Nˈokˈijtëm amëk jotmëk
“Jeˈeyë ko it amëk jotmëk [...] mët ko Jyobaa diˈib mDiosˈäjtypy yˈity mët mijts oy mä mnëjkxët.” (JOS. 1:7-9)
¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITËT?
¿Wiˈixë Enoc mëdë Noé dyaˈijxëdë jotmëkˈäjtën?
¿Wiˈix näägë toxytyëjk dyaˈijxëdë jotmëkˈäjtën etsë mëbëjkën?
¿Mˈixyˈajtypyë ënäˈktëjk diˈib yaˈijxëdëbë jotmëkˈäjtën? Oknigäjpx.
1, 2. 1) ¿Ti tsojkëp parë nduˈunëm diˈib oy tuˈuk tuˈugë xëë? 2) ¿Ti nnijawëyäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?
TUˈUGË jäˈäy diˈib jotmëk, yëˈë diˈib kyaj tsyëˈëgë, kyaj yˈëxtëkëwaˈaky, kyaj wyintseˈkynyëty ets kyaj ti tjëjptsëˈëk tjëjpjawë. Perë jotmëkˈäjtën kyaj jeˈeyë tsyekyëty mä jotmayë mëjwiin kajaabë, nan tsojkëp parë nduˈunëm diˈib oy tuˈuk tuˈugë xëë.
2 Biiblyë myaytyakypyë Dios mëduumbë diˈib yaˈijxëdë jotmëkˈäjtën mä jotmayë mëjwiin kajaabë. Per nan myaytyakypy diˈib pyattë jotmay extëm diˈib tyam wyinguwäˈkëdëbë Dios mëduumbë. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja yˈijxpajtën? ¿Wiˈix mbäät nmëdäjtëmë jotmëkˈäjtën?
TESTIIGË DIˈIB IJTTË JOTMËK MÄ AXËKJÄˈÄYËTY
3. ¿Wiˈixë Enoc ojts tnaskäjpxë jyatäˈäny ja axëkjäˈäy?
3 Mä kyaminyëm ja Ayoˈonduu mëk axëëgë netyë jäˈäy jyukyˈattë, ets tsojkëbë netyë jotmëkˈäjtën parë yajmëdunëdë Jyobaa. “Enok, ja Adangë yˈok myëjëxtujk naskaˈaxëbë.” Amëk jotmëk ojts tnaskäjpxë: “Nˈijxëts ja Nintsënˈäjtëm [Jyobaa] ko myiny mët kanäk milë yˈanklësëty, es tpayoˈoyët nidëgekyë ja jäˈäy es tkumëdowët ja axëkjäˈäyëty diˈibë të ttundë tëgekyë axëëkpë, es mët ko nandëˈën mët ja axëk ayuk të tkäjxpäättë ja Dios” (Juud. 14, 15). Enoc seguurë yˈijty ko yˈadëwäˈäny diˈib ojts tnaskäjpxë, pes duˈun tmaytyaky extëmxyëp tam jyantsy yˈadëy. Ets ojtsën yˈadëy: ja naxwinyëdë jäˈäy oˈktääytyë ko ja ayoˈonduu myiiny abëtsemy nyaxwinyëdë.
4. ¿Tijatyë nety tuun jäjtëp ko Noé ojts nyëˈëyoˈoy tyuˈuyoˈoy mëdë Dios?
4 Ja Ayoˈonduu ja myiiny mä jëmëjt 2370, mä kyajnëm myinyë Jesus (k.m.J.), ja nety të nyäjxnë 650 jëmëjt mä Enoc të kyäjpxwaˈkxy. Nuˈunë tyäˈädë tiempë nyajxy, ja myaxuˈunkˈäjtyë Noé, diˈib ok myëdäjtë fyamilyë ets ojts tkojtë ja arkë mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk. Mä tadë tiempë nan jaa mä näägë anklës nyayajjëmbijtëdë extëmë jäˈäy ets tsyënääytyë mëdë toxytyëjkë tsujatypyë ets tpattë yˈuˈunk yˈënäˈk diˈib yajtijtë nefilim. Nan jamˈäjt mëjwiin kajaa axëkˈäjtën ets ja Naxwinyëdë tyuktujky mëdë naytsyiik naygyoxë (Gén. 6:1-5, 9, 11). Perë Noé nëˈëyoˈoy tuˈuyoˈoy mëdë Dios ets amëk jotmëk ojts “kyäjxwaˈxy esë jäˈäy wäˈäts jyikyˈattët” (käjpxë 2 Peedrʉ 2:4, 5). Nanduˈumbë jotmëkˈäjtën tsojkëp mä tyäˈädë tiempë jyëjpkëxanë.
YAˈIJXËDË MËBËJKËN ETSË JOTMËKˈÄJTËN
5. ¿Wiˈixë Moisés dyaˈijxë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën?
5 Moisés yëˈë ja tuˈugë ijxpajtën diˈib yaˈijxë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën (Ebre. 11:24-27). Mä jëmëjt 1513 axtë 1473 mä k.m.J., ja mä Dios dyajtuunyë Moisés parë ojts dyaˈˈawäˈätspëtsemy ja israelitëty jap Egipto ets ojts twooyoˈoy mä ja lugäärë tëtsëˈëkpë. Moisés ojts nyayjawëty ko kyaj tmëmadäˈägäˈäny ja tuunk, per kyupëjk (Éxo. 6:12). Yëˈë jamyëdäjtë ja myëgaˈax Aarón, ets amëk jotmëk ojts twinguwäˈägë janääm jatsojk ja faraon ko ojts tnigajpxy ja mäjkpë ayoˈon diˈibë netyë Jyobaa kyaxaampy parë dyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈäny ja kyäjpn ets dyaˈixäˈänyëty ko ja dios diˈib Egipto kyaj tmëdattë mëjää (Éxodo, kapitulo 7 axtë 12). ¿Pën xëmë pudëjkë parë dyaˈijxë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën? Yëˈë Dios, diˈib nanduˈun tyam xypyudëjkëm (Deu. 33:27).
6. Ko kuduunk tijaty xyajtëˈëwëm, ¿ti xypyudëkëyäˈänëm parë nmëtmaytyakëm amëk jotmëk?
6 Tyam nanduˈumbë jotmëkˈäjtën tsojkëp, pesë Jesus jyënany: “Axtë myajnëjxëdëp gobernadoor windum es mä reyëty mët ko nˈapostëlëˈattë, es dëˈën xymyaytyäˈäktëdëts ëj miitsëty mä yëˈëjëty es mä diˈibë kyaj yˈisraelitëty”. Ta net jyënany: “Ko mgëyakëdët mä yëˈë justisëty, katë mjotmayˈooktë wiˈix mˈokjënäˈändët o wiˈix xyˈokˈanëëmëdët, jaˈa ko mbäädëdët mä mgäjxäˈändët, Dios myajmiˈinxëdëp ja mˈayukëty, jaˈa ko kyaj miitsëty diˈibë dëˈën käjxandëp, yëˈë dëˈënë mDeetyë [myëjää, Traducción del Nuevo Mundo] diˈibë mgugäjxanëdëp” (Mat. 10:18-20). Ko kuduunk tijaty xyajtëˈëwëm, yëˈë Diosë myëjää xypyudëkëyäˈänëm parë nmëtmaytyakëm wintsëˈkën myëët, amëk jotmëk ets mëdë mëbëjkën (käjpxë Lukʉs 12:11, 12).
7. ¿Ti pudëjkë Josué parë yˈijty jotmëk ets parë yˈoybyëtseemy tijaty tyuun?
7 Jatuˈugë jäˈäy diˈib yaˈijxë jotmëkˈäjtën etsë mëbëjkën, yëˈë Josué, diˈib wyingudëgatsˈäjtë Moisés, yaˈijxë tyäˈädë jäˈäyˈäjtën mët ko tˈëxpejky xëmë ja Diosë Lyey. Mä ja jëmëjt 1473, ko nety ja israelitëty tyëkëyanëdë mä ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë, ta Dios tˈanmääyë Josué: “it amëk jotmëk”. Ko tpadunët ja Ley, ta nety tmëdatäˈäny ja wijyˈäjtën ets yˈoybyëtsëmäˈäny tijaty tyuumpy. Dios yˈanmääyë: “Këdii mtsëˈëk mjawë mët ko Jyobaa diˈib mDiosˈäjtypy yˈity mët mijts oy mä mnëjkxët” (Jos. 1:7-9). ¡Mëjwiin kajaa jyotkujkmooyë ko duˈun yaˈˈanmääy! Jyobaa kyuytyuunë wyandakën, pes kyumdëdujk jëmëjt, mä 1467 të nety tjaˈabëjktë ja kajaabë Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë.
TOXYTYËJKË JOTMËKPË DIˈIB MYËDUUNDË DIOS
8. ¿Ti ijxpajtën yäjkë Rahab ko tmëdäjtyë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën?
8 Nuˈun kujkë xëë tiempë nyaxy, të jyukyˈattë mayë toxytyëjk diˈib të tmëdundë Dios amëk jotmëk. Tuˈuk yëˈë Rahab, diˈib tsënääy Jericó. Oypyënëtyë nety mëët tsyëënë, per myëbëjkë Jyobaa ets kyaj ojts tsyëˈëgë ko dyuˈtsy nimajtsk ja käjpn niˈˈijxpë diˈibë netyë Josué të tkexy, ets ko myiindë ja reyë tyuumbë, ta tˈanmääy ko të nety wiinktsoo nyëjkxtë. Ko duˈun ttuuny, ta nyitsoky mëdë fyamilyë ko ja israelitë dyajkutëgooytyë Jericó. Rahab myastut ti nety tyuunkˈäjtypy, myëduunë Dios ets mä tyëëm yˈääts myiinyë Mesías (Jos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5). ¡Mëjwiin kajaa ojts yajkunuˈkxy ko tmëdäjtyë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën!
9. ¿Wiˈix dyaˈijxëdë jotmëkˈäjtënë Débora, Barac etsë Jael?
9 Ko Josué ojts yˈoˈknë mä jëmëjt 1450, ta yëˈë fes tyëyˈäjtënduundë jam Israel. Ja rey Jabín diˈib Canaán ja nety kujk dyaˈˈayoy 20 jëmëjt ja israelitëty. Dios ta tˈanmääy ja kugajpxy Débora ets tˈanëëmët ja fes Barac parë nyëjkxët tsiptuumbë. Barac ta ojts nyijkxy mä ja kopk diˈib xyëˈäjtypy Tabor mët 10,000 tsyiptuumbë parë nyaybyäädäˈänëdë mëdë Sísara diˈibë nety të myindë mët 900 kyarrë mä ja ajoy diˈib Cisón. Ko nety ja israelitë jam jyäˈtanëdë, ta Jyobaa dyajmiinyë komduu ets dyajkoombejty ja nëë, ta ja kyarrë tyäˈtspëjktääy moˈontsoty. Ja Barac mëdë tsyiptuumbëty ta myadaktë ko dyaˈoˈktääy ja Sísara tsyiptuumbë “mëdë espäädë”. Sísara, ta ojts nyijkxy mä ja wyitëjkë Jael, ta myanäjxy, ets myentrësë nety myaˈay, ta yaˈoˈkë. Duˈun yˈadëëy extëmë netyë Débora të tnaskäjpxë, ko “ja diˈib oygyëxëˈëgäämp” o mëj yˈitäˈäny ko myadäˈägët, yëˈë tuˈugë toxytyëjk: Jael. Ja israelitë “jotkujk yˈijttë 40 jëmëjt” mët ko jyotmëktakyë Débora, Barac etsë Jael (Jue. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31). Nuˈun kujkë tiempë nyaxy, mayë yetyëjk etsë toxytyëjk dyaˈixëdë duˈumbë jotmëkˈäjtën etsë mëbëjkën.
MBÄÄT NJOTMËKWINGÄJPXËMË WIINKPË
10. ¿Wiˈix nnijäˈäjëm ko ää ayuk mbäät tjotmëkmoˈoyë wiinkpë?
10 Mbäät njotmëkmoˈoyëmë Dios mëduumbë mëdë ää ayuk. Mä siiglë 11 mä k.m.J., ja rey David tˈanmääy ja yˈuˈunk Salomón: “It jotmëk, ets tuungoj, këdii mtsëˈëgë, mët ko Jyobaa Dios, diˈibëts nDiosˈäjtypy yˈity mët mijts oy mä mnëjkxët. Kyaj mmastuˈudäˈänyëty, ets kyaj mëjagamgaˈagäˈänyëty axtë ko xyaˈoˈoyëtyaˈayëdë tyäˈädë tuunk mä xykyojë Jyobaa tyëjk” (1 Cró. 28:20). Salomón myëmëdoo tyäˈädë käjpxwijën ets ojts tkojy ja templë jam Jerusalén.
11. ¿Wiˈix pyudëjkë Naamán ko tuˈugë kixyuˈunk ojts kyajpxy myaytyaˈaky amëk jotmëk?
11 Tijaty kyäjpx myaytyak amëk jotmëk tuˈugë kixyuˈunk mä siiglë 10 mä k.m.J., ojts pyudëkëty tuˈugë wintsën diˈib xyëˈäjt Naamán diˈibë nety myëdäjtypyë leprë päˈäm. Tyäˈädë kixyuˈunk yëˈë nety të myatsëdë tsiptuumbëty ets ta ojts myënëjkxëdë mä Naamángë tyëjk ets jam yajmosëˈatët. Yëˈë nyijäˈäbë nety ko Jyobaa tyuumbyë miläägrë mët yëˈëgyëjxmë Eliseo, ta tˈanmääy ja wyindäj ko pën nëjkxp ja wyintsën jam Israel, yajtsoˈogëdëp ja Diosë kyugäjpxpë. Naamán mëdoo ets ojts mëjˈäjtëngyëjxm yˈagëdaˈaky, ta ojts tmëduunë Jyobaa (2 Rey. 5:1-3, 10-17). Pën mijts mutsknëm ets pën mtsejpyë Dios, mbäät mˈity seguurë ko Jyobaa mbudëkëyanëp extëm tpudëjkë ja kixyuˈunk parë kyaj mtsëˈëgët ets xymyëtmaytyäˈägëdë maˈestrë, mëguˈuktëjk diˈib mëët mˈëxpëktë o wiink jäˈäy.
12. ¿Wiˈix ja jäˈäy pyudëjkëdë ko Ezequías ojts jyotmëkwingäjpxëdë?
12 Ko niwinmäˈäyëm yajxon wiˈix njotmëkmoˈoyäˈänëm tuˈugë jäˈäy, mbäät pyudëkëty mä tpäätyë amay jotmay. Ko nety ja soldäädëtëjk diˈib Asiria nyëjkxtë tsiptuumbë Jerusalén mä siiglë 8 mä k.m.J., ta rey Ezequías tˈanmääy ja jyaˈayëty: “Nnayaˈitëdë amëk jotmëk. Këdii mtsëˈëgë, këdii xytsyëˈëgëdë ja rey diˈib Asiria ets ni yëˈë mayjyaˈay diˈib mët yajpäättë, yëˈko mas nimay ëtsäjtëm ets kyaj dyuˈunëty yëˈëjëty. Yëˈë myëdäjtypyë kyëˈë diˈib ak tsuˈutsy, per mët ëtsäjtëm yajpäätyë Jyobaa diˈib nDiosˈäjtëm parë xypyudëkëyäˈänëm ets xynitsiptunäˈänëm”. ¿Wiˈix pyudëjkëdë tyäˈädë ää ayuk? Ta ja käjpn jyotmëktaky ets “tmëbejky extëmë netyë Ezequías të jyënaˈany” (2 Cró. 32:7, 8). Ää ayuk extëmë tyäˈädë, mbäät xyjotmëkmoˈoyëm ko jäˈäy xypyajëdijtëm.
13. ¿Wiˈix dyaˈijxë jotmëkˈäjtënë Abdías, ja tyuumbë Acab?
13 Näˈäty ja nyigëxeˈegyë jotmëkˈäjtën ko amonyë nˈijtëm. Mä siiglë 10 mä k.m.J., Abdías, ja tyuumbë rey Acab, yaˈijxë jotmëkˈäjtën ko dyuˈtsy 100 Jyobaa kyugäjpxpë, juxytsyikxy myäjkaty tpëjtaky mä tuˈugë äänk parë kyaj yaˈoogëdët ja reyna Jezabel (1 Rey. 18:4). Duˈun extëmë Abdías, nanduˈun tyamë Dios mëduumbë tkuwäˈändë myëguˈuktëjk ko kyaj tnimaytyäˈäktë mä pënaty pajëdijtëdëp.
JA REYNA ESTER YAˈIJXË JOTMËKˈÄJTËN
14, 15. ¿Wiˈixë Ester dyaˈijxë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën, ets wiˈix wyimbëtseemy?
14 Mä siiglë 5 mä k.m.J., Ester diˈibë nety tuump reyna jam Persia, ojts dyaˈixyëtyë jotmëkˈäjtën etsë mëbëjkën ko yajnibëdëˈktë. Tuˈugë axëkjäˈäy diˈib xyëˈäjt Hamán ojts ttuknibëjtäägë dyaˈoˈktäˈäyaˈany ja judiyëtëjk diˈib tsënääytyëp nuˈun ja it lugäär tˈaneˈemyë Persia. Ta ja judiyëtëjk tyëjkëdë määy täjpë ets yˈayuˈäjttë, ets waˈan jyantsy nyuˈkxtaktë amumduˈukjot (Est. 4:1-3). Ester jantsy määy jantsy täjpë nety, pes ja pryimë Mardoqueo të nety tyuknigexyëty tuˈugë kopyë mä të yajniˈanaˈamë yˈoˈktäˈäyëdë judiyëtëjk ets të tyuknipekyëty parë tnikäjpxtuˈudët. Per oˈkp ijtyë jäˈäy ko twinguwäˈägë ja rey pën kyaj të yajnigaxë (Est. 4:4-11).
15 Mardoqueo duˈunxyëp extëm tˈanmääy ja Ester: “Pën kyaj mgajpxy, yëˈë nitsokën wiinktsoo myinäˈäny. ¿Pes pën nyijäˈäjëp pën pääty të mjäˈty reyna parë tyam duˈun xytyunët?”. Ester ta jyënany ets tyuˈukmujktäˈäyët ja judiyëtëjk jam Susa parë yˈayuˈattët. Ets jyënany: “Ëjts nan [..] ayuˈatäämbëts nanduˈun, ets tajëtsë net ndëkëyaˈany mä ja rey, oy duˈun ja ley tkayajnigutukë; ets pën jaajëts nguˈoogë, tajëts nguˈoogët” (Est. 4:12-17). Ta ja reyna Ester jyotmëktaky, ets mä liibrë de Ester tmaytyaˈaky wiˈixë Dios dyaˈˈawäˈätspëtseemy ja kyäjpn. Pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets pënaty wëˈëmandëp yä Naxwiiny, nanduˈumbë jotmëkˈäjtën yaˈijxëdëp ko twinguwäˈägëdë jotmay. Etsë Jyobaa diˈib “myëdooˈijtypyë nuˈkxtakën” kyaj myastuˈudëdë (käjpxë Salmo 65:2 etsë 118:6).
KËDII “MJOTMAYˈOOKTË”
16. ¿Ti ijxpajtënë Jesus myooyë ënäˈktëjk diˈib Dios mëduundëp?
16 Minë net nˈokˈijxëm diˈib mä primer siiglë. Ko nety mäjmajtskë Jesusë jyëmëjt, ta tëgokë tyääk tyeety pyatë mä ja templë yˈuˈunyë mët ja yaˈëxpëjkpëty “es tmëdooˈity es dyajtëy. Es nidëgekyë diˈibë myëdoodë dëˈënyë wyëˈëmëtyaaytyë mët ja wyijyˈäjtën es ja yˈatsoojëmbijtën diˈibë yajkypy” (Luk. 2:41-50). Jesus mixyuˈunknëmë nety, per myëdäjtë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën parë dyajtëëy tijaty ja yaˈëxpëjkpëty. Ko ënäˈktëjk dyaˈittët wyinmäˈänyotyë Jesusë yˈijxpajtën, ta tˈatsowdët pënaty timˈyajtëëwëdëp tiko tijaty tmëbëktë (1 Peed. 3:15).
17. ¿Tiko Jesus tˈanmääyë yˈëxpëjkpëtëjk ets kyaj myay tyäjtët, ets tiko jyëjpˈamëty nbanëjkxëmë kyäjpxwijën?
17 Jesus duˈun ijtyë jäˈäy tˈanëëmë ets yajpäättët “jotkujk” o jotmëk (Mat. 9:2, 22). Ja yˈëxpëjkpëty tˈanmääy: “Miimbë net ja tiempë, es tyamë dëˈën, ko miits mˈagakwäˈxtët niduˈuk niduˈuk këjknëˈë këjktuˈu es xymyastuˈudäˈändëts, es nwëˈëmäˈänyëts naytyuˈuk. Per ëj kyajts nweˈemy naytyuˈuk mët ko ja nDeetyëts yˈity mët ëj. Nˈanëëmëdë tyäˈädë es xypyäättët ja jotkujkˈäjtën mët ko tiˈigyë mˈittë mët ëj. Yä naxwiiny miits mˈayowdëp, per katë mjotmayˈooktë, mët ko ëj, tëts nmëmadaˈaky” (Fwank 16:32, 33). Tyam nanduˈunë naxwinyëdë jäˈäy xyˈaxëkˈijxëm, per kyaj njäˈäyˈatäˈänëm extëm yëˈë. Pën nbawinmäˈäyëm wiˈixë Jesus dyaˈijxë jotmëkˈäjtën, yëˈë nëjkx xypyudëjkëm parë kyaj xyajmäˈtëmë naxwinyëdë jäˈäy. ¡Ëtsäjtëm nan mbäät nmadakëm extëmë Jesus! (Fwank 17:16; Sant. 1:27.)
“JOTMËK MNAYBYËJTÄˈÄGËDËT”
18, 19. ¿Wiˈixë Pablo dyaˈijxë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën?
18 Apostëlë Pablo yajnäjx kanäk pekyë amay jotmay. Tëgok, axëëk ja judiyëtëjk jyatunanëdë, per ta yaˈˈawatspëtsëëmë ja soldäädëtëjk diˈib Roma. “Ja ux ja Nintsënˈäjtëm Jesus kyëxeˈky mä Pääblë, es yˈanmääyë: Pääblë, jotmëk mnaybyëjtäˈägëdët. Extëm të xykyajxy ja tëyˈäjtën mët ëj ja yää Jerusalén, nandëˈën xykyäjxët ja tëyˈäjtën ëjtskyëjxm jap Romë.” (Apos. 23:11.) Ets duˈunën ttuuny ja apostëlë Pablo.
19 Pablo kyaj tsyëˈkë ko ojts tˈooy ja “diˈibaty nayˈandijëdëp apostëlëkopkëty” diˈibë nety jeˈeyë dyajmäˈädäˈäny ja naymyujkën diˈib Corinto (2 Kor. 11:5; 12:11). Pablo jantsy apostëlë nety, pes të nety yajtsumy, yajwopy, nyëˈëyoˈoy tyuˈuyoˈoy mä kyutsëˈëgëty, dyajnaxyë yuu, tëëtsë, kyamäˈäy kyapoˈkxy ets mëjwiin kajaa tmëmääy tmëdäjˈyë myëguˈuktëjk (käjpxë 2 Korintʉ 11:23-28). ¡Mëjwiin kajaa xymyoˈoyëmë ijxpajtën ko dyaˈijxë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën! Duˈun dyajnigëxeˈky ja mëkˈäjtënë diˈibë Dios yajkypy.
20, 21. 1) Nimaytyäˈäk tuˈugë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm ko tsojkëp ets niˈamukë nmëdäjtëmë jotmëkˈäjtën. 2) ¿Mäjaty tsyekyëty nyaˈijxëmë jotmëkˈäjtën, ets ti mbäät seguurë xyaˈijtëm?
20 Tyam kyaj niˈamukë Dios mëduumbë yajpajëdittë ets yaˈˈaxëktundë, per tsojkëp ets niˈamukë nmëdäjtëm ja jotmëkˈäjtën parë nwinguwäˈkëm oy ti jotmay myinët. Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë mixy diˈib Brasil yëˈë nety tyukˈijtëbë pandiyë, ta tˈëxpëjktsondakyë Biiblyë ets tpejkyë kuentë ko tsojkëp dyajtëgatsëdë jyukyˈäjtën. Per nyijäˈäbë nety ko mä ja pandiyë kyaj mbäät pën pyëtsemy juuky. Ta tmënuˈkxtakyë Dios ets dyajtuunyë Biiblyë parë ttukmëtmaytyaky ja pandiyë wintsën tiko nety tmastuˈudäˈäny. Ta yˈawäˈätspëtseemy ets kyaj wiˈix yajtuuny, ta tyäˈädë mixy ojts tyëjkënë Dios mëduumbë.
21 Tsojkëbë jotmëkˈäjtën parë ngäjpxwäˈkxëmë oybyë ayuk. Extëmë ënäˈktëjk diˈib eskuelëˈäjttëp, tsojkëp yˈittët jotmëk parë kyaj ti yajtëgoyëdët. Nan tsojkëbë jotmëkˈäjtën parë nˈamdoˈojëmë permisë mä nmëduˈunëm parë ni tuk xëë ngatëgoyˈäjtëmë asamblee. Ets mbäät kanäk peky jyaˈˈaty mä tsyekyëtyë jotmëkˈäjtën. Per oy ti jotmay nbatëm, Jyobaa myëdowaambyë nuˈkxtakën (Sant. 5:15). Mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xymyoˈoyäˈänëmë myëjää parë nˈijtëm amëk jotmëk.
[Yajtëˈëwën]
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 19]
Enoc käjpxwäˈkx amëk jotmëk mä ja axëkjäˈäytyëjk
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 20]
Jael yaˈijxë jotmëkˈäjtën
