Сӕйраг ӕрмӕгмӕ рахиз

Сӕргӕндтӕм рахиз

Адӕмы цард раджы заманты. Музыкалон инструменттӕ

Адӕмы цард раджы заманты. Музыкалон инструменттӕ

«Кадджын... кӕнут [Хуыцауы] сыкъайӕ уасгӕйӕ. Кадджын ӕй кӕнут хъисфӕндыр ӕмӕ дыууадӕстӕнон фӕндыры цагъдмӕ. Кадджын ӕй кӕнут далайыл цӕгъдгӕйӕ ӕмӕ кафгӕйӕ. Кадджын ӕй кӕнут фӕндыры хъистыл ӕмӕ уадындзӕй цӕгъдгӕйӕ. Кадджын ӕй кӕнут ӕрхуы тӕбӕгъты рӕсугъд цагъдмӕ. Кадджын ӕй кӕнут зӕлланггӕнаг ӕрхуы тӕбӕгътыл цӕгъдгӕйӕ» (ПСАЛОМ 150:3–5).

ЙЕГЪОВӔЙЫ лӕггадгӕнджыты царды музыкӕйӕн рагӕй фӕстӕмӕ ис стыр бынат. Йегъовӕ израилӕгты Сырх денджызыл куы ахизын кодта, уӕд израилаг сылгоймӕгтӕ, сӕ разӕй Моисейы хо Мариам, афтӕмӕй уӕлахизы зарӕг зарыдысты, стӕй далатӕй цагътой ӕмӕ кафыдысты. Ацы хабарӕй бӕрӕг у, израилӕгтӕм музыкӕ куыд кадджын уыд ӕмӕ цӕгъдын куыд тынг уарзтой, уый – кӕд сӕ фӕстейӕ Египеты ӕфсад расырдта, уӕддӕр сылгоймӕгтӕй бирӕтӕ сӕ музыкалон инструменттӕ семӕ рахастой (Рацыд 15:20). Уымӕй бирӕ фӕстӕдӕр та паддзах Давид цалдӕр мин музыкантӕн бахӕс кодта, цӕмӕй, Йегъовӕйӕн кӕм лӕггад кодтой, уыцы цатыры цагътаиккой. Уыцы ӕгъдау баззад, йӕ фырт Соломон кувӕндон куы сарӕзта, уӕд дӕр (1 Азфыстыты 23:5).

Уӕды заманы инструменттӕ цӕмӕй конд уыдысты? Цыхуызӕн уыдысты? Цавӕр зӕлтӕ сын уыд? Ӕмӕ-иу сыл кӕд цагътой?

Цавӕр инструменттӕ уыди?

Библийы цы инструментты кой ис, уыдон конд уыдысты зынаргъ хъӕдӕй, фосы цӕрмттӕй, ӕфсӕйнагӕй ӕмӕ стӕгӕй. Иуӕй-иутӕ дзы уыдысты пылыстӕгӕй аивгонд. Сӕ тӕнтӕ сын арӕзтой зайӕгойты хъистӕй кӕнӕ фосы тъӕнгтӕй. Ӕмӕ кӕд, раджы заманты цы инструменттӕ уыд, уыдон нӕ рӕстӕгмӕ не рхӕццӕ сты, уӕддӕр, цыхуызӕн уыдысты, уый фенӕн ис рагон нывты.

Раджы заманты цы музыкалон инструменттыл цагътой, уыдон адих кӕнӕн ис ӕртӕ къордыл: хъисын инструменттӕ, зӕгъӕм, дыууадӕстӕнон фӕндыр (1) ӕмӕ хъисфӕндыр (2); фу кӕм кодтой, ахӕм инструменттӕ, зӕгъӕм, сыкъа кӕнӕ шофар (3), уадындз (хӕтӕл) (4) ӕмӕ ӕппӕты тынгдӕр цы инструмент уарзтой, уый – гыццыл уадындз (флейтӕ), (5); цӕвгӕ кӕй кодтой, ахӕм инструменттӕ, зӕгъӕм, дала (6), къӕрцгӕнӕнтӕ (7), ӕрхуы тӕбӕгътӕ (8) ӕмӕ дзӕнгӕрджытӕ (9). Ацы инструменттыл цагътой, куы-иу зарыдысты ӕмӕ-иу куы кафыдысты, уӕд (1 Самуилы 18:6, 7). Фӕлӕ ӕппӕты ахсджиаг уый уыд, ӕмӕ инструменттыл цӕгъдгӕйӕ израилӕгтӕ лӕггад кодтой, уыцы диссаджы лӕварӕй сӕ чи схайджын кодта, уыцы Хуыцауӕн (1 Азфыстыты 15:16). Уӕдӕ дзы алы къордыл дӕр бӕстондӕр аныхас кӕнӕм.

Хъисын инструменттӕ. Дыууадӕстӕнон фӕндыр уыд рог ӕмӕ ӕнцонхӕссӕн инструмент. Йӕ хъӕдын фӕлгӕтыл-иу ын бакодтой хъистӕ. Паддзах Саул-иу куы ӕрӕнкъард, уӕд-иу ын Давид цагъта дыууадӕстӕнон фӕндырыл, цӕмӕй-иу йе ’нкъард хъуыдытӕ фӕлыгъдаиккой (1 Самуилы 16:23). Хъисын инструменттыл цагътой, Соломоны кувӕндон куы нывонд кодтой, уӕд, стӕй ӕндӕр цины хабӕртты дӕр, зӕгъӕм, бӕрӕгбӕтты (2 Азфыстыты 5:12; 9:11).

Хъисфӕндыр дӕр уыд дыууадӕстӕнон фӕндыры хуызӕн. Ӕрмӕст йӕ конд уыд ӕндӕрхуызон. Цалдӕр хъисы йеддӕмӕ йыл нӕ уыд. Уыцы хъистӕ фидаргонд уыдысты хъӕдын къуыдырыл (корпусыл) ӕмӕ йӕ хӕцӕныл. Къуыдыр мидӕгӕй уыд афтид ӕмӕ дзы уыд зӕлуадзӕн хуынчъытӕ. Уый фӕрцы-иу зӕлтӕ тынгдӕр хъуысыдысты. Йӕ зӕлтӕ уыдысты нырыккон гитарӕйы зӕлты хуызӕн. Йӕ алы хъис дӕр конд уыд дыууӕ тагӕй. Арӕзтой сӕ зайӕгойты хъистӕй кӕнӕ фосы тъӕнгтӕй.

Фу кӕм кодтой, ахӕм инструменттӕ. Ацы инструментты кой Библийы арӕх ис. Ӕппӕты рагондӕр инструменттӕй иуыл нымад у сыкъа, хонынц ма йӕ шофар дӕр. Ацы инструмент арӕзтой фыры сыкъайӕ. Куы-иу дзы уасыдысты, уӕд-иу йӕ зӕлтӕ дардмӕ хъуысыдысты. Зӕгъӕм, израилӕгтӕ-иу сыкъайӕ уасыдысты, адӕмы-иу хӕстмӕ ӕрӕмбырд кӕнын кӕнӕ тохмӕ фӕсидын куы хъуыд, уӕд (Тӕрхонгӕнджыты 3:27; 7:22).

Иннӕ инструмент та уыди ӕфсӕйнаг уадындз (хӕтӕл). Мард Денджызы тыхтӕтты ’хсӕн кӕй ссардтой, уыцы документӕй куыд зыны, афтӕмӕй-иу уадындзыл куы цагътой, уыд-иу фехъусӕн уыд тынг бӕрзонд ӕмӕ тынг ныллӕг зӕлтӕ дӕр. Йегъовӕ Моисейӕн загъта, цӕмӕй цатыры уасынӕн скодтаид дыууӕ уадындзы ӕвзистӕй (Нымӕцтӕ 10:2–7). Фӕстӕдӕр та, Соломоны кувӕндон куы нывонд кодтой, уӕд алыхуызон инструменттыл чи цагъта, уыдоны ’хсӕн уыд, уадындзтӕй чи уасыд, 120 ахӕм адӕймаджы (2 Азфыстыты 5:12, 13). Уыцы уадындзтӕн сӕ дӕргъ иухуызон нӕ уыд. Иуӕй-иутӕн дзы сӕ дӕргъ уыди, ӕппынкъаддӕр, 91 сантиметры.

Фу кӕм кодтой, уыцы инструменттӕй израилӕгтӕ ӕппӕты тынгдӕр уарзтой уадындз. Бинонтӕ-иу иумӕ куы ӕрӕмбырд сты, стӕй бӕрӕгбӕтты ӕмӕ чындзӕхсӕвты рӕстӕг уадындзы уӕздан аив зӕлтӕ хъӕлдзӕг кодтой адӕмы зӕрдӕтӕ (1 Паддзӕхты 1:40; Исай 30:29). Зианы та-иу уадындзы ӕнкъард цагъдмӕ кодтой хъарджытӕ (кӕс 14 фарс) (Матфейы 9:23).

Цӕвгӕ кӕй кодтой, ахӕм инструменттӕ. Израилӕгтӕм-иу исты бӕрӕгбон куы уыд, уӕд-иу цагътой, цӕвгӕ кӕй кодтой, ахӕм алыхуызон инструменттӕй. Сӕ зӕлтӕм-иу адӕймаджы зӕрдӕйы райгуырд алыхуызон арф ӕнкъарӕнтӕ. Уыцы инструменттӕй иу уыд дала. Далатӕ арӕзтой афтӕ: тымбыл хъӕдын фӕлгӕтыл-иу фосы царм айвӕзтой, стӕй йыл-иу бакодтой дзӕнгӕрджытӕ. Куы-иу ӕй цавтой, уӕд-иу райхъуыст къуырма зӕлтӕ, тилгӕ-иу ӕй куы кодтой, уӕд та-иу райхъуыстысты дзӕнгӕрджыты цъӕхснаг зӕлтӕ.

Иннӕ инструмент та уыд къӕрцгӕнӕн – ӕфсӕйнаг дӕргъӕццон фӕлгӕт хӕцӕнимӕ. Фӕлгӕтыл-иу цӕхгӕрмӕ бакодтой къӕбӕлтӕ тымбыл тъӕпӕн ӕфсӕйнаг гӕбӕзтимӕ. Къӕрцгӕнӕн-иу куы батылдтой, уӕд-иу райхъуыст цъӕхснаг зӕлланг.

Ӕрхуы тӕбӕгътӕн та сӕ зӕлтӕ уыдысты ноджы цъӕхснагдӕр. Уыди стыр ӕмӕ гыццыл ӕрхуы тӕбӕгътӕ. Стыр зӕлланггӕннаг тӕбӕгътӕ-иу цавтой кӕрӕдзийыл. Гыццыл тӕбӕгътӕй та-иу цагътой, ӕнгуылдзтыл-иу сӕ бакодтой, афтӕмӕй. Ӕмӕ кӕд уыдон дӕр зӕлланг кодтой, уӕддӕр сӕ зӕлланг стыр ӕрхуы тӕбӕгъты зӕлланджы хуызӕн нӕ уыд (Псалом 150:5).

Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕ ӕмӕ музыкӕ

Йегъовӕйы Ӕвдисӕнты ӕмбырдтӕ райдайынц ӕмӕ фӕвӕййынц музыкӕйӕ ӕмӕ зарӕгӕй. Стыр ӕмбырдтӕ сын куы вӕййы, уӕд та дзы фӕцӕгъды оркестр ӕмӕ фӕхъуысынц алыхуызон нырыккон инструментты зӕлтӕ.

Йегъовӕйы Ӕвдисӕнты лӕггады музыкӕ ӕмӕ зарджытӕ ахсынц ахсджиаг бынат, ӕмӕ уымӕй фӕзмынц рагон израилӕгты ӕмӕ фыццаг ӕнусы цӕрӕг чырыстӕтты (Ефесӕгтӕм 5:19). Хуыцауы рагон лӕггадгӕнджытау Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕ дӕр абон рӕсугъд музыкӕмӕ Йегъовӕйы кадӕн зарджытӕ зӕрдӕбынӕй фӕзарынц.

[Нывтӕ 23 фарсыл]

(Нывы инструменттӕ къаддӕр сты)

(Кӕс публикацимӕ)