Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Ulame mitalu yebe

Ulame mitalu yebe

Ulame mitalu yebe

‘Ambila bantu Dîyi dia Nzambi mene; nanukila kubambila.’​—2 TIM. 4:2.

UDI MUVULUKE ANYI?

Bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala bavua bayishe ne mitalu bua tshinyi?

Bua kulama lungenyi lua kuenza malu ne mitalu, tudi mua kuenza tshinyi?

Bua tshinyi mudimu wa kuyisha Bukalenge ngua kuenza ne mitalu kupita kumpala?

1, 2. Mubelu wa ‘kuambila bantu diyi dia Nzambi ne mitalu’ udi mua kujula nkonko kayi?

BANTU batu benza midimu ya kusungila bantu badi mu njiwu batu benza malu ne lukasa. Tshilejilu, bantu batu bajima tupia batu baya ne lukasa muaba udibu bababikila bualu mbamanye ne: mioyo ya bantu idi mu njiwu.

2 Tuetu Bantemu ba Yehowa tudi basue kuambuluisha bantu bua bapanduke. Bua kukumbaja bualu ebu tudi tuangata mudimu wetu wa kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge ne mushinga wa bungi. Bulelela, katuena tulubakana ne malu to. Pavua mupostolo Paulo muambe ne: ‘Ambila bantu Dîyi dia Nzambi mene; nanukila kubambila’ uvua musue kuamba tshinyi? (2 Tim. 4:2) Mmunyi mutudi mua kuyisha ne mitalu? Bua tshinyi mudimu wetu ngua kuenza ne mitalu yonso?

BUA TSHINYI MUDIMU WETU WA KUYISHA NGUA KUENZA NE LUKASA?

3. Kubenga anyi kuitaba mukenji wa Bukalenge kudi mua kufikisha bantu ku tshinyi?

3 Paudi umanya tshiudi mua kukumbaja anyi kubenga kukumbaja mu mudimu wetu wa buambi, neumone pamuapa mudibi bikengela kuambila bantu bakuabu lumu luimpe ne lukasa. (Lomo 10:13, 14) Bible udi wamba ne: ‘Bingambila muntu mubi ne: wewe neufue bulelela, ne yeye udi umuka ku bubi buende ne udi wenza malu adi makanangane ne mikenji ne adi makane kabidi, yeye neikale ne muoyo, kena ufua nansha. Kabena bavuluka bubi bumue bua mu malu mabi akenzaye diambedi bua kumubanda nabu.’ (Yeh. 33:14-16) Bushuwa, Bible udi wambila bantu badi bayisha mukenji wa Bukalenge ne: ‘Neudisungile wewe ne bobu kabidi badi bumvua mêyi ebe.’​—1 Tim. 4:16; Yeh. 3:17-21.

4. Bu muvua butontolodi bujuke mu bidimu lukama bia kumpala, bivua bikengela kuyisha ne mitalu bua tshinyi?

4 Bua kumvua bua tshinyi Paulo uvua muambile Timote bua kuyisha ne mitalu, tukonkononayi tshidi 2 Timote 4:2-4 wamba. Mvese eu udi wamba ne: ‘Ambila bantu Dîyi dia Nzambi mene; nanukila kubambila misangu miakane ne misangu idi kayiyi miakane; ubakande ku malu abu, ubabele, ubasengelele ne lutulu luonso ne diyisha. Bualu bua tshikondo netshilue pikalabu kabayi bumvua diyisha dilenga ne lutulu; kadi bualu bua matshi abu adi asasakana, bobu nebadikebele bayishi ba bungi bu mudi disamina dibi dia mitshima yabu; nebumushe matshi abu ku malu malelela.’ Yezu ukavua muambe ne: butontolodi buvua ne bua kujuka. (Mat. 13:24, 25, 38) Bu muvua tshikondo atshi tshikumbane, bivua bilomba Timote ‘ayishe dîyi’ ne mitalu nansha munda mua tshisumbu bua bena Kristo kabalondi malongesha a dishima. Mioyo ya bantu ivua mu njiwu. Kadi netuambe tshinyi bua lelu?

5, 6. Mmalu kayi atu bantu bitaba atudi mua kupeta patudi tuyisha?

5 Lelu eu, butontolodi mbuvulangane bikole. (2 Tes. 2:3, 8) Mmalongesha kayi adi afunya bantu ku matshi lelu? Mu miaba ya bungi, dilongesha dia mudi bintu bidifuke ndimuangalake bikole too ne mu bitendelelu. Nansha mutu bena sianse bakula bua dilongesha edi, ndilue anu bu dilongesha dia mu tshitendelelu bualu didi disaka bantu ku diangata Nzambi ne bantu nabu mu mushindu kampanda. Dilongesha dikuabu didi ditangalake ndia ne: Nzambi katu utangila malu etu, nunku katuena mua kuditatshisha bua bualu buende to. Bua tshinyi malongesha aa, adi mua kufikisha bantu ba bungi ku dilala mu malu a Nzambi? Malongesha onso aa adi aleja ne: ‘Udi mua kuenza tshionso tshiudi musue bualu kuakubadila muntu bualu to.’ Bulelela bualu ebu budi buafunya bantu ba bungi ku matshi.​—Bala Musambu wa 10:4.

6 Kadi kudi mishindu mikuabu idibu bafunya bantu ku matshi. Bamue bantu badi baya mu bitanda mbanange kuteleja bayishi badi babambila ne: ‘Nansha wewe muenze bualu kayi, Nzambi udi anu mukunange.’ Bayishi ne bampasata badi babomba bantu pa kubaleja mudi mafesto, misa ne mpingu mua kubapetesha masanka a kudi Nzambi. Bantu batubu benzela malu aa kabatu bamona mudibu mu njiwu to. (Mus. 115:4-8) Kadi tuetu bababishe ku tulu tua mu tshimfuanyi etu bua bumvue bulelela bua mu Bible, badi mua kupeta masanka a kudi Bukalenge bua Nzambi.

KUYISHA NE MITALU KUDI KUMVUIJA TSHINYI?

7. Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi ne lungenyi lua kuenza malu ne mitalu?

7 Padi munganga upanda muntu, udi ne bua kutuma lungenyi luende luonso ku tshidiye wenza bualu muoyo wa mubedi udi mu njiwu. Patudi mu buambi tudi mua kuleja mutudi tuenza malu ne mitalu patudi tutuma lungenyi luetu ku mudimu utudi tuenza. Tshilejilu, tudi mua kuela meji bua biena-bualu, nkonko ne malu adi mua kusankisha bantu batudi tupetangana nabu. Dijinga dia kuenza malu ne mitalu didi kabidi mua kutusaka bua kuakaja programe wetu bua kuya kutangila bantu dîba didibu mua kuyukila netu bimpe.​—Lomo 1:15, 16; 1 Tim. 4:16.

8. Kuenza malu ne mitalu kutu nangananga kulomba tshinyi?

8 Kuikala ne lungenyi lua kuenza malu ne mitalu kudi kulomba kabidi kuteka malu adi ne mushinga pa muaba wawu. (Bala Genese 19:15.) Tshilejilu, ela meji ne: panyima pa wewe mumane kupeta mandamuna a mateta avuabu bakuenze bua disama, munganga udi ukubikila ne ukuambila ne dishindika dionso ne: “Anu wewe muenze lukasa lukasa bualu bidi bikengela kukondopa kumpala kua ngondo mujima kujika.” Kuakupatuka lukasa lukasa mu biro biende bu mutu mujimi wa kapia uya muaba udibu bamubikile to. Kadi pamuapa pakuambilaye tshia wewe kuenza, neuye kumbelu ne newele meji bua malu a mushinga audi ne bua kuenza.

9. Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: Paulo uvua uyisha ne mitalu pavuaye mu Efeso?

9 Tudi mua kumanya muvua Paulo wenza malu ne mitalu patudi tukonkonona malu avuaye muambile bakulu ba mu Efeso pa bidi bitangila mudimu wende wa diyisha lumu luimpe mu Asia. (Bala Bienzedi 20:18-21.) Bidi bimueneka ne: kumbukila anu ku dituku divuaye mudiate mu Asia, wakatuadija kuya ku nzubu ne ku nzubu wenda uyisha bantu lumu luimpe. Kabidi munkatshi mua bidimu bibidi uvua ne tshibidilu tshia ‘kuyisha ku dituku ne ku dituku mu ekola wa Tulano.’ (Bien. 19:1, 8-10) Bidi bimueneka ne: dijinga dia kuenza malu ne mitalu ke divua dienzeja Paulo malu. Kabiena ne bua kututonda padibu batulomba bua ‘kuenza mudimu wetu wa kuyisha ne mitalu’ to. Mudimu wa buambi udi ne bua kuikala pa muaba wa kumpala mu nsombelu wetu.

10. Bidi bituenza disanka bua muvua bena Kristo netu benze malu ne mitalu kukadi bidimu 100 bua tshinyi?

10 Tshilejilu tshivua kasumbu ka balongi ba Bible bavuaku kumpala kua 1914 bashiye mu mudimu wa kuyisha lumu luimpe tshidi tshileja tshidi kuikala ne mitalu kumvuija. Nansha muvuabu anu bantu bakese tshianana, bavua bajingulule ne: bivua bikengela kuenza malu ne mitalu ne bakatuadija kuyisha ne disanka mukenji wa Bukalenge. Bavua bafundisha miyuki mu bikandakanda bia bungi ne baleja programe wa filme wa “Foto-drama wa bufuki.” Mu mushindu eu bavua bayishe bantu miliyo ya bungi lumu luimpe. Bu bobu kabayi ne dijinga dia kuenza malu ne mitalu, mbantu bungi kayi ba kutudi bavua mua kumvua lumu luimpe lua Bukalenge?​—Bala Musambu wa 119:60.

UDIMUKE BUA KULU KUJIMIJA MITALU YEBE

11. Tshivua tshifikishe bamue bantu ku dijimija mitalu yabu ntshinyi?

11 Ditanaji didi mua kupangisha muntu bua kumona mushinga udi nawu mudimu wa kuyisha. Bulongolodi bua Satana mbusue kutusaka ku dikeba malu adi atusankisha ne adi kaayi ne mushinga. (1 Pet. 5:8; 1 Yone 2:15-17) Bamue bantu bavua bateka mudimu wa Yehowa pa muaba wa kumpala bakalekela lungenyi lua kuenza malu ne mitalu. Tshilejilu, Dema muena Kristo wa mu bidimu lukama bia kumpala uvua ‘muenzejanganyi wa mudimu’ ne Paulo wakabuela mu ditanaji bua malu a mu bulongolodi bubi ebu. Pamutu pa kutungunuka ne kukolesha Paulo mu tshikondo tshia lutatu, Dema wakamulekela.​—Filem. 23, 24; 2 Tim. 4:10.

12. a) Mmpunga kayi utudi nende mpindieu? b) Mmpunga mikuabu kayi ituikale nayi bua kashidi?

12 Tuetu basue kulama lungenyi luetu lua kuenza malu ne mitalu, tudi ne bua kubenga kudina mu masanka onso a mu nsombelu. Tudi ne bua kudienzeja bua ‘kulamata muoyo wa bushuwa.’ (1 Tim. 6:18, 19) Kakuyi mpata, udi mutuishibue ne: muoyo wa tshiendelele wikala Bukalenge bua Nzambi mua kututuadila neupeshe bantu mpunga wa kuenza malu adi ne mushinga bua kashidi. Kadi bua mpindieu tudi ne mpunga wa kuambuluisha bantu bua kupanduka ku Armagedone.

13. Bu mutukadi bena Kristo, tudi mua kulama mitalu yetu mushindu kayi?

13 Bu mudi bantu ba bungi badi batunyunguluke balale tulu tua mu tshimfuanyi, ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kubenga kujimija mitalu yetu? Tudi mua kuvuluka ne: tshimue tshikondo tuvua petu balale mu mîdima. Kadi bakatubisha, ne Kristo wakatukenkeshila butoke buende anu muvua Paulo muambe. Tudi mpindieu ne diakalenga dia kuikala bakenkeshi ba butoke. (Bala Efeso 5:14.) Panyima pa Paulo mumane kuamba bualu ebu, wakasakidila ne: ‘Nunku nudimuke bienu bu munudi nuenda; kanuendi bu badi kabayi ne meji, kadi nuende bu bena meji; nudisumbile tshikondo patshiditshiku tshia kuenza amu malu mimpe, bualu bua matuku adi mabi.’ (Ef. 5:15, 16) Bu mutudi mu tshikondo tshikole, ‘tudisumbile tshikondo’ tshia kuenza malu adi mua kutuambuluisha bua kushala batabale mu mudimu wa Nzambi.

TUDI MU TSHIKONDO TSHIA PA BUATSHI

14-16. Tshidi tshienza bua mudimu wa kuyisha Bukalenge wikale wa kuenza ne lukasa kupita kumpala ntshinyi?

14 Mudimu wa buambi utu anu wa kuenza ne mitalu, kadi etshi ke tshikondo tshia kuwenza kupita kumpala. Katshia ku 1914, tshimanyinu tshidi mukanda wa Nzambi uleja ntshimueneke patoke. (Mat. 24:3-51) Mioyo ya bantu idi mu njiwu kupita kumpala. Nansha mudi bantu badie bipungidi bia diumvuangana matuku adi panshi aa, matunga adi ne bukole bua bungi atshidi amu ne bingoma binene bitue ku 2 000 bilongolola bua kuluangana nabi. Bamfumu ba mbulamatadi badi baleja mudi bingoma bia bungi bia mushindu eu bijimina. Bena tshinyangu badi mua kuikala pabu ne bingoma bidi bijimina ebi anyi? Bamanyi ba malu badi baleja ne: bantu bonso badi mua kubutuka mu mvita idi bena tshinyangu bakebesha. Kadi ki nganu mvita nkayayi idi iteka mioyo ya bantu mu njiwu to.

15 Luapolo kampanda lua mu 2009 ludi luamba ne: “Dishintuluka dia mivu ke bualu bunene budi buteka makanda a mubidi a bantu mu njiwu mu bidimu bia 2000 ebi. Malu adi dishintuluka edi dikebela bantu nealenge bantu ba bungi mu makumi a bidimu bidi kumpala ebi ne neateke mioyo ya bantu ba bungi mu njiwu.” (The Lancet and University College London) Bipeta abi nebimuenekele ku dinyanguka dia malu pa buloba bu mudi diuwula dia mâyi, minanga, dipasalala dia mâyi, bipupu bia masama, mvula ya bipupu ne diluangana bua dikepela dia mabanji. Bushuwa, mvita ne bipupu mbiteke bantu mu njiwu.

16 Bamue bantu badi mua kuela meji ne: njiwu ya kuenza mvita ne bingoma binene idi mua kufikisha ku malu adi akumbaja “tshimanyinu.” Kadi bantu ba bungi kabena bajingulula diumvuija dilelela dia tshimanyinu etshi to. Tshimanyinu etshi ntshimueneke kukadi bidimu bia bungi ne tshidi tshileja ne: dikalaku dia Kristo mbualu bulelela, kabidi ne: nshikidilu wa bulongolodi ebu udi wenda usemena ne lukasa. (Mat. 24:3) Kuonso eku malu a bungi adi enza tshimanyinu kaavua manji kumueneka patoke mushindu eu to. Mpindieu ke tshikondo tshia bantu kutabala ku tulu tua mu nyuma. Mudimu wa buambi udi mua kubatabeja.

17, 18. a) “Tshikondo” tshitudi etshi tshidi tshitusaka ku tshinyi? b) Ntshinyi tshidi mua kusaka bantu bua kushintulula lungenyi luabu pa bidi bitangila mukenji wa Bukalenge?

17 Nkushale anu tshikondo tshîpi bua tuetu kuleja mutudi banange Yehowa ne kujikija mudimu wa kuyisha utudi nawu mu matuku a ku nshikidilu aa. Mubelu uvua Paulo mupeshe bena Kristo ba mu Lomo mu bidimu lukama bia kumpala udi ne mushinga wa bungi lelu. Paulo wakamba ne: ‘Bualu bua nudi bamanye tshikondo etshi ne: dîba diakumana kufika bua nuenu kubishibua ku tulu; bua katataka lupandu luetu ludi lutamba dituku dituakadianjila kuitabuja kuikala pabuipi.’​—Lomo 13:11.

18 Malu a kadianjilabu kuamba bua matuku a ku nshikidilu adi mua kusaka muntu ku dikonkonona malanda ende ne Nzambi. Bakuabu badi bafika ku dimona ne: muntu udi dijinga ne diambuluisha padibu bamona mudi mbulamatadi ya bantu ipanga mua kujikija malu bu mudi dinyanguka dia malu a mpetu, njiwu ya kuenza mvita ne bingoma binene, buenzavi ne dinyanguka dia buloba. Bua bakuabu malu adi enzeka mu mêku abu bu mudi masama, difua dia mabaka ne difuisha muntu udibu banange mmabafikishe ku dikonkonona malanda abu ne Nzambi. Patudi tuyisha tudi tuambuluisha bantu ba nunku.

BASAKIBUE KUDI DIJINGA DIA KUENZA MALU NE MITALU

19, 20. Mmunyi mudi dijinga dia kuenza malu ne mitalu disake bena Kristo ba bungi bua kushintulula nsombelu wabu?

19 Dijinga dia kuenza malu ne mitalu ndisake bena Kristo ba bungi bua kuvudija mudimu wabu wa buambi. Tshilejilu, muanetu wa balume mukuabu ne mukajende ba mu ditunga dia Équateur bakangata dipangadika dia kupepeja malu mu nsombelu wabu panyima pa bobu bamane kuteleja programe wa mpuilu wa pa buende wa mu 2006 uvua ne tshiena-bualu ne: “Tuikale ne dîsu dimpe.” Bakafunda pa dibeji bintu bivuabu kabayi nabi dijinga, ne mu ngondo isatu bakapatuka ku nzubu wabu munene kuya kubuela ku nzubu mukese, bakapanyisha bimue bintu, ne bakafuta mabanza. Diakamue bakangata bumpanda-njila buambuluishi ne kuenza tshivua mutangidi wa tshijengu mubambile bua kuya kuambuluisha mu tshisumbu tshivua ne dijinga dikole dia bamanyishi.

20 Muanetu wa balume mukuabu udi musombele mu Amérique wa ku Nord udi wamba ne: “Patuvua babuele mu mpuilu wa mu 2006, meme ne mukajanyi tukavua ne bidimu 30 mu bulongolodi bua Yehowa. Patuvua tupingana kumbelu, tuakayikidilangana bua kumona mushindu utudi mua kutumikila mubelu uvuabu bafile bua kupepeja malu mu nsombelu wetu. (Mat. 6:19-22) Tuvua ne nzubu isatu, tshitupa tshia buloba, mashinyi a bungi a mushinga mukole, buatu ne mashinyi manene avua ne nzubu munda. Bu mutuvua bamone ne: tuvua anu bu bena Kristo bavua kabayi ne lungenyi, tuakangata dipangadika dia kuangata mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Mu 2008 tuakalua bampanda-njila ba pa tshibidilu anu bu muanetu wa bakaji. Tuvua ne disanka dia bungi bua kuenza mudimu pamue ne bena Kristo netu. Tuakapeta mushindu wa kuenza mudimu muaba uvuabu ne dijinga dikole dia bamanyishi. Kuenzela Yehowa mudimu wa bungi nkutusemeje pabuipi nende. Diakalenga dinene ditudi nadi ndia kumona mudi bantu bumvua ne bitaba bulelela bua mu Bible.”

21. Nkumanya bualu kayi kudi kutusaka bua kuenza malu ne mitalu?

21 Tudi bamanye ne: mu katupa kîpi emu “dituku dia dilumbulula ne dia dibutuka dia bantu badi babenga Nzambi” nedikuate bulongolodi bubi ebu. (2 Pet. 3:7) Dimanya dietu dia Dîyi dia Nzambi didi ditusaka bua kumanyisha ne tshisumi dilua dia dikenga dinene ne dia bulongolodi bupiabupia. Tudi amu ne dijinga dia kuenza malu ne mitalu bua kupetesha bantu ditekemena dilelela. Patudi tudifila mu mudimu wa lukasa eu ne muetu muonso, tudi tuleja mutudi banange Nzambi ne bantu netu bikole.

[Nkonko ya dilonga]