Onde Sɔlɔmɔna ekɔ ɛnyɛlɔ ka dimɛna le yɛ kana ɔhɛmwɛlɔ?
Onde Sɔlɔmɔna ekɔ ɛnyɛlɔ ka dimɛna le yɛ kana ɔhɛmwɛlɔ?
“[Nzambi k]a Jakoba . . . ayutetsha akambu andi. Ku shu tayokendakenda lu mbuka kandi.”—IS. 2:3.
1, 2. Wahɔ akɔna wakokaso nkondja oma lo bɛnyɛlɔ diele lo Bible?
SHI wɛ ekɔ l’eshikikelo dia wɛ koka nkondja wahɔ oma l’awui wofundami lo Bible? Wɛ kokaka ntana bɛnyɛlɔ di’apami ndo dia wamato wa kɔlamelo watɛkɛtama lo Bible wakokayɛ mbokoya toho tawɔ ta lɔsɛnɔ ndo waonga waki la wɔ. (Heb. 11:32-34) Koko, wɛ mbeyaka ntana ndo bɛnyɛlɔ di’apami ndo dia wamato waki l’etsha ndo la yoho ya lɔsɛnɔ yahombayɛ mbewɔ.
2 Lo mɛtɛ, anto amɔtshi watɛkɛtama lo Bible wakatotshikɛ bɛnyɛlɔ di’amɛna diahombaso mbokoya ndo dia kɔlɔ diahombaso mbewɔ. Tɔshi ɛnyɛlɔ ka Davidi olami w’ɛkɔkɔ waki l’okitshakitsha ndo lakayonga nkumekanga ka wolo. Nde akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna k’onto lakalangaka akambo wa mɛtɛ ndo lakayaɛkɛka le Jehowa. Koko Davidi akasale ndo pɛkato ya weke. Ɛnyɛlɔ, nde akeyana la Batɛ-shɛba, akadiake Uriya ndo akasale rɛsasɛma aha la lotshungɔ l’oma le Nzambi. Nyɛsɔ tɔtɛkɛtɛ di’ɔnande Sɔlɔmɔna laki nkumekanga ndo ofundji wa Bible. Ntondotondo, tayɔsɛdingola toho tohende takandatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna.
‘Lomba laki Sɔlɔmɔna’
3. Lande na kakokaso mbuta ɔnɛ Sɔlɔmɔna akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna?
3 Yeso Kristo lele Sɔlɔmɔna ka woke akate dia Sɔlɔmɔna akasalaka akambo w’ɛlɔlɔ ndo akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna. Yeso akatɛ ase Juda amɔtshi waki la tâmu ate: ‘Nkumekanga ka womoto ka lo sidɛ ayemala lo kilombo la lɔlɔnga lɔnɛ ndo ayolianya, nɛ dia nde akaye oma lo koma ya nkɛtɛ dia ndjohokamɛ lomba laki Sɔlɔmɔna. Koko, nyolonge, onto loleki Sɔlɔmɔna ekɔ lanɛ.’ (Mat. 12:42) Lo mɛtɛ Sɔlɔmɔna akeyamaka l’ɔtɛ wa lomba laki la nde ndo nde akatokeketsha dia sho monga la lɔ.
4, 5. Ngande wakakondja Sɔlɔmɔna lomba, ko sho ngande walikondjaso?
4 L’etatelo k’ɛlɔmbwɛlɔ ka Sɔlɔmɔna, Nzambi akɛnɛ le nde lo dɔ ndo akawotɛ dia nde mbɔlɔmba kɛnɛ tshɛ kalangande. Oko wakandeyaka dia nde atahokɔ akambo, Sɔlɔmɔna akɔ̂lɔmbɛ lomba. (Adia 1 Khumi ya dikanga 3:5-9.) Nzambi akasha Sɔlɔmɔna “utema a yimba la w’ewu” mbidja ndo ɔngɔnyi nɛ dia nde akangɛnangɛna l’ɔtɛ wakandɔ̂lɔmbɛ lomba lo dihole di’ekundji la lotombo. (1 Khum. 3:10-14) Oko wakadite Yeso, lomba l’efula laki la Sɔlɔmɔna lakakonya nkumekanga ka womoto ka la Shɛba dia munda lɔkɛndɔ l’otale dia ndjoshikikɛ kana Sɔlɔmɔna aki mɛtɛ la lomba la ngasɔ.—1 Khum. 10:1, 4-9.
5 Ɛlɔ kɛnɛ, hatolongamɛ dia nkondja lomba lo yoho ya dihindo. Sɔlɔmɔna akate ate: ‘Jehowa ndamɛ atoshanaka lomba,’ koko nde akɛnya nto dia sho pombaka nsala la wolo dia monga la dionga sɔ lo mbuta ate: ‘Ohokɛ tui lo lomba ndo ɛkɛ otema lo shɛnɔdi.’ Lo ntɛkɛta dikambo dia lomba lɔsɔ, Sɔlɔmɔna akakambe la tɔtɛkɛta tele oko ‘ndelela,’ ‘ntetemala nyanga ndo ‘ntetemala mona’ lomba. (Tuk. 2:1-6) Mbokɛmaka hwe dia sho kokaka nkondja lomba.
6. Lo toho takɔna takokaso mɛnya dia sho mbokoyaka ɛnyɛlɔ ka dimɛna kaki Sɔlɔmɔna ka nyanga lomba?
6 Ayonga dimɛna sho ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi namaka lo yimba ɛnyɛlɔ ka Sɔlɔmɔna ka mbɔsa lomba laki Nzambi la nɛmɔ?’ Ekakatanu wendana l’ekondjelo tshutshuyaka anto efula dia ndeka ndjasha l’elimu ndo l’ekondjelo kawɔ ndo sɛngiyaka tɛdikɔ tɔsawɔ lo kɛnɛ kendana la lofulo l’ɛnɔnyi lahombawɔ mbɔtɔ kalasa. Kayotota dikambo diayɛ ndo dia nkumbo kayɛ? Onde ɛsɔnwɛlɔ ayɛ mɛnyaka dia wɛ mbɔsaka lomba laki Nzambi la nɛmɔ ndo liyangaka? Shi wɛ kokaka ntshikitanya eyango ndo awui walekayɛ ndjasha lɔkɔ dia ndeka nyanga lomba laki Nzambi? Lo mɛtɛ, nkondja lomba ndo nkamba la lɔ ekɔ di’ɔngɛnɔngɛnɔ ayɛ wa pondjo. Sɔlɔmɔna akafunde ate: “Ku we ayulimbitela ololo, uluwanyi, la sambu k’ololo, mbuka tshe keli ololo.”—Tuk. 2:9.
Woho wakasukɛ Sɔlɔmɔna ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ akela wɔladi l’Isariyɛlɛ
7. Akayokɛka Nzambi tɛmpɛlɔ ka woke?
7 L’etatelo k’ɛlɔmbɛlɔ kande, Sɔlɔmɔna akɔshi tɛdikɔ dia mpɛnya tabɛrnakɛlɛ kakawakambaka latɔ oma ko nshi ya Mɔsɛ la tɛmpɛlɔ ka dimɛna efula. (1 Khum. 6:1) Kânga mbelamɛtɔ ɔnɛ tɛmpɛlɔ ka Sɔlɔmɔna, nde kokika la kanyi ya kiɔlɛ lokombo lande kana dia ndjayangɛ lokumu. Lo mɛtɛ, Davidi mbaki onto la ntondo lakalange mbika tɛmpɛlɔ kɛsɔ ndo Nzambi akolembetshiya woho wakahombe tɛmpɛlɔ mbikama ndo diangɔ diaki ohomba dia kishidiya. Davidi akakimɔ weshasha efula dia nsukɛ olimu ɔsɔ. (2 Sam. 7:2, 12, 13; 1 Ek. 22:14-16) Koko, Sɔlɔmɔna mbakayokaka tɛmpɛlɔ l’edja k’ɛnɔnyi esambele l’etenyi.—1 Khum. 6:37, 38; 7:51.
8, 9. a) Ɛnyɛlɔ kakɔna ka dimɛna kakatotshikɛ Sɔlɔmɔna lo kɛnɛ kendana la nkamba olimu l’etete? b) Etombelo akɔna wakayala oma lo woho wakandasukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ?
8 Sɔlɔmɔna akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo kɛnɛ kendana la nkamba olimu l’etete. Etena kakashile tɛmpɛlɔ ndo kakakitshama ɔshɛtɛ wa sheke lɔkɔ, Sɔlɔmɔna akasale dɔmbɛlɔ di’osapwelo. Awui amɔtshi wakandalɔmbɛ vɔanɛ: “Ashu aye wendaki luudu lone ndu la yanyi ndu l’utshu, dihuli diakayati wati: Leko kayuyala lukumbu lami. Kukaki dombelo diayumukolombaka lu dihuli ne, dimi ukambi aye.” (1 Khum. 8:6, 29) Ase Isariyɛlɛ ndo ase wedja wakayaka lo tɛmpɛlɔ kɛsɔ dia ndjɔlɔmba Nzambi nɛ dia anto wakadimolaka lokombo lande lɔkɔ.—1 Khum. 8:30, 41-43, 60.
9 Etombelo akɔna wakayala oma lo woho wakasukɛ Sɔlɔmɔna ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ? L’ɔkɔngɔ w’osapwelo wa tɛmpɛlɔ, anto waki “l’ongenongeno a wuki l’etema, ne dia akambu w’ololo tshe wakatshela [Jehowa] ukambi andi Davidi la wudja andi Isariyele.” (1 Khum. 8:65, 66) Ɔnkɔnɛ, wɔladi ndo ɔngɔnyi w’efula wakayala l’edja k’ɛnɔnyi 40 wakolɛ Sɔlɔmɔna. (Adia 1 Khumi ya dikanga 4:20, 21, 25.) Osambu 72 tɛkɛtaka dia dui sɔ ndo toshaka kanyi y’ɛtshɔkɔ wayonga la so l’ɛlɔmbɛlɔ ka Yeso Kristo lele Sɔlɔmɔna ka woke.—Osam. 72:6-8, 16.
Ɛnyɛlɔ kaki Sɔlɔmɔna tɔhɛmɔlaka
10. Kɔlɔ kakɔna kakasale Sɔlɔmɔna kakoka toyɛ lo yimba esadi eto?
10 Ko lande na kakokaso mbuta nto ɔnɛ lɔsɛnɔ la Sɔlɔmɔna ekɔ tshondo y’ɔhɛmwɛlɔ le so? Ondo kanyi ya ntondo yakoka toyɛ lo yimba ele woho wakandatshuke efula ka wamato w’ase Wedja ndo lokema l’eseka waki la nde. Bible mbutaka ɔnɛ: “Lu etena kakayala Solomona usumbi, wadiendi wakenge utema andi utsha le ditemolatemola. Ku utema andi kundjala tshe le [Jehowa].” (1 Khum. 11:1-6) Aha la tâmu, wɛ amboyashikikɛ diaha mbokoya ɛnyɛlɔ k’enginya kaki Sɔlɔmɔna kɛsɔ. Ko onde ɔhɛmwɛlɔ ɔsɔ oto mbakondjaso oma lo lɔsɛnɔ laki Sɔlɔmɔna? Tɔsɛdingole awui amɔtshi wa lo lɔsɛnɔ lande wahaleke anto mbidja yimba kele tende wetshelo wakokaso nkondja.
11. Kakɔna kakokaso mbuta dia womoto la ntondo lakatshuke Sɔlɔmɔna?
11 Sɔlɔmɔna akôlɛ yɛdikɔ y’ɛnɔnyi 40. (2 Ek. 9:30) Ko kakɔna kakokaso mbuta di’ɛtɛkɛta wele lo 1 Khumi ya dikanga 14:21? (Adia.) Lo ndjela divɛsa nɛ, Rɛhɔbɔama akakome nkumekanga lam’akinde l’ɛnɔnyi 41 l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Sɔlɔmɔna ndo lokombo laki nyango laki “Nama, usi Amona.” Dui sɔ nembetshiyaka dia la ntondo ka Sɔlɔmɔna nkoma nkumekanga, nde akatshuke womoto l’ose Amɔna lakatɛmɔlaka dikishi. (Emb. 10:6; 2 Sam. 10:6) Onde womoto ɔsɔ akatɛmɔlaka tozambizambi? Kânga naka nde akandasale dui sɔ l’etena kɛmɔtshi, ondo nde akayoka ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi ɔkɔngɔ ndo akayokoma ɔtɛmɔdi wa mɛtɛ l’ɛnyɛlɔ ka Rahaba nde la Ruta. (Ruta 1:16; 4:13-17; Mat. 1:5, 6) Koko mɛnamaka diele oko Sɔlɔmɔna akayonga l’akilo w’ase Amɔna waki kɔtɛmɔlaka Jehowa.
12, 13. Yɛdikɔ yakɔna ya kɔlɔ yakɔshi Sɔlɔmɔna l’etatelo k’ɛlɔmbwɛlɔ kande, ndo kakɔna ondo kakandafɔnyaka?
12 Lonyangu ko, akambo wakayofukutanaka l’ɔkɔngɔ wa Sɔlɔmɔna nkoma nkumekanga. Bible mbutaka ɔnɛ Sɔlɔmɔna “akekesanela la Farayo, khum’ekanga ka Edjibitu. Ndi akose on’andi wadi, akayi la ndi l’usumba wa Davidi.” (1 Khum. 3:1) Onde womoto l’ose Edjibito ɔsɔ akokoya Ruta lo nkoma ɔtɛmɔdi wa mɛtɛ? Bible hɛnya dia nde akasale dui sɔ. Koko tɔ mɛnyaka dia Sɔlɔmɔna akawokɛ luudu l’andja w’osomba wa Davidi (ndo ondo nde akawosha ndo ose olimu). Lande na? Nɛ di’Afundelo mɛnyaka dia nde akasale ngasɔ lam’ele atɛmɔdi wa dikishi takawahombaka nsukana l’ɔshɛtɛ wa sheke.—2 Ek. 8:11.
13 Ondo Sɔlɔmɔna akafɔnyaka ɔnɛ naka nde ntshuka ɔnaki Farawɔ, kete dui sɔ diayokeketsha lɔngɛnyi laki lam’asa ase Isariyɛlɛ vɔ l’ase Edjibito. Edja efula la ntondo, Nzambi akadjanga diaha ase Isariyɛlɛ tshukana l’ase Kanana waki apanganu kânga mbakandashile wedja ɛmɔtshi eto. (Etum. 34:11-16) Onde Sɔlɔmɔna akafɔnyaka ɔnɛ wodja w’Edjibito komonga l’atei wa wedja wakashilama diaha tshukana la wɔ? Naka kanyi shɔ mbaki la nde, kete takinde la lotshungɔ la nsala dui sɔ. Nde akeyaka wâle wakakoke monga la dui sɔ oko wakate Jehowa ɔnɛ vɔ wayonganyiya Isariyɛlɛ oma l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ.—Adia Euhwelu k’Elembe 7:1-4.
14. Wahɔ akɔna wakokaso nkondja naka sho mbidja yimba l’ɛnyɛlɔ k’ɔhɛmwɛlɔ kaki Sɔlɔmɔna?
14 Onde kɛnɛ kakasale Sɔlɔmɔna bu ɛnyɛlɔ katɔhɛmɔla? Kadiyɛso kɛmɔtshi mbeyaka mbisha tɛkɛ nɛndɛ lo mpindola ɔlɛmbɛ waki Nzambi wa tshukana “paka lu lulangu la Khumandiondjo.” (1 Kor. 7:39) Onto lele l’ekanelo ka ngasɔ mbeyaka ndjasha lo tɔkɛnyɔ ta l’ɔkɔngɔ wa kalasa, nkitshakitsha lofulo la diangɔ diahombande mfuta taksɛ kana mbuta kashi etena kawombolawɔ dia mbishola awui wakoka mbosha sɔnyi. Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, Sɔlɔmɔna aki l’ekanelo ka kɔlɔ lo ntona dia nkitanyiya kɛnɛ kakadjanga Nzambi ndo wâle wa ngasɔ koka tokomɛ ndo sho lawɔ.
15. Ngande wakɛnya Jehowa kɛtshi lo woho wakandasalɛ Sɔlɔmɔna akambo, ndo kakɔna kahombaso mbohɔka lo dikambo sɔ?
15 Dui dia diambo ko l’ɔkɔngɔ wa Sɔlɔmɔna ntshuka womoto l’ose Wodja ɔsɔ, Bible mbutaka dia Nzambi akoke dɔmbɛlɔ diande lo mbosha lomba ndo ɔngɔnyi. (1 Khum. 3:10-13) Koko, kânga mbaki Sɔlɔmɔna kokitanyiya didjango diaki Nzambi, ndoko kɛnya dia Jehowa akawonya nkumekanga kana akawosha dilanya mbala kakɔ ɔtɔi. Kɛsɔ mbɔtɔnɛka la divɛsa diata ɔnɛ Nzambi mbeyaka dia tekɔ anto wele kema kokele ndo ditshu. (Osam. 103:10, 13, 14) Tohɔ di’etsha aso kokaka monga l’etombelo wa kɔlɔ efula ɛlɔ kɛnɛ kana mbala mɔtshi lo nshi yayaye.
Sɔlɔmɔna akatshuke wadi efula
16. Didjango diakɔna diakɔnyɔla Salɔmɔna lo ntshuka wadi efula?
16 Lo Limbu la Solomona, nde akatɛtɛmɔla womoto ɔmɔtshi l’emuma lo mbuta ɔnɛ nde ekɔ olangala efula ndeka wadiɛnde 60 ndo eseka ande 80. (Lim. 6:1, 8-10) Naka Sɔlɔmɔna mbakadjasɛ la wamato asɔ, kete nde aki aya la wadi efula l’etena kɛsɔ. Oyadi efula ka l’atei awɔ kana vɔ tshɛ wakatɛmɔlaka Jehowa, nde akadjanga lo dikambo dia nkumekanga k’Isariyɛlɛ lo tshimbo ya Mɔsɛ ɔnɛ: “Ndi tayalaki la wadi efula, ne dia utema andi atukuyukadimo.” (Euh. 17:17) Mbala kɛsɔ nto Jehowa komboka Sɔlɔmɔna ɔkɔngɔ, koko nde akɔtshɔkɔla lo mbosha diɛsɛ dia mfunda dibuku dia Limbu la Solomona.
17. Kakɔna mɛtɛ kahatahombe mbohɛ?
17 Ko onde kɛsɔ nembetshiyaka ɔnɛ Sɔlɔmɔna akakoke mɔnyɔla didjango diaki Nzambi sɔ aha la nongola dilanya kana ɔnɛ sho lawɔ kokaka nsala ngasɔ? Ndoko nɛ dia solo dia lotutsha diaki Nzambi diekɔ l’elelo. Koko, woho wahasha Nzambi ekambi ande ɛmɔtshi alanya mbala kakɔ ɔtɔi etena kɔnyɔlawɔ wadjango ande hɛnya ɔnɛ dui sɔ hongaki l’etombelo wa kɔlɔ lo nsɛnɔ yawɔ. Tohɔ kɛnɛ kakafunde Sɔlɔmɔna ate: “Ehimbwelu k’akambu wa kolo hayala esadi. Diako mbatululaka etema w’antu too la pusa ka ntsha kolo.” Nde akakotsha ate: “Mete dimi mbeyaka nti: Waku watukaka [Nzambi] woma, wayuhumo lukulu l’olo, ne dia vo watukaka woma la ntundu kandi.”—Und. 8:11, 12.
18. Ngande wɛnya kɛnɛ kakakomɛ Sɔlɔmɔna dia ɛtɛkɛta wele lo Ngalatiya 6:7 wekɔ mɛtɛ?
18 Otondonga Sɔlɔmɔna akakitanyiya didjango diaki Nzambi sɔ lee! Lo mɛtɛ, nde akasale akambo efula w’ɛlɔlɔ ndo akatshɔkwama oma le Nzambi. Koko l’edjedja ka wonya, nde akayosalaka pɛkato efula. Pɛkato akayongaka tshondo ya shambo le nde. Akakoke mɛtɛ di’ɔpɔstɔlɔ Paulo ndjofunda ɛtɛkɛta ɛnɛ wakasambiyama ate: “Tuyadimbiyaki, [Nzambi] hasokama; untu tshe ayuna diango diakandune.” (Ngal. 6:7) L’etena kɛmɔtshi, Sɔlɔmɔna akakondja etombelo wa kɔlɔ l’ɔtɛ wakandɔnyɔla didjango diaki Nzambi. Bible mbutaka ɔnɛ: “Khum’ekanga Solomona akalangaka amantu w’asi wedja efula, kame la on’a Farayo: w’asi Moaba, w’asi Amona, w’asi Edome, w’asi Sidona, w’asi Hiti.” (1 Khum. 11:1) Mɛnamaka diele oko efula ka wamato asɔ wakatetemala ntɛmɔla tozambizambi ta kashi ndo Sɔlɔmɔna akayosalaka dui sɔ. Nde akatakɔ mboka ndo akanyangiya Nzambi kaso kele la solo dia lotutsha.—Adia 1 Khumi ya Dikanga 11:4-8.
Tokondja wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ ka dimɛna ndo ka kɔlɔ ka Sɔlɔmɔna
19. Lande na kakokayɛ mbuta ɔnɛ Bible kekɔ la bɛnyɛlɔ efula di’amɛna?
19 Jehowa akasambiya Paulo dia mfunda ɔnɛ: “Akambu tshe wakawafundi ntundu wakafundama dia ntulakanya dia shu ndjala la elungamelu uma lu etetemalu la uma lu ekikitshelu ka lu afundelu.” (Romo 15:4) L’atei w’akambo wakafundama asɔ mbele ndo bɛnyɛlɔ di’amɛna diakatotshikɛ apami ndo wamato waki la mbetawɔ ka nge. Paulo akate ɔnɛ: “Ukundi ayumuta ntu? Dihuli hadiukuki dia dimi mbuta dikambu dia Ngidiyona, Baraka, Samisona, Jefeta, dia Davidi la Samuele la amvutshi. Dia mbetawo kawo, mbakawalembia waulelu, wakatshaka akambu w’ololo, wakalungula alaka, . . . uma lu weodu mbakawayala la wulu.” (Heb. 11:32-34) Sho kokaka ndo pombaka nkondja wahɔ oma lo bɛnyɛlɔ dia l’Afundelo lo mbokoya kɛnɛ kofundami l’ɛkɔndɔ wa lo Bible w’amɛna ɛsɔ.
20, 21. Lande na kamboyoyashikikɛ dia nkondja wahɔ oma lo wetshelo washa ɔhɛmwɛlɔ wele l’Ɔtɛkɛta waki Nzambi?
20 Koko, ɛkɔndɔ ɛmɔtshi wa lo Bible wekɔ tshondo y’ɔhɛmwɛlɔ le so. Nsɛnɔ y’apami ndo wamato amɔtshi waketawɔmaka le Jehowa l’etena kɛmɔtshi kokaka monga tshondo y’ɔhɛmwɛlɔ le so. Etena kadiaso Bible, sho kokaka mbeya lande na kakatakɔ ekambi waki Nzambi ɛmɔtshi mboka ndo awui asɔ koka tɔhɛmɔla. Sho koka nshihodia di’amɔtshi l’atei awɔ wakayonga la lɔkɛwɔ la kɔlɔ ko wakayohomɔ mpokoso. Ngande wakokaso nkondja wetshelo oma l’ɛkɔndɔ ɛsɔ? Ayonga dimɛna sho ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wakawayonga la waonga wa ngasɔ? Onde dui dia ngasɔ kokaka komɛmi ndo dimi lawɔ? Akokami nsala dia mbewɔ dui sɔ ko nkondja wahɔ oma lo wetshelo washa ɔhɛmwɛlɔ ɔsɔ?’
21 Sho pombaka nsɛdingola bɛnyɛlɔ sɔ dimɛna dimɛna nɛ dia Paulo akafunde ate: “Akambu aso wakayala le wo dia mbaewula. Vo wambufundama dia ntewula l’ekumelu ka tena diaya le su.”—1 Kor. 10:11.
Wetshelo akɔna wamboyokondja?
• Lande na katanaso bɛnyɛlɔ di’amɛna ndo diasha ɔhɛmwɛlɔ lo Bible?
• Ngande wakayokomaka pɛkato tshondo ya shambo le Sɔlɔmɔna?
• Ngande wakokaso nkondja wahɔ oma l’ɛnyɛlɔ kasha ɔhɛmwɛlɔ ka Sɔlɔmɔna?
[Ambola wa wekelo]
[Osato wa lo lɛkɛ 9]
Sɔlɔmɔna akakambe la lomba l’oma le Nzambi
[Esato wa lo lɛkɛ 12]
Onde wɛ kondjaka wahɔ oma l’ɛnyɛlɔ kasha ɔhɛmwɛlɔ ka Sɔlɔmɔna?
