Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

‘Kia Matutu e Kia Maroiroi’

‘Kia Matutu e Kia Maroiroi’

‘Kia Matutu e Kia Maroiroi’

“Kia matutu ra koe, e kia maata rava te maroiroi, . . . tei vaitata katoao oki to Atua ko Iehova ia koe.”​—IOSU. 1:7-9.

AKAPEEA KOE ME PAU?

Na roto i teea au mataara i akaari ei a Enoka e Noa i te tu maroiroi?

Akapeea tetai au vaine i te tuatau taito te akaari anga i te akarongo e te tu maroiroi?

Eaa te au akaraanga no te tu maroiroi o te au mapu taau i mareka mai?

1, 2. (a) Eaa te anoanoia ra i tetai taime kia aruaru i te arataa tuatua tika i te au ra ravarai? (e) Eaa ta tatou ka akara meitaki?

TUKE te tu maroiroi ki te tu mataku, e te emiemi. Penei te manako ra tatou i tetai tangata maroiroi ei tangata matutu, tumu toa, e te mataku kore. Tetai taime, ka anoanoia te tu maroiroi kia aruaru i te arataa tuatua tika i te au ra ravarai.

2 Tetai au tangata tei taikuia i roto i te Pipiria e aronga mataku kore ratou tei na roto i te au turanga ngata. Kua akaari tetai pae i te tu maroiroi i roto i te au turanga tei tupu ana ki te au tavini o Iehova. Eaa ta tatou ka kite mai mei te au akaraanga Pipiria no te tu maroiroi? Akapeea tatou e maroiroi ei?

AU KITE MAROIROI I ROTO I TE AO AKONO KORE I TE ATUA

3. Eaa ta Enoka i totou no runga i te aronga akono kore i te Atua?

3 Kua umuumuia te tu maroiroi ei kite no Iehova i roto i te aronga kino i te enua nei i mua ake i te Vaipuke i to Noa tuatau. Inara, kua oronga mataku kore a Enoka, “te tokoitu mei ia Adamu maira,” i teia karere totou e: “I na, te aere maira te Atu [Iehova] ma te ngauru katoa o te tausani o tana aronga tapu ra, E akautunga mai i te tangata katoa, e e akakite oki i te au akono kore i te Atua katoa i roto ia ratou i ta ratou au tuatua akono kore i te Atua katoa i raveia e ratou ra, e te au tuatua māro katoa a te aronga ara akono kore i te Atua i karanga iaia ra.” (Iuda 14, 15) Kua irinaki tikai a Enoka e ka tupu teia au mea. E kua tamateia te au tangata kino i roto i te vaipuke!

4. Eaa te au mea e tupu ra e ‘aaere ra a Noa raua ko te Atua’?

4 Kua tupu te Vaipuke i te mataiti 2370 M.T.N., mei tetai 650 mataiti i muri ake i ta Enoka angaanga orometua totouia. I taua tuatau ra, kua anauia mai a Noa, kua utuutu aia i tetai pamiri, e kua maani aia e tana tamariki tamaroa i te araka. Kua mama mai te au angera kino na roto i te kopapa tangata, e kua piri atu ki te au vaine manea, e kua anau mai i te au toa uritumu. Pera katoa, kua maata atu te kino o te tangata, e kua ki te enua i te takinga kino. (Gene. 6:1-5, 9, 11) Noatu taua au turanga ra, “kua aaere a Noa raua ko te Atua” e kua tutu aere ma te mataku kore ei ‘tangata ako i te tuatua tika.’ (E tatau ia 2 Petero 2:4, 5.) Ka anoano tatou i taua tu maroiroi ra i teia tuatau openga.

KUA AKAARI RATOU I TE AKARONGO E TE MAROIROI

5. Akapeea a Mose te akaari anga i te akarongo e te maroiroi?

5 E akaraanga meitaki to Mose no te akarongo e te maroiroi. (Ebe. 11:24-27) Mei te mataiti 1513-1473 M.T.N., kua tuku te Atua iaia kia arataki i te ngati Iseraela mei roto mai ia Aiphiti ki roto i te metepara. Kua manako a Mose e kare aia e tau no teia apainga, kua ariki ra aia i te reira. (Exo. 6:12) Kua aere ua rai raua ko tona tuakana ko Aarona ki mua i te tangata kino ko Pharao o Aiphiti, e kua akakite mataku kore i te au Mate Ngauru ta Iehova i taakama i te au atua o Aiphiti e tei akaora mai i Tona iti tangata. (Exo., pene 7-12) Kua akaari a Mose i te akarongo e te maroiroi no te mea te turuturu ngaueue kore ra te Atua iaia, mei ia tatou rai.​—Deu. 33:27.

6. Me uiuiia mai tatou e te au mana taoonga, akapeea tatou me tuatua kia ratou ma te maroiroi?

6 Ka anoano tatou i te maroiroi mei ia Mose rai, no te mea te karanga ra a Iesu e: ‘Noku nei e taki naiaʼi kotou ki mua i te aroaro o te au tutara, e te ui ariki, ei kite no ratou, e no te au etene. Kia tuku ra ratou ia kotou, auraka e taitaia i te tu o ta kotou ka karanga atu; e akakiteia mai kotou i te tuatua i reira ra. Kare oki ko kotou tei karanga atu, ko te vaerua ra o to kotou Metua tei tuatua i roto ia kotou na.’ (Mata. 10:18-20) Me ka uiuiia mai tatou e te au mana taoonga, ka tauturu mai te vaerua o Iehova ia tatou kia akaari i te tu ngateitei ma te akarongo e te maroiroi.​—E tatau ia Luka 12:11, 12.

7. Eaa ra a Iosua i maroiroi ei, e i manuia ai?

7 Kua akaketaketaia te akarongo e te maroiroi o Iosua, tei mono ia Mose, na te apii putuputu anga i te Ture a te Atua. I te mataiti 1473 M.T.N., kua vaitata te ngati Iseraela i te tomo ki roto i te Enua Taputou. Kua akakite te Atua e: “Kia matutu ra koe, e kia maata rava te maroiroi.” Na te akarongo anga ki te Ture, ka rave a Iosua i te ikianga pakari e ka manuia aia. Kua akakiteia kiaia e: “Auraka e mataku, auraka oki e ngarangara, tei vaitata katoao oki to Atua ko Iehova ia koe i to au aerenga katoa ra.” (Iosu. 1:7-9) Papu tikai kua akaketaketa taua au tuatua ra ia Iosua! E kua vaitata te Atua kiaia no te mea kua autuia te Enua Taputou i roto i te ono mataiti​—i te mataiti 1467 M.T.N.

AU VAINE MAROIROI NGAUEUE KORE

8. Eaa te akaraanga o te akarongo e te maroiroi ta tatou i kite mai mei ia Rahaba?

8 I te au anere mataiti, manganui te au vaine maroiroi tei ngaueue kore i te akamori ia Iehova. Ei akatauanga, kua irinaki te vaine akaturi ko Rahaba o Ieriko i te Atua, na te uuna maroiroi anga i te nga tutaka ta Iosua i tono atu, e te arataki ke anga i te au tavini o te ariki o taua oire ra. Kua akaoraia mai aia e tona pamiri te autu anga te ngati Iseraela ia Ieriko. Kua akaruke a Rahaba i tona oraanga tau kore, kua akamori akarongo mou ia Iehova, e kua riro mai ei tupuna vaine no te Mesia. (Iosu. 2:1-6; 6:22, 23; Mata. 1:1, 5) Kua akameitakiia aia no tona akarongo e te maroiroi!

9. Akapeea a Debora, Baraka, e Iaela te akaari anga i te tu maroiroi?

9 Muri ake i to Iosua mate anga mei te mataiti 1450 M.T.N., na te au akava e tuku ana i te tika i Iseraela. E 20 mataiti te takinokino anga te ariki o Kanaana ko Iabina i te ngati Iseraela, i tuku ei te Atua i te peroveta vaine ko Debora kia akakite ki te Akava ko Baraka kia tamaki atu i te ariki. Kua akaputuputu mai a Baraka e 10,000 tangata ki te Maunga Tabora e kua tamaki atu i te rangatira vaeau o Iabina ko Sisera, i roto i te o i te kauvai o Kisona ma tona nuku vaeau e to ratou 900 kariota tamaki. Te mati anga te ngati Iseraela ki roto i te o, kua tuku mai te Atua i te vaipuke e kua ki te ngai tamakianga i te vari e kua piritia te au kariota o te ngati Kanaana. Kua autu te au tangata o Baraka i te tamaki, e kua “pou rava akera taua nuku o Sisera ra i te mata koke.” Kua oro atu a Sisera ki roto i te puakapa o Iaela, e ia Sisera e moe ra kua tamate a Iaela iaia. Kia tau ki te au tuatua totou a Debora kia Baraka, kua “akangateiteiia” te vaine ko Iaela no tana i rave. No te mea kua akaari a Debora, Baraka, e Iaela i te tu maroiroi, kua “noo iora [a Iseraela] ma te au e a akera ngauru anga o te mataiti.” (Aka. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31) Manganui te au tane e te au vaine tei akaari i taua tu akarongo e te maroiroi.

KA AKAKEU TA TATOU TUATUA I TE TU MAROIROI

10. Eaa tatou i kite ei e ka akakeu ta tatou au tuatua i te tu maroiroi?

10 Ka akakeu ta tatou au tuatua i te tu maroiroi o te au taeake akamori o Iehova. I te 11 anere mataiti M.T.N., kua akakite te Ariki ko Davida ki tana tamaiti ko Solomona e: “E akamaroiroi, kia kaumaiti, e e rave: auraka e mataku, auraka e tumatetenga: ka riro oki te Atua ra ko Iehova, te Atua noku ra, ei vaitatao ia koe; kare aia e aere ke, kare e akaruke ia koe, e kia oti rava atu te au angaanga katoa no te au peu no te are o Iehova.” (1 Para. 28:20) Kua akaari a Solomona i te tu maroiroi e kua patu i te iero mekameka no Iehova i Ierusalema.

11. Akapeea te au tuatua akamaroiroi a tetai tamaine ngati Iseraela te tauturu anga i tetai tangata?

11 I te ngauru anere mataiti M.T.N., kua riro te tuatua akamaroiroi a tetai tamaine ngati Iseraela ei akameitakianga ki tetai tangata repera. Kua opuia aia e tetai pupu vaeau e kua riro mai ei tavini na Naamana te tangata repera, e rangatira no te nuku o Arama. Te akarongo anga no runga i te au temeio ta Iehova i rave na roto ia Elisaia, kua akakite aia ki te vaine a Naamana e me aere tana tane ki Iseraela, ka akaora mai te peroveta a te Atua iaia. Kua aere a Naamana ki Iseraela, kua akaora temeioia mai, e kua riro mai ei tangata akamori no Iehova. (2 Ari. 5:1-3, 10-17) Me e mapu koe e te inangaro ra i te Atua mei taua tamaine rai, ka oronga mai te Atua i te maroiroi kia koe kia tuatua ki te au puapii, au oa apii, e tetai ke.

12. Akapeea te au tuatua a te Ariki ko Hezekia te akakeu anga i tona iti tangata?

12 Ka riro te au tuatua iki meitakiia i te tuatau ngata ei akakeu i te tu maroiroi. To Asura tamaki anga ia Ierusalema i te varu anere mataiti M.T.N., kua akakite te Ariki ko Hezekia ki tona iti tangata e: “E akamaroiroi, e kia kaumaiti, auraka e mataku, auraka e tumatetenga i te ariki o Asura, e taua aronga maata katoa e aru iaia ra; tei ia tatou te maata e iti ua tei iaia. E rima tangata tei iaia; ia tatou nei ra, ko to tatou Atua ïa ko Iehova, ei tupae ia tatou, e ei karo i ta tatou tamaki.” Akapeea taua au tuatua te akakeu anga i te iti tangata o Iuda? Kua “irinaki marie akera te au tangata i te au tuatua a te ariki o Iuda ra a Hezekia”! (2 Para. 32:7, 8) Ka akaketaketa taua au tuatua i to tatou maroiroi e to tetai au Kerititiano me takinokinoia mai tatou.

13. Eaa te akaraanga maroiroi o Obadia te tavini no te Ariki ko Ahaba?

13 Tetai taime ka akaariia mai te tu maroiroi na roto i ta tatou ka rave. I te ngauru anere mataiti M.T.N., kua uuna mataku kore a Obadia, e tavini no te Ariki ko Ahaba, i tetai anere peroveta a Iehova “taki rima ngauru i roto i te ana okotai” kia kore e tamateia e te ariki vaine kino ko Iezebela. (1 Ari. 18:4) Mei ia Obadia rai tei mataku i te Atua, maata te au tavini tiratiratu o Iehova i teia tuatau tei paruru mataku kore i to ratou au taeake irinaki, kare ratou i akakite ana i tetai au mea no runga i to ratou au taeake.

ESETERA​—ARIKI VAINE MAROIROI

14, 15. Akapeea te Ariki Vaine ko Esetera te akaari anga i te akarongo e te tu maroiroi, e eaa tei tupu mai?

14 I te rima anere mataiti M.T.N., kua akaari te Ariki Vaine ko Esetera i te akarongo tikai e te maroiroi, te parani anga te tangata kino ko Hamana i te tamate i te iti tangata ngati Iuda i roto i te Patireia o Peresia. No reira ratou i aue ei e i akakore ei i ta ratou kai, e kare ekoko kua pure ratou ma te ngakau katoa! (Esete. 4:1-3) Kua manamanata tikai te Ariki Vaine ko Esetera. Kua tuku atu tona katini ko Moredekai i tetai kopi o te ture te akatika ra i te tamate anga, e kua akakite kiaia kia aere ki mua i te ariki e kia pati akatenga kia akaora mai aia i tona au taeake ngati Iuda. Inara, tetai ua atu tangata ka aere ki mua i te ariki e kare aia i patiia ana, ka tamateia aia.​—Esete. 4:4-11.

15 Kua akakite a Moredekai kia Esetera e: ‘Me ka muteki ua rai koe, ka tupu mai te tauturu na tetai ngai ke mai. Koai tei kite e ko te mea teia i rauka ai ia koe te au i teianei tuatau?’ Kua pati a Esetera ia Moredekai kia akaputuputu mai i te ngati Iuda ki Susana e kia akakore ratou i ta ratou kai nona. Kua akakite a Esetera e: ‘Ka akakore katoa au i te kai, ka aere rai au ki roto i te ariki, e kia mate au, mate ua atu au.’ (Esete. 4:12-17) Kua akaari a Esetera i te tu maroiroi, e te akaari maira te puka tei tapaia tona ingoa e kua akaora mai te Atua i tona iti tangata. Teia tuatau, te akaari ra te au Kerititiano akatainuia e te mamoe ke atu i taua tu maroiroi noatu te turanga ngata. E tauturu ua ana a Iehova “tei akarongo i te pure” ia ratou.​—E tatau ia Salamo 65:2; 118:6.

“E AKAMAROIROI”

16. Eaa te akaraanga ta Iesu i akanoo no te au mapu?

16 Tetai atianga i te anere mataiti mua T.N., kua kitea mai a Iesu e 12 ona mataiti i roto i te iero, “te noo ra i rotopu i te au orometua, te akarongo atura e te ui atura kia ratou.” E kua “umere anake iora te aronga katoa i akarongo iaia ra i tona kite e tana tuatua.” (Luka 2:41-50) Noatu e tamariki ua aia, e akarongo to Iesu e te maroiroi tei anoanoia kia uiui atu i te au orometua pakarikari i ko i te iero. Me akamanako te au mapu i roto i te putuputuanga Kerititiano i to Iesu akaraanga, ka tauturuia ratou kia taangaanga i te au atianga ravarai ‘kia tika ua rai ia ratou kia akakite atu ki te tangata katoa e ui mai i to ratou manakonakoanga.’​—1 Pete. 3:15.

17. Eaa a Iesu i raurau ei i tana au pipi kia “maroiroi,” e eaa tatou ka anoanoia ai kia maroiroi?

17 Kua raurau a Iesu i tetai ke kia “akamaroiroi.” (Mata. 9:2, 22) Kua akakite aia ki tana au pipi e: “I na, te vaitata mai nei te ora, e teianei rai oki, e pueurikiriki ke atu ei kotou, ko te tangata ko tona uaorai kainga, akaruke maira iaku ko au anake ua: kare ra ko au anake ua, te vaitata katoa ra oki te Metua iaku. I akakite atura au kia kotou i teianei au tuatua, kia rauka to kotou au iaku nei. E tumatetenga to kotou i teianei ao: ka akamaroiroi ra, kua riro te re o teianei ao iaku.” (Ioa. 16:32, 33) Mei te au pipi mua a Iesu, te riri nei teianei ao ia tatou, inara auraka tatou e aite ki to teianei ao. Ka rauka ia tatou te tu maroiroi kia akatakake mai mei teianei ao me akamanako tatou i te akaraanga o te Tamaiti a te Atua. Kua autu aia ki rungao i teianei ao, e ka rauka rai ia tatou.​—Ioa. 17:16; Iako. 1:27.

18, 19. Eaa te akapapu anga no te akarongo e te maroiroi ta te apotetoro ko Paulo i akaari mai?

18 E maata te au timataanga ta Paulo i akakoromaki. I tetai atianga, naringa kare te au vaeau Roma i akaora iaia kua taiaia aia e te ngati Iuda i Ierusalema. I taua po ra, “kua tu maira te Atu i vaitata iaia, kua tuatua maira, E akamaroiroi, e Paulo: mei taau i akakite i te tuatua noku i Ierusalema nei, e akakite katoa oki koe i Roma e tikaʼi.” (Anga. 23:11) Kua rave rai a Paulo i te reira.

19 Kua ako mataku kore atura a Paulo i “te au aposetolo mamaata,” tei tauta i te akakino i te putuputuanga i Korinetia. (2 Kori. 11:5; 12:11) Kua rauka iaia i te akapapu i tona taoonga apotetoro​—te tapekaia anga, papa anga, au tere kino, au turanga ngata, mate pongi, kaki vai, kare e moe ana i te po, e tona manamanata maata no te au taeake irinaki. (E tatau ia 2 Korinetia 11:23-28.) E rekoti meitaki tikai no te akarongo e te tu maroiroi​—e au akapapu anga no te maroiroi tei orongaia mai e te Atua!

20, 21. (a) Oronga mai i tetai akaraanga te akaari maira e kia maroiroi ua rai tatou. (e) Eaa te au turanga ka anoanoia tatou kia akaari i te tu maroiroi, e eaa te papu ra ia tatou?

20 Kare te au Kerititiano pouroa e na roto ana i te takinokinoanga pakari. Inara, ka anoanoia te katoatoa i te tu mataku kore kia akakoromaki i te au akaaoanga o te oraanga. Ei akatutuanga: Kua piri ana tetai tangata mapu i Paratiri ki roto i tetai pupu kino. Muri ake te apiianga i te Pipiria, kua kite mai aia e ka anoanoia aia kia taui, inara me ka akaruke tetai i te pupu kino ka tamateia aia. Kua pure aia e kua taangaanga i te au irava ei akaari ki te arataki i te tumu kare aia e noo ki roto i te pupu kino. Kua akatikaia aia kia aere, e kua riro mai aia ei papuritia.

21 Anoanoia ra te maroiroi kia tutu aere i te tuatua meitaki. Ka anoano te au mapu Kerititiano i teia tu me ka akono tamou ratou i te tu tiratiratu i te apii. Ka umuumuia te tu maroiroi kia pati i tetai taime mei te angaanga moni kia tae ki te au tuanga ravarai o te uruoaanga. E e maata ua atu rai te au akaraanga. Noatu eaa te akaaoanga ka aro atu tatou, ka akarongo mai a Iehova i ta tatou “pure akarongo.” (Iako. 5:15) Papu tikai e ka oronga mai aia i tona vaerua tapu ‘kia matutu e kia maroiroi tatou’!

[Au Uianga Apii]

[Tutu i te kapi 11]

Kua tutu aere a Enoka ma te maroiroi i roto i teianei ao akono kore i te Atua

[Tutu i te kapi 12]

E tu maroiroi e te matutu to Iaela