Siki gi Chuny mar Lendo e Okang’ Mapiyo
Siki gi Chuny mar Lendo e Okang’ Mapiyo
“Land wach, time e okang’ mapiyo.”—2 TIM. 4:2, New World Translation.
BE INYALO LERO?
Ang’o momiyo Jokristo mokwongo ne lendo e okang’ mapiyo?
Ere kaka wanyalo siko gi chuny mar lendo e okang’ mapiyo?
Ang’o momiyo tij lando wach Pinyruoth dwarore ahinya sani moloyo kinde moko duto?
1, 2. Sama Muma chikowa ni ‘walendi e okang’ mapiyo,’ gin penjo mage mabetie?
KINDE mang’eny, jogo ma tijgi en reso ngima ji timo kamano e okang’ mapiyo ahinya. Kuom ranyisi, sama mach wang’o kamoro, josim mach timo mapiyo ahinya nimar ging’eyo ni ji nyalo tho.
2 Kaka Joneno mag Jehova, wageno ni wabiro konyo ji mondo oyud resruok. Omiyo, wakawo gi pek ahinya tijwa mar lando wach maber mar Pinyruoth. En adier ni mano ok nyis ni koro watiyo tijno ka warokni maonge chanruok maber. Kare, jaote Paulo ne temo wacho ang’o, kane ondiko kama: “Land wach, time e okang’ mapiyo”? (2 Tim. 4:2, NW) Ere kaka wanyalo lendo e okang’ mapiyo? To ang’o momiyo dwarore ni otime mapiyo ahinya?
ANG’O MOMIYO TIJWA MAR LENDO DWARORE NI OTIM MAPIYO?
3. Ang’o mabiro yudo jogo morwako kata maok orwako wach Pinyruoth?
3 Sama iketo e paro kaka tijwa mar lendo nyalo reso ngima ji, mano nyalo miyo ine ni dwarore iland ne jomoko wach maber e okang’ mapiyo. (Rumi 10:13, 14) Wach Nyasaye wacho kama: “Kawacho ni ng’a marach, ni, Adier, initho; to kolokore kuom richone, kendo koluwo chik, kotimo kare; . . . adier enobedi mangima, ok notho. Richone mosetimo ok ginipargi, kata achiel, ni osetimo maricho.” (Eze. 33:14-16) Kuom adier, Muma wacho ne jogo mapuonjo wach Pinyruoth kama: “Iniresri iwuon, kendo nires bende jogo ma winjo weche mipuonjo.”—1 Tim. 4:16; Eze. 3:17-21.
4. Ang’o momiyo ne dwarore ni otim tij lendo e okang’ mapiyo nikech ng’anjo ma ne dhi timore?
4 Mondo wang’e gimomiyo Paulo nojiwo Timotheo mondo olendi e okang’ mapiyo, non ane weche mamoko motudore gi ndiko matayo sulani. Wasomo kama: ‘Yal wach Nyasaye, kendo watime e okang’ mapiyo, kata weche beyo kata richo; kwer weche maok kare, rie weche maricho, jiw ji, kendo puonj wach maok iwe, kitero mos chuth. Nikech ndalo biro ma ji ok noyie puonj mangima, to giniluw gombogi giwegi, kendo ginihind jopuonj mathoth nikech gin gi it ma sakni. Ginidagi winjo adiera, to ginichik itgi ni sigendini.’ (2 Tim. 4:2-4, NW) Yesu nosekoro ni, ji ne dhi ng’anjo mi giwe yie madier. (Math. 13:24, 25, 38) Nikech mano ne chiegni timore, ne dwarore ni Timotheo ‘oland wach’ e okang’ mapiyo, kata mana ei kanyakla mondo mi kik wuond Jokristo gi puonj mag miriambo. Ngima ji ne ni kamarach. To nade e kindewagi?
5, 6. Gin puonj mage monya mwanyalo romogo e tijwa mar lendo?
5 E kindewagi, tim ng’anjo ne yie madier osenya ahinya. (2 Thes. 2:3, 8) Gin puonj mage masani miyo it ji sakni? Kuonde mang’eny, puonj mar ni gik moko ne osieko kendgi maok ochwegi, inyayo ahinya gi kinda. Kata obedo ni kinde mang’eny puonjno inyayo e dho josayans, e kindegi to puonjno osebedo kaka din moro ma ji luwo, nimar omulo yo ma ji nenogo Nyasaye koda jomoko. Puonj machielo monya ahinya en ni, Nyasaye ok dewwa; omiyo onge tiende dewe. Ang’o momiyo puonj kaka mago ywayo ji ahinya kendo miyo ginindo e yor chuny? Puonj ariyogo jiwo paro achiel ni, ‘Inyalo timo gimoro amora midwaro nimar onge ng’ama mabiro penji.’ Kuom adier, wach ma kamano, osesako it ji mang’eny.—Som Zaburi 10:4.
6 Kata kamano, nitie weche mamoko mang’eny ma ji miyogo itgi sakni. Jomoko mapodi dhi e kanisa ohero jopuonj ma wachonegi kama, ‘Kata itim mana ang’o, Nyasaye oheri.’ Jodolo koda jopuonj mag kanisa sako it jomoko kuom nyisogi ni timo nyasi mang’eny, Misa, koda tiyo gi kido e lamo, kelo hawi. Ji kaka mago madhi e kanisa ok ong’eyo gadier chal marach ma gintiere. (Zab. 115:4-8) Kata kamano, podi wanyalo chiewogi ae nindo mar chuny, mi giwinj tiend adiera mag Muma, kendo giyud gweth mag Pinyruodh Nyasaye.
LENDO E OKANG’ MAPIYO TIENDE ANG’O?
7. Ere kaka wanyalo nyiso ni wan gi chuny mar lendo e okang’ mapiyo?
7 Laktar mar yeng’o nyaka ket pache duto e tijno nimar ngima jatuwo ni kamarach. E tijwa mar lendo, wanyalo nyiso chuny mar time e okang’ mapiyo kuom keto pachwa duto e tijno, kaka paro e wi weche koda penjo manyalo miyo jogo mwaromogo orwak wach. Bedo gi chuny mar lendo e okang’ mapiyo bende nyalo miyo watim lokruok e chenro marwa mondo mi walim ji e seche ma ginyalo bedo moikore rwakowa.—Rumi 1:15, 16; 1 Tim. 4:16.
8. Kinde mang’eny, kawo okang’ mapiyo oriwo timo ang’o?
8 Bedo gi chuny mar lendo e okang’ mapiyo bende dwaro ni wanon gigo mwaketo mokwongo e ngima. (Som Chakruok 19:15.) Kuom ranyisi, wawach ni laktar oyudo ni in-gi tuwo moro, kae to owachoni kama: “Ne! Tuwo ma in-go dwaro ni okaw okang’ mapiyo. Ka ng’eny, to in mana gi dwe achiel kende mar timo gimoro kuom wach tuwoni.” En adier ni ok ibi wuok ir laktar kirokni kata ringo matek ka ng’at moluong ni odhi osim mach. Kata kamano, en adier ni obiro konyi gi paro moko, kae to idok pacho mondo ipar matut kuom okenge mibiro kawo mokwongo.
9. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni Paulo ne olendo e okang’ mapiyo kane en Efeso?
9 Wanyalo ng’eyo chuny ma Paulo ne nigo kuom nono gima nowacho ne jodongo moa Efeso e wi tichne mar lando wach maber e gweng’ Asia. (Som Tich Joote 20:18-21.) Nenore ni chakre e odiechieng’ mokwongo ma ne ochopo kuno, ne odich ahinya gi lando ne ji wach maber e ot ka ot. E wi mano, kuom higini ariyo ne obedo gi chenro mar ‘pile poro wach e od somo mar ng’at moro ma nyinge Turano.’ (Tich 19:1, 8-10) Wanyalo neno maler ni chuny mar lendo e okang’ mapiyo, ne omiyo Paulo oketo tijno mokwongo. Kata obedo ni ndiko jiwowa ni ‘waland wach e okang’ mapiyo,’ mano ok nyis ni tijno onego othung’wa seche te maok waywe. Kata kamano, onego waket tij lendo obed motelo e ngimawa.
10. Ang’o momiyo wamor ni Jokristo ne okawo okang’ mar lendo mapiyo higini 100 mosekalo?
10 Kane higa 1914 pok ochopo, okang’ ma grup moro matin mar Jopuonjre Muma nokawo mondo giland wach maber, konyowa neno tiend bedo gi chuny mar lendo e okang’ mapiyo. Kata obedo ni kwan-gi ne en mana gana manok, ne ging’eyo ni ne gidak e kinde makende, omiyo ne gichako tiyo tij lando wach Pinyruoth gi ilo maduong’. Ne gigoyo twege e gasede mang’eny mag jopiny, kendo tiyo gi sinema miluongo ni “Photo-Drama of Creation.” Yorego ne omiyo gilando wach maber ne tara gi tara mag ji. Ka dine ok gibedo gi chuny mar lendo e okang’ mapiyo, en ng’ano kuomwa ma dikoro osewinjo wach Pinyruoth?—Som Zaburi 119:60.
TANG’ MONDO KIK ILAL CHUNY MAR LENDO E OKANG’ MAPIYO
11. Ang’o mosemiyo jomoko olalo chuny mar tiyo ne Nyasaye e okang’ mapiyo?
11 Gik magalo ng’ato nyalo mone keto e paro kaka dwarore ni otim tij lendo e okang’ mapiyo ahinya. Piny Satan dwaro ni waket chunywa ahinya e luwo yorewa wawegi. (1 Pet. 5:8; 1 Joh. 2:15-17) Nitie jomoko ma chon ne oketo tij Jehova motelo e ngimagi, to sani giselalo chuny mar tiyo ne Nyasaye e okang’ mapiyo. Kuom ranyisi, kinde moro Jakristo miluongo ni Dema ne en ‘jatich’ kanyachiel gi Paulo, to bang’e Dema noweyo mondo piny marachni ogale. Kar mondo odhi nyime jiwo Paulo e kinde ma Paulo ne ni kamatek, Dema ne ojwang’o Paulo.—File. 23, 24; 2 Tim. 4:10.
12. En thuolo mane masani wan-go, to gin thuolo mage mwabiro bedogo nyaka chieng’?
12 Mondo mi wasik gi chuny mar lendo e okang’ mapiyo, dwarore ni waked gi gombo mapile mag ngima. Onego wati matek mondo wabi wayud “ngima ma en ngima maradier.” (1 Tim. 6:18, 19) Nyalo bedo ni in gadier chuth ni ngima mochwere e piny e bwo Pinyruodh Nyasaye, biro miyowa thuolo maok rum mag timo gik mang’eny mamorowa. To gie sani, thuolo mar konyo ji mondo obi otony e Har–Magedon, e gimaduong’ monego watim e kindewagi.
13. To nikech koro wasebedo Jokristo, ere kaka wanyalo siko gi chuny mar lendo e okang’ mapiyo?
13 To nikech thoth ji e piny sani nindo e yor chuny, en ang’o manyalo konyowa mondo kik walal chuny ma wan-go mar lendo e okang’ mapiyo? Wanyalo keto e paro ni nitie kinde ma wabende ne wanindo ka wan e mudho, kendo ne wan kaka jomotho nikech richowa. Kata kamano, ne ochiewwa, kendo ler mar Kristo oserieny kuomwa, mana kaka Paulo nowacho. Omiyo, koro wan gi thuolo mar ting’o ler kendo miyo orieny. (Som Jo Efeso 5:14.) Bang’ wacho wechego Paulo nondiko kama: ‘Ritreuru ahinya kaka uwuotho, ok ka jo ma onge rieko, to ka jo mariek, ma ok uketh kinde ma un go, nikech ndaloni rach.’ (Efe. 5:15, 16) Nikech wadak e kinde ma richo onya, weuru mondo ‘kik waketh kinde,’ to watim gigo manyalo miyo wasiki ka waneno e yor chuny.
WADAK E KINDE MAKENDE AHINYA
14-16. Ang’o momiyo sani e sama tijwa mar lendo dwaroree mapiyo moloyo kinde moro amora?
14 Kuom kinde duto, tij lendo mar Jokristo osebedo tich madwarore ni otim mapiyo, to kata kamano gie sani, dwarore ni otime e okang’ mapiyo moloyo kinde duto. Chakre 1914, gik manyiso ni wadak e ndalo giko ma Wach Nyasaye wuoyo kuomgi, osenenore ayanga. (Math. 24:3-51) Ngima dhano ni kamarach ahinya moloyo kinde moro amora mosekalo. Kata obedo ni pinje ma tekregi ng’eny osetimo winjruok mag kuwe e kindgi, podi gin gi gik nyuklia maromo 2,000 ma giikorego ne lweny. Jotelo moko wacho ni nitie gik lweny mag nyuklia miwacho ni oselal. Be dibed ni gigo nie lwet jomahundu? Jotim nonro moko wacho ni sani inyalo ywe oganda dhano duto mi gilal nono nikech lweny ma jomahundu nyalo chako. Kata kamano, lweny ok e masira kende manyalo tieko oganda dhano.
15 Ripot ma ne oik gi The Lancet kod University College London e higa 2009, wacho kama: “Lokruok mar kit yamo e masira maduong’ie moloyo manyalo hinyo ngima ji e kindewagi. Lokruok mar kit yamo biro kelo tuoche ne thoth ji e higini pieche moko mabiro, kendo keto ngima ji bilion mang’eny kamarach.” Lokruokno nyalo kelo medruok mar pi me nam, oro, ohula kata ataro, tuoche malandore, yamo mager, kod lweny nikech nok mar gik ma lowo nyago. Kuom adier, lwenje koda masiche mamoko madongo, sani keto ngima oganda dhano kamarach.
16 Jomoko nyalo paro ni lweny mar nyuklia, ema nyalo chopo weche moko maloso “ranyis” ma ne okor wachne. Kata kamano, thoth ji ok ong’eyo maber tiend ranyisino. Ranyisino osebedo ka nenore kuom higini pieche sani, ma en gimanyiso ni Kristo osebedo kalocho, kendo giko mar piny marachni chiegni ahinya. (Math. 24:3) Gik manyiso ni wadak e kinde giko, osenenore ayanga ndalogi maloyo kinde moro amora mosekalo. Sani e kinde ma ji onego ochiew oa e nindo mar chuny. Tijwa mar lendo nyalo konyo e chiewogi.
17, 18. (a) Ang’o momiyo “ndalo” mwadakiegi mulo chuny mwatiyogo ne Nyasaye? (b) Gin weche mage manyalo miyo ji ochak neno wach mar Pinyruoth e yo mopogore?
17 Wadong’ mana gi kinde matin mar nyiso ni wahero Jehova, kendo tieko tij lendo monego watim e ndalo mag gikogi. Wach ma Paulo nowacho ne Jokristo ma ne ni Rumi, sani tiyo ahinya e kindewagi: “Ung’eyo ndalo, ni koro sa ogik mondo uchiew ua e nindo, nikech koro resruokwa chiegni moloyo ndalono ka ne wadoko jo moyie.”—Rumi 13:11.
18 Gik ma ne okor ni biro timore e ndalo giko, nyalo miyo ji achiel achiel ofweny ni kit ngimagi onego owinjre gi dwaro mar Nyasaye. Moko kuomgi neno ayanga ni dwarore dhano oyud kony, nimar gineno kaka sirkande mag dhano onge nyalo mar tieko chandruoge mag yuto, luoro mag lweny mar nyuklia, timbe gero, kata kethruok mar kit yamo. Jomoko bende nyalo fwenyo ni dwarore ni Nyasaye ota ngimagi, nikech chandruoge mayudo utegi, kaka tuoche, ketho kend, kata tho mar ng’at ma gihero. Sama watiyo tij lendo, mano miyowa thuolo mar konyo joma kamago.
CHUNY MAR CHOPO TIJGI E OKANG’ MAPIYO OSEJIWOGI
19, 20. Ere kaka chuny mar lendo e okang’ mapiyo osemiyo Jokristo mang’eny oloko kit ngimagi?
19 Bedo gi chuny mar lendo e okang’ mapiyo osejiwo Jokristo mang’eny medo okang’ ma gitimego. Kuom ranyisi, owadwa moro gi chiege mapodi gin rowere e piny Ecuador, ne oyiero mar keto ngimagi obed mayot bang’ winjo program mar chokruog alwora ma higa 2006, ma wiye ne en “Bed gi Wang’ Mayot.” Ne gindiko piny moko kuom gik ma ne ok ochuno ni gibedgo, kendo bang’ dweche adek kama, ne giweyo odgi ma nigi bedrum adek ma gidhi e ot mar bedrum achiel, mi giuso moko kuom gikgi kendo bedo maonge gowi moro amora. Mapiyo ne gichako tiyo kaka jopainia makonyo, kendo ne giyie dhi e kanyakla ma jarit-alwora ne onyisogi ni dwaro jolendo manyalo konyo.
20 Owadwa moro mowuok e piny moro manie Amerka ma Masawa, ndiko kama: “An gi jaoda kane wadhi e chokruok mar alwora e higa 2006, ne oyudo osebatiswa kuom higini 30 mokalo. Kane wan e mtoka ka wadok pacho, ne wawuoyo kuom kaka ne wanyalo tiyo gi puonj ma ne ojiwo jowinjo mondo oket ngimagi obed mayot. (Math. 6:19-22) Ne wan-gi udi madongo adek, lowo, mtokni mayom, yie mar nam, koda ot miywayo gi mtoka. Nikech ne waneno ni wadak e kit ngima kaka mar Jokristo mofuwo, ne wang’ado mar keto chenro mar donjo e tij lendo kuom thuolowa duto. E higa 2008, wan bende ne wabedo jopainia mapile kaka nyarwa. Mano kaka wasebedo mamor ahinya tiyo kanyachiel gi owete moloyo chon! Waseyudo thuolo mar lendo kama jolendo dwaroree ahinya. Bende, tiyo ne Jehova e okang’ momedore osemiyo wamedo sudo ire. Gimosemiyowa mor ahinya en neno kaka wang’ ji rieny bang’ ka gisewinjo kendo ng’eyo tiend adiera mar Wach Nyasaye.”
21. En bedo gi ng’eyo kuom wach mane mamiyo wakawo okang’?
21 Wang’eyo gino machiegni timore ne piny marachni—tiende ni “chieng’ bura kod tho mar jo ma ok luor Nyasaye.” (2 Pet. 3:7) Ng’eyo ma wan-go mar Wach Nyasaye jiwowa mondo waland gi kinda wach masira maduong’ mabirono, koda piny manyien mabiro luwo. Podi wadhi nyime nyiso chuny mar lendo e okang’ mapiyo mondo wami ji obed gi geno. Kuom tiyo gi chunywa duto e tich madwarore ni otim e okang’ mapiyono, wanyiso ni wahero Nyasaye gadier koda dhano wetewa.
[Pinjo mag Puonjruok]
