Zezi Klist i su nanwlɛ’n

“?Sran’m be waan, wan yɛlɛ min?”​—LIK 9:18.

ZEZI fɛli i sɔ kosan’n usɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun, afin ɔ wunnin kɛ i su ndɛ nga sran’m be kan’n ti fanunfanun. Sanngɛ kusu nn ɔ timan sran m’ɔ fata kɛ be si i su akplowa ɔ. Zezi w’a yoman ninnge mun nvialiɛ nun. Sanngɛ ɔ ɔli sran’m be wun be klɔ’m be su. Ɔ boli jasin fɛ’n yɛ ɔ kleli be like nzra nun. Afin ɔ kunndɛli kɛ be si i su nanwlɛ’n.​—Lik 8:1.

E kwla wun Zezi i su nanwlɛ’n fluwa nnan nga Matie nin Marki nin Liki yɛ Zan be klɛli i Biblu’n nun’n i nun. Be ndɛ sɔ’m be su yɛ é wá jrán é tɛ́ Zezi i su kosan nga be usa’n be su ɔ.​—Zan 17:17.

KOSAN: ?Zezi trannin asiɛ’n su wa laa sakpa?

I SU TƐLƐ: Ɛɛn. Laa sa’m be su like suanfuɛ’m be waan Zezi trannin asiɛ’n su wa laa sakpa. Be nun wie yɛle Zozɛfu nin Tasiti mɔ be trannin asiɛ’n su i afuɛ ko ju akpi nɲɔn yɛ’n. Ng’ɔ ti cinnjin kpa’n yɛle kɛ Matie nin Marki nin Liki yɛ Zan be fluwa’m be kle weiin kɛ Zezi ti sran jrɛiin. Be fluwa sɔ’m be nun’n, kɛ bé kán sa kun ndɛ’n, be kle blɛ nin lika trele nga sa sɔ’n be juli’n. I wie yɛle kɛ, kɛ Liki kán afuɛ nga Zezi boli i junman’n i dilɛ’n bo’n i ndɛ’n, ɔ boli famiɛn nso be dunman. Laa sa’m be su like suanfuɛ’m be waan sran sɔ’m be yoli famiɛn sakpa.​—Lik 3:1, 2, 23.

Ninnge nga be kle kɛ Zezi trannin asiɛ’n su wa laa sakpa’n, sran fi sa kwlá siman su akplowa. Fluwa kun nun’n be kannin kɛ sɛ be usa fluwa sifuɛ dandan mun’n, be nun sunman bé sé kɛ laa sran kun mɔ be flɛ i Zezi m’ɔ fin Nazarɛti’n, ɔ trannin asiɛ’n su wa sakpa i afuɛ akpi nɲɔn yɛ.​—Evidence for the Historical Jesus.

KOSAN: ?Sakpasakpa naan Zezi yɛle Ɲanmiɛn Kpli?

I SU TƐLƐ: Cɛcɛ. Zezi w’a seman le kɛ ɔ nin Ɲanmiɛn be sɛ. I kpa’n, ɔ kleli titi kɛ Zoova ti dan trɛ i. * Zezi flɛli Zoova kɛ ‘Min Nyanmiɛn.’ Yɛ ɔ seli ekun kɛ ‘wɔ bɔ ɔ kunngba cɛ yɛ a ti Nyanmiɛn’n.’  (Matie 27:46; Zan 17:3) Sɛ Ɲanmiɛn i dan trɛmɛn i’n nn ɔ su seman sɔ. Sɛ junman difuɛ kun flɛ i junman su lɔfuɛ kun kɛ “min min’n” annzɛ “junman’n i fuɛ’n,” ɔ su kle weiin kɛ sran sɔ’n yɛ ɔ sie i ɔ.

Asa ekun’n, Zezi kleli kɛ nɛ́n i yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn Kpli’n niɔn. Le kun’n, Zezi seli i ɲrun tanndanfuɛ mɔ be waan nán Ɲanmiɛn yɛ ɔ sunmɛnnin i’n be kɛ: “Be klɛli amun mmla’n nun kɛ, sɛ sran nnyɔn be kan ndɛ kun’n, ɔ ti nanwlɛ. N kan m bɔbɔ min wun ndɛ, yɛ n Si b’ɔ sunmannin min’n, i kusu ti n lalofuɛ.” (Zan 8:17, 18) Zezi nin Zoova be nɲɔn’n, be kwlá yoman sran kunngba. Afin sɛ be ti sɔ’n, nn w’a seman kɛ be ti lalofuɛ nɲɔn.

KOSAN: ?Zezi ti sran kpa ngbɛn sa?

I SU TƐLƐ: Cɛcɛ. Ɔ trɛ i sɔ liɛ’n lele. Zezi wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn i klun sa’n i su kpɛnlɛ’n nun’n, ɔ le ninnge kpanngban cinnjin wie mun yo. Be nun wie mun yɛ:

● ‘Nyanmiɛn i Wa kunngba cɛ’n.’ (Zan 3:18) Zezi si i finwlɛ’n. Ɔ dun mmua trannin nglo lele naan w’a ba asiɛ’n su wa. Ɔ seli kɛ: “N fin nyanmiɛn su lɔ bali.” (Zan 6:38) Zezi yɛ ɔ ti ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n be nun klikli’n niɔn. Yɛ i sa trannin ninnge onga’m be kwlaa be yilɛ’n nun. I kunngba cɛ yɛ Ɲanmiɛn bɔbɔ yili i trele sa ɔ. I sɔ’n ti’n, be flɛli i kɛ ‘Ɲanmiɛn i Wa kunngba cɛ’n.’​—Zan 1:3, 14; Kolɔsfuɛ Mun 1:15, 16.

● “M bɔ n kacili Sran’n.” (Matie 8:20) Zezi flɛli i wun kpɛ sunman kɛ: “M bɔ n kacili Sran’n.” Ɔ yoli i sɔ liɛ’n kpɛ ko ju 80 i su ndɛ nga Matie nin Marki nin Liki yɛ Zan be klɛli’n nun. I sɔ ndɛ’n kle kɛ i nun ng’ɔ o asiɛ’n su wa’n, ɔ ti klɔ sran jrɛiin naan ɔ timan Ɲanmiɛn. ?Wafa sɛ yɛ be kwla wuli Ɲanmiɛn i Wa kunngba cɛ’n, kɛ klɔ sran sa ɔ? Zoova fɛli i Wa’n i nguan’n wlɛli i Mali m’ɔ ti Zuifu talua kun m’ɔ nin a siman bian’n, i ku sɛ’n nun. Ɔ maan ɔ wunnzɛli. I wawɛ’n yɛ ɔ fa yoli sɔ ɔ. I sɔ’n ti’n, kɛ bé wú Zezi’n fɔ nunmɛn i nun.​—Matie 1:18; Lik 1:35; Zan 8:46.

● “Like klefuɛ.” (Zan 13:13) Zezi kleli weiin kɛ junman nga Ɲanmiɛn waan ɔ di’n yɛle kɛ “ɔ kle like [...], ɔ kan Nyanmiɛn i sielɛ’n i jasin fɛ’n kle” sran mun. (Matie 4:23; Lik 4:43) Like nga be flɛ i Ɲanmiɛn Sielɛ’n ɔ nin like ng’ɔ́ wá yó naan Zoova i klun sa’n w’a kpɛn su’n, Zezi yiyili nun klanman kpa maan sran’m be wunnin i wlɛ weiin.​—Matie 6:9, 10.

● “Ndɛ’n.” (Zan 1:1) Zezi yoli Ɲanmiɛn i nuan ijɔfuɛ. Zoova sinnin Zezi i lika, ɔ kannin i ndɛ kleli klɔ sran mun asiɛ’n su wa.​—Zan 7:16, 17.

KOSAN: ?Mɛsi mɔ Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ bá’n yɛle Zezi?

I SU TƐLƐ: Ɛɛn. Biblu’n kannin kɛ Mɛsi’n annzɛ Klist’n mɔ i bo’n yɛle “sran mɔ be kpɛli i sieli i ngunmin’n” ɔ́ bá. Sran sɔ’n, ɔ́ wá dí junman cinnjin kpa Zoova i klun sa’n i su kpɛnlɛ’n nun. Blɛ kun nun’n, Samali bla kun seli Zezi kɛ: “N si kɛ Mɛsi bɔ be flɛ i Krist’n ɔ́ bá.” Zezi kusu tɛli su weiin kɛ: “Yɛlɛ min, Mɛsi’n yɛ ɔ su kan ndɛ kle wɔ yɛ.”​—Zan 4:25, 26.

?Like kun sa kle kɛ Mɛsi’n yɛle Zezi sakpa? Ninnge nsan be o lɛ mɔ kɛ e kan be e bo nun’n, be yi sran ng’ɔ ti Mɛsi’n i nglo weiin ɔn. E kwla fa be e sunnzun sran kun i sa ti nzɔliɛ m’ɔ ti sran sɔ’n i ngunmin cɛ i liɛ’n. ?Ninnge sɔ’m be nuan yiali Zezi su? Maan e nian.

● I afinliɛ’n. Biblu’n kannin kɛ Abraamu osu’n nun yɛ Mɛsi’n fín ba ɔ, naan ɔ́ yó Davidi i osu’n  nunfuɛ. (Bo Bolɛ 22:18; Jue Mun 132:11, 12) Zezi yoli be nɲɔn’n be osu’n nunfuɛ sakpa.​—Matie 1:1-16; Lik 3:23-38.

● Ndɛ mɔ be kpɛnnin su i lika’n. Biblu’n i bue nga laa be klɛli i Ebre nun’n i nun’n, be kannin Mɛsi’n i asiɛ’n su wa tranlɛ’n i su ndɛ kpanngban. Be kannin i awuliɛ’n nin i wie’n be ndɛ wie. I sɔ ndɛ’m be kwlaa be kpɛnnin su Zezi i lika. I wie yɛle kɛ be wuli i Bɛtleɛmu. (Mise 5:1; Lik 2:4-11) Kpɛkun Ɲanmiɛn flɛli i naan ɔ jaso Ezipti lɔ. (Oze 11:1; Matie 2:15) Yɛ kɛ bé kún i’n, b’a bumɛn i owie fi. (Jue Mun 34:21; Zan 19:33, 36) Zezi bɔbɔ kwlá yoman naan Mɛsi’n i su ndɛ nga Biblu’n kannin’n b’a kpɛn su i lika. *

● Ndɛ nga Ɲanmiɛn bɔbɔ kannin’n. Kɛ be wuli Zezi’n, Ɲanmiɛn sunmannin anzi wie’m be kɛ be ko se bua sunianfuɛ wie’m be kɛ b’a wu Mɛsi’n. (Lik 2:10-14) I nun nga Zezi dí i junman’n asiɛ’n su wa’n, kpɛ sunman Ɲanmiɛn bɔbɔ ijɔli ɲanmiɛn su lɔ yɛ sran’m be tili i asiɛ’n su wa. Ndɛ ng’ɔ kannin’n nun’n ɔ kleli kɛ i klun jɔ Zezi wun. (Matie 3:16, 17; 17:1-5) Zoova tinnin Zezi naan ɔ yo abonuan sa sroesroe mun, naan be wun ekun kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mɛsi’n niɔn.​—Sa Nga Be Yoli’n 10:38.

KOSAN: ?Ngue ti yɛ ɔ fatali kɛ Zezi wun ɲrɛnnɛn naan ɔ wu ɔ?

I SU TƐLƐ: Kɛ mɔ Zezi w’a yoman sa tɛ’n ti’n, ɔ nin ɲrɛnnɛn wunlɛ fataman. Yɛ kusu’n, ɔ nin i fataman kɛ be bobo i waka su kɛ sa tɛ yofuɛ wie sa, naan be yaci i lɛ lele ɔ wu ɲannzuɛn wie. Zezi sili kɛ bé wá klé i ɲrɛnnɛn kɛ ngalɛ’n sa, yɛ i klunklo su ɔ kplinnin su kɛ be yo i sɔ.​—Matie 20:17-19; 1 Piɛr 2:21-23.

Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be seli kɛ Mɛsi’n ɔ́ wún ɲrɛnnɛn naan ɔ́ wú naan be yaci sran’m be sa tɛ mun cɛ be. (Ezai 53:5; Daniɛl 9:24, 26) Zezi bɔbɔ waan ɔ bali kɛ ɔ́ ‘fɛ́ i wun kpɔ́ sran sunman be ti.’ (Matie 20:28) Be nga be lafi su kɛ tɛ ng’ɔ yili’n kwla kpɔ be ti sakpa’n, be kwla ɲan be ti sa tɛ’n nin wie’n be sa nun. Kpɛkun be kwla tran asiɛ’n m’ɔ́ wá káci mɛn klanman’n i su tititi. *​—Zan 3:16; 1 Zan 4:9, 10.

KOSAN: ?E kwla lafi su kɛ Zezi wuli naan be cɛnnin i sakpa?

I SU TƐLƐ: Ɛɛn. Zezi lafili su kpa kɛ ɔ́ wú naan ɔ́ cɛ́n. (Matie 16:21) Sanngɛ maan e sie i nzɔliɛ kɛ i Zezi o, i Biblu’n i klɛfuɛ mun o, be nun wie fi w’a seman kɛ Zezi bɔbɔ ngunmin kwla fin wie’n nun fite. I sɔ liɛ’n kwlá yoman ye. Biblu’n se kɛ: “Nyanmiɛn deli i wie sɔ’n i sa nun, ɔ cɛnnin i.” (Sa Nga Be Yoli’n 2:24) Sɛ e lafi su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ naan ɔ ti like kwlaa Yifuɛ’n, nn e kwla lafi su kɛ ɔ kwla cɛn i Wa m’ɔ wuli’n.​—Ebre Mun 3:4.

?Ninnge wie’m be kle sakpasakpa kɛ Zezi cɛnnin? Maan e nian.

● Be nga be wunnin nun’n be nuan ndɛ’n. Kɛ Zezi wuli m’ɔ dili afuɛ ko ju 22, akoto Pɔlu klɛli fluwa kun. Fluwa sɔ’n nun’n, ɔ seli kɛ kɛ Zezi cɛnnin’n sran lele 500 tra su be wunnin i. Naan i nun ng’ɔ́ klɛ́ i fluwa’n nn be nun wie’m be ɲin te o su. (1 Korɛntfuɛ Mun 15:6) Sɛ ɔ ti kɛ sran kun annzɛ nɲɔn yɛ be waan be wunnin Zezi’n nn e kwla se kɛ be buali ato. ?Sanngɛ sran lele 500 niɔn, wan yɛ ɔ kwla se kɛ be buali ato?

● Sran mɔ be kwla lafi be ndɛ’n su’n. Zezi i sɔnnzɔnfuɛ klikli’m be kan sinnin juejue su kɛ Zezi cɛnnin. Be liɛ’n, be wunnin sa ng’ɔ juli’n nun jrɛiin. (Sa Nga Be Yoli’n 2:29-32; 3:13-15) I kpa’n, be ɲrun’n, Zezi i cɛnlɛ’n ti ninnge nga be su yɛ Klistfuɛ’m be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n taka’n, be nun kun. (1 Korɛntfuɛ Mun 15:12-19) Zezi i sɔnnzɔnfuɛ sɔ’m be kplinnin su kɛ sɛ bé kún be’n, maan be kun be, sanngɛ be su yaciman Zezi i su lafilɛ. (Sa Nga Be Yoli’n 7:51-60; 12:1, 2) ?Sɛ amun si kɛ ndɛ kun ti ato’n, amún kplín su kɛ amún wú i sɔ ndɛ’n ti?

Zezi i su kosan cinnjin nsiɛn mɔ sran’m be usa’n, y’a wun wafa nga Biblu’n tɛ be su’n. Kosan sɔ’m be su tɛlɛ’n be kle e sran’n i wafa nga Zezi ti’n weiin. ?Sanngɛ yoo, Zezi i su ndɛ sɔ’m be su falɛ’n ti cinnjin?

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]