Aligen so Pananisia Ra

Kinmiwas a Makabat, Makpel, tan Agmakasarili

KALKALNAN onaasingger si Ester ed trono, manpukal so pagew to. Imadyin mo pay biglan indeen na maaw-awang ya kuarto a kawalaay trono na ari Persia diad palasyo na Susan. Talagan marendeen ta anggan si Ester et sankarengel toy makalkalnan kupbang to, tan say kalasakas na balibalin kawes to. Agto iimanoen so kabaleg na palasyo, saray marakdakep ya poste, saray adesinyoan ya gubidan sedro ya nanlapu nid Lebanon. Say akapokusan labat na imano to et say laki ya akayurong ed trono, say akadependian na bilay to.

Akanengneng so ari ed si Ester legan ya onaasingger, insan to inyunat so balitok a setro ed sikato. Simplin kiwas labat itan, balet satan so angisalbay bilay nen Ester, lapud tanda itan ya pinalampas na ari so insumlang tod ganggan​—linmad ari anggano ag-impatawag. Kasabi nen Ester ed trono, diniwit toy nguro na setro, tan sankapatnagay pisalsalamat to.​—Ester 5:1, 2. *

Talagan mayamyaman tan makapanyari si Arin Asuero. Say kawes na saray ari ed Persia ed saman a panaon et ibabagan manbili na nilasus milyon a dolyar. Balet anengneng nen Ester ed mata na asawa to so panamabli tod sikato; talagan alikna ton sikatoy inad-aro na asawa to. Inkuan to: “Anto so labay mo, reyna Ester? Tan anto so kerewen mo? Sikato so niiter ed sika anggan say kapaldua na nanarian.”​—Ester 5:3.

Nipanengneng la nen Ester so nikadkaduman pananisia tan pakpel; inmasingger lad ari pian protektaan iray kabaleyan to manlapud planon pamatey ed sikaran amin. Baleg lay agawaan to, balet ta mas mairap iray kaukolan to nin gawaen. Kaukolan ton kombinsien so mayabang ya ari a say pampipiyaan ton managsimbawa et mauges a too ya amalikdo ed sikato pian ipapatey so amin ya kabaleyan nen Ester. Panon ton kombinsien so ari, tan antoy naaralan tayod pananisia to?

Makabat Ton Pinili so “Panaon a Pansalita”

Kasin ibaga nen Ester ed ari so problema to diad arap na amin a totoon wadman? No gawaen to itan, nayarin nabaingan so ari tan naikdan na pankanawnawa si Haman ya rasonay akusasyon ed sikato. Anto sirin so ginawa nen Ester? Oniay insulat na makabat ya Arin Solomon nilasus taon lay apalabas: “Nipaakar ed amin a bengatla wala so sakey a panaon, . . . panaon ya agyesel, tan panaon a pansalita.” (Eclesiastes 3:1, 7) Nayarin naisip tayoy maanos ya impangibangat na matakot ed Dios a si Mardokeo ed saratan a prinsipyo legay ibabaleg nen Ester. Seguradon atalosan nen Ester so kaimportantian na maalwar a pamili ed “panaon a pansalita.”

 Inkuan nen Ester: “No onabobon ka, Kagalang kon Ari, labay ta kan imbitaan tan si Haman ed ponsia ya ipaparaan kon para sikayo.” (Ester 5:4, Maung a Balita) Inmabuloy so ari tan impatawag toy Haman. Kasin naimano yoy makabat ya impansalita nen Ester? Agto inekalan na dignidad so asawa to tan nan-isip na mas matukoy a pankanawnawa pian ibalikas so kerew to.

Seguradon maal-alwar so impangiparaan nen Ester ed satan a ponsia, sinegurado ton nagustoan na asawa to so amin ya wadtan. Angitarya met na maong a klase na alak pian napaliket ira. (Salmo 104:15) Say resulta, malikeliket si Asuero kanian tinepetan to lamet si Ester no antoy kerew to. Saya la kasi so dugan panaon na pansalita to?

Parad si Ester et andi ni. Imbes, inimbitaan to lamet so ari tan si Haman ed ontumbok ya agew. (Ester 5:7, 8) Akin et pinabayag to ni? Tandaan ya asingger lan pateyen so amin a kabaleyan to lapud ganggan na ari. Lapud satan, kaukolan a seguroen nen Ester ya dugay timing na pangibaga to. Kanian nanalagar tan nanggaway paraan pian nipanengneng to a talagan rerespetoen toy asawa to.

Say anos et alay-abig tan papablien a kualidad. Anggan mapagpaga lay Ester tan labalabay to la komoy mansalita, maanos ton inalagar so dugan panaon. Dakel so naaralan tayod alimbawa to, ta nayarin walaray nanenengneng tayon nagagawan aliwa a kaukolan ya ipetek. No labay tayon ipaimano ed makankanepegan so sakey a problema, nayarin kaukolan tayon aligen si Ester tan man-anos. Oniay ibabaga na Uliran 25:15: “Ed karukey na pantepel say manuley napatulok, tan say malambot a dila buyaken to so pukel.” No maanos tayon alagaren so dugan panaon tan marespeton mansalita a singa si Ester, posiblin nabuyak so ikokontra anggano singa itan kaawet na pukel. Kasin benendisyonan na Dios nen Ester, si Jehova, so impan-anos tan kakabatan to?

Niwalay Hustisya Lapud Anos

Lapud impan-anos nen Ester, walaray nantutumbokan ya maabig ya agawa. Maligligsan inmalis si Haman ed inmunan ponsia, “malikeliket tan magaygayaga ed puso” ta say amta to et sikatoy labalabay na ari tan reyna. Kapaway to balet ed puerta na palasyo, anengneng toy Mardokeo, samay Judion agto labay so ondakmomo ed sikato. Aliwan say agrerespetoen nen Mardokeo si Haman, balet ta ag-itan naakoy konsiensia to tan lapud relasyon tod si Jehova a Dios. Si Haman balet et tampol a ‘sinmanok.’​—Ester 5:9.

 Nen imbaga itan nen Haman ed si asawa to tan saray kakaaro to, sinugsogan dan manggaway baleg a poste, masulok ya 72 feet (22 metro) so kaatagey to, insan mangalay permiso ed ari ya ibitay ditan si Mardokeo. Agustoan nen Haman so ideya ra tan implano ton tampol so panggawad satan.​—Ester 5:12-14.

Diad saman balet a labi, walay ag-inilaloan ya agawa. Ibabaga na Biblia ya “agmakaugip so ari,” kanian impaibasa ton maksil so opisyal ya rekord na Empiryo. Kaiba ed saray binasa so report nipaakar ed planon pamatey ed si Asuero. Anonotan to iman ya agawa; saramay mamatey lawarid sikato et narel tan pinatey la. Aman balet so angipaamtad plano ey​—si Mardokeo? Biglan akanonot so ari tan tinepet to no antoy inter ya tumang ed si Mardokeo. Say ebat? Anggapon balot so inter ed sikato.​—Ester 6:1-3, MB.

Sikatoy naaburido kanian tinepet to no walay opisyal ton wadman ya makatulong pian nipetek iman ya lingo. Si Haman labat so wadman​—asaksakbay, nayarin lapud maganat lan makala na permiso pian ipapatey si Mardokeo. Balet antis ton nibagay kerew to, tinepetan na ari no anto kasi sankaabigan ya gawaen ed sakey ya lakin labay ton pagalangan. Inisip nen Haman ya sikato so walad nonot na ari. Kanian nannonot si Haman na magarbon panamagalang: Sulongan so laki na kawes a para ari, paluganen ed kabayo na ari, tan paiparada ed sakey ya atagey ya opisyal diad paliber na Susan legan ya ibabandoy panangidayew pian narengel na amin. Imadyin mo pay itsura na lupa nen Haman sanen naamtaan ton samay toon pagalangan et si Mardokeo manaya! Tan siopay imbaki na ari ya mangibandoy panangidayew ed si Mardokeo? Si Haman!​—Ester 6:4-10.

Apilitan si Haman a nanggawa ed saman tan lalon asyodotan ed si Mardokeo, anempet ya maer-ermen. Inkuan na asawa tan saray kakaaro to ya seguradon aliway pansumpalan na saray gagawaen to; natalo labat no kalabanen toy Mardokeo a Judio.​—Ester 6:12, 13.

Lapud maanos ya nanalagar si Ester na sakey nin agew pian ibagay kerew tod ari, awalaan la ingey panaon si Haman a manggaway bengatlan nanresultad kababaingan to. Tan agta posible ya si Jehova a Dios so ag-amaugip ed ari? (Uliran 21:1) Kanian agla pankelawan ya papasesegen itayo na Biblia ya maanos a ‘manalagar.’ (Miqueas 7:7) No alagden tayoy Dios, nayarin nadiskobre tayo a saray solusyon tod saray problema tayo et arawdawin mas maabig nen say antokaman ya anonotan tayo.

Sikatoy Makmakpel a Nansalita

Agla nepeg ya panalagaren ni nen Ester so ari; diad komaduan ponsia, kaukolan to lan ibalikas so amin ya labay ton ibaga. Panon to balet? Kaleganay ponsia, sikatoy inikdan na ari na pankanawnawa, tinepetan to lamet no antoy kerew to. (Ester 7:2) Saya la so dugan “panaon a pansalita” nen Ester.

Nayarin naimadyin tayon manpipikasi si Ester ed Dios to antis ton imbaga irayan salita: “No labay na Kagalang kon Ari ya ipagamor so mogmon kerew ko, say pilalek ko et say pakapaliis ko tan saray totook ed patey.” (Ester 7:3, MB) Imanoen ya impaseguro ton respetoen toy maabig a pandesisyon to. Midumaan ya maong si Ester ed si Vasti, say datin asawa na ari, ya ginagala ton pabaingay asawa to! (Ester 1:10-12) Niarum ni, agbinalaw nen Ester so impanmatalek na ari ed si Haman. Imbes, sikatoy akikasi ed ari ya ipaliis ed patey so mismon bilay to.

 Seguradon atenyeg so puso na ari tan agmakapanisia ed satan ya kerew. Siopa kasi makpel ya mamatey ed reyna to? Intuloy nen Ester: “Saray totook tan siak et nilako kamin pateyen. No nilako kamin aripenen labat komon, andi bali la, agak la komon onesel, tan agta ka la sigensegenen nipaakar ed saya. Balet ngalngali da ka mi la pateyen, paandipaten!” (Ester 7:4, MB) Imanoen ya prangkan imbaga nen Ester so problema, balet inyarum to ya agla komon onesel no aripenen da labat ira. Balet, satan ya planon pamatey ed sikara et agnayarin ibaliwala na ari.

Naaralan tayod alimbawa nen Ester so dugan paraan na panagkombinse. No bilang ta walay labay mon ipaamta a seryoson problema ed sakey ya inarom ed bilay odino walad pakauley, baleg so nitulong na inkaanos, inkamarespeto, tan inkaprangka.​—Uliran 16:21, 23.

Intepet nen Asuero: “Siopay makatepel a manggawa na ontan? Kawalaan to ‘tan a too?” Inturo nen Ester si Haman legan ton ibabaga: “Say kalaban mi et sayan toon mauges tan managpairap ed sikami​—si Haman!” Anto kasi reaksion da? Ataktakot ya maong si Haman. Anganko, nampabalangay Asuero lapud pasnok to sanen amoria ton sikatoy pinalikdo na panpipiyaan ton managsimbawa ya pirmaan so ganggan a mamatey ed inad-aro ton asawa! Pinmaway so ari ed hardin pian manpakalma.​—Ester 7:5-7, MB.

Si Haman balet, pinmaway so inkapayakot to tan pakaskasin linmad salian nen Ester. Kapawil nen Asuero, asabian ton akatalimukor tan akadakmomo ed si Ester ya mikakasi. Mansyodot a maong so ari tan inakusaan toy Haman ya papasooten ton akdolay reyna ed mismon palasyo to. Seguradon patey so sentensia nen Haman ed satan. Sinakbongan day lupa to, insan da impaway. Tan nansalita so sakey ya opisyal na ari. Imbaga ton walay baleg ya posten impagawa nen Haman parad si Mardokeo. Tampol ya ingganggan nen Asuero ya ibitay diman si Haman.​—Ester 7:8-10.

Diad sayan mauges a mundo, singa imposiblin nanengneng so inkahustisya. Kasin ontan so naliliknam? Si Ester et agbalot naandiay ilalo, agnan-negatibo, nisay kinmapuy so pananisia to. Nen asabi dugan panaon, makpel ton imbaga no antoy tua, tan inmatalek tod si Jehova so amin. Ontan met so gawaen tayo! Ag-anguman si Jehova manlapud saman a panaon. Sarasarag to nin siansia ya erelen iray mauges tan managpalikdo diad sarili dan patit, a singa ginawa tod si Haman.​—Salmo 7:11-16.

Mabulos ya Kinmiwas Parad si Jehova tan Saray Totoo To

Naamtaan a siansia na ari no siopa si Mardokeo​—aliwa labat ya sikato imay namprotekta ed bilay to nen implano dan pateyen noagta sikato met so pinagka-ama nen Ester. Inter nen  Asuero ed si Mardokeo so posisyon nen Haman bilang prime minister. Inter met nen Asuero ed si Ester so abung nen Haman, kaibay amin ya kayamanan to. Tan impiyan amin nen Ester iratan ed si Mardokeo.​—Ester 8:1, 2.

Natan ta mareen lay bilay nen Ester tan Mardokeo, kasin relaks lay reyna? Nayarin ontan no sarili to labat so iisipen to. Diad saman et ngalngali la makasabid interon empiryo so ganggan nen Haman ya ipapatey so amin ya Judio. Nanggawa si Haman na pampapalaranan odino Pur​—mapatnag ya sakey a klase na espiritismo​—pian naamtaan no kapigan so sankaabigan ya iyataki da. (Ester 9:24-26) Pigaran bulan ni palabasen, balet ta mapmaples ya onlalabas so agew. Nayari ni kasin amperen itan?

Inrisga lamet nen Ester so bilay to ta linma lamet ed ari anggan ag-impatawag. Diad saya, manakis lapud saray kabaleyan to. Akikasi ed asawa to ya babawien so makapakebbiew a ganggan. Balet no say sakey a ganggan et tinatakan lad ngaran na ari Persia, aglan balon itan nababawi. (Daniel 6:12, 15) Kanian inikdan na ari si Ester tan Mardokeo na pakayari a mangipaakseb na balon ganggan. Ginawa so komaduan proklamasyon a mangiiter na kanepegan ed saray Judio ya idepensay sarili da. Linman tampol iray ibabaki ed amin a nasasakopan na empiryo pian ipasabi iyan maong a balita ed saray Judio. Seguradon aliketan iray Judio lapud  awalaan iray ilalo. (Ester 8:3-16) Nayarin naimadyin tayo ray Judio ed interon sakop na empiryo ya manpaparaan parad guerra. Agda itan nagawaan no anggapo ‘may balon ganggan. Balet, say mas importante, kasin tulongan ira nen “Jehova na saray ehersito?”​—1 Samuel 17:45.

Sanen asabin siansiay apilin agew, akaparaan la ray totoo na Dios. Dakel ed saray Persianon opisyal so nagmaliw a kakampi da sanen naamtaan day balita nipaakar ed balon prime minister, si Mardokeo a Judio. Talagan impanalo nen Jehova iray totoo to! Andi duaruwan sinegurado to ya natalo iray kalaban pian agda la sakitan lamet iray totoo to. *​—Ester 9:1-6.

Niarum ni, mapeligron naynay so bilay nen Mardokeo a mangidaulod sankaabungan nen Haman legan a mabilay ni samploran anak na satan ya mauges a too. Kanian pinatey met ira. (Ester 9:7-10) Asumpal sirin so propesiya ed Biblia, ta impasakbay la na Dios so pakaderal na amin ya Amalekita, saray kalaban na totoo to. (Deuteronomio 25:17-19) Nayarin saray anak nen Haman so sankasampotan a kabiangan na satan ya kabusol a nasyon.

Kaukolan nen Ester ya sakbaten iray ambebelat ya responsabilidad​—singa say panggawa na ganggan nipaakar ed pi-guerra tan pan-sentensia. Aliwan mainomay itan. Balet pian nagawa so linawa nen Jehova, kaukolan a naprotektaan iray totoo to manlapud kadederal; say nasyon na Israel so panlapuan na insipan a Mesias, say alenleneg ya ilalo na amin a totoo! (Genesis 22:18) Malikeliket iray lingkor na Dios ed panaon tayo ta manlapu la nen linma diad dalin so Mesias, si Jesus, agto la inabuloyan iray papatumbok to ya aktual a mi-guerra.​—Mateo 26:52.

Anggaman ontan, mibibiang iray Kristiano ed espiritual a pilalaban; mas mamapasyay Satanas pian deralen so pananisia tayod si Jehova a Dios. (2 Corinto 10:3, 4) Talagan bendisyon so nawalaan na maabig ya ehemplo, si Ester! Komon ta aligen tayoy alimbawa to. Ipanengneng tayoy pananisia diad maanos tan makabat a paraan na panagkombinse, pangipatnag na inkakpel, tan agmakasarilin ikiwas parad totoo na Dios.

[Saray paimano ed leksab]

[Kahon ed pahina 28]

Saray Tepet Nipaakar ed Ester

Akin ya inabuloyan nen Mardokeo si Ester a miasawa ed sakey ya agmanlilingkor ed tuan Dios?

Anggapoy basiyan na ibabagay arum ya scholar a si Mardokeo et oportunista ta nilabay ton naasawa na ari si Ester pian onatagey so posisyon to. Lapud sikatoy matoor a Judio, seguradon agto abuloyan a nagawa itan. (Deuteronomio 7:3) Unong ed kadaanan ya istorya na saray Judio, sinali nen Mardokeo ya amperen itan ya panasawa. Balet, mapatnag ya anggapoy nagawaan dan dua nen Ester lapud dayo labat irad satan a bansa ya uuleyan na ari ya ipapasen a singa dios. Asabi panaon, alinewan ya inmaneobra nen Jehova so impiasawa nen Ester pian protektaan iray totoo To.​—Ester 4:14.

Akin ya ag-abitla ed libro na Ester so ngaran na Dios a Jehova?

Mapatnag ya si Mardokeo so pinuyanan na Dios ya mangisulat ed satan a libro. Nayarin insinop itan kaiba na saray opisyal a rekord na Persia antis ya inawit ed Jerusalem. No inusar toy ngaran a Jehova, nayarin dineral na saray mandadayew ed diosdiosan na Persia itan ya libro. Antokaman so rason, malinew ya walay impibiang nen Jehova ed satan ya agawa. Diad tua, inyamot so personal a ngaran na Dios ed orihinal a Hebreon sulat panamegley na acrostic, a ditan et maal-alwar ya inuksoy so pantutumbokan na saray salita pian natuop so ngaran na Dios ed saray unona odino sampot a letra na saray nantutumbokan a salita.

Kasin say libro na Ester et aliwan susto no ibase ed history?

Ontan so ibabaga na saray kritiko ed satan a libro. Balet, naimano na pigaran scholar so inka-detalyado na impormasyon ya imbaga na angisulat ed libro nipaakar ed uley, arkitektura, tan saray tradisyon ed Persia. Tua, ag-abitlay ngaran nen Reyna Ester ed saray aromog ya dokumento nensaman, balet aliwan sikato labat so walaan na posisyon ed palasyo na ari ya binural so ngaran to ed sekular iran rekord. Sakey ni, nabasa ed saratan ya rekord so sakey a lakin manngaran na Mardukâ, say Persianon ngaran parad Mardokeo, a nanlingkor bilang opisyal ed palasyo na Susan diad panaon ya asalambit ed libro.

[Kahon ed pahina 29]

Sakey ya Propesiyan Asumpal

Diad impilaban da parad totoo na Dios, asumpal nen Ester tan Mardokeo so sakey nin propesiya ed Biblia. Masulok a 1,200 taon lay apalabas, pinuyanan nen Jehova so patriarkan si Jacob ya ipropesiya nipaakar ed sakey ed saray anak to: “Si Benjamin sakey a lobo a mansamsam. Dia ed kaimbuas kanen to so sinamsam to, et dia ed labi apag-apagen to so asamsam.” (Genesis 49:27) Diad ‘kabuasan’ na history na saray nan-ari ed Israel, kaiba ed saray kapolian nen Benjamin si Arin Saul tan saray arum nin akilaban parad totoo na Dios. Diad “labi” na satan ya history, sanen sinmelek lay agew ed saray ari ed Israel, tinalo nen Ester tan Mardokeo a parehon nanlapud tribu nen Benjamin iray kalaban nen Jehova. Nibagan inapag da met so samsam ta nala day maaw-awang ya dalin nen Haman.

[Litrato ed pahina 25]

Misalsalamat si Ester ed panangasi na ari

[Litrato ed pahina 26, 27]

Makpel ya impaamta nen Ester so kaugsan nen Haman

[Litrato ed pahina 28, 29]

Impawit nen Ester tan Mardokeo so proklamasyon ed saray Judio a walad sakop na Empiryoy Persia