Kpep N̄kpọ To ‘Mbiet Akpanikọ’

“[Afo emenyene] mbiet ifiọk ye akpanikọ emi ẹdude ke Ibet.”—ROME 2:20.

1. Ntak emi nnyịn ikpoyomde ndidiọn̄ọ se Ibet Moses akadade aban̄a?

 MÎKPEDỊGHE mme n̄wed oro apostle Paul akadade odudu spirit Abasi ewet, ọkpọsọn̄ nnyịn ndidiọn̄ọ se ndusụk ewụhọ ke Ibet Moses ẹdade ẹban̄a. Ke uwụtn̄kpọ, ke leta oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk mme Hebrew, enye ama anam ẹfiọk nte Jesus emi edide “akwa oku . . . emi anamde akpanikọ,” akawade “uwa usio-isop” ini kiet kpọt man anam mbon emi ẹbuọtde idem ke uwa oro ẹkeme ndinyene “nsinsi edinyan̄a.” (Heb. 2:17; 9:11, 12) Paul ama anam an̄wan̄a ke tent utuakibuot ekedi “mbukpọn̄ n̄kpọ eke heaven” ye nte ke Jesus ama akabade edi Esịne-Ufọt “ediomi eke ọfọnde akan” enye oro Moses ekedide esịne-ufọt. (Heb. 7:22; 8:1-5) Ke eyo Paul, ndinam Ibet an̄wan̄a ntre ama enen̄ede enyene ufọn ọnọ mme Christian, ndien osụk enyenyene. Mmọ ẹn̄wam nnyịn itetịm ifiọk ufọn mme n̄kpọ oro Abasi ọnọde nnyịn.

2. Nso ke mme Christian oro ẹkedide mme Jew ẹkenyene emi mme Gentile mîkenyeneke?

² Ke ini Paul ekewetde n̄wed ọnọ ẹsọk mme Christian ke Rome, enye ekewet ndusụk n̄kpọ ke ntak mme Jew emi ẹkedude mbon esop oro, emi ẹkenyụn̄ ẹkpepde mmọ Ibet Moses. Enye ọkọdọhọ ke ntak emi utọ mbon oro ẹkemehede ye Ibet Abasi oro, ke mmọ ẹma ẹnyene “mbiet ifiọk ye akpanikọ” emi aban̄ade Jehovah ye ndinen edumbet esie. Ndidiọn̄ọ ‘mbiet akpanikọ’ oro nnyụn̄ n̄kpono enye ke ofụri esịt ama anam mme Christian oro ẹkedide mme Jew ẹkpep, ẹda usụn̄, ẹnyụn̄ ẹn̄wam mbon oro mîkọdiọn̄ọke Ibet oro Jehovah ọkọnọde ikọt esie, kpa nte mme anam-akpanikọ Jew ẹkenamde mbemiso eyo mme Christian.—Kot Rome 2:17-20.

 MME MBUKPỌN̄ UWA JESUS

3. Ndidụn̄ọde mme uwa oro mme Jew ẹkesiwade ke eset edinam nso ufọn inọ nnyịn?

³ Mbiet akpanikọ oro Paul eketịn̄de aban̄a anam uduak Jehovah an̄wan̄a nnyịn. Mme edumbet oro ẹdude ke Ibet Moses ẹsụk ẹnyenyene ufọn. Ke ntre, ẹyak ineme ikpehe kiet ke Ibet oro—nte nsio nsio uwa ye mme enọ ẹken̄wamde mme Jew oro ẹkesụhọrede idem ẹtiene Christ ẹnyụn̄ ẹn̄wamde mmọ ẹdiọn̄ọ se Abasi okoyomde mmọ ẹnam. Ndien sia mme akpan n̄kpọ oro Jehovah oyomde oto mme asan̄autom esie mîsikpụhọkede, iyokụt n̄ko nte mme ibet oro Abasi ọkọnọde nditọ Israel aban̄a mme uwa ye enọ ẹkemede ndin̄wam nnyịn idụn̄ọde orụk utom oro inamde inọ Abasi.—Mal. 3:6.

4, 5. (a) Ibet Moses eketi ikọt Abasi nso? (b) Ibet emi Abasi ọkọnọde aban̄a mme uwa ẹkeda ẹban̄a nso?

⁴ Ediwak ewụhọ ke Ibet Moses ẹketi mme Jew ke eset ke mmọ ẹkedi mme anamidiọk. Ke uwụtn̄kpọ, owo ekededi oro okotụkde okpo owo ekenyene ndinam idem esie asana. Edieke oro etịbede, ẹma ẹsiwot ẹnyụn̄ ẹfọp ididuot enan̄ oro eyede idem. Ẹkesida ntọn̄ enan̄ emi ẹnam “mmọn̄ oro ẹdade ẹnam owo asana,” emi ẹkesidade ẹsịme owo oro anade ẹnam asana ke ọyọhọ usen ita ye ke ọyọhọ usen itiaba ke enye ama ekedehe. (Num. 19:1-13) Ẹma ẹsiti mme Jew n̄ko ke kpukpru owo ẹdada unana mfọnmma ẹmana sia n̄wan emi akamande eyen ama esidehe ke ndusụk usen, ndien ke oro ebede, enye awa uwa usio-isop.—Lev. 12:1-8.

⁵ Ama esiyom ẹwa mme uwa unam ke ediwak idaha eken ke uwem eke usen ke usen man ẹsio isop idiọkn̄kpọ. Edide andituak ibuot nnọ Abasi ama ọfiọk m̀mê ikọfiọkke, mme uwa emi—ye mbon emi ẹkesiwade ke temple Jehovah nte ini akakade—ẹkedi “mbukpọn̄” mfọnmma uwa Jesus.—Heb. 10:1-10.

EDU EMI ẸKESIDADE ẸWA UWA ORO

6, 7. (a) Nso ikan̄wam nditọ Israel ẹmek orụk n̄kpọ oro mmọ ẹkpewade, ndien emi akada aban̄a nso? (b) Mme mbụme ewe ke ikpobụp idem nnyịn?

⁶ Akpan edumbet kiet oro akaban̄ade unam ekededi oro ẹkeyomde ndiwa nnọ Jehovah ekedi nte ke enye ekenyene “ndiye idem”—oro edi, idịghe nnan, idaha unan, ibiomoke ndo, inyụn̄ idọn̄ọke. (Lev. 22:20-22) Ke ini nditọ Israel ẹkewade mfri m̀mê n̄kpasịp ẹnọ Jehovah, akana ẹdi “akpa mbun̄wụm” m̀mê “mfọnn̄kan” idọk mmọ. (Num. 18:12, 29) Jehovah ikọbọhọ n̄kpọ ekededi oro mîdịghe mfọnn̄kan m̀mê akpa. Akpan n̄kpọ emi ẹkeyomde kaban̄a mme uwa unam okowụt ke uwa Jesus ayanana ntọi onyụn̄ anana ndo, ye nte ke Jehovah ediwa se ifọnde ikan ye se enye onyụn̄ amade akan, man akpafak ubonowo.—1 Pet. 1:18, 19.

⁷ Edieke owo oro akawade uwa oro ekenen̄erede enyene esịtekọm ọnọ Jehovah ke kpukpru mfọnido Esie, do ndi enye ikpakam inemke-nem esịt ndinọ Abasi mfọnn̄kan inyene esie? Enyene-idem ekenyene ndimek orụk  n̄kpọ oro enye ediwade. Edi enye ama ọfiọk ke Abasi idimaha ndibọ n̄kpọ oro obiomode ndo sia oro ọkpọwọrọ ke enye akawa uwa oro eto eto, akam ada enye nte mbiomo. (Kot Malachi 1:6-8, 13.) Emi ekpenyene ndinam nnyịn owo kiet kiet ikere iban̄a utom oro inamde inọ Abasi: ‘Nso orụk edu ke nda nnam n̄kpọ Jehovah? Okûdi oyom n̄kpụhọde nte nnamde n̄kpọ Abasi ye ntak emi nnamde n̄kpọ esie?’

8, 9. Ntak emi ikpekerede iban̄a edu oro nditọ Israel ẹkedade ẹwa mme uwa mmọ?

⁸ Edieke eyen Israel okpoyomde ndiwa uwa unyịmesịt man owụt esịtekọm ọnọ Jehovah m̀mê awade edifọp uwa man oyom unyịme Abasi, do ikpọsọn̄ke enye ndimek unam oro odotde. Esịt ekpenem andituak ibuot oro ndinọ Jehovah mfọnn̄kan unam. Mme Christian mfịn iwaha mme ata ata uwa oro Ibet Moses okoyomde ẹwa; edi mmọ ẹyak n̄kpọ atak mmọ ke ndida ini, odudu, ye inyene mmọ nnam n̄kpọ Jehovah. Apostle Paul ọkọdọhọ ke ‘editan̄a idotenyịn Christian an̄wan̄wa’ ye “ndinam eti n̄kpọ ndinyụn̄ mbuana n̄kpọ ye mbon en̄wen” ẹdi mme uwa oro ẹnemde Abasi esịt. (Heb. 13:15, 16) Edu emi ikọt Jehovah ẹdade ẹnam utọ utom oro ayarade nte mmọ ẹwụtde esịtekọm ẹnọ Abasi ke kpukpru se enye ọnọde mmọ. Ntem, edu ye se inamde mme Christian ẹnam n̄kpọ Abasi mfịn ẹdi ukem ye edu ye se ikanamde mbon eset ẹwa mme uwa unyịmesịt.

⁹ Edi nso ke ẹkeme nditịn̄ mban̄a idaha emi Ibet Moses okoyomde owo awa uwa ubiomikpe m̀mê uwa idiọkn̄kpọ ke ntak emi enye akanamde idiọkn̄kpọ? Ndi emekere ke uwa oro ndidi amama ye mûmaha okpotụk edu ye nte owo oro awade enye? Okûdi ẹma ẹsiwa utọ uwa oro mmen̄e mmen̄e? (Lev. 4:27, 28) Owo ikpawaha ntre edieke enye ekpenen̄erede oyom ndinyene eti itie ebuana ye Jehovah.

10. Nso n̄kpọ oro ẹtiede nte uwa ke mme Christian ẹnyene ndinam man ẹfiak ẹtie ke emem?

¹⁰ Kpasụk ntre mfịn, afo emekeme ndidi ndifiọk ke ekeme ndidi ama etịn̄ se iyatde eyenete fo esịt, edi ukufiọkke ke ntak emi mûkutịmke ukere ọfọn. Ubieresịt fo ekeme ndidọhọ fi ke se anamde ifọnke. Ndi owo oro adade se enye anamde ọnọ Jehovah ke akpan n̄kpọ ikpesịnke ofụri ukeme esie man enen̄ede ndudue oro? Oro ekeme ndiyom enye ekpe owo oro enye ekeduede do ubọk ke ofụri esịt mîdịghe edieke ekedide akwa idiọkn̄kpọ, ana enye oyom un̄wam eke spirit oto mbiowo. (Matt. 5:23, 24; Jas. 5:14, 15) Ntem n̄kpọ esitak nnyịn edieke iyomde ẹfen idiọkn̄kpọ oro ikanamde idian owo m̀mê Abasi. Idem edieke iyakde n̄kpọ atak nnyịn ntre, emi etiede nte ndiwa uwa, emi esinam ifiak itie ke emem ye Jehovah ye eyenete nnyịn, onyụn̄ anam  inyene eti ubieresịt. Ndien emi anam nnyịn inen̄ede ifiọk ke usụn̄ Jehovah edi mfọnn̄kan usụn̄ uwem.

11, 12. (a) Nso ikedi uwa ebuana? (b) Nso ebuana ke uwa ebuana enyene ye utuakibuot akpanikọ eke eyomfịn?

¹¹ Ndusụk uwa oro Ibet Moses okoyomde ẹwa ẹkedi uwa ebuana. Mme uwa oro ẹkewụt ke owo odu ke emem ye Jehovah. Owo oro akawade utọ uwa oro ye ubon esie ẹkenyene ndita unam oro ẹkewade, ẹkeme nditie ke ubet udia kiet do ke temple nta. Oku oro akawade uwa oro ye mme oku eken oro ẹkenamde utom do ke temple ẹma ẹbọ ubak unam oro. (Lev. 3:1; 7:31-33) N̄kukụre se ikanamde andituak ibuot nnọ Abasi awa uwa oro edi ke ntak emi enye okoyomde ndidu ke emem ye Abasi. Eketie nte n̄kpọ eke andiwa, ubon esie, mme oku, ye Jehovah ke idem esiemmọ ẹkopde idatesịt nditie ọtọkiet ndia udia nnyụn̄ ndu ke emem.

¹² Nso ifet ikpokpon ikan owo ndikot Jehovah utọ udia oro, ke ndamban̄a usụn̄, enye Jehovah onyụn̄ enyịme ndidi? Nte ido edide, owo oro okotde owo udia do ọkpọnọ utọ akwa esenowo oro se ifọnde ikan. Edi uwa ebuana, emi ekedide ubak mbiet akpanikọ ke Ibet, okowụt ke kpukpru mbon oro ẹyomde ndinyene n̄kpet n̄kpet ye emem emem itie ebuana ye Andibot mmọ ẹkeme ndinyene ke ntak uwa Jesus oro okponde akan enye oro. Mfịn, nnyịn imekeme ndidi ufan Jehovah edieke idade inyene ye odudu nnyịn inam n̄kpọ esie ke imaesịt.

ITEM ORO ẸNỌDE ẸBAN̄A MME UWA

13, 14. Ntak emi Jehovah mîkenyịmeke ndibọ uwa oro Edidem Saul okoyomde ndiwa?

¹³ Nte ido edide, edieke akanade Jehovah enyịme uwa oro Ibet Moses ọkọdọhọde ẹwa, akana ẹda nnennen edu ye eti esịt ẹwa mmọ. Edi uwụtn̄kpọ mme uwa oro ẹtiede nte ntọt ẹnọ nnyịn, emi Abasi mîkọbọhọ, ẹdu n̄ko ke Bible. Nso ikanam enye okûbọ mme uwa oro? Ẹyak ineme ntak iba.

¹⁴ Prọfet Samuel ama ọdọhọ Edidem Saul ete ke ekem ini Jehovah ndisobo mbon Amalek. Ke ntre, akana Saul osobo idụt mme asua oro ye ufene mmọ efep. Nte ededi, ke ẹma ẹkekan ke ekọn̄ oro, Saul ama ọdọhọ mbonekọn̄ esie ete ẹkûwot Agag, edidem Amalek. Saul ikosoboke n̄ko nti ufene mmọ, ete ke idida mmọ iwa uwa inọ Jehovah. (1 Sam. 15:2, 3, 21) Nso ke Jehovah akanam? Enye ama esịn Saul ke ntak nsọn̄ibuot. (Kot 1 Samuel 15:22, 23.) Nso ke emi ekpep nnyịn? Ekpep nnyịn ke ana owo enịm ewụhọ  Abasi edieke enye oyomde Abasi ọbọ uwa esie.

15. Nso ke idiọkido ndusụk nditọ Israel oro ẹkewade uwa ke eyo Isaiah okowụt?

¹⁵ Imokụt ukem uwụtn̄kpọ oro ke n̄wed Isaiah. Ke eyo Isaiah, nditọ Israel ẹkesinyụn̄ ẹfọp uwa ntre enyọn̄ enyọn̄ ẹnọ Jehovah. Idiọkido mmọ ikayakke uwa mmọ enyene ufọn. Jehovah ama obụp ete: “Uwak uwa mbufo ọfọn mi nso? Ofụri edifọp uwa okukịm ye ikpọn̄ unam eke esehede ẹmeyụhọ mi; iyịp abak ayara enan̄ ye eke ayara eyenerọn̄ ye eke okpo ebot idatke mi esịt. . . . Ẹkûda aba mme uwa n̄kpasịp eke mînyeneke ufọn ẹdi. Incense edi n̄kpọ mbubiam ọnọ mi.” Nso ikedi mfịna? Abasi ama ọdọhọ mmọ ete: “Okposụkedi mbufo ẹbọn̄de ediwak akam, ami n̄kopke; iyịp ọmọyọhọ mbufo ke ubọk. Ẹyet idem mbufo; ẹnam idem mbufo asana; ẹmen ndiọi edinam mbufo ke enyịn mi ẹfep; ẹtre ndinam idiọk.”—Isa. 1:11-16.

16. Nso ibiere m̀mê Abasi ọyọbọ se owo awade m̀mê idibọhọ?

¹⁶ Jehovah ikamaha uwa emi mme anamidiọk oro mîkabakede esịt ẹkesiwade. Edi Abasi esikop akam onyụn̄ ọbọ enọ mbon oro ẹdomode ke ofụri esịt ndidu uwem nte ekemde ye mme ewụhọ esie. Mbiet akpanikọ emi okodude ke Ibet Moses ama anam utọ mbon oro ẹfiọk ke mmimọ idi mme anamidiọk ye nte ke imoyom Abasi efen ọnọ mmimọ. (Gal. 3:19) Mmọ ndidiọn̄ọ emi ama anam mmọ ẹnen̄ede ẹkabade esịt. Ukem ntre mfịn, ana nnyịn idiọn̄ọ ke imoyom uwa Christ, emi ekemede ndinen̄ede nsio isop idiọkn̄kpọ. Edieke idiọn̄ọde inyụn̄ iwụtde esịtekọm iban̄a emi, do, Jehovah “eyenem esịt” ke kpukpru se inọde ke utom esie.—Kot Psalm 51:17, 19.

BUỌT IDEM KE UWA JESUS!

17-19. (a) Didie ke ikeme ndiwụt Jehovah nte odotde ke imowụt esịtekọm iban̄a uwa ufak Jesus? (b) Nso ke ẹdineme ke ibuotikọ oro etienede?

¹⁷ N̄kpọ emi idade ikan mbon oro ẹkedude uwem mbemiso eyo mme Christian edi nte ke eke nnyịn ikụreke ke ndikụt “mbukpọn̄” uduak Abasi. (Heb. 10:1) Mme ibet oro ẹkeban̄ade uwa ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme Jew ndinyene orụk esịt emi edinamde mmọ ẹdi ufan ye Abasi—ẹnen̄ede ẹwụt esịtekọm ẹnọ enye, ẹnyene udọn̄ ndinọ enye mfọnn̄kan inyene mmọ, ẹnyụn̄ ẹfiọk ke mmimọ imoyom edinyan̄a. Mme n̄kpọ oro ẹnamde ẹn̄wan̄a ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek ẹnam nnyịn idiọn̄ọ ke Jehovah ayada ufak osio kpukpru utịp idiọkn̄kpọ efep ke nsinsi, ye nte ke idem idahaemi enye ayak nnyịn inyene eti ubieresịt ke iso esie. Uwa ufak Jesus edi utịbe enọ!—Gal. 3:13; Heb. 9:9, 14.

¹⁸ Nte ededi, oyom se ikande ikpîkpu edidiọn̄ọ n̄kpọ mban̄a uwa ufak edieke anade ibọ ufọn esie. Apostle Paul ekewet ete: “Ibet ama akabade edi andikpeme nnyịn emi adade esịm Christ, man ẹkpebat nnyịn ke edinen oto ke mbuọtidem.” (Gal. 3:24) Ndien ana utọ mbuọtidem oro asan̄a ye utom. (Jas. 2:26) Ntem Paul ekesịn udọn̄ ọnọ mme Christian eyo esie oro ẹkenyenede mbiet ifiọk oro okodude ke Ibet Moses ete ẹda ifiọk oro ẹnam n̄kpọ. Edieke mmọ ẹkenamde oro, ọkpọwọrọ ke mmọ ẹma ẹda edumbet Abasi oro mmọ ẹkekpepde ẹdu uwem.—Kot Rome 2:21-23.

¹⁹ Okposụkedi emi owo mîyomke mme Christian mfịn ẹnịm Ibet Moses, ana mmọ ẹsụk ẹwa mme uwa emi Jehovah enyịmede. Ẹyeneme nte nnyịn ikemede ndinam emi ke ibuotikọ oro etienede.

YOM IBỌRỌ MBỤME EMI:

․․․․․

Nso ke mme uwa oro Ibet Moses ọkọdọhọde ẹwa ẹkeda ẹban̄a?

․․․․․

Didie ke ndusụk uwa oro nditọ Israel ẹkewade ẹbiet mbon emi mme Christian ẹwade mfịn?

․․․․․

Nso ibiere m̀mê Jehovah ọyọbọ se owo awade m̀mê idibọhọ?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 17]

Mme akpan n̄kpọ oro Jehovah oyomde oto mme asan̄autom esie isikpụhọkede

[Ndise ke page 18]

Ewe unam ke afo ọkpọkọnọ Jehovah?

[Ndise ke page 19]

Jehovah ama mbon oro ẹwade mme uwa oro enye enyịmede ndibọ