Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mandamuna a nkonko idi itangila Yezu Kristo

Mandamuna a nkonko idi itangila Yezu Kristo

Mandamuna a nkonko idi itangila Yezu Kristo

‘Bantu badi bangamba meme ne: ndi nganyi?’​—LUKA 9:18.

YEZU wakela bayidi bende lukonko elu bualu uvua mumanye ne: bantu bavua ne mmuenenu mishilashilangane bua bualu buende. Kadi kabavua anu ne kabingila kalelela kavua mua kubasaka bua kuelakana to. Yezu kavua muditole pa nkayende peshi wenza malu mu musokoko to. Kadi uvua usomba ne bantu, ubambila malu patoke mu misoko yabu ne mu bimenga. Uvua uyisha ne ulongesha miaba yonso ivua bantu, bualu uvua musue bua bamanye bulelela budi bumutangila.​—Luka 8:1.

Tudi mua kumanyina bulelela budi butangila Yezu mu mêyi ne malu avuaye muenze adibu bafunde mu Evanjeliyo, mmumue ne: mikanda inayi ya mu Bible eyi: Matayo, Mâko, Luka ne Yone. Mikanda mifundisha ku nyuma wa Nzambi eyi ke yatuambuluisha bua kuandamuna nkonko itudi tudiela bua Yezu. *​—Yone 17:17.

LUKONKO: Yezu uvuaku kale bulelela anyi?

DIANDAMUNA: Eyowa. Josèphe ne Tacite, bafundi ba malu a kale ba mu bidimu lukama bia kumpala bakakula bua Yezu bu muntu munene mu mianda ya kale. Bualu bukuabu bua mushinga mbua ne: mikanda inayi eyi idi ishindika patoke ne: Yezu uvua muntu mulelela, kadi ki mmuntu wa mu mianu to. Mikanda eyi idi yakula malu masunguluke, ileja dîba ne miaba ivua malu aa menzekele. Tshilejilu, mufundi wa mukanda wa Luka udi utela mêna a bakalenge muanda mutekete badi bafundi ba malu a kale bajadika bualu buabu bua kushindika tshidimu tshivua Yezu mutuadije mudimu wende wa kuyisha.​—Luka 3:1, 2, 23.

Mukanda kampanda udi wamba ne: tshijadiki tshidi tshileja ne: Yezu mmuntu uvuaku kale ntshilelela. Bamanyi ba bungi badi bitaba ne: “Yezu wa mu Nazaleta mmuntu uvua ne muoyo mu bidimu lukama bia kumpala.”​—Evidence for the Historical Jesus.

LUKONKO: Yezu ke Nzambi muine anyi?

DIANDAMUNA: Tòo. Yezu kavua uditeka mu mulongo umue ne Nzambi to. Kadi wakamba misangu ya bungi muvuaye mushadile kudi Yehowa. * Tshilejilu, wakabikila Yehowa ne: “Nzambi wanyi” ne ‘Nzambi umuepele mulelela.’ (Matayo 27:46; Yone 17:3) Anu muntu udi mushadile kudi mukuabu ke udi mua kumubikila nanku. Muena mudimu udi ubikila udi mumuteke ku mudimu ne: “mfumuanyi” udi udimona mushadile kudi mfumuende au.

Yezu wakamba kabidi ne: yeye mmushilangane ne Nzambi. Wakambila bantu bavua bele bukokeshi buende mpata ne: ‘Mu mikenji yenu bakafunda ne: Dîyi dia bantu babidi didi dilelela. Meme ndi ndiamba, ne Tatu wakuntuma udi ungamba.’ (Yone 8:17, 18) Yezu udi ne bua kuikala mushilangane ne Yehowa. Biobi kabiyi nanku, mmunyi mudiye yeye ne tatuende mua kuikala bajadiki babidi ba bualu buende? *

LUKONKO: Yezu uvua anu muntu muimpe patupu anyi?

DIANDAMUNA: Tòo, uvua mupite ne apu. Yezu uvua mumanye ne: mmuenze midimu ya mushinga bua kukumbaja disua dia Nzambi. Imue ya ku midimu ayi nyoyi eyi:

‘Muana umuepele mulela wa Nzambi.’ (Yone 3:18) Yezu uvua mumanye kuvuaye mufume. Uvua ne muoyo kumpala kua kuledibuaye pa buloba. Wakamba ne: ‘Ngakafuma mu diulu.’ (Yone 6:38) Yezu uvua tshifukibua tshia kumpala tshia Nzambi, wakamuambuluisha bua kufuka bintu bikuabu bionso. Bu mudi Yezu muikale tshifukibua tshivua Nzambi mudifukile nkayende, ke bua tshinyi bivua bikumbane bua kumubikilabu ne: ‘Muana umuepele udi mulela kudi Tatu.’​—Yone 1:3, 14; Kolosai 1:15, 16.

“Muana wa muntu.” (Matayo 8:20) Misangu ya bungi Yezu uvua udibikila ne: “Muana wa muntu.” Tshiambilu etshi tshidi tshisanganyibua misangu 80 mu mikanda inayi ya mu Bible eyi: Matayo, Mâko, Luka ne Yone. Tshiambilu etshi tshidi tshileja ne: Yezu uvua muntu mulelela, kadi ki nNzambi mulue muntu to. Mmunyi muvua Muana umuepele mulela wa Nzambi mulue kuledibua bu muntu pa buloba? Yehowa wakela muoyo wa Muanende mu difu dia Mariya, nsongakaji muena Yuda utshivua kamama ku diambuluisha dia nyuma wende, yeye kupeta difu. Ke Yezu kuledibuaye mupuangane ne kayi bubi.​—Matayo 1:18; Luka 1:35; Yone 8:46.

“Muyishi.” (Yone 13:13) Yezu wakaleja patoke ne: mudimu uvua Nzambi mumupeshe uvua wa ‘kuyisha ne kuamba lumu luimpe’ lua Bukalenge bua Nzambi. (Matayo 4:23; Luka 4:43) Uvua umvuija tshidi Bukalenge bua Nzambi ne tshikalabu mua kuenza bua kukumbaja disua dia Yehowa mu mushindu mutoke bimpe ne mupepele bua kumvua.​—Matayo 6:9, 10.

‘Dîyi.’ (Yone 1:1) Yezu uvua mutuadi wa mêyi wa Nzambi, mbuena kuamba ne: Nzambi uvua umanyisha bifukibua bikuabu malu ne ubilongesha ku diambuluisha diende. Yehowa wakatuma Yezu pa buloba bua kumanyishaye bantu mukenji Wende.​—Yone 7:16, 17.

LUKONKO: Yezu ke Masiya uvuabu balaye anyi?

DIANDAMUNA: Eyowa. Milayi ya mu Bible ikavua mimanyishe dilua dia Masiya anyi Kristo, mmumue ne: “Muela manyi.” Muntu uvuabu balaye eu uvua ne bua kuenza mudimu munene bua kukumbaja malu adi Yehowa mulongolole. Umue musangu, mukaji kampanda muena Samalea wakambila Yezu ne: ‘Ndi mumanye ne: Masiya ulualua, udibu babikila ne: Kristo.’ Pashishe, Yezu kumuambila patoke ne: ‘Meme udi wakula nebe nyeye.’​—Yone 4:25, 26.

Kudiku tshijadiki kampanda tshidi tshileja ne: Yezu uvua Masiya anyi? Kudi malu asatu adi ajadika bikole mudi Yezu muikale Masiya anu mutu tushonyi tukese tua ku munu tusunguluja muntu ne bakuabu. Malu au avuaku makumbanyine Yezu anyi? Tuakonkononayi:

Mulongolongo wa bankambua bende. Bible ukavua mumanyishe ne: Masiya uvua ne bua kufumina ku ndelanganyi ya Abalahama mu mulongo wa ndelanganyi ya Davidi. (Genese 22:18; Musambu 132:11, 12) Yezu uvua wa mu ndelanganyi yabu bonso babidi.​—Matayo 1:1-16; Luka 3:23-38.

Dikumbana dia milayi. Mu Mifundu ya tshiena Ebelu mudi milayi ya bungi idi yakula bua muoyo wa Masiya pa buloba ne malu a bungi adi atangila diledibua ne lufu luende. Milayi yonso eyi ivua mikumbanyine Yezu. Imue ya kudiyi nyoyi eyi: Wakaledibua mu Beteleheme (Mika 5:2; Luka 2:4-11), bakamubikila bua kumukaye mu Ejipitu (Hoshea 11:1; Matayo 2:15), bakamushipa kabayi batshibule mifuba yende. (Musambu 34:20; Yone 19:33, 36) Yezu kavua mua kuenza ku bukole bua milayi yonso ivua itangila Masiya imukumbanyina anu yeye to. *

Bujadiki bua Nzambi nkayende. Pakalelabu Yezu, Nzambi wakatuma banjelu bua kuambilabu balami ba mikoko ne: mbalele Masiya. (Luka 2:10-14) Misangu ya bungi pavua Yezu mu mudimu wa kuyisha, Nzambi nkayende wakakuila mu diulu uleja muvuaye wanyisha Yezu. (Matayo 3:16, 17; 17:1-5) Yehowa wakambuluisha Yezu bua kuenzaye bishima binene, bua kujadika ne: Yezu uvua Masiya.​—Bienzedi 10:38.

LUKONKO: Yezu uvua ne bua kukenga ne kufua bua tshinyi?

DIANDAMUNA: Bu muvua Yezu kayi ne bubi, kavua mukumbanyine kukenga to. Kavua nansha ukumbanyina bua kumupopelabu ku mutshi ne kufua lufu lua bundu bu muena tshibawu to. Kadi uvua mumanye ne: nebamukengeshe ne wakitaba dikenga adi ne muoyo mujima.​—Matayo 20:17-19; 1 Petelo 2:21-23.

Milayi ivua yakula bua Masiya ikavua mimanyishe ne: Masiya uvua ne bua kukenga ne kufua bua kubuikidila bantu mibi yabu. (Yeshaya 53:5; Danyele 9:24, 26) Yezu nkayende wakamba ne: wakalua ‘bua kufila muoyo wende bua kupikula nawu bantu ba bungi.’ (Matayo 20:28) Bantu badi bitabuja mushinga wa muoyo wende wakafilaye bu mulambu wa kubapikula nawu, badi bababuikidila mibi yabu ne bapeta ditekemena dia muoyo wa kashidi pa buloba bukudimuna Mparadizu. *​—Yone 3:16; 1 Yone 4:9, 10.

LUKONKO: Tudiku mua kuitaba ne: Yezu uvua bushuwa mubishibue ku lufu anyi?

DIANDAMUNA: Eyowa. Yezu uvua mushindike ne: uvua ne bua kubishibua ku lufu. (Matayo 16:21) Kadi mbimpe tumanye ne: nansha Yezu anyi bafundi ba Bible kabavua bambe ne: uvua ne bua kubika ku lufu bua bukole bua bantu to. Bualu bantu kabavua mua kuitaba bualu bua mushindu eu to. Kadi Bible udi wamba ne: “Nzambi wakamubisha, mumane kusulula nkanu ya lufu.” (Bienzedi 2:24) Tuetu tuitaba ne: Nzambi udiku ne nyeye ke Mufuki wa bintu bionso, tudi ne bua kuitaba kabidi ne: uvua ne bua kubisha Muanende ku lufu.​—Ebelu 3:4.

Kudiku bijadiki bia kueyemena bidi bileja ne: Yezu uvua mubishibue anyi? Tukonkononayi bidi bilonda ebi.

Bujadiki bua bavua badimuene. Bidimu bitue ku 22 Yezu mumane kufua, mupostolo Paulo wakamba ne: kuvua bantu bapite pa 500 bavua badimuene muvua Yezu mubishibue; ba bungi ba kudibu batshivua ne muoyo pavua Paulo mufunde bualu ebu. (1 Kolinto 15:6) Tudi mua kuelesha malu mamba kudi mumonyi umue anyi babidi mpata, kadi katuena mua kubenga malu mamba kudi bantu 500 bavua badimuene to.

Bamonyi ba kueyemena. Bayidi ba kumpala ba Yezu bakamanyisha ne dikima ne: Yezu uvua mubishibue bualu anu bobu ke bavua ne mushindu wa kumanya bimpe tshivua tshienzeke. (Bienzedi 2:29-32; 3:13-15) Ke bua tshinyi bavua bamona kuitaba dibishibua dia Yezu ku lufu bu bualu bua mushinga mu malu adi muena Kristo muitabuje. (1 Kolinto 15:12-19) Bayidi abu bavua bajinga too ne bua kufua pamutu pa kulekela kuitabuja Yezu. (Bienzedi 7:51-60; 12:1, 2) Ukadiku mumone muntu kampanda ujinga kufua bua bualu budiye mumanye ne: mbua mafi anyi?

Tudi bamone mandamuna a nkonko minene isambombo idi itangila Yezu adi Bible ufila. Mandamuna aa adi atuleja patoke tshidi Yezu. Kadi kuamanya kudiku ne mushinga menemene anyi? Mu mêyi makuabu, adiku mashilangane ne tshiwutu mumanye bua Yezu anyi?

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 4 Bua kumanya mudi mikanda inayi ya mu Bible eyi mishilangane ne mikanda idi yakula malu a dishima bua Yezu, bala tshiena-bualu tshia: “Evanjeliyo ya dishima​—Mbulelela busokoka budi butangila Yezu anyi?” tshidi mu dibeji dia 18-19.

^ tshik. 9 Bible udi wamba ne: dîna dia Nzambi nYehowa.

^ tshik. 10 Bua kumanya malu makuabu, bala tshiena-bualu tshia: “Muntu uyukila ne Ntemu wa Yehowa​—Yezu nNzambi anyi?” tshidi mu dibeji dia 20-22.

^ tshik. 21 Bua kumanya milayi mikuabu ivua mikumbanyine Yezu, bala mukanda wa Bible utu ulongesha tshinyi menemene? tshidi mu dibeji dia 200.

^ tshik. 25 Bua kumanya malu makuabu adi atangila mushinga wa muoyo wa Yezu uvuaye mufile bua kutupikula, bala nshapita 5 wa mukanda wa Bible utu ulongesha tshinyi menemene?