¿Mi xuʼ xachanbe o jaʼ noʼox chtun ta apʼijubtasel?

«Li Mucʼul Diose [...] chijyacʼbutic quiltic li beetic yuʼune, jech chlic xanovcutic ta bicʼtal be yuʼun.» (ISA. 2:3)

1, 2. Li loʼiletik chalbe skʼoplal Vivliae, ¿kʼuxi chaʼtos xuʼ jtabetik sbalil?

 LI YAJTUNELUTIK Diose, jnaʼojtik ti ta Vivliae oy loʼiletik ti oy ep sbaliltake. Chakʼ kiltik stalelal tukʼil viniketik xchiʼuk antsetik ti xuʼ jchanbetik xkuxlejalik xchiʼuk stalelalike (Heb. 11:32-34). Pe jech xtok, yichʼoj tal loʼiletik ti tspʼijubtasutike, yuʼun chalbutik xchopol talelal krixchanoetik o chopol kʼusitik la spasik, vaʼun lek ti mu jchantike.

² Ta melel, jlom krixchanoetik ti chichʼ albel skʼoplal ta Vivliae la spasik xchaʼtosal: bateltike jaʼ sventa slekil kʼelobil li kʼusitik lek xuʼ jpastike, yane jaʼ li kʼusitik mu xuʼ jpastike. Jnopbetik skʼoplal David. Jaʼ toʼox jun jchabichij ti ikʼot ta jun mukʼta ajvalile. Xchiʼuk xtok, ikʼot ta slekil kʼelobil sventa li skʼanel melele xchiʼuk li spatel oʼontonal ta Jeovae, akʼo mi jech, la spas tsatsal muliletik xtok. Li muliletik taje, jaʼ li kʼusi la spas ta stojolal Betsabé (Bat-seba), Urías xchiʼuk ti kʼalal la spas jun sensoe. Pe li avie, maʼuk chkalbetik skʼoplal li Davide, jaʼ chkalbetik skʼoplal li xnichʼone, ti Salomón sbie, ti ikʼot ta ajvalil eke xchiʼuk ti la stsʼiba Vivliae. Baʼyel jkʼeltik chaʼtosuk kʼuxi ikʼot ta jun vinik ti lek ta chanbel stalelale.

«Sbijil li Salomone»

3. ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti jaʼ jun slekil kʼelobil li Salomone?

³ Jesucristo, ti jaʼ li bankilal Salomone lek laj yalbe skʼoplal li ajvalil Salomone xchiʼuk xtok laj yal ti lek ta chanbel stalelale. Li Jesuse xi laj yalbe li judioetik ti muʼyuk xchʼunik mantale: «Jech noxtoc li ajvalil ants ta Sure, jaʼ chcʼot ta jchapanvanej yuʼun noxtoc li cristianoetic liʼi ti cʼalal tsta yorail chapanele. Yuʼun li stuque nom ilic tal ti cʼalal ital yaʼibe cʼu xʼelan sbijil li Salomone. Pero li bochʼo liʼ oy ta atojolique, jaʼ echʼem sbijil jech chac cʼu chaʼal li Salomone» (Mat. 12:42). Ta melel li Salomone lek laj yichʼ ojtikinel ta skoj spʼijil xchiʼuk laj yal ti oyuk ta koʼontontik saʼel eke.

4, 5. ¿Kʼuxi la sta spʼijil li Salomone, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jtatik ek?

⁴ Kʼalal lik ajvalilajuk li Salomone, li Jeovae laj yakʼ sba ta ilel ta svayich xchiʼuk i-albat xtok ti akʼo skʼan kʼusuk noʼoxe. Li Salomone snaʼoj ti jutuk li kʼusitik xchanoje, vaʼun la skʼan spʼijil (kʼelo 1 Reyes 3:5-9). Li Diose xmuyubaj tajek ti maʼuk la skʼan skʼulejal xchiʼuk smukʼulale, vaʼun li ajvalile «[akʼbat] lec [s]bijil», pe maʼuk noʼox taje, yuʼun akʼbat ep skʼulejal xtok (1 Rey. 3:10-14). Kʼuchaʼal laj yal Jesuse, laj yichʼ ojtikinel ta stojolal meʼ ajvalil ta Sabá (Seba), yuʼun jal ixanav sventa ibat tskʼel mi toj pʼij ta melel (1 Rey. 10:1, 4-9).

⁵ Li avie mu jmalatik ti ta jta jpʼijilaltik ta skʼelobil juʼelal yuʼun li Diose. Li Salomone laj yal onoʼox ti jaʼ Jeova li buchʼu chakʼe, pe laj yal xtok kʼusi skʼan jpastik sventa xuʼ jtatik, xi laj yale: «Tsʼetano lec achiquin ta yaʼyiel ti cʼusi ta xacʼ ta naʼel ti bijilile, tuneso lec ta ajol ta avoʼnton ti slequil nopbenale». Jech xtok, laj yakʼ ta ilel ti skʼan xkakʼbetik yipal yoʼ jtatik li pʼijilale, ti jaʼ jun stalelal Diose, yuʼun la stunes kʼopetik jech kʼuchaʼal, «me xavocolet», «me xajotet ta saʼel» xchiʼuk «me avacʼojbe yipal» (Pro. 2:1-6, Ch). Kʼuchaʼal chkiltike, jkotoltik xuʼ jtatik.

6. ¿Kʼutik yelan chkakʼtik ta ilel ti yakal ta jtabetik sbalil li slekil talelal Salomón ta sventa li pʼijilale?

⁶ Lek ti xi jakʼbe jbatike: «¿Mi ta jtsak ta  mukʼ li kʼusi la spas Salomone xchiʼuk mi oy van sbalil chkil li spʼijil Dios eke?». Ta skoj ti oy vokolil ta takʼin li avie jaʼ batem ta yoʼontonik li yabtelike, li takʼine, ti kʼu sjalil chchanunajike xchiʼuk ti kʼusi chchanik batele. ¿Kʼusi yakal ta jpastik voʼotik xchiʼuk li kutsʼ kalaltike? Li kʼusitik ta jpastike, ¿mi chakʼ ta ilel ti oy sbalil chkiltik li spʼijilal Diose xchiʼuk mi yakal ta jsaʼtik? ¿Mi ta jtatik-o van mas jpʼijiltik kʼalal ta jeltik li kʼusi oy ta koʼontontik staele? Li sbalil kʼalal ta jtatik xchiʼuk ta jtunestik li pʼijilale, jaʼ te oy-o skotol kʼakʼal. Li buchʼu jech tspase, xi ch-albat yuʼun li Salomone: «Chlic anaʼ cʼusi lec, cʼusi tucʼ, cʼusi melel, jech chanaʼ scotol cʼusi lec ta pasel» (Pro. 2:9).

Li melel yichʼel ta mukʼ Diose, laj yichʼ tal lekilal

7. ¿Kʼuxi imeltsaj jpʼej mukʼta kʼupil sba chʼulna sventa li Diose?

⁷ Kʼalal jaʼ toʼox lik ajvalilajuk li Salomone, lik xchapan sba sventa tsjel li chʼulna pasbil ta nukule ti jaʼ toʼox tstunesik tal ta skʼakʼalil Moisese, yuʼun tsjel ta jpʼej mukʼta kʼupil sba chʼulna (1 Rey. 6:1). Jaʼ sbi kuʼuntik, xchʼulna Salomón. Pe maʼuk skʼan xal ti jaʼ ivul ta sjole xchiʼuk ti tskʼan chakʼ-o sba ta ojtikinel kʼuchaʼal jun arkitektoe o ti tskʼupin yakʼel li kʼusitik oy yuʼune. Ta melel, li buchʼu laj yal ti skʼan vaʼanele xchiʼuk ti laj yakʼ ep kʼusitik yuʼune jaʼ li Davide. Jech xtok, li buchʼu laj yal ti kʼuyelan skʼan xichʼ meltsanel xchiʼuk li kʼusitik chichʼ ta yute jaʼ li Diose (2 Sam. 7:2, 12, 13; 1 Cró. 22:14-16). Akʼo mi jech, jaʼ ikʼot ta sba Salomón svaʼanel li chʼulnae, ijalij vukub jabil xchiʼuk oʼlol (1 Rey. 6:37, 38; 7:51).

8, 9. 1) ¿Kʼusi skʼelobil laj yakʼbutik iluk Salomón ti skʼan chkakʼbetik yipal spasele? 2) ¿Kʼusi ikʼot ta pasel kʼalal la stoybe skʼoplal yichʼel ta mukʼ Dios li Salomone?

⁸ Ta melel, li Salomone lek laj yakʼ kiltik li kʼusi mas tsots skʼoplal skʼan jsaʼtik xchiʼuk ti skʼan chkakʼbetik yipal spasel li lekil abtelale. Kʼalal laj xaʼox yichʼ vaʼanel li chʼulnae xchiʼuk kʼalal laj yichʼ tikʼel ochel li xkaxail smantal Diose, li Salomone la spas jun orasion ta stojolal krixchanoetik, xi laj yale: «Te me qʼuelun o ta cʼacʼal ta acʼubal liʼ ta chʼulna ti avaloj te oyot oe. Jech aʼibun jcʼop ti liʼ chajcʼopanot, vuʼun li avajtunelune» (1 Rey. 8:6, 29). Li j-israeletik xchiʼuk li jyanlum krixchanoetike xuʼ skʼelojik batel chʼulna kʼalal tspasik orasione, jaʼ li bu chichʼik ta mukʼ sbi Diose (1 Rey. 8:30, 41-43, 60).

⁹ ¿Kʼusi ikʼot ta pasel kʼalal la stoybe skʼoplal yichʼel ta mukʼ Dios li Salomone? Kʼalal laj  yakʼbeik ta skʼob Dios li chʼulna ta Jerusalene, skotol li krixchanoetike «toj xcuxet noʼox yoʼnton isutic batel ta sventa ti toj lec scotol cʼusi la spas Mucʼul Dios ta stojol li Davide, jaʼ li yajtunele, xchiʼuc ta stojol scotol li [...] israeletique» (1 Rey. 8:65, 66). Ta melel, jun yoʼontonik li jnaklejetike xchiʼuk ep kʼusitik lek la staik li 40 jabil i-ajvalilaj li Salomone (kʼelo 1 Reyes 4:20, 21, 25). Taje te chvinaj ta Salmo 72, xchiʼuk jaʼ chakʼbutik ta ilel jutukuk li bendisionetik xuʼ jtatik mi ilik ajvalilajuk li Cristoe, li Bankilal Salomone (Sal. 72:6-8, 16).

Li pʼijubtasel chakʼ li xchopol talelal Salomone

10. ¿Kʼusi smul Salomón ti baʼyel chtal ta joltike?

¹⁰ Vaʼun, ¿kʼu yuʼun chkaltik xtok ti jaʼ jun pʼijubtasel li xkuxlejal Salomone? Xuʼ van li kʼusi baʼyel chtal ta joltike jaʼ ti ep la saʼ yajniltak ta yan lume. Xi chal li Vivliae: «Cʼalal mol xaʼox li Salomone, li antsetique lic socbeic yoʼnton li smalalique yuʼun acʼo bat yichʼ ta mucʼ li yantic diosetique. Yuʼun li Salomone muʼyuc laj yacʼ sba lec ta ventainel yuʼun Mucʼul Dios» (1 Rey. 11:1-6). Ta melel, li voʼotike skʼan me oyuk jpʼijiltik kʼalal oy kʼusi ta jpastike. Pe, ¿mi jaʼ noʼox van smul taje? Moʼoj. Oy to yantik ti mu aniluk xvinaje, taje jaʼ chakʼbutik ta ilel talelaletik ti mu stakʼ jpastike.

11. ¿Kʼusitik ikʼot ta pasel li ta sbaʼyel nupunel Salomone?

¹¹ Li Salomone i-ajvalilaj 40 jabil (2 Cró. 9:30). Ta skoj taje, ¿kʼusi xuʼ jchantik ta 1 Reyes 14:21? (Kʼelo.) Kʼuchaʼal chal li versikulo liʼe, kʼalal icham li Salomone jaʼ ilik ajvalilajuk li xnichʼone, ti Roboam (Rehoboam) sbi ti 41 sjabilale, li smeʼe jaʼ «Naama sbi; liquem ta lum Amón». Jech kʼuchaʼal chkiltike kʼalal mu toʼox xlik ajvalilajuk li Salomone nupunem xaʼox xchiʼuk jun ants ti yan-o slumale, jun lum ti chichʼik ta mukʼ yan diosetike xchiʼuk jaʼ yajkontraik xtok (Jue. 10:6; 2 Sam. 10:6). Mu jnaʼtik mi laj yichʼ ta mukʼ yan diosetik li antse. Mi jech taje, xuʼ van laj yikta li jecheʼ relijione xchiʼuk la xchʼam li melele, jech kʼuchaʼal la spasik li Rahab xchiʼuk Rute (Rut 1:16; 4:13-17; Mat. 1:5, 6). Akʼo mi mu jnaʼtik kʼusi ikʼot ta pasel, li Salomone laj onoʼox van xchiʼinanbe stot smeʼ li yajnile xchiʼuk li yan yutsʼ yalaltak ti muʼyuk chtunik ta stojolal Jeovae.

12, 13. ¿Kʼusi chopol la spas Salomón kʼalal ilik ajvalilajuke, xchiʼuk kʼuxi ox van la spak skʼoplal?

¹² Kʼalal i-och ta ajvalil li Salomone ilik sokuk skotol li kʼusitike. «Li Salomone la smunʼan li Faraón, ajvalil ta Egiptoe, yuʼun laj yicʼbe stseb. Te laj yicʼ batel ta Lum yuʼun David.» (1 Rey. 3:1.) Li yajnile, ¿me laj van xchʼam li melel relijion jech kʼuchaʼal la spas li Rute? Li Vivliae muʼyuk bu chal. Li kʼusi noʼox chale jaʼ ti la svaʼanbe jpʼej sna li yajnile xchiʼuk jech van la spas xtok ta sventa skiaratak ti likemik ta Egiptoe. Pe li naetik taje, maʼuk te la spas li ta Lum yuʼun Davide. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li Vivliae chal ti buchʼu maʼuk jchʼunolajeletike mu stakʼ xnakiik ta stsʼel xkaxail smantal Dios (2 Cró. 8:11).

¹³ Li Salomone xuʼ van la snop ti oy kʼusi lek tsta kʼalal inupun xchiʼuk li stseb ajvalil ta Egiptoe. Pe, ¿mi xuʼ van tspak-o skʼoplal taje? Moʼoj. Li Diose yaloj xa onoʼox ti mu xuʼ xnupun xchiʼuk antsetik ta Canaán li yajtuneltake, jech xtok laj yalbe sbi jayibuk lumetik ti maʼuk jchʼunolajeletike (Éxo. 34:11-16). Li Salomone, ¿mi laj van snop ti lek kʼusi tspas ta skoj ti muʼyuk te tsakal skʼoplal li Egiptoe? Manchuk mi jech la snop, mu stakʼ spoj sba. Poʼot xaʼox chakʼ ta ilel ti muʼyuk tstsak ta venta li kʼusi i-albat yuʼun Jeovae, ti xuʼ xnamajesat li ta melel relijione (kʼelo Deuteronomio 7:1-4).

14. ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti oy kʼusi la jchantik ta skoj li kʼusitik chopol la spas Salomone?

¹⁴ ¿Mi chkakʼtik ta ilel ta jtalelaltik ti ep xa kʼusitik jchanojtik li ta kʼusitik chopol la spas Salomone? Jun ermanae xuʼ van tsaʼ kʼuxi tspak skʼoplal kʼalal chlik tskʼopon sbaik xchiʼuk jun vinik ti maʼuk jchʼunolajele, li kʼusi tspase chakʼ ta ilel ti tskontrain kʼalal chal li beiltaseletik ta Vivlia ti jaʼ noʼox xuʼ «chnupin xchiʼuc li bochʼo [...] xchʼunoj Cajvaltique» (1 Cor. 7:39). Li yantik eke jaʼ jech tspak-o skʼoplalik:  jlome xuʼ van tstsob sbaik sventa tstikʼ sbaik ta jun ekipo ta tajimol o yan kʼusitik kʼalal maʼuk xa yorail chanune, muʼyuk bu jamal chalik li kʼuyepal tspasik kanale o sjutik kʼop sventa mu xakʼ sbaik ta kʼexlal. Li kʼusi xibal sbae jaʼ ti jkotoltik xuʼ xlik jpak jkʼoplaltik sventa mu jchʼuntik li smantaltak Diose, jech kʼuchaʼal la spas li Salomone.

15. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton Jeova ta stojolal li Salomone, pe kʼusi skʼan mu xchʼay ta joltik?

¹⁵ Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, li Vivliae chal ti inupun xchiʼuk stseb ajvalil ta yan lum li Salomone. Ta tsʼakale chal ti i-akʼbat li spʼijil la skʼane xchiʼuk li ep skʼulejale (1 Rey. 3:10-13). Akʼo mi muʼyuk la xchikinta li smantal Diose, li Vivliae muʼyuk bu chal mi ikomtsanat ta anil kʼuchaʼal ajvalil mi jaʼuk tsots itukʼibtasat. Yuʼun li Jeovae snaʼoj ti lum achʼelutik noʼoxe xchiʼuk ti jsaʼ mulil krixchanoutike (Sal. 103:10, 13, 14). Pe mu me xchʼay ta joltik ti xuʼ oy kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi ta jpastike, jech, xuʼ xkʼot ta pasel ta anil o ta mas tsʼakal.

¡Epal ajnilaletik!

16. ¿Kʼusi mantal muʼyuk la xchikinta kʼalal la saʼ ep yajniltak li Salomone?

¹⁶ Li ta slivroal Cantarese, li ajvalile lek laj yalbe skʼoplal jun tojol tseb ti jaʼ la mas kʼupil sba jech kʼuchaʼal 60 meʼ ajvaliletik xchiʼuk 80 yan antsetik (Cant. 6:1, 8-10). ¿Mi jaʼo van yakal chalbe skʼoplal kʼalal yakal ch-ajvalilaj li Salomone? Mi jeche, oy xa onoʼox ep yajniltak. Ta melel, mu stakʼ naʼel mi ep o mi skotolik laj yichʼik ta mukʼ li melel Dios li antsetik taje. Kʼusiuk ti ikʼot ta pasele, li Salomone muʼyuk la xchʼunbe smantal Dios ti yaloj Moisese xchiʼuk ti albil onoʼox li ajvalil ta Israele, ti «mu xuʼ tsaʼ ep yajnil yuʼun jech mu xchʼay ta be» (Deu. 17:17). Pe chkiltik yan velta ti muʼyuk bu ikomtsanat yuʼun li Jeovae. Maʼuk noʼox taje, yuʼun i-akʼbat to bendision sventa tstsʼiba li slivroal Cantarese.

17. ¿Kʼusitik skʼan mu xchʼay ta joltik?

¹⁷ Taje, ¿mi jaʼ van skʼan xal ti xuʼ mu xchʼunbe smantal Jeova li Salomone o ti muʼyuk tstabe stojobil li kʼusitik la spase, xchiʼuk ti xuʼ jech jpastik eke? Moʼoj. Li kʼusi chakʼ ta ilele jaʼ ti oy smalael yuʼun li Jeovae, bakʼintike chjalij li smalaobil yuʼune. Ta melel, akʼo mi mu xil svokol ta ora li yajtunel Dios ta skoj ti muʼyuk la xchʼun mantale, maʼuk skʼan xal ti muʼyuk chil svokol ta tsʼakale. Jvules ta joltik ti xi la stsʼiba stuk li Salomone: «Yuʼun me muʼyuc chichʼ aqʼuel ta ora stojol mulil ta sventa li cʼusi chopol chichʼ pasele, scotol cristianoetic lec noʼox chaʼyic spasel li cʼusi chopole». Xi to la stsʼiba xtoke: «Jaʼ noʼox ta jnaʼ ti lec onoʼox chbatic li bochʼo chichʼic ta mucʼ Diose, ti tspasbeic cʼusi tscʼane» (Ecl. 8:11, 12).

18. Li kʼusi ikʼot ta stojolal Salomone, ¿kʼuxi chakʼ ta ilel ti jaʼ melel li kʼusi chal Gálatas 6:7?

¹⁸ ¡Toj kʼux ta aʼiel ti ichʼay ta sjol smantal Dios li Salomone! Melel onoʼox ti ep kʼusitik lek la spas xchiʼuk epal jabiletik la skʼupinbe sbendision li Diose. Pe ta jelavele ep ta velta la saʼ smul, jech la spasilan-o li kʼusitik chopole. Te jayibuk siglo ta tsʼakale, li jtakbol Pabloe xi la stsʼiba li kʼusi akʼbat snaʼ yuʼun Dios ti jaʼ melele: «Mu me xaloʼla abaic. Yuʼun li Diose mu xuʼ chlabanat. Li cʼusi tstsʼun jujun cristianoe jaʼ chcʼot scʼaj» (Gál. 6:7). Li Salomone muʼyuk la xchʼunbe smantal li Jeovae yuʼun «mu jaʼuc noʼox laj yicʼ li stseb Faraone; lic scʼupin ep yanlum antsetic noxtoc: jaʼ Moab antsetic, Amón antsetic, Edom antsetic, Sidón antsetic, xchiʼuc Heteo antsetic» (1 Rey. 11:1). Li epal antsetik taje, xuʼ van jech itunik-o ta stojolal li jecheʼ sdiosike, vaʼun li ajvalile muʼyuk bu kolem-o ta sventa li kʼusitik nopem xaʼi spasel li yajniltake. Ta skoj taje laj yikta li Diose, vaʼun muʼyuk xa lek i-ilat yuʼun li Jdiostik ti oy smalael yuʼune (kʼelo 1 Reyes 11:4-8).

Jchanbetik slekil talelal maʼuk li xchopol talelale

19. ¿Kʼusitik slekil kʼelobiltak yichʼoj tal li Vivliae?

¹⁹ Ta skoj ti oy slekil yoʼonton li Jeovae, xi laj yakʼbe stsʼiba li Pabloe: «Scotol li cʼusitic tsʼibabil comele jaʼ sventa jchanubtaseltic, yuʼun jech ch-ayin smucʼul coʼntontic, jech chpat coʼntontic, jech jun coʼntontic ta jmalatic li  cʼusi ta jmalatique» (Rom. 15:4). Li «cʼusitic tsʼibabil comele», te skʼoplal epal viniketik xchiʼuk antsetik ti toj lek xchʼunel yoʼontonike. Xi laj yal li Pabloe: «Mu persauc chacalboxuc scʼoplal scotol. Jaʼ muc xa cʼu xcut xacalboxuc tal scʼoplal li Gedeone, li Baraque, li Sansone, li Jeftee, li Davide, li Samuele, xchiʼuc li yantic yajʼalcʼoptac Diose. Leʼe ta sventa xchʼunojel yoʼntonic la stsalic yantic ajvaliletic, lec tucʼ la spasic mantal, laj yilic ti icoltaatic yuʼun Dios jech chac cʼu chaʼal albilique [...]. Jaʼ icʼataj ta stsatsalic li yalubenal sbecʼtalique» (Heb. 11:32-34). Ta melel, xuʼ xkakʼbetik yipal stabel sbalil li slekil kʼelobiltak ta Vivliae. Taje jech chkʼot ta pasel mi ta jchanbetik xchiʼuk mi ta xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusitik la spasike.

20, 21. ¿Kʼu yuʼun oy ta koʼontontik ta stabel sbalil li loʼiletik ta Vivliae?

²⁰ Jech xtok, li Vivliae yichʼoj tal skʼelobiltak ti xuʼ tspʼijubtasutike. Te ta jtabetik skʼelobil viniketik xchiʼuk antsetik ti lek i-ilatik yuʼun Dios xchiʼuk ti la stunes kʼalal sta-o chile. Kʼalal ta jkʼeltik li Vivliae, xuʼ xkakʼtik venta kʼusi ora xchiʼuk kʼusi la spasik ti laj yiktaik-o li Diose, vaʼun jech laj yakʼik ta ilel li kʼusi mu stakʼ jpastike. Bakʼintike chkiltik ti kʼunkʼun lik pasuk ta chopol li stalelalike xchiʼuk li kʼusi tspasike, ta skoj taje, laj yil-o tsots svokolik ta tsʼakal. ¿Kʼusitik xuʼ jchantik li ta loʼiletik taje? Jaʼ ti xuʼ xi jakʼbe jbatike: «¿Kʼu yuʼun ti jech ikʼot ta pasele? ¿Mi xuʼ van jech xkʼot ta jtojolal ek? ¿Kʼusi xuʼ jchan ta sventa taje xchiʼuk ti mu jechuk jpas eke?».

²¹ Lek me ti jtsaktik ta venta li skʼelobiltak ta Vivliae, yuʼun li jtakbol Pabloe xi la stsʼibae: «Ti jech icʼot ta pasel ta stojolique, jaʼ sventa acʼo quiltic ti mu xuʼ jech ta jpastic ec li vuʼutique. Jaʼ yuʼun tsʼibabil icom scʼoplalic sventa acʼo bijubcutic, vuʼutic ti poʼot xa scʼan jtatic slajebal cʼacʼale» (1 Cor. 10:11).

¿Kʼusi jchanojtik?

• ¿Kʼuxi ta jtabetik sbalil li loʼiletik ta Vivlia sventa li lekil talelal xchiʼuk li chopol talelale?

• Li Salomone, ¿kʼu yuʼun jech la spasilan-o li kʼusitik chopole?

• ¿Kʼusi xuʼ jchantik li ta kʼusitik chopol la spas Salomone?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 9]

Li Salomone ibeiltasat yuʼun li spʼijil Diose

[Lokʼol ta pajina 12]

¿Mi ta van jtsaktik ta venta li pʼijubtasel ta jtatik li ta sloʼil xkuxlejal Salomone?