Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Kala ku Mesu a Zele

Kala ku Mesu a Zele

Kala ku Mesu a Zele

‘Enda ni ku boka o maka enhá, jimbulula-u ni lusolo luoso.’—2 TIM. 4:2.

U TENA KU JIMBULULA?

Mukonda diahi o Jikidistá ku hama ia dianga a boko ni lusolo luoso?

Kiebhi ki tu tena ku kala ni lusolo lua kuboka?

Mukonda diahi lelu kua bhingi ku tula o njimbu ia Utuminu ni lusolo?

1, 2. Ibhuidisu iebhi i moneka ia lungu ni kitendelesu kia ‘ku boka ni lusolo?’

O ATHU ene ni kikalakalu kia ku bhulula o mienhu ia athu, ene mu kalakala ni lusolo luoso. Mu kifika, o ji bombelu a lenga ni lusolo luoso kioso kia exana; mukonda ene ejiia kuila o mienhu ia athu iala mu iluezu.

2 Etu tu Jimbangi ja Jihova, tua mesena ku kuatekesa o athu phala ku bhulula o mienhu iâ. Mukonda dia kiki, tu bhana valolo iavulu ku kikalakalu kietu kia ku boka o Utuminu. Maji ki tuene mu kuenda kala tua saluka. Ihi ia kexile mu zuela o poxolo Phaulu kioso kiambe: ‘Enda ni ku boka o maka enhá, jimbulula-u ni lusolo?’ (2 Tim. 4:2) Kiebhi ki tu tena ku boka ni lusolo? Ni mukonda diahi tua tokala ku boka ni lusolo?

MUKONDA DIAHI TUA TOKALA KU BOKA NI LUSOLO?

3. Ihi ia-nda tambula o athu a xikina o njimbu ia Utuminu, ni ió a dituna?

3 Kioso ki u xinganeka kuila saí athu a tena ku bhulula o mienhu iâ, ni ku texi o mienhu iâ mukonda dia njimbu iambote, nange ki ku bhangesa dingi ku bokela o njimbu iambote ku akuetu ni lusolo luoso. (Lom. 10:13, 14) O Mak’â Nzambi a zuela: ‘Kioso ki ngi zuela ku mukua phulu, ngixi: ‘Ni kidi kiene ua-nda fuá muene,’ o muene u diela o kituxi kiê, anga uenda mu kidi ni ku iuka, . . . ni kidi muene ua ka kola muenhu, kafú dingi, kana. Ku ituxi iê ioso ia bhanga jinga, ka-nda mu xinganeka-iu dingi; kuma kindala ua bhange ia iuka iú ua batula kiambote, ni kidi muene ua ka kala ni muenhu.’ (Ize. 33:14-16) O Bibidia, i bhana o kitendelesu kiki, kua ió a boka o njimbu ia Utuminu: ‘Ua-nda bhuluka eie muene, ni oso a kuívua.’—1 Tim. 4:16; Ize. 3:17-21.

4. Mukonda diahi o akua ku lungulula o kidi, a bhangesa kuila o njimbu iambote a i boka ni lusolo luoso ku hama ia dianga?

4 Phala kuijiia se mukonda diahi Phaulu ua tendelesa Timote ku boka ni lusolo, xinganeka mu izuelu ia mukuá, mu tua katula o diambu dietu dia Bibidia. Tua tange: ‘Enda ni ku boka o maka enhá; jimbulula-u ni lusolo luoso mu ithangana ia uabha, ni mu ithangana ia bhonzo, bazela, dimuna, tendelesa, ni muanhu uoso, ni kulombolola. Kuma kua-nda kuíza thembu, athu ka ka xikina dingi ulongelu ua disanze, mukonda dia ku kaiela o jihanji jâ jaiibha. Ni mukonda-phe dia kuzanzala mu mátui, a ka lunjika ndumba dia jimesene ja vondadi iâ, jenda ni ku a tangela ioso ia mesena o kuívua. Athu enhá, eha o kuívua o kidi, phala kuívua o misoso ia makutu.’ (2 Tim. 4:2-4) Jezú ua kanene kuila, kueji moneka athu eji lungulula o kidi. (Mat. 13:24, 25, 38) Mu kuijiia kuila o kithangana kia kexile mu bhixila, kua bhingile kuila Timote u ‘tanga o maka’ mu kilunga phala o Jikidistá ka a nganale ni ilongesu ia makutu. O mienhu ia athu ia kexile mu iluezu. Ihi i tuamba ia lungu ni izuua ietu?

5, 6. Ibanzelu iahi iene na-iu o athu u tu sanga mu ukunji uetu?

5 O akua ku lungulula o ubhezelu ua kidi, lelu ene mu dimendala, ni ku di muanga mu ixi ioso. (2 Tes. 2:3, 8) Ilongesu iahi ia makutu iene mu zanzala mu mátui a athu? Mu ixi ioso o ilongesu iamba kuila o ima ia moneka ngó, ene mu i longa ku atuameni a jingeleja. Sumbala o milongi íii, ene mu i longa ku jingijiie, kiki kiene mu bhangesa kuila o athu a xikina o milongi, a banza kuila ki kuene Nzambi, ni ku kala ni ibanzelu ia iibha ia lungu ni akuâ. O milongi ia mukuá ia makutu iene mu longa ku mundu uoso, ia kuila Nzambi ka tu suu; mukonda dia kiki, ki tu tokala ku muijiia. Mukonda diahi o ilongesu íii, iene mu nganala athu avulu, ni ku a bhangesa ku zeka mu nzumbi? O athu ene mu bhana o ilongesu íii, ene ué ni njimbu iéngi iambe: ‘Bhanga ioso i ua mesena, mukonda eie ki ua-nda bhakula ji konda.’ O ilongesu íii, iene mu zanzala mu mátui ia athu avulu. —Tanga Jisálamu 10:4.

6 Maji saí dingi maukexilu engi a ku zanzala o mátui a athu. Saí athu ene múia hanji mu ngeleja, ene a uabhela ku kala ni alongexi a a longa kuma: ‘Se u bhanga kima kia iibha, mba kia uabha, Nzambi u tena ku ku zola.’ O jibispu, ni ji padele, a zanzala o mátui a athu mu ku a xikinisa kuila o jimisa, o jifesa, o kubheza o iteka iala ni mabesá a Nzambi. O athu ene múia mu jingeleja kejiia kuila o mienhu iâ iala mu iluezu. (Jisá. 115:4-8) Maji né kiki, etu tua tokala ku a balumuna mu nzumbi, phala ku a kuatekesa kuijiia o Bibidia, na tambule o mabesá ku Utuminu ua Nzambi.

IHI ILOMBOLOLA KU BOKA NI LUSOLO?

7. Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila tuala ni kikalakalu kia lusolo?

7 O dotolo u bhana tesá ku kikalakalu kiê, mukonda uejiia kuila o mienhu ia athu, iala mu iluezu. Mu ukunji uetu, tu tena kulondekesa kuila tua mu bhanga o kikalakalu kietu ni lusolo, ki tu xinganeka ku maka, ku ibhuidisu, i tua tokala kuzuela ni athu u tua-nda ku a sanga. O ku bhanga o kikalakalu kietu ni lusolo, ki tu bhangesa o ku sota kithangana kia ku kunda o athu a mesena o ku a longa.—Lom. 1:15, 16; 1 Tim. 4:16.

8. O ku kala ni lusolo ku bhinga ihi?

8 O kulondekesa o lusolo mu kikalakalu kietu, tu ki londekesa mu ku suua mbambe. (Tanga Dimatekenu 19:15.) Mu kifika, xinganeka kuila ua kate, eie uai mu kuijiia se uhaxi uahi u uala na-u, o dotolo u ku ambela: “O uhaxi uê ua bhingi ku u talatala ni lusolo! Maji uala ngó ni mbeji imoxi phala ku tena ku saka o uhaxi uê.” Nange eie ki ueji tunda ni lusolo mu sala ia dotolo, kála ji bombelu a exana phala ku jima túbhia. Maji ueji xikina o itendelesu ia ku bhana, ni kuia kubhata, ni ku xinganeka ku uhaxi iú, ni ku tambula o milongo phala ku saka o uhaxi uê.

9. Mukonda diahi tu tena kuzuela kuila Phaulu, ua boko ni lusolo kioso kia kexile mu Efezo?

9 Tu tena ku tendela kiambote o ku suína kua Phaulu mu ku xinganeka mu izuelu iê ia bhana ku tufunga tua Efezo, ia lungu ni ku boka o njimbu iambote mu mbanza ia Azia. (Tanga Ikalakalu 20:18-21.) Nange kioso muéne kia bhixila, ua mateka ku kunda o athu mu inzo ni inzo, mu ku a tudila o njimbu iambote. Mu mivu iiadi, izuua ioso muéne ‘u kala mu bhanga madiskursu mu xikola ia Tilanu.’ (Ika. 19:1, 8-10) O ku kala ku mesu a zele, kia bhangesa Phaulu ku boka ni lusolo. O kitendelesu kia ku bhanga o ‘ukunji uetu ni lusolo,’ ki ki tu bhonzesa ku kumbidila o kikalakalu kietu. Mu kiki, o sidivisu ia ku boka iene ia tokala ku kala ku pholo ku muenhu uetu.

10. Mukonda diahi tu tena ku sanguluka mu kuijiia kuila, o Jikidistá a boko ni lusolo luoso mu 100 ia mivu ku dima?

10 O phangu ia kibuka kiofele kia Adilongi a Bibidia, a mateka ku boka o njimbu iambote ku muvu ua 1914, ia londekesa kiambote ihi ilombolola ku kala ku mesu a zele. Sumbala ene exile kibuka kófele, ene ejidile kuila a tokalele ku boka o njimbu ia Utuminu ni lusolo luoso. O madiskursu akexile mu a ta mu ji jurnale, ni kulondekesa ji vidiu, ni jifoto a ji xana: “Foto Drama da Criação.” Mu ku bhanga kiki, ene a boko o njimbu iambote ku athu avulu. Se ene ka a kuatekesele ni lusolo ku kala ku mesu a zele, kiebhi ki tueji kuívua o njimbu ia Utuminu?—Tanga Jisálamu 119:60.

DILANGE PHALA KU LANDUKE MU KU BOKA

11. Mukonda diahi saí athu ka kexile dingi mu bhanga o sidivisu íii ni lusolo?

11 O ku landuka ku tena ku fidisa o muthu kuijiia o valolo ia ku boka. O mundu ua Satanaji u tu bhangesa ngó ku kaiela o jimbote, ni ima ia mukuá ki iala ni valolo. (1 Phe. 5:8; 1 Nzu. 2:15-17) Saí jiphange mu dimatekenu akexile mu ta o sidivisu ia Jihova ku pholo, maji mu ku bhita kithangana, ka kexile dingi mu ki bhanga ni lusolo. Mu kifika, ku hama ia dianga kuexile Kidistá a mu ixanene Demase, uexile ‘mukalakadi ni mukua’ ua Phaulu, mu ku suka-ku Demase, ua thandanganhele kia ngó ni ima ia ngongo. Mu veji dia ku ta o sidivisu iê ku pholo, mu ku kuatekesa o jiphange mu thembu ia bhonzo, Demase ua xisa Phaulu.—Filim. 23, 24; 2 Tim. 4:10.

12. Sidivisu iahi i tua tokala ku bhanga lelu, ni ihi i tua kingila ku hádia?

12 Se tua mesena ku bhanga o sidivisu íii ni lusolo, tua tokala ku dilanga, phala ki tu mesene o ima ioso iene ku mundu. Tua tokala ku bhanga ioso phala tu ‘tene ku nganhala o muenhu ua kidi.’ (1 Tim. 6:18, 19) Sé phata eie uejiia kuila o muenhu ua kalelaku mu ixi, ku Utuminu ua Nzambi, ua-nda tu zediuisa ni ima iambote, ia ku bhanga sé dizubhilu. Kiki kiene o kithangana kietu kia ku kuatekesa o athu, phala na bhuluke ku Alumajedone.

13. Kiebhi o Jikidistá lelu, a tena ku kala ku mesu azele?

13 O ku mesena ku kaiela o ima ioso iene ku mundu, i tena ku tu bhangesa ku zeka ku kilu kia nzumbi, ihi-phe i tena ku tu kuatekesa phala ki tu zoze mu ku bhanga o sidivisu ietu ni lusolo? Tu tena ku xinganeka kioso ki tua kexile mua vundu. Maji a tu balumuna mu nzumbi, Kristu muéne ua mu tu londekesa o njila, kála kia londekesa Phaulu. Tuala ni ujitu ua ku tula o njimbu iambote ku akuetu. (Tanga Efezo 5:14.) Kioso kiambe o izuelu íii, Phaulu ua soneka: “Uila kiki, alukenu-phe kiambote kioso ki muenda. Kana kala mu iôua, maji mu kala mu jinjimu. Kumbidilenu o kithangana, kuma izuua íii iaiibha!” (Efe. 5:15, 16) Mu kuijiia kuila o izuua íii ia iibha, tua tokala ‘ku kala ni kithangana,’ phala ku bhanga o ima i tu kuatekesa ku kala ku mesu azele.

TUALA MU IZUUA IA BHONZO

14-16. Mukonda diahi o njimbu iambote ia bhingi ku i boka ni lusolo, bhenge-bhenge mu izuua ietu?

14 Tundé ukulu, o ukunji uetu ene mu u bhanga ni lusolo, maji lelu ua bhingi ku u bhanga dingi ni lusolo luoso. Tundé ku muvu ua 1914, o ijimbuete ioso ia tange mu Mak’â Nzambi, iene mu di kumbidila. (Mat. 24:3-51) O mienhu ia athu lelu iala dingi mu iluezu, m’ukulu ndenge. Né muene ni kikutu kio bhange, maji o jixi ja tundu mu ku tumina, ala hanji ni 2.000 ja matenda j’obhake phala mu kithangana kioso-kioso ku ji takula. O jinguvulu amba kuila kuene matenda a makota, kejiia “kuoso kuala.” O kuila o ijibhangânga ene mu sueka o mata iâ? O jinjimu, mukonda dia ima iene mu mona, amba kuila athu oso mu ngongo a tena ku a buika mu ita i mateka ku kijibhangânga kimoxi. Maji ko ita ngó i tesa uôma ku athu.

15 Ku muvu ua 2009, o jurnale The Lancet, ni Universidade Colegial de Londres, iambe: “O ku lunguluka kua jithembu, kuene mu ta o sauidi ia athu mu iluezu ku hama ia 21.” Iambe ué: “O uhaxi uijila mukonda dia thembu ni ithangana ku lunguluka, ia-nda bhangesa ué o athu ku kala ni uhaxi iú mu hama ia-nda kuíza, ni ku ta o mienhu ni sauidi ia athu mu iluezu.” Kiki ki tena ku bhangesa ku buikisa iama iavulu mu kalunga, i bhangesa ku kamba mvula, i bheka kalemba, mauhaxi, itungutu ia ixi, o ita i tena ué ku buika o jimbote ja ixi. Né kiki, o ita ni mavuua, i ta o muenhu ua athu mu iluezu.

16 Saí athu a banza kuila o ita ia makota iene ia-nda bhangesa ku kumbidila o “kijimbuete.” Kuene athu avulu kejiia luua se ihi ilombolola o ijimbuete. Tundé ukulu, o ima iene mu bhita ilondekesa kuila Kristu ua mu tumina kiá, ni kuila o disukilu dia mundu iú, dia zukama. (Mat.24:3) O ijimbuete ioso iene mu dikumbidila. Kiki kiene o kithangana phala ku balumuna o athu ku kilu kia nzumbi. O njimbu i tuene mu boka i tena ku a balumuna.

17, 18. (a) Kiebhi o “thembu” i tuala i bhinga lusolo? (b) Ihi i tena ku bhangesa o athu ku kala ni ibanzelu iéngi ia lungu ni njimbu ia Utuminu?

17 Kithangana kia butu kia kambe phala kulondekesa o henda ietu kua Jihova, ni ku zubha o kikalakalu kia ku boka mu izuua íii ia sukidila-ku. O izuelu iambe Phaulu ku Jikidistá mu Loma ku hama ia dianga, iene ni valolo lelu: ‘Nga ki ambe kuila enu mua fuama mu bhanga kienhiki, mukonda o thembu i tuala mua ijiia. Kumbi dieza bhu kiá, dia ku balumuka ku kilu. Mukonda, kiki o ku bhuluka kuetu kua zukama dingi kiéngi, ki ki soko ni ki tua mateka o ku xikana.’—Lom. 13:11.

18 O izulukutu ia kanena mu izuua isukidila-ku, ia tokala ku bhangesa muthu ni muthu, kuijiia o ibhindamu iê mu nzumbi. Saí athu ejiia kuila o athu a bhindamena kikuatekesu, kioso kia mona kuila o jinguvulu ka tena ku zubha o uadiama, ita, ujibhangânga, ni athu a zanga o ixi. Saí iâ ejiia o ibhindamu iâ mu nzumbi, mukonda dia ku kala ni maka ku muiji, kála o uhaxi, ku di senga, ni ufuilu ua muthu u tua zolo ku muiji. Kioso ki tuia mu boka, tu tena ku kuatekesa o athu enhá.

A MONO KUILA A TOKALELE KU BHANGA KIMA NI LUSOLO

19, 20. Mukonda diahi o ku mona o lusolo lua kikalakalu kia ku boka kia kuatekesa o Jikidistá ku lungulula o ukexilu ua muenhu uâ?

19 O ku mona kuila o athu ala mu iluezu, kia bhangesa Jikidistá javulu ku kalakala dingi mu ukunji uâ ni lusolo. Mu kifika, saí dikaza minzangala hanji, a sosola o ukexilu ua muenhu uâ, kioso kiévu o milongi ia kizuua kia kiônge ku muvu ua 2006, iexile ni diambu: “Kalenu ku Mesu Azele.” Ene a te mu mukanda o ima ka-nda i mesena, mu ku bhita mbeji jitatu, ene a xisa o inzo iâ ia kexile ni maxilu atatu, ai mu inzo iala ni dixilu dimoxi, saí ima ia sumbisa, ene ka kexile dingi ni makongo. Ene a mateka ku kalakala kala aboki a ithangana ni ithangana, a xikina o milongi ia kafunga ka ilunga, ia ku kalakala mu kilunga mua kambe aboki avulu.

20 Saí phange ua tungu ku America do Norte, ua soneka: “Kioso eme ni muhatu uami, ki tuevu o milongi ia kiônge kia muvu ua 2006, kua bhitili kiá 30 a mivu tundé kia tu batizala. Kioso ki tua kexile kiá mu vutuka, tua zuela se kiebhi ki tueji kumbidila o milongi i tuevu ia ku sosola o ukexilu ua muenhu uetu. (Mat. 6:19-22) Tua lukalesa o jinzo jetu jitatu, o díbhia dietu, makalu a fuma, ni mulungu. Mu ku banza kuila o athu a-nda banza kuila tua saluka, tua suu o mbambe ia ku kala tu aboki a thembu ioso. Ku muvu ua 2008, tua kaiela o phangu ia mon’etu, ia ku kala tu aboki a thembu ioso. O ku kalakala kumoxi ni jiphange, ki bhana kisangusangu kiavulu! Tua tena ué ku kalakala mu ididi mua kambele aboki. Tua mono ué kuila o ku suua mbambe mu kilunga kia Jihova, kia suínisa dingi o ukamba uetu ni muéne. Kima kiambote ué ku mona o kisangusangu ku athu, bhenge-bhenge kioso kiévua, ni kia tendela o Mak’â Nzambi.”

21. Ihi i tuejiia i tu bhangesa ku boka ni lusolo?

21 Etu tuejiia ihi ia-nda bhita ku mundu iú ua iibha—‘ku Kizuua kia Kufundisa, kia ku buikisa o athu abhumu.’ (2 Phe. 3:7) O kuijiia o Mak’â Nzambi, ku tu bhangesa ku tula o njimbu ia lungu ni hadi ia dikota, ni ku tula o njimbu ia mundu ua ubhe ua-nda kuíza. Tuejiia kuila o ku boka ni lusolo, ku bhangesa o athu ku kala ni kidielelu kia kidi. Mu ku boka ni lusolo, tu tena kulondekesa o henda kua Nzambi, ni ku athu.

[Ibhuidisu ia ku dilonga]