“Bantu ke tubaka nki sambu na mono?”​—LUKA 9:18.

YEZU yulaka balongoki na yandi ngyufula yai sambu yandi zabaka nde bantu vandaka ti mabanza ya kuswaswana sambu na yandi. Kansi, bantu vandaka ve ti kikuma ya mbote ya kubika nde mabanza na bo kukuma kisakasaka. Yezu bumbilaka bo ve kyeleka mpi salaka ve mambu na kinsweki. Kansi, na meso ya bantu yandi vukanaka ti bo na babwala mpi na bambanza na bo. Yandi samunaka mpi longaka na meso ya bantu sambu yandi zolaka nde bantu kuzaba kyeleka na yina metala yandi.​—Luka 8:1.

Bangogo mpi bisalu ya Yezu lenda sadisa bantu na kubakisa kyeleka na yina metala yandi, kyeleka yango kele na Baevanzile iya ya Biblia​—Matayo, Marko, Luka mpi Yoane. Masolo yai ya kupemama mefwana sambu na kupesa bamvutu na bangyufula yina metala Yezu.​—Yoane 17:17.

 NGYUFULA: Keti Yezu vandaka muntu ya kyeleka?

MVUTU: Ee. Bantu ya kelongukaka mambu ya ntama kansi yina ketubilaka ve Biblia, mumbandu Josèphe mpi Tacite yina zingaka na mvu-nkama ya ntete tubaka nde Yezu vandaka muntu ya kyeleka. Dyaka, Baevanzile kendimisa nde Yezu vandaka muntu ya kyeleka kansi yandi vandaka ve muntu yina bantu ketubilaka kaka na masolo. Disolo ya luzingu ya Yezu ketubilaka ntangu mpi bisika ya kyeleka yina mambu salamaka. Mumbandu, Luka nsoniki ya Evanzile tubilaka bamfumu nsambwadi​—yina bantu ya kelongukaka mambu ya ntama kansi yina ketubilaka ve Biblia ndimaka bazina na bo—​sambu na kumonisa mvula yina Yezu yantikaka kisalu na yandi ya kusamuna.​—Luka 3:1, 2, 23.

Nzikisa ya kemonisa nde Yezu zingaka kele ya kyeleka. Mukanda mosi (Evidence for the Historical Jesus) ketuba nde: “Bantu mingi ya mayele tandima nde Yezu muntu ya Nazareti zingaka na mvu-nkama ya ntete.”

NGYUFULA: Keti Yezu kele mpenza Nzambi?

MVUTU: Ve. Yezu kudimonaka ve ata fyoti bonso nde yandi vandaka kiteso mosi ti Nzambi. Kansi, yandi monisaka mbala na mbala nde yandi vandaka kilandi ya Yehowa. a Mumbandu, Yezu bingaka Yehowa “Nzambi na mono” mpi “Nzambi mosi ya kieleka.” (Matayo 27:46; Yoane 17:3) Kele kaka kilandi muntu lenda sadila bangogo ya mutindu yai sambu na kutubila mfumu na yandi. Muntu yina kebinga mfumu na yandi ya kisalu “mfumu na mono” to “muntu yina kele ti kiyeka” kemonisa pwelele nde yandi kele na nsi ya muntu yango.

Yezu monisaka mpi nde yandi swaswanaka ti Nzambi. Na dibaku mosi buna, Yezu zabisaka bambeni yina vandaka kutula ntembe na kiyeka na yandi nde: “Na mikanda na beno ya Bansiku bo sonikaka nde kana bantu zole kutuba kitemwe ya muntu mosi, kitemwe yina kele ya kieleka. Mono ke tuba kitemwe sambu na mono mosi, Tata yina tindaka mono ke tuba kitemwe sambu na mono.” (Yoane 8:17, 18) Ya kyeleka, Yezu swaswanaka ti Yehowa.

NGYUFULA: Keti Yezu vandaka kaka muntu ya mbote?

MVUTU: Ve. Yandi vandaka muntu ya kuluta mbote. Yezu bakisaka nde yandi vandaka ti mikumba mingi ya mfunu na kulungana ya luzolo ya Nzambi. Mumbandu:

● “Mwana mosi yina ya Nzambi ke na yandi.” (Yoane 3:18) Yezu zabaka kisika yandi katukaka. Ya kyeleka, luzingu na yandi yantikaka bamvula mingi na ntwala nde yandi butuka na ntoto. Yandi tendulaka nde: “Mono katukaka na zulu.” (Yoane 6:38) Yezu vandaka kigangwa ya ntete ya Nzambi mpi yandi sadisaka Nzambi sambu na kuganga bima yonso yankaka. Sambu Yezu kele kigangwa yina Nzambi gangaka yandi mosi, yo fwanaka nde bo binga yandi “Mwana mosi yina ya Nzambi ke na yandi.”​—Yoane 1:3, 14; Kolosai 1:15, 16.

● “Mwana-muntu.” (Matayo 8:20) Mbala mingi, Yezu vandaka kudibinga “Mwana-muntu,” Baevanzile kesadilaka bangogo yai kiteso ya mbala 80. Bangogo yai kemonisa nde yandi vandaka muntu kansi ve Nzambi na nitu ya kimuntu. Inki mutindu Mwana mosi yina ya Nzambi kele na yandi butukaka  bonso muntu? Na nzila ya mpeve santu, Yehowa tulaka luzingu ya mwana na yandi na divumu ya mwense mosi ya Muyuda na zina ya Maria, mpidina Maria bakaka divumu. Yo yina, Yezu butukaka ya kukuka mpi ya kukonda masumu.​—Matayo 1:18; Luka 1:35; Yoane 8:46.

● “Longi.” (Yoane 13:13) Yezu monisaka pwelele nde kisalu yina Nzambi pesaka yandi vandaka ya “kulonga . . . [mpi] kuzabisa Nsangu ya Mbote” na yina metala Kimfumu ya Nzambi. (Matayo 4:23; Luka 4:43) Yandi tendulaka na pwelele yonso mpi na bangogo ya pete Kimfumu ya Nzambi mpi mambu yina yo tasala sambu na kulungisa luzolo ya Yehowa.​—Matayo 6:9, 10.

● “Ndinga.” (Yoane 1:1) Yezu vandaka Kinati-ndinga ya Nzambi​—nzila yina Nzambi vandaka kulonga mpi kupesa bantu yankaka bantuma. Yehowa tindaka Yezu sambu na kuzabisa bantu nsangu na yandi.​—Yoane 7:16, 17.

NGYUFULA: Keti Yezu vandaka Mesia ya lusilu?

MVUTU: Ee. Bambikudulu ya Biblia tubilaka na ntwala kukwisa ya Mesia to Kristu disongidila “Mupakulami.” Muntu yai ya Nzambi silaka lungisaka mukumba ya nene na kulungana ya lukanu ya Yehowa. Na dibaku mosi buna, nkento mosi ya bwala Samaria zabisaka Yezu nde: “Mono zaba nde Mesia (zina na yandi mpi Kristo), yandi ta kwisa.” Yezu vutudilaka yandi nde: “Mono yai ke solula ti nge, mono kele Mesia yango.”​—Yoane 4:25, 26.

Keti kele ti nzikisa yina kemonisa nde Yezu vandaka Mesia? Banzikisa tatu kemonisa nde yo kele kyeleka, bonso kidimbu yina musapi kebikisaka sambu na kuzaba muntu. Keti mambu yango lunganaka na Yezu? Beto tadila yo:

● Kikanda na yandi. Biblia bikulaka nde Mesia tabutuka na dikanda ya Abrahami na dibuta ya Davidi. (Kuyantika 22:18; Nkunga 132:11, 12) Yezu vandaka mutekolo na bo zole.​—Matayo 1:1-16; Luka 3:23-38.

● Yandi lungisaka bambikudulu. Masonuku ya Kiebreo kele ti bambikudulu mingi na yina metala luzingu ya Mesia na ntoto, yika mpi mambu ya metala lubutuku mpi lufwa na yandi. Yezu lungisaka bambikudulu yonso. Mumbandu: Yandi butukaka na Betelemi (Mishe 5:1; Luka 2:4-11), bo tinisaka yandi na Ezipte (Ozea 11:1; Matayo 2:15), bo fwaka yandi kansi ata mukwa na yandi mosi ve kubukanaka (Nkunga 34:21; Yoane 19:33, 36). Yezu yidikaka ve luzingu na yandi na mpila nde mambu yina yandi salaka kuwakana ti kulungana ya bambikudulu yina metala Mesia. b

● Kimbangi ya Nzambi. Na lubutuku ya Yezu, Nzambi tindaka bawanzyo na kuzabisa bangungudi nde Mesia mebutuka. (Luka 2:10-14) Na mabaku mingi na nsungi ya kisalu ya Yezu ya kusamuna, Yehowa yandi mosi tubaka tuka na zulu mpi monisaka nde yandi ndimaka Yezu. (Matayo 3:16, 17; 17:1-5) Yehowa pesaka Yezu ngolo ya kusala bimangu mpi yo pesaka nzikisa yankaka nde Yezu vandaka Mesia.​—Bisalu 10:38.

 NGYUFULA: Sambu na nki yo lombaka nde Yezu kumona mpasi mpi kufwa?

MVUTU: Sambu Yezu vandaka muntu ya kukuka, yo lombaka ve nde yandi mona mpasi. Yo lombaka mpi ve nde bo tula yandi na nti ya mpasi bonso ngondi mosi buna mpi kufwa lufwa mosi ya nsoni. Kansi, Yezu zabaka nde mpasi ya mutindu yina takumina yandi mpi yandi ndimaka yo na luzolo yonso.​—Matayo 20:17-19; 1 Piere 2:21-23.

Bambikudulu yina tubilaka Mesia bikulaka nde Mesia tamona mpasi mpi tafwa sambu na kukatula bantu yankaka na masumu. (Yezaya 53:5; Daniele 9:24, 26) Yezu yandi mosi tubaka nde yandi kwisaka sambu ‘na kupesa moyo na yandi bonso mbongo ya kukatula bantu mingi na kimpika ya masumu.’ (Matayo 20:28) Bantu yina kekwikilaka na mbalu ya lufwa na yandi ya kimenga kele ti kivuvu ya kukatuka na masumu mpi na lufwa mpi kuzinga kimakulu na Paladisu awa na ntoto. c—Yoane 3:16; 1 Yoane 4:9, 10.

NGYUFULA: Keti beto lenda kwikila mpenza nde Yezu futumukaka?

MVUTU: Ee. Yezu vandaka ti kivuvu nde yandi tafutumuka. (Matayo 16:21) Kansi, yo kele mfunu na kuzaba nde, yo vanda Yezu to bansoniki ya Biblia tubaka ve nde yandi tafutumuka na ngolo ya bantu. Yo zolaka kuvanda mpasi sambu bantu kukwikila dilongi ya mutindu yina. Kansi, Biblia ketuba nde: “Nzambi tedimisaka yandi na lufwa.” (Bisalu 2:24) Kana beto kendima nde Nzambi kele mpi nde yandi kele Ngangi ya bima yonso, beto kele ti kikuma ya mbote ya kukwikila nde yandi futumunaka Mwana na yandi.​—Baebreo 3:4.

Keti kele ti banzikisa ya sikisiki ya kemonisa nde Yezu futumukaka? Tadila mambu yai ya kelanda.

● Kimbangi ya bantu. Bamvula kiteso ya 22 na nima ya lufwa ya Yezu, ntumwa Polo sonikaka nde bantu kuluta 500 monaka Yezu na nima ya lufutumuku na yandi mpi mingi na kati na bo vandaka na luzingu ntangu Polo vandaka kusonika mikanda ya Nzambi. (1 Korinto 15:6) Yo lenda vanda pete na kubuya kimbangi ya muntu mosi to ya bantu zole, kansi nani lenda buya kimbangi ya bantu 500?

● Bambangi ya kutudila ntima. Balongoki ya ntete ya Yezu disongidila bayina zabaka mpenza mambu yina salamaka, samunaka na kikesa yonso nde Yezu futumukaka. (Bisalu 2:29-32; 3:13-15) Ya kyeleka, bo monaka nde kutula ntima na lufutumuku vandaka mfunu sambu na lukwikilu ya Bukristu. (1 Korinto 15:12-19) Balongoki yina vandaka ya kuyilama na kundima lufwa na kisika ya kuyambula kukwikila na Yezu. (Bisalu 7:51-60; 12:1, 2) Bambangi yina kwikilaka mpenza nde Yezu vandaka Mesia. Ata muntu mosi ve lenda ndima kufwa sambu na mambu ya luvunu.

Beto mekatuka kutadila bamvutu ya Biblia na bangyufula sambanu ya mfunu na yina metala Yezu. Bamvutu yina kemonisa na pwelele yonso kimuntu ya Yezu. Kansi, keti bamvutu yina kele mfunu? To, keti yo meswaswana ti mambu yina nge kekwikilaka na yina metala Yezu?

[Banoti na nsi ya lutiti]