałszywy krok za drugim. Nabrał złych zwyczajów. Jakże prawdziwe są słowa, które apostoł Paweł napisał później pod wpływem ducha Bożego: „Nie dajcie się wprowadzić w błąd: Bóg nie jest kimś, z kogo można drwić. Albowiem co człowiek sieje, to będzie też żąć” (Gal. 6:7). W końcu Salomon zaczął żąć smutny plon lekceważenia Bożych wskazówek. Czytamy o nim: „Król Salomon pokochał wiele cudzoziemskich żon oprócz córki faraona, mianowicie: Moabitki, Ammonitki, Edomitki, Sydonitki i Hetytki” (1 Król. 11:1). Sporo z tych kobiet najwyraźniej czciło fałszywych bogów, a Salomon nie był na to cudownie uodporniony. Zboczył z właściwej drogi i przestał się cieszyć uznaniem naszego cierpliwego Boga (odczytaj 1 Królów 11:4-8).

Uczmy się z jego przykładu — dobrego i złego

19. Dlaczego można powiedzieć, że Biblia jest skarbnicą dobrych wzorców?

¹⁹ Jehowa życzliwie natchnął Pawła, żeby zanotował: „Wszystko, co niegdyś napisano, napisano dla naszego pouczenia, abyśmy przez naszą wytrwałość i przez pociechę z Pism mieli nadzieję” (Rzym. 15:4). Na te napisane  rzeczy składają się przykłady wielu mężczyzn i kobiet odznaczających się wybitną wiarą. Paweł słusznie oświadczył: „Cóż jeszcze mam powiedzieć? Przecież czasu by mi zabrakło, gdybym zaczął opowiadać o Gedeonie, Baraku, Samsonie, Jeftem, Dawidzie oraz o Samuelu i innych prorokach, którzy dzięki wierze pokonali w boju królestwa, prowadzili do prawości, dostąpili obietnic, (...) w słabości nabrali mocy” (Hebr. 11:32-34). Możemy i powinniśmy odnosić pożytek z pozytywnych przykładów biblijnych, naśladując wzorce przedstawione w owych cennych sprawozdaniach.

20, 21. Dlaczego jesteś zdecydowany odnosić pożytek z ostrzegawczych przykładów zawartych w Słowie Bożym?

²⁰ Jednakże w relacjach biblijnych znajdujemy też ostrzegawcze przykłady. Część z nich dotyczy życia kobiet i mężczyzn, których w pewnym okresie Jehowa darzył uznaniem i którymi się posługiwał. Czytając Biblię, możemy się dowiedzieć, gdzie i w jaki sposób doszło do tego, że oddalili się od Boga i stali ostrzegawczymi przykładami. Możemy też dostrzec, że niektórzy stopniowo rozwinęli w sobie niewłaściwe nastawienie i tendencje, co doprowadziło do opłakanych skutków. Jak wyciągać lekcje z takich doniesień? Warto zadawać sobie pytania w rodzaju: „Co do tego doprowadziło? Czy u mnie mogą się rozwinąć podobne skłonności? Co zrobić, aby tego uniknąć i odnieść pożytek z ostrzegawczego przykładu, który rozważam?”.

²¹ Z całą pewnością powinniśmy poważnie analizować relacje o takich osobach. Pod wpływem ducha Paweł napisał: „To wszystko spotkało ich jako przykład i zostało zapisane dla ostrzeżenia nas, na których przyszły końce systemów rzeczy” (1 Kor. 10:11).

Czego się nauczyłeś?

• Dlaczego w Biblii opisano osoby, które stanowią dla nas wzór bądź ostrzeżenie?

• Jak doszło do tego, że Salomon zaczął postępować niewłaściwie?

• Jak możesz odnieść pożytek z ostrzegawczego przykładu Salomona?

[Pytania do studium]

[Ilustracja na stronie 9]

Salomon korzystał z mądrości otrzymanej od Boga

[Ilustracje na stronie 12]

Czy odnosisz pożytek z ostrzegawczego przykładu Salomona?