Mu Itute Se Siñwi Kwa ‘Mutomo Wa Niti’
Mu Itute Se Siñwi Kwa ‘Mutomo Wa Niti’
“[Mu] na ni mutomo wa zibo ni niti ye mwa Mulao.”—MARO. 2:20.
MU BATE LIKALABO ZA LIPUZO ZE:
Matabelo a bulezwi mwa Mulao wa Mushe a yemelañi?
Matabelo a ne ba fanga Maisilaele a swana cwañi ni matabelo e ba fa Bakreste kacenu?
Jehova u amuhelanga matabelo a cwañi, mi ki afi a sa amuhelangi?
1. Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku utwisisa za naa bulezi Paulusi ka za Mulao wa Mushe?
ZA NAA ñozi muapositola Paulusi mwa Bibele li lu tusa ku utwisisa butokwa bwa likalulo ze ñata za Mulao wa Mushe. Ka mutala, mwa liñolo la naa ñozi Paulusi kwa Maheberu, naa talusize kuli Jesu ne li ‘muprisita ya pahami ya sepahala’ ya naa file sitabelo hañwi feela. Ba ba lumela mwa sitabelo seo ba kona ku ba mwa kozo ni Mulimu ni ku fumana “puluso ya ku ya ku ile.” (Maheb. 2:17; 9:11, 12) Paulusi hape naa talusize kuli tabernakele ne i li feela “muluti wa lika ze kwa lihalimu” ni kuli Jesu ne li yena Muyemeli wa “tumelelano ye nde ku fita” Mulao wa Mushe. (Maheb. 7:22; 8:1-5) Bakreste ba mwa miteñi ya Paulusi ne ba tusehile hahulu ha naa ba taluselize ze ne li yemela likalulo za Mulao wa Mushe. Za naa ba taluselize za kona ku lu tusa ni luna kuli lu itumele hahulu kwa lika kaufela za lu ezelize Mulimu.
2. Ki kabakalañi Bakreste ba Majuda ha ne ba ziba ze ñata ka za Mulimu ni likuka za hae ku fita batu bamacaba?
2 Ze ñwi za lika za naa ñozi Paulusi kwa Bakreste ba mwa Roma naa li ñolezi Bakreste ba Majuda ba ne ba pila mwa Roma ili ba ne ba lutilwe ka za Mulao wa Mushe. Naa ba bulelezi kuli bakeñisa kuli ne ba ziba Mulao ni kale, ne ba na ni “mutomo wa zibo ni niti” ka za Jehova ni likuka za hae ze lukile. Ne ba utwisisize ni ku lata ‘mutomo wa niti’ wo, mi kamukwaocwalo ne ba kona ku luta ba bañwi milao ya Jehova, sina mo ne ba ezelize Majuda ba kwamulaho ba ne ba sepahala.—Mu bale Maroma 2:17-20.
LIKA ZE NE YEMELA SITABELO SA JESU
3. Ku ituta ka za matabelo a Majuda ku lu tusa cwañi?
3 Likuka ze mwa Mulao wa Mushe za naa talusize Paulusi kuli ki zona mutomo wa niti, li lu tusa ku utwisisa milelo ya Jehova. Likuka zeo li sa li za butokwa. Hakulicwalo, ha lu nyakisiseñi matabelo ni linubu ze ne u tokwa Mulao, ili ze ne etelezi Majuda ba ne ba ikokobeza ku Kreste ni ku ba tusa ku utwisisa za naa tokwa Mulimu ku bona. Bakeñisa kuli Jehova u bata kuli batanga ba hae ba latelelange likuka ze swana zeo, milao ya naa file Maisilaele ka za matabelo ya kona ku lu tusa ku itatuba kuli lu bone haiba lu mu sebeleza ka nzila ye swanela.—Mala. 3:6.
4, 5. (a) Mulao wa Mushe ne u hupulisizeñi Majuda? (b) Matabelo ne li “muluti” wañi?
4 Likalulo ze ñata za Mulao wa Mushe ne li hupulisize Majuda kuli ne li baezalibi. Ka mutala, mutu ufi kamba ufi ya naa swala situpu naa tokwa ku keniswa. Muprisita naa bulayanga sitole se si kunwana ni ku si cisa, mi naa itusisanga mulola wa sona ku eza “mezi a ku kenisa.” Fa lizazi la bulaalu ni la busupa ku zwa fa silafalela mutu, naa seliwanga mezi ao kuli a keniswe. (Num. 19:1-13) Majuda hape ne ba hupulisizwe kuli batu ba pepwanga inge ba na ni sibi ni ku sa petahala kakuli musali naa banga ya si ka kena ka nako ye tomilwe ku zwa fa puluhela, mi hasamulaho naa tokwa ku fanga sitabelo kuli a keniswe.—Liv. 12:1-8.
5 Majuda ne ba tokwa ku fanga matabelo a lifolofolo kuli ba swalelwe libi mwa miinelo ye miñwi ye miñata. Matabelo a ne ba fanga kwa tabernakele ni kwa tempele ne li “muluti” wa sitabelo se si petehile sa Jesu, ibe kuli ne ba ziba cwalo kamba ku tokwa.—Maheb. 10:1-10.
MUBONELO O LUKILE WA MATABELO
6, 7. (a) Maisilaele ne ba tokwa ku hupulangañi ha ne ba keta sitabelo, mi sitabelo se ne si amuhelwa ne si yemelañi? (b) Ki lipuzo lifi ze lu kona ku ipuza?
6 Jehova naa tokwa kuli Maisilaele ba fange feela lifolofolo ze “lukile,” kamba ze iketile, ili ze si ka shwa meeto, ze si ka holofala, kamba ze sa kuli. (Liv. 22:20-22) Maisilaele ha ne ba fanga litolwana kamba bubeke ku Jehova, ne ba tokwa ku fa “ze buzwa pili,” ili “ze nde hahulu” ku ze ba kutuzi. (Num. 18:12, 29) Jehova naa sa amuhelangi linubu ze ne si ze nde hahulu. Maisilaele ha ne ba fanga matabelo a lifolofolo a mande hahulu, matabelo ao naa yemelanga sitabelo sa Jesu kuli ne si ka ba se si sa nyazahali ni se si si na koli. Jehova naa ka fa sitabelo se sinde hahulu ni se si butokwa hahulu ku yena kuli a liulule batu kwa sibi ni lifu.—1 Pit. 1:18, 19.
7 Haiba mufi wa sitabelo naa itumela luli ku Jehova kabakala lika kaufela ze nde za naa mu file, u zibe naa ka tabela ku keta nto ye nde ka ku fitisisa kwa lika za naa na ni zona. Mutu naa kona ku iketela ku fa sitabelo sa naa kona ku fa. Kono naa ziba kuli Mulimu naa si ke a tabela ku fiwa sitabelo se si nyazahala. Ha naa ka fa sitabelo se si cwalo, naa ka bonisa kuli naa sa ngi matabelo ku ba a butokwa mi mane naa ka bonisa kuli naa ikutwa ku imelwa. (Mu bale Malaki 1:6-8, 13.) Taba yeo i swanela ku lu susueza ku nahana ka za mo lu sebeleleza Mulimu. Lwa kona ku ipuza kuli: ‘Ki kabakalañi ha ni sebeleza Jehova? Kana ku na ni licinceho ze ñwi ze ni swanela ku eza? Kana ni mu fa ze nde hahulu ku ze ni na ni zona?’
8, 9. Lu itutañi ka za mo Maisilaele ne ba ikutwelanga ha ne ba fanga matabelo?
8 Muisilaele naa kona ku fa Jehova sitabelo ka ku itatela kuli a bonise buitumelo. Kamba naa kona ku kupa kuli a lumelelwe ki Jehova ka ku itatela ku fa sitabelo sa ku cisa. Mwa miinelo ye cwalo, ku bonahala kuli ne ku li bunolo ku keta folofolo ye nde hahulu. Naa ka fa Jehova folofolo ye cwalo inzaa tabile. Bakreste kacenu ha ba fangi matabelo a bulezwi mwa Mulao wa Mushe, kono ba fanga matabelo a mufuta u sili. Ba itusisanga nako ya bona, maata a bona, ni lika ze ba na ni zona kuli ba sebeleze Jehova. Muapositola Paulusi naa bulezi kuli Bakreste ha ba bulela za sepo ya bona “fapilaa nyangela” ni ha ba “eza ze nde ni ku ikabela ni ba bañwi ze [ba] na ni zona,” ba fa matabelo a tabisa Mulimu. (Maheb. 13:15, 16) Mo ba ikutwela batu ba Jehova ha ba eza lika zeo ku bonisa mo ba itebuhela lika kaufela za ba file. Sina Maisilaele, Bakreste ba tokwa ku nyakisisa mo ba ngela sebelezo ya bona ku Mulimu ni libaka ha ba mu sebeleza.
9 Mwa miinelo ye miñwi, Mulao wa Mushe ne u tokwa kuli Muisilaele ya ezize sibi a fange sitabelo sa sibi kamba sitabelo sa mulatu. Kono bakeñisa kuli matabelo ao naa tokwahala, kana mu nahana kuli ne ku li taata kuli Maisilaele ba fe matabelo ao ka ku lata? (Liv. 4:27, 28) Ne ku si taata haiba mutu ya naa fosize naa bata luli ku ba ni bulikani bo bunde ni Jehova.
10. Ki matabelo afi e lu kona ku eza haiba lu ezize nto ye maswe?
10 Kacenu, lu kana lwa lemuha kuli lu foselize muzwale yo muñwi lu sa zibi kamba lu bulezi nto ye maswe lu si ka i nahanisisa. Kamba mwendi lizwalo la luna li lu bulelela kuli lu ezize nto ye ñwi ye maswe. Haiba lu bata luli ku tabisa Jehova, lu ka eza ka mo lu konela kaufela kuli lu tatulule butata. Ku eza cwalo ku kona ku lu tokwa kuli lu yo kupa swalelo ku mutu ye lu foselize. Kamba haiba lu ezize sibi se situna, lu swanela ku kupa tuso kwa baana-bahulu. (Mat. 5:23, 24; Jak. 5:14, 15) Ha lu foselize muzwale kamba Mulimu, lu tokwa ku nga muhato kuli lu tatulule butata bo. Ku eza cwalo ku swana sina ku fa sitabelo. Ha lu eza cwalo ka ku lata, lu ka ba ni bulikani bo bunde ni Jehova ni muzwale ye lu foselize, mi lu ka ba ni lizwalo le li kenile. Mi nto yeo i ka lu kolwisa kuli nzila ya Jehova ki ye nde ka ku fitisisa.
11, 12. (a) Matabelo a buitumelo naa eziwanga cwañi, mi ki ka mulelo ufi? (b) Lu kona ku itutañi kwa matabelo a buitumelo?
11 Matabelo a mañwi a bulezwi mwa Mulao wa Mushe ne li matabelo a buitumelo. Matabelo ao naa bonisa kuli mutu naa li mwa kozo ni Jehova. Mutu ya naa fa matabelo a cwalo ni lubasi lwa hae ne ba canga kwa nama ya folofolo ye ne ezwa sitabelo, mi mwendi ne ba i celanga ku le liñwi la macelo a mwa tempele. Muprisita ya naa ezanga folofolo yeo sitabelo ni baprisita ba bañwi ba ne ba sebeleza kwa tempele ne ba fiwanga kwa nama yeo. (Liv. 3:1; 7:31-33) Mutu ya naa fanga sitabelo se si cwalo naa bata ku ba ni bulikani bo bunde ni Mulimu. Ne ku swana inge kuli yena, lubasi lwa hae, baprisita, ni Jehova ne ba ca hamoho ka tabo ni ka kozo.
12 Kamukwaocwalo, ku fa sitabelo sa buitumelo ne ku swana inge ku memela Jehova kwa sico. Ne li tohonolo ye tuna Jehova ha naa amuhelanga memo yeo. Muisilaele ya naa fa Jehova sitabelo se si cwalo, naa batanga ku fa sitabelo se sinde hahulu. Matabelo a buitumelo naa li kalulo ya mutomo wa niti ye mwa Mulao wa Mushe, mi naa bonisa kuli batu kaufela ba ba bata ku ba ni bulikani bo bunde ni Mubupi wa bona, ba kona ku ba ni bona ka sitabelo se situna sa Jesu. Kacenu, lwa kona ku ba balikani ba Jehova haiba lu itusisa maata a luna ni lika ze lu na ni zona mwa sebelezo ya hae.
MATABELO A NAA SI KA AMUHELWA KI MULIMU
13, 14. Ki kabakalañi matabelo a naa bata ku fa Mulena Saule ha naa si ka amuhelwa ki Jehova?
13 Jehova naa amuhelanga matabelo haiba mutu ya naa fa matabelo ao naa na ni moya o munde. Kono mwa Bibele ku na ni mitala ye bonisa matabelo a naa si ka amuhelwa ki Mulimu. Ki kabakalañi ha naa si ka a amuhela? Ha lu nyakisiseñi miinelo ye mibeli.
14 Mupolofita Samuele naa bulelezi Mulena Saule kuli nako ne i fitile ya kuli Jehova a yundise Maamaleke. Naa bulelezi Saule kuli a ba bulaye hamoho cwalo ni lifolofolo za bona. Kono Saule ha naa ba tuzi, naa bulelezi masole ba hae kuli ba si ke ba bulaya Agagi mulena wa Maamaleke. Saule hape naa si ka bulaya lifolofolo za bona ze nde hahulu ilikuli a li eze matabelo ku Jehova. (1 Sam. 15:2, 3, 21) Jehova naa ezizeñi? Naa hanile Saule bakeñisa ku sa utwa kwa hae. (Mu bale 1 Samuele 15:22, 23.) Lu itutañi kwa taba yeo? Lu ituta kuli Mulimu u ka amuhela matabelo a luna haiba lu mu utwa.
15. Mizamao ye maswe ya Maisilaele ba bañwi ba ne ba file matabelo mwa miteñi ya Isaya ne i bonisa nto mañi?
15 Ku na ni mutala o muñwi mwa buka ya Isaya. Maisilaele ba mwa miteñi ya Isaya ne ba fanga matabelo ku Jehova kuli ba swalelwe libi. Kono mikwa ya bona ye maswe ne i tahisize kuli matabelo a bona a si ke a amuhelwa. Jehova naa ba buzize kuli: “Ni ezeñi ka matabelo a mina a mañata-ñata?” A ba bulelela kuli: “Ni tinilwe ki matabelo a ku ni ciseza litotolo, ni ki mafula a manamani a nunile; ha ni tabeli mali a likomu ni a lingu ni a bicembwe. . . . Mu si ke mwa kutela ku ni ezeza matabelo a mbango; insense ya mina ki masila ku Na.” Ki kabakalañi ha naa sa tabeli matabelo a bona? Mulimu naa ba bulelezi kuli: “Niha mu ka eza litapelo ze ñata, ha ni na ku li utwa; mazoho a mina a tezi mali. Mu tape, mu ikenise, mu zwise bumaswe bwa likezo za mina fapilaa meeto a ka; mu lisele ku eza bumaswe.”—Isa. 1:11-16.
16. Mulimu u amuhelanga matabelo a cwañi?
16 Jehova naa sa amuhelangi matabelo a baezalibi ba ne ba sa baki. Kono naa amuhelanga litapelo ni matabelo za batu ba ne ba ikatazanga ku utwa litaelo za hae. Mutomo wa Mulao ne u lutile batu ba ba cwalo kuli ne li baezalibi mi ne ba tokwa swalelo. (Magal. 3:19) Ku lemuha taba yeo ne ku tahisanga kuli Muisilaele ya fosize a bake. Ni luna kacenu lu swanela ku lemuha kuli Jehova u kona ku swalela feela libi za luna ka sitabelo sa Kreste. Haiba lu utwisisa butokwa bwa sitabelo sa Kreste ni ku itebuha sona, Jehova u ka “amuhela ka tabo” lika kaufela ze lu eza mwa sebelezo ya hae.—Mu bale Samu 51:17, 19.
MU BONISE TUMELO MWA SITABELO SA JESU!
17-19. (a) Lu kona ku bonisa cwañi Jehova kuli lwa itumela kwa sitabelo sa Jesu se si liulula? (b) Lu ka nyakisisañi mwa taba ye tatama?
17 Maisilaele ne ba bonanga feela “muluti” wa milelo ya Mulimu. Kono luna lwa iponela nto ye ne yemelwa ki muluti wo. (Maheb. 10:1) Milao ye ne ama matabelo ne i lutile Maisilaele ze ne ba swanela ku eza kuli ba be ni bulikani bo bunde ni Mulimu. Ne ba tokwa ku bonisa buitumelo ku yena ni ku ba ni takazo ya ku mu fa ze nde hahulu, mi ne ba swanela ku utwisisa kuli ne ba tokwa ku swalelwa ki yena. Kacenu, Mañolo A Sigerike A Sikreste a lu tusa ku utwisisa kuli Jehova u ka zwisa sibi ni lifu ku ya ku ile ka sitabelo sa Jesu se si liulula. Ka sona sitabelo seo, wa kona ku swalela libi za luna ilikuli lu be ni lizwalo le linde cwale. Sitabelo sa Jesu ki mpo ye nde hahulu ye zwa ku Jehova!—Magal. 3:13; Maheb. 9:9, 14.
18 Kuli lu tusiwe ki sitabelo se si liulula, ha lu swaneli feela ku utwisisa ze si talusa sitabelo seo. Muapositola Paulusi naa ñozi kuli: “Mulao u fetuhile muuti wa luna ya lu isa ku Kreste, kuli lu kone ku beiwa ba ba lukile ka tumelo.” (Magal. 3:24) Lu swanela ku bonisa tumelo ya luna ka misebezi. (Jak. 2:26) Paulusi naa susuelize Bakreste ba Majuda ba ne ba pila mwa miteñi ya baapositola ili ba ne ba na ni mutomo wa zibo ye mwa Mulao wa Mushe kuli ba pile ka ku ya ka zibo yeo. Ha ne ba ka eza cwalo, mizamao ya bona ne i ka lumelelana ni likuka za Mulimu ze ne ba lutanga ba bañwi.—Mu bala Maroma 2:21-23.
19 Nihaike kuli Bakreste kacenu ha ba tokwi ku mamela Mulao wa Mushe, ba sa swanela ku fa matabelo a amuhelwa ki Jehova. Mwa taba ye tatama, lu ka nyakisisa mo ba kona ku ezeza cwalo.
[Lipuzo za Tuto]
[Manzwi a fa likepe 17]
Likuka za fanga Jehova kwa batanga ba hae ha li cincangi
[Siswaniso se si fa likepe 18]
Ki ifi folofolo ye ne mu ka fa Jehova?
[Siswaniso se si fa likepe 19]
Ba ba fanga Jehova matabelo a mu tabisa ba lumelelwa ki yena