Mu Tone Sina Mo Ne Ba Ezelize Baapositola Ba Jesu
Mu Tone Sina Mo Ne Ba Ezelize Baapositola Ba Jesu
“Mu tiiseze ku tona ni na.”—MAT. 26:38.
MU KONA KU ITUTAÑI KA ZA:
Ku tona kuli lu zibiswe sibaka kwa ku yo kutaleza?
Ku tonela ku lapela?
Ku paka ka ku tala ku si na taba ni miliko?
1-3. Ki mafosisa afi e ne ba ezize baapositola mwa busihu bwa mafelelezo a bupilo bwa Jesu fa lifasi, mi ki nto mañi ye bonisa kuli ne ba itutile kwa mafosisa a bona?
HA MU nahane ze ne ezahezi mwa busihu bwa mafelelezo a bupilo bwa Jesu fa lifasi. Jesu naa ile ku se siñwi sa libaka za naa lata hahulu, se si bizwa Getsemani, ili se ne si li kwa upa wa Jerusalema. Naa ile ni baapositola ba hae ba ba sepahala. Ne ku na ni lika ze ñata za butokwa za naa swanela ku kengeyela Jesu. Kamukwaocwalo naa tokwa sibaka kwa naa ka yo ina a nosi kuli a lapele.—Mat. 26:36; Joa. 18:1, 2.
2 Baapositola ba balaalu, bo Pitrosi, Jakobo, ni Joani, ne ba latelezi Jesu mwahalaa simu ya Getsemani. Jesu a ba bulelela, a li: “Ha mu ine fa mi mu tiiseze ku tona ni na,” mi a ya ku yo lapela. Ha kuta a fumana kuli balikani ba hae ba lobezi. Hape a ba bulelela, a li: “Mu tiiseze ku tona.” Kono hape Jesu a kutela ku bona habeli mi a ba fumana inze ba lobezi! Hamulaho wa nako ka bona busihu bo, baapositola kaufela ba palelwa ku itukiseza lika ze ne tuha li ezahala. Ne ba si ka tiiseza ku tona. Mane ba yubeka Jesu ni ku baleha!—Mat. 26:38, 41, 56.
3 Baapositola ne ba ikutwile bumaswe kabakala ku palelwa ku tona. Baana ba ba sepahala bao ne ba itutile se siñwi kwa mafosisa e ne ba ezize. Buka ya Likezo i bonisa kuli baapositola ne ba tomile mutala o munde wa mwa ku tonela. Mutala wa bona no susuelize Bakreste ba bañwi ku tona. Ye sihulu ki yona nako ye lu swanela ku tona. (Mat. 24:42) Ha lu nyakisiseñi lituto ze taalu ze lu kona ku ituta mwa buka ya Likezo ili ze ka lu tusa ku zwelapili ku tona.
NE BA TONILE ILIKULI BA ZIBISWE KWA KU YO KUTALEZA
4, 5. Moya o kenile ne u zamaisize cwañi Paulusi ni balikani ba hae ba naa zamaya ni bona?
4 Nto ya pili ye lu ituta kwa baapositola kikuli ne ba tonile ilikuli ba zibiswe kwa ku yo kutaleza. Bibele i lu bonisa ka mo Jesu naa itusiselize moya wa Mulimu ku etelela muapositola Paulusi ni balikani ba hae mwa musipili wa bona o ipitezi. (Lik. 2:33) Ha lu boneñi mo ne ba zamaezi.—Mu bale Likezo 16:6-10.
5 Bo Paulusi, Silasi, ni Timotea ne ba zwile mwa munzi wa Listra wa kwa mboela wa Galatia. Hamulaho wa mazazinyana, ba fita mwa likululu la Maroma le ne li ka ba libisa kwa wiko ili kwa sibaka sa mwa sikiliti sa Asia ko ne ku pila batu ba bañata hahulu. Ne ba bata ku zamaya ka nzila yeo ilikuli ba yo potela minzi ye miñwi ko ne ku pila batu ba bañata-ñata ba ne ba tokwa ku ituta za Kreste. Kono nto ye ñwi ya ba tibela ka sipundumukela. Timana ya 6 i li: “Ba pazula mwa Frigia ni mwa naha ya Galatia, kabakala kuli ne ba hanisizwe ki moya o kenile ku bulela linzwi mwa sikiliti sa Asia.” Ka nzila ye ñwi, moya o kenile ne u hanisize bazamai bao ku yo kutaleza mwa sikiliti sa Asia, kono Bibele ha i bonisi mo ne u ba haniselize moya. Ku bonahala kuli Jesu, ka ku itusisa moya wa Mulimu, naa bata ku etelela Paulusi ni balikani ba hae kwa sibaka si sili.
6, 7. (a) Ki nto mañi ye ne ezahezi ku Paulusi ni balikani ba hae ha ne ba li bukaufi ni Bitinia? (b) Ki katulo mañi ye ne ba ezize balutiwa, mi ki nto mañi ye ne ezahezi hasamulaho?
6 Paulusi ni balikani ba hae ne ba libile kai? Timana ya 7 i li: “Ku tuha fo, ha ba fitile mwa Misia ba lika ku yo kena mwa Bitinia, kono moya wa Jesu ne u si ka ba lumeleza.” Ha ne ba hanisizwe ku kutaleza mwa Asia, ba liba kwa mutulo kuli ba yo kutaleza mwa minzi ya mwa Bitinia. Kono ha ba se ba sutelezi kwa Bitinia, Jesu hape a itusisa moya o kenile ku ba tibela. Mwendi ka nako yeo baana bao ne ba komokile. Ne ba ziba lushango lo ne ba swanela ku kutaza ni mwa ku lu kutaleza, kono ne ba sa zibi sibaka kwa ku yo kutaleza. Ne ku swana inge kuli ne ba ngongotile fa munyako o libisa kwa Asia, kono ne u si ka kwaluha. Hape ne ba likile ku ngongota fa munyako o libisa kwa Bitinia, kono ni ona ne u si ka kwaluha. Kana ne ba tuhezi ku ngongota? Batili!
7 Ka nako yeo ba eza katulo ye ne bonahala kuli ya komokisa hanyinyani. Timana ya 8 i lu bulelela kuli: “Ba fitelela Misia ni ku taha mwa Troasi.” Bazamai bao ba liba kwa wiko mi ba zamaya likilomita ze 563. Ba fitelela mileneñi ye ne li mwa nzila ku fitela ba punya fa likamba la Troasi, fo ne ba kwelelanga lisepe batu ku liba kwa Masedonia. Teñi ko, Paulusi a ngongota fa munyako lwa bulaalu, mi cwale wa kwaluha! Timana ya 9 i lu bulelela ze ne ezahezi, i li: “Busihu, Paulusi a bona pono: muuna yo muñwi wa kwa Masedonia naa yemi fo a nzaa mu kupa ka taata, a li: ‘Ha ku silele mwa Masedonia u to lu tusa.’” Ka nako yeo, Paulusi cwale a ziba sibaka kwa ku yo kutaleza. Mi honafo feela, baana bao ba silela mwa Masedonia.
8, 9. Lu kona ku itutañi kwa taba ye bulela ka za musipili wa Paulusi?
8 Lu kona ku itutañi kwa taba ye? Mu lemuhe kuli moya wa Mulimu ne u kalile ku zamaisa Paulusi ha sa kalile musipili wa hae wa ku liba kwa Asia. Mi Paulusi ha sa sutelezi bukaufi ni Bitinia, Jesu a mu fa litaelo ze ñwi. Mi hape Paulusi ha sa fitile mwa Troasi kihona Jesu a mu bulelela kuli a libe kwa Masedonia. Jesu isali yena toho ya puteho mi wa kona ku lu zamaisa ka nzila ye swana kacenu. (Makolo. 1:18) Ka mutala, mwendi mu nahananga za ku ba paina kamba ku yo sebeleza ko ku na ni butokwi. Kono mwendi ha mu se mu ngile mihato ya ku peta mulelo wa mina kihona Jesu a ka itusisa moya wa Mulimu ku mi zamaisa. Ka mutala, mumatisi wa mota u kona ku sikululela mota ya hae ku la nzohoto kamba ku la bulyo, kono u kona feela ku eza cwalo haiba mota i kalile ku zamaya. Kamukwaoswana, Jesu wa kona ku lu etelela kuli lu pete ze ñata mwa bukombwa bwa luna, kono u kona feela ku eza cwalo haiba lu zamaya, ili ku talusa kuli haiba lu ikataza ku peta sikonkwani sa luna.
9 Kono ku cwañi haiba mu bona kuli ze mu bata ku eza ha li petahali honafo feela? Kana mu swanela ku itulela, ka ku nahana kuli moya wa Mulimu ha u mi zamaisi? Mu hupule kuli lika ne li si ka ezahala kapili-pili sina mwa naa batela Paulusi. Kono naa zwezipili ku lika, mi a tiiseza ku ngongota ku fitela a kwalulelwa sikwalo. Haiba ni mina mu zwelapili ku bata “munyako o mutuna wa musebezi,” mu ka peta likonkwani za mina.—1 Makor. 16:9.
NE BA TONEZI KU LAPELA
10. Ki nto mañi ye bonisa kuli lu tokwa ku lapela kuli lu zwelepili ku tona?
10 Ha lu nyakisiseñi tuto ya bubeli ye lu ituta kwa mizwale ba luna ba mwa miteñi ya baapositola. Ne ba ‘tonezi ku lapela.’ (1 Pit. 4:7) Lu tokwa ku zwelapili ku lapela ilikuli lu tiiseze ku tona. Mu hupule kuli Jesu ha naa li mwa simu ya Getsemani inze ku siyezi nakonyana kuli a tamiwe, naa bulelezi baapositola ba hae kuli: “Mu tiiseze ku tona mi mu zwelepili ku lapela.”—Mat. 26:41.
11, 12. Ki kabakalañi Heroda ha naa ezize Bakreste maswe, ku beya cwalo ni Pitrosi, mi naa ba ezize cwañi maswe?
11 Pitrosi naa ikutwezi Jesu inzaa bulela manzwi ao mwa simu ya Getsemani. Hamulaho naa iponezi kuli litapelo za ba bañwi li na ni maata. (Mu bale Likezo 12:1-6.) Mwa litimana za makalelo za Likezo kauhanyo ya 12, lu ituta kuli Heroda naa ezize maswe Bakreste kuli a tabise Majuda. Ku bonahala kuli naa ziba kuli Jakobo ne li muapositola ya naa li mulikani yo mutuna wa Jesu. Kamukwaocwalo, Heroda a bulaya Jakobo “ka mukwale.” (Timana ya 2) Puteho ne i latehezwi ki muapositola ye ne i lata hahulu. Yeo ne li tiko ye tuna kwa mizwale!
12 Ki nto mañi ya naa ezize Heroda ku zwa fo? Timana ya 3 i li: “Ha bona kuli taba yeo i tabisize Majuda, a ekeza ku kenya ni Pitrosi mwa tolongo.” Kono mwa mazazi a kwamulaho, baapositola ne ba lukuluzwi mwa tolongo ka makazo, mi Pitrosi naa li yo muñwi wa ku bona. (Lik. 5:17-20) Mwendi Heroda naa izibela hande taba yeo. Naa bata ku bona teñi kuli Pitrosi ha balehi. Kamukwaocwalo, Heroda “a mu fa kwa litopa zee ne, za masole ba bane mwa sitopa ni sitopa, kuli ba mu libelele ka mikantelo ye mine, kakuli naa lelile ku mu zwiseza kwa sicaba hamulaho wa Paseka.” (Timana ya 4) Mu nahane feela taba yeo! Heroda naa tamile Pitrosi ka mawenge mwahalaa bakanteli ba babeli. Ne ku na ni bakanteli ba 16 ba ne ba icapanga ku libelela muapositola yo kuli a si ke a toba. Heroda naa bata ku tabisa buñata ka ku bulaya Pitrosi hamulaho wa Paseka. Mizwale ne ba kona ku ezañi mwa muinelo o taata wo?
13, 14. Puteho ne i ezizeñi Pitrosi ha naa tamilwe? (b) Muhato o ne i ngile puteho u lu lutañi ka za tapelo?
13 Puteho ne i ziba sa ku eza. Timana ya 5 i li: “Kabakaleo Pitrosi naa bulukilwe mwa tolongo; kono puteho ne i tukufalezwi ku mu lapelela ku Mulimu.” Ne ba mu lapelezi ka taata ni ka ku zwelela kwatasaa pilu. Ne ba si ka felelwa ki sepo bakeñisa lifu la Jakobo mi ne ba si ka nahana kuli litapelo za bona ne li za mbango. Kono ne ba ziba kuli litapelo za balapeli ba ba sepahala ki za butokwa ku Jehova. Haiba litapelo ze cwalo li lumelelana ni tato ya hae, wa li alaba.—Maheb. 13:18, 19; Jak. 5:16.
14 Lu kona ku itutañi kwa lika ze ne i ezize puteho? Kuli lu zwelepili ku tona, ha lu swaneli feela ku itapelelanga kono lu swanela ku lapelelanga ni batu ba bañwi. (Maef. 6:18) Kana mwa ziba mizwale ni likaizeli ba ba talimana ni miliko? Mwendi ba bañwi ba nyandiswa kamba ba wezwi ki likozi za ka taho kamba mwendi ba pila mwa linaha mo musebezi wa ku kutaza u hanisizwe ki ba muuso. Mwa swanela ku lapelela hahulu mizwale ni likaizeli bao. Mwendi ku na ni ba bañwi be mu ziba ba ba talimana ni butata bo bu sa lemusehi ka bunolo, bo bu cwale ka butata bwa mwa lubasi, ku zwafa, kamba makulanu. Mwa kona ku nahana ka za batu be mu kona ku punda mabizo a bona ha mu lapela ku Jehova, yena “ya utwa milapelo.”—Samu 65:2.
15, 16. (a) Mu taluse ka mo lingeloi la Jehova ne li lukululezi Pitrosi mwa tolongo. (Mu bone siswaniso se si kwatasi.) (b) Ku nahana ka mo Jehova naa lukululezi Pitrosi ku kona ku tiisa cwañi tumelo ya luna?
15 Kono kiñi se ne si ezahalile ku Pitrosi? Ha naa lobezi ka nako ya busihu bwa mafelelezo bwa naa li mwa tolongo, kwa ezahala nto ye makaza. (Mu bale Likezo 12:7-11.) A mu beye mwa pono ze ne ezahezi: Ka sipundumukela, liseli le lituna la benya mwa sitokisi sa naa li ku sona. Lingeloi la yema kwatuko ni yena, kono bakanteli ne ba si ka li bona, mi kapili la zusa Pitrosi. Mi mawenge a wa kwa mazoho a hae! Lingeloi la zwisa Pitrosi mwa tolongo, la fita ni yena mwahalaa bakanteli ba ne ba yemi fande, mi ba liba kwa sikwalo sa sipi mi “sa kwaluha ili sona.” Ha ne ba li kwande a tolongo, lingeloi la tuhela ku bonahala. Pitrosi naa lukuluzwi!
16 Tumelo ya luna ya tiiswa ha lu nahana ka za maata a Jehova a ku lukulula batanga ba hae. Kono ka nako ya cwale ha lu libeleli kuli Jehova u ka lu lukulula ka makazo. Nihakulicwalo, lu na ni tumelo ye tiile ya kuli u itusisanga maata a hae kuli a tuse batu ba hae. (2 Makol. 16:9) U itusisa moya wa hae o maata kuli a lu tuse ku itiisa mwa muliko ufi kamba ufi. (2 Makor. 4:7; 2 Pit. 2:9) Ona cwale-cwale fa Jehova a tuha a fa Jesu maata a ku zusa batu ba bañata-ñata ba ba mwa mabita. (Joa. 5:28, 29) Ku ba ni tumelo mwa lisepiso za Mulimu kwa kona ku lu tusa ku ba ni bundume bo butuna ha lu nze lu talimana ni miliko kacenu.
NE BA FILE BUPAKI BO BU TEZI NIHA NE BA TALIMANI NI MILIKO
17. Paulusi naa tomile cwañi mutala o munde wa ku kutaza ka tukufalelo ni ka putako?
17 Tuto ya bulaalu ye lu kona ku ituta kwa baapositola ka za ku zwelapili ku tona ki ya kuli: Ne ba zwezipili ku fa bupaki bo bu tezi niha ne ba talimani ni miliko. Kuli lu zwelepili ku tona lu swanela ku kutaza ka tukufalelo ni ka putako. Muapositola Paulusi naa tomile mutala o munde wa ku eza cwalo. Naa sebelize ka taata mwa musebezi wa ku kutaza. Naa zamaile mwa libaka ze ñata mi naa tomile liputeho ze ñata. Niha naa talimani ni miliko ye miñata naa zwezipili ku kutaza ka tukufalelo ni ka putako.—2 Makor. 11:23-29.
18. Paulusi naa zwezipili cwañi ku kutaza ha naa li mwa Roma sina lipantiti?
18 Litaba za mafelelezo ze lu bala ka za Paulusi mwa buka ya Likezo li fumaneha mwa kauhanyo ya 28. Paulusi naa fitile mwa Roma kuli a yo iponahaza ku Nero. Paulusi naa li lipantiti, mi mwendi naa tamelezwi ku mukanteli, kono mawenge naa si ka mu palelwisa ku kutaza! Naa fumani linzila za ku kutaza ka zona. (Mu bale Likezo 28:17, 23, 24.) Hamulaho feela wa mazazi a malaalu ku zwa fa naa fitezi Paulusi, “a biza hamoho baana ba ba kutekeha ba Majuda” ilikuli a ba kutaze. Fa lizazi le ne ba ketile Majuda, Paulusi a fa bupaki bo butuna ni ku fita. Timana ya 23 i li: “Cwale ba toma lizazi la ku taha ku yena, mi ba kamuha ka buñata ku ya ku yena kwa sibaka kwa naa ina. Mi ku zwa kakusasana ku isa manzibwana a ba taluseza taba ya hae ka ku ba fa bupaki bo bu tezi ka za Mubuso wa Mulimu kuli a ba kolwise ka za Jesu ku ya ka ze ñozwi mwa mulao wa Mushe ni mwa litaba za bapolofita.”
19, 20. (a) Ki kabakalañi Paulusi ha naa petile ze nde mwa musebezi wa ku kutaza? (b) Paulusi naa ezizeñi ku si na taba ni kuli batu ba bañwi ne ba si ka amuhela taba ye nde?
19 Ki kabakalañi Paulusi ha naa petile ze nde mwa musebezi wa ku kutaza? Timana ya 23 i lu bulelela a mañwi a mabaka. (1) Naa lutile ka za Mubuso wa Mulimu ni ka za Jesu Kreste. (2) Naa tusize bateelezi ba hae ka ku ba ‘kolwisa.’ (3) Naa sebelisize Mañolo. (4) Naa bonisize kuli naa tokomela hahulu batu ku fita yena muñi, ka ku ba fa bupaki “ku zwa kakusasana ku isa manzibwana.” Paulusi naa file bupaki bo bu maata, kono ne si batu kaufela ba ne ba amuhezi taba ye nde. Timana ya 24 i li: “Ba bañwi ba kala ku lumela litaba za bulezi; ba bañwi bona ne ba sa lumeli.” Kabakaleo, batu ba fapahana mi ba hasana.
20 Kana Paulusi naa zwafile kabakala kuli haki batu kaufela ba ne ba amuhezi taba ye nde? Batili! Liñolo la Likezo 28:30, 31 li lu bulelela kuli: “Paulusi kihaa ina mo lilimo ze peli mutumbi mwa ndu ya hae ya ku telela, mi naa amuhela hande batu kaufela ba ne ba tahanga ku yena, a nzaa kutaza Mubuso wa Mulimu ku bona ni ku ba luta za Mulena Jesu Kreste ka tukuluho ye tuna ya ku bulela, a si na se si mu palelwisa.” Buka ya Likezo i fela ka manzwi a susueza ao.
21. Lu kona ku itutañi kwa mutala wa Paulusi ha naa li lipantiti mwa ndu ya hae ya ku telela?
21 Lu kona ku itutañi kwa mutala wa Paulusi? Paulusi ha naa li lipantiti mwa ndu ya hae ya ku telela, naa sa koni ku kutaza fa ndu ni ndu. Kono naa si ka zwafa. Naa zwezipili ku kutaza batu kaufela ba ne ba mu potelanga. Kamukwaoswana, batu ba Mulimu ba bañata kacenu ba zwelapili ku ba ni tabo mi ba tundamena ku kutaza niha ba li mwa tolongo kabakala tumelo ya bona. Mizwale ni likaizeli ba luna ba bañwi ba ba latiwa ha ba koni ku zwa fa malapa a bona kamba mwendi mane ba pila mwa libaka mo ku babalelelwa batu ba ba supezi ni ba ba kula. Ba lika ka mo ba konela kaufela ku kutaza baalafi ni babeleki, bapoti, ni batu ba bañwi. Ba lakaza ku paka ka ku tala ka za Mubuso wa Mulimu. Lu itumela hahulu ku bona ka ku lu tomela mutala o munde!
22. (a) Ki hatiso ifi ye lu tusa ku utwisisa buka ya mwa Bibele ya Likezo? (Mu bone mbokisi ye fahalimu.) (b) Mu ka tundamena ku ezañi ha mu nze mu libelela mafelelezo a lifasi le la kale?
22 Lu ituta ze ñata ka za mwa ku tonela ha lu bala ka za baapositola ni Bakreste ba bañwi ba ba bulezwi mwa buka ya Likezo. Ha lu ba likanyiseñi ka ku kutaza ka bundume ni ka tukufalelo inze lu libelela mafelelezo a lifasi le la kale. Tohonolo ye tuna ka ku fitisisa ye lu na ni yona ki ya ku “fa bupaki bo bu tezi ka za Mubuso wa Mulimu.”—Lik. 28:23.
[Lipuzo za Tuto]
[Mbokisi fa likepe 13]
“NI KA IKOLANGA HAHULU KU BALA BUKA YA LIKEZO”
Muokameli yo muñwi wa maeto ha sa balile buka ya “Bearing Thorough Witness” About God’s Kingdom (Ku “fa Bupaki bo bu Tezi ka za Mubuso wa Mulimu”), naa ize: “Cwale ni ka ikolanga hahulu ku bala buka ya Likezo.” Naa balile buka ya mwa Bibele ya Likezo hañata-ñata, kono cwale ha sa balile buka ye nca ye, u ikutwa kuli u ka tusiwa ku utwisisa hahulu buka ya Likezo.
[Siswaniso se si fa likepe 12]
Lingeloi ne li zamaisize Pitrosi ku liba kwa sikwalo sa sipi, se ne si kwaluhile ili sona