Nahibalo Ka Ba?

Sa mga adlaw ni Jesus, gipatokar ba gayod ang mga plawta panahon sa paglubong?

▪ Ang Bibliya naghisgot ug mga plawta nga gipatokar panahon sa sadyang mga okasyon. (1 Hari 1:40; Isaias 5:12; 30:29) Kini nag-ingon usab nga ang mga plawta gipatokar panahon sa paglubong. Nianang kahimtanga, mga plawta lang ang gihisgotang instrumento sa musika. Ang Ebanghelyo ni Mateo nag-ingon nga ang usa ka Hudiyong magmamando mihangyo kang Jesus nga ayohon ang iyang anak nga babaye, kinsa himalatyon na. Apan pag-abot ni Jesus sa balay sa magmamando iyang ‘nakita ang mga magtotokar sa plawta ug ang nagkaguliyang nga panon sa katawhan,’ kay ang bata patay na.​—⁠Mateo 9:​18, 23.

Tukma ba ang paghisgot ni Mateo niining kostumbreha? Ang maghuhubad sa Bibliya nga si William Barclay nag-ingon: “Sa halos tanang dapit sa karaang kalibotan, sa Roma, Gresya, Fenicia, Asirya ug Palestina, ang masulob-ong tunog sa plawta kanunayng nalangkit sa kamatayon ug trahedya.” Ang Talmud nag-ingon nga sa unang mga siglo C.E., bisan ang labing kabos nga Hudiyo nga mabalo manuhol ug duha ka manunugtog ug plawta ug usa ka babayeng tighilak aron magbangotan alang sa iyang namatayng asawa. Si Flavius Josephus, usa ka historyano nga nabuhi sa unang siglo, nagsulat nga sa dihang nabalitaan sa Jerusalem ang pagpukan sa mga Romano sa Jotapata, didto sa Galilea, ug sa pagpamatay sa mga molupyo niini niadtong 67 C.E., “daghan sa mga nagbangotan ang nanuhol ug mga manunugtog ug plawta aron duyogan ang mga nagbakho.”

Unsa ang krimen nga nahimo sa mga mamumuhat ug daotan nga gilansang tapad ni Jesus?

▪ Ang Bibliya nagtawag kanila nga ‘mga tulisan.’ (Mateo 27:38; Marcos 15:27) Gipakita sa pipila ka diksiyonaryo sa Bibliya nga ang Kasulatan naggamit ug lainlaing pulong aron mailhan kon unsang matanga sa kriminal ang usa. Ang Gregong pulong nga kleptes nagtumong sa usa ka kawatan nga sekretong nangawat aron dili masakpan. Kining pulonga gipadapat kang Judas Iskariote, kinsa sekretong nangawat gikan sa kahon sa salapi sa mga tinun-an. (Juan 12:⁠6) Sa laing bahin, ang pulong nga lestes sagad magtumong sa usa nga nanulis sa mapintas nga paagi ug mahimong magtumong pa gani sa usa ka rebelde o gerilya. Ingon niini nga mga tulisan ang gilansang tapad kang Jesus. Gani, ang usa kanila gikaingong namulong: “Kita nagadawat sa bug-os kon unsay takos nato tungod sa mga butang nga atong gibuhat.” (Lucas 23:41) Kana nagpakita nga labaw pa sa pagpangawat ang ilang sala.

Sama niadtong duha ka tulisan, si Barabas gitawag ug lestes. (Juan 18:40) Tin-awng gipakita sa Lucas 23:19 nga siya dili lang usa ka ordinaryong kawatan kay kini nag-ingon nga siya “gibalhog sa bilanggoan tungod sa pag-alsa sa pamunoan nga nahitabo sa siyudad ug tungod sa pagbuno.”

Busa bisag nanulis ang mga mamumuhat ug daotan nga gilansang kauban ni Jesus, posibleng nalangkit usab sila sa sedisyon o pagbuno pa gani. Bisan unsa may kahimtang, giisip sa Romanong gobernador nga si Poncio Pilato nga sila takos ilansang.