“Perë kaˈp jaˈa naaxwiinyjyaˈay yˈixaˈanyii ajkëxy, jaˈko jaˈa duˈun kaˈp yajpaatkëxy neby jaˈa naaxwiinyjyaˈay ajkëxyëny.” (JUAN 17:14, NTM)

¿Ti Jesus myaytyäˈägan? Jesus kyaj ojts yajpääty mëdë naxwinyëdë jäˈäy mët ko kyaj ttuktëjkë ja politikë winmäˈäny ets mä jäˈäy tijaty dyajtsiptäˈäktë. Yëˈë jyënany: “Ko ëëty ëxyëpy ya naaxwiiny nˈokˈaneˈemy, të ëëty ëxyëpy jaˈa nduumbëdëjk xynyitsiptuungëxyëty, y kaˈp ëëty ëxyëpy të nyajkëˈëyeky mä jaˈa judío jaˈay akëxyëny. Per kaˈp ëëty yä nˈaneˈemy” (Juan 18:36, NTM). Nan ojts ttukniˈˈixë ja yˈëxpëjkpëty parë tjëjpkudijëdët ja jot winmäˈäny, käjpx maytyakën etsë jäˈäyˈäjtënë diˈibë Biiblyë yajkubojkypy (Matewʉ 20:25-27).

Yˈijxpajtën ja tim jawyiimbë kristianëty. Jonathan Dymond, diˈib kyujäˈäyëp tijaty mä relijyonk, jyënany ko ja kristianëty diˈib mä primer siiglë “kyaj nyëjkxandë tsiptuumbë oy wiˈix jyat kyëbattët, oy dyajnaxtëdë tsoytyuˈun, nyëjkxtët pujxndëgoty o yˈooktët”. Kyaj ttuktëjkëdë tsip oy tyim ayowdët. Nan tëgatsy yˈijxëdë ja naxwinyëdë jäˈäy mët ko wäˈäts ja jyukyˈäjtënë ojts dyajnëjkxtë. Pääty yaˈˈanmääytyë: “Diˈibë ijty mmëguˈukˈäjttëp mä tyäˈädë axëëkpë jikyˈäjtën, dëˈënyë tyam wyëˈëmëtyaˈaytyë mët ko kyaj jaˈa mëët xynyakypyanëjxtë ko kyaj nyayjyëjwijtsëmbitëdë, es mdukˈakˈatëdë” (1 Peedrʉ 4:4). Historiador Will Durant, ojts tkujayë ko ja Dios mëduumbëty “wäˈäts jyukyˈäjttë, ets duˈun ttukˈijxtë ja naxwinyëdë jäˈäy ko yëˈëjëty axëëk jyukyˈattë”.

¿Pën tyam nanduˈun tyuundëp? Ko tkatuktëkëdë tsip pënaty pyanëjkxtëbë Kristë, ta New Catholic Encyclopedia jyënaˈany: “Ko jäˈäy tkatunäˈäny diˈib kyaj wyinmäˈäny tnasˈixë, kyaj pën tkupeky ets duˈun nyaynyikäjpxtuˈudëdët”. Tuˈugë perioodikë ojts dyajpëtsemy extëm jyënanyë African Rights, tuˈugë organisasion diˈib nyitsiptuumbyë jäˈäy, ko “yëˈëyë Jyobaa tyestiigë diˈib kyaj ttuktëjkëdë” ja tsip ko jäˈäy jyäämˈoˈk nyääxˈoˈktë Ruanda mä jëmëjt 1994 (Reformierte Presse).

Tuˈugë profesoor diˈib yaˈëxpëjkp preparatoria, duˈunë nety wyinmay ko mä ja Holocausto “nituˈugë organisasion o grupë ojts tkanimaytyaˈaky wiˈix ja jäˈäy tijaty tkuyuˈtstë, wiˈix axëëk jyantsy yajtuundë ets ko mayjyaˈay jyantsy yˈoˈktë”. Per ko net ojts tpayoˈoy mä Museo Conmemorativo del Holocausto de Estados Unidos, ta tˈijxy ko kyaj tyëyˈäjtënëty extëmë nety wyinmay. Tyäˈädë profesoor ojtsë net tnijawë ko Jyobaa tyestiigëty kyaj tmastuttë myëbëjkën oy axëëk yajtuundë.

Ja kristianëty diˈib mä primer siiglë wäˈäts ojts jyukyˈattë. ¿Pënaty tyam panëjkxëdëbë yˈijxpajtën? Tuˈugë rebistë jyënaˈany: “Mayë ënäˈktëjk diˈib katolikë jyëjpkudijëdëp ko yajtukniˈˈixëdë tsäjptëgoty ko kyaj yˈoyëty ko jäˈäy duˈunyë tsyëënëdë ets kyaj syëbilpëktë, o yˈit tsyëënëdë mä kyajnëm pyëktë” (U.S. Catholic). Tyäˈädë rebistë ta net tmaytyaˈaky extëm tuˈugë teety jyënaˈany: “Mayë jäˈäy diˈibëts nbudëjkëp, nwinmayëts ko kujkwaˈkxy nyaxy tam tsyënääynyëdë mëdë jyamyëët ko myindë pëjkpë”. The New Encyclopædia Britannica jyënaˈany ko Jyobaa tyestiigëty “tyuundëbë mëjää parë wäˈäts tmënëjkxtë jyukyˈäjtën”.