Jésus Christ: Akiringo tënë na ahundango ndo ti e

“Gbâ ti azo ayeke tene ti ala so mbi yeke zo wa?”—LUC 9:18.

JÉSUS ahunda tënë so na adisciple ti lo ngbanga ti so lo hinga so azo ayeke na abango ndo nde nde na ndo ti lo. Me ti tâ tënë ni, mbeni ye ti tene zo agi li ti lo na Jésus gbä ayeke ti lo dä pëpe, ngbanga ti so lani Jésus agboto tere ti lo yongoro na azo pëpe, nga lo sara ye gi na hondengo ni pëpe. Lo fa tere ti lo dandara na popo ti azo ti akete kodoro nga na ti akota gbata. Lo fa tënë na lê ti azo kue ngbanga ti so lo ye si azo ahinga tâ tënë na ndo ti lo.​—Luc 8:1.

E lingbi ti hinga tâ tënë na ndo ti Jésus na yâ ti atënë ti lo nga na aye so lo sara, so ayeke na yâ ti aÉvangile osio so ti yâ ti Bible: Matthieu, Marc, Luc na Jean. A yeke na yâ ti ambeti so la si e wara atâ kiringo tënë na ahundango ndo ti e na ndo ti Jésus. *​—Jean 17:17.

 HUNDANGO NDO: Jésus ayeke tâ zo lani la?

KIRINGO TËNË NI: En. Awasungo mbaï Josèphe na Tacite, so a dü ala ambeni ngu na peko ti kuâ ti Jésus, afa so Jésus ayeke lani tâ zo biani. Kota ye ni ahon kue ayeke so aÉvangile asara tënë ti Jésus tongana tâ zo, me pëpe tongana mbeni zo ti yâ ti atënë ti tere. Ala fa anzene nzene ye na ndo ti ngoi nga na ando so aye ni asi dä. Na tapande, Évangile ti Luc asara tënë ti ambeni kota zo mbasambala ti tango ni kâ, so même ambeni wasungo mbaï ayeda na ni, ti fa ngu so Jésus ato nda ti kusala ti lo.—Luc 3:1, 2, 23.

Ye so afa atene Jésus ayeke tâ zo biani ayeke polele, na zo alingbi ti dë kite na ni pëpe. Mbeni buku (Evidence for the Historical Jesus) atene: “Awandara mingi ayeda so mbeni zo so iri ti lo ayeke Jésus ti Nazareth ayeke lani biani na fini na kozo siècle.”

HUNDANGO NDO: Jésus ayeke tâ lo Nzapa ni?

KIRINGO TËNË NI: Ën-ên. Jésus ahaka tere ti lo lâ oko na Nzapa pëpe. Nde na so, fani mingi Jésus afa so Jéhovah ayeke kota ahon lo. * Na tapande, Jésus atene Jéhovah ayeke “Nzapa ti mbi” nga “gi [lo] oko ayeke tâ Nzapa”. (Matthieu 27:46; Jean 17:3). Zo so ayeke na gbe ti mba ti lo la alingbi ti sara mara ti tënë tongaso. Tongana mbeni zo ti kua asara tënë ti zo so amû lo na kua tongana “patron ti mbi” wala “chef,” a ye ti fa biani so lo bâ tere ti lo kete na gbe ti zo ni so.

Jésus afa nga so Nzapa ayeke nde, na lo nga kue lo yeke ti lo nde. Mbeni lâ, na awato ti lo so adë kite so Nzapa la atokua lo, Jésus atene na ala: “A sû tënë so na yâ ti Ndia ti ala wani, a tene: ‘Tënë ti témoin ti azo use ayeke tâ tënë.’ Mbi yeke zo so asara tënë ti témoin na ndo ti mbi wani, na Babâ so atokua mbi asara tënë ti témoin na ndo ti mbi nga.” (Jean 8:17, 18). Jésus ayeke biani nde na Jéhovah. Tongaso ape ka ala lingbi ti duti atémoin use tongana nyen? *

HUNDANGO NDO: Jésus ayeke lani gi mbeni senge nzoni zo?

KIRINGO TËNË NI: Oko pëpe. Jésus ahinga lani so a ku ye mingi na mbage ti lo, so ayeke ti tene lo sara si aye so bê ti Nzapa aye aga tâ tënë. Bâ gi ambeni ye ni.

● “Molenge Ti Nzapa ngengele oko.” (Jean 3:18, La Sainte Bible en sango.) Jésus ahinga ndo so lo londo dä. Lo yeke lani na fini angu mingi kozo si a dü lo na sese ge. Lo tene: “Mbi londo na yayu mbi zu.” (Jean 6:38). Jésus la Nzapa aleke lo kozo, na pekoni lo kue lo mû mbage na lekengo tanga ti aye kue. Teti so gi lo oko la Nzapa aleke lo na maboko ti lo wani, a yeke na lege ni si a iri Jésus a tene lo yeke “Molenge Ti Nzapa ngengele oko.”​—Jean 1:3, 14; aColossien 1:15, 16.

● “Molenge ti zo.” (Matthieu 8:20.) Fani mingi Jésus asara tënë ti lo wani tongana “Molenge ti zo,” na tënë so asigigi fani 80 tongaso na yâ ti aÉvangile. Tënë so afa so Jésus ayeke lani tâ zo me pëpe Nzapa so amû tere ti zo si aga na sese. A sara tongana nyen si a ga a dü Molenge ti Nzapa ngengele oko tongana zo  na sese ge? Jéhovah la asara si na lege ti yingo vulu ti lo Marie, mbeni maseka-wali Juif so ade ti hinga koli lani pëpe, amë ngo ti Jésus na lo dü Jésus na siokpari na tere ti lo kete pëpe.​—Matthieu 1:18; Luc 1:35; Jean 8:46.

● “Wafango ye.” (Jean 13:13.) Jésus afa polele so Nzapa atokua lo ti “fa nzoni tënë” ti Royaume ti lo Nzapa ni (Matthieu 4:23; Luc 4:43). Tâ na mbeni lege so ayeke polele na akpengba pëpe, lo fa ye so Royaume ti Nzapa ayeke ni nga ye so Royaume ni ayeke sara ande ti tene ye so bê ti Jéhovah aye aga tâ tënë.—Matthieu 6:9, 10.

● “Tënë ni.” (Jean 1:1.) Jésus ayeke lani wayanga ti Nzapa, so ti tene lo la lo sara tënë na iri ti Nzapa ti fa ye so Nzapa aye na mbage ti azo. Jéhovah azia tënë ti lo na yanga ti Jésus ti fa ni na azo na ndo ti sese ge.​—Jean 7:16, 17.

HUNDANGO NDO: Jésus ayeke Messie so Nzapa amû zendo ni so?

KIRINGO TËNË NI: En. Aprophétie ti Bible asara lani tënë ti gango ti Messie ni, wala Christ, so ti tene “Zo so Nzapa asoro lo.” Zo ni so la si ayeke na kota kusala ti sara na yâ ti gango tâ tënë ti ye so Jéhovah aleke ti sara. Mbeni lâ, mbeni wali ti kodoro ti Samarie atene na Jésus: “Mbi hinga so Messie, lo so a iri lo Christ, ayeke ga.” Jésus afa na lo dandara, lo tene: “Mbi so mbi yeke sara tënë na mo so, mbi yeke lo.”​—Jean 4:25, 26.

Mbeni ye afa so Jésus ayeke lani Messie ni? Aye ota ayeke dä so afa na kite oko pëpe so Jésus ayeke tâ lo Messie ni. Aye ni so ayeke nyen?

● Akotara ti lo. Bible afa lani so Messie ayeke londo na yâ ti sewa ti Abraham nga na ti David (Genèse 22:18; Psaume 132:11, 12). Akoli use so kue ayeke akotara ti Jésus.​—Matthieu 1:1-16; Luc 3:23-38.

● Aprophétie so aga tâ tënë na ndo ti Jésus. Na yâ ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû na yanga ti Hébreu (Ngbene Testament), a yeke wara gbâ ti aprophétie na ndo ti fini ti Messie na sese ge, nga na anzene nzene tënë na ndo ti dungo lo nga na kuâ ti lo. Aprophétie so kue aga tâ tënë na ndo ti Jésus. Na tapande: A dü lo na Bethléhem (Michée 5:1; Luc 2:4-11), a iri lo ti sigigi na sese ti Égypte (Osée 11:1; Matthieu 2:15), na a fâ lo sân ti tene a kungbi yâ ti abio ti lo (Psaume 34:21; Jean 19:33, 36). Tongana a bâ ni nzoni, Jésus alingbi pëpe ti duti na gunda ti atënë kue ti prophétie so asi na lo so. *

● Nzapa mveni atene ni na yanga ti lo. Na ngoi so lani a dü Jésus, Nzapa atokua a-ange ti sara tënë ti dungo Messie ni na ambeni berger (Luc 2:10-14). Fani mingi na ngoi so Jésus ayeke fa tënë, Nzapa wani na yayu atene na yanga ti lo so bê ti ni anzere na Jésus mingi (Matthieu 3:16, 17; 17:1-5). Jéhovah amû ngangu na Jésus ti sara aye ti kpene mingi, si azo ahinga so Jésus ayeke Messie ni.​—Kusala 10:38.

 HUNDANGO NDO: Nda ti bango pasi ti Jésus na ti kuâ ti lo ni ayeke nyen?

KIRINGO TËNË NI: So Jésus ayeke lani na siokpari na tere ti lo pëpe, a yeke na lege ni pëpe ti tene lo bâ pasi, wala ti tene a pika lo na ndo ti keke tongana mbeni sioni zo na ti kui kuâ ti kamene. Atâa so kue, Jésus ayeda ti bâ pasi tongaso, na lo zia tere ti lo na lê ni.​—Matthieu 20:17-19; 1 Pierre 2:21-23.

Bible afa lani so Messie ni ayeke bâ pasi na lo yeke kui si a lingbi ti zi siokpari ti azo (Ésaïe 53:5; Daniel 9:24, 26). Jésus wani atene so ni ga “ti mû âme ti [ni] tongana ngere so a futa ti zi na azo mingi.” (Matthieu 20:28). Azo so amä na bê na sandaga so ayeke na beku ti tene Nzapa azi ala na gbe ti siokpari na kuâ na ti duti na fini lakue lakue na ndo ti sese so ayeke ga paradis. *​—Jean 3:16; 1 Jean 4:9, 10.

HUNDANGO NDO: Tâ tënë, Jésus azingo na kuâ?

KIRINGO TËNË NI: En. Jésus ayeke lani na kite oko pëpe so a yeke zingo lo na kuâ (Matthieu 16:21). Me a yeke kota ye ti bâ so lâ oko Jésus na azo so asû Bible atene pëpe so lo yeke zingo na kuâ na ngangu ti lo wani. A yeke duti tâ ngangu mingi. Me Bible atene so “Nzapa azingo lo na kuâ na zingo akamba ti kuâ”. (Kusala 2:24). Tongana e yeda so Nzapa ayeke dä na so lo la lo sara aye kue, e yeke yeda na bê ti e kue so ye oko akara lo lani pëpe ti zingo Molenge ti lo na kuâ.​—aHébreu 3:4.

Ambeni ye so e lingbi ti zia bê ti e dä afa so Jésus azingo na kuâ? Bâ atënë so ge.

● Azo so abâ ni tâ na lê ti ala wani. Ngu 22 tongaso na peko ti so Jésus akui, bazengele Paul atene so azo ahon 500 abâ lani Jésus na peko ti so lo zingo na kuâ na so mingi ti ala angbâ na fini na ngoi so Paul asû atënë so na mbeti (1 aCorinthien 15:6). Tongana a yeke fade zo oko wala use, ka ape zo alingbi ti ke tënë ni so, me ti tene azo ahon 500 la abâ lo na tâ lê ti ala, tënë ni so ayeke gi tâ tënë biani.

● Azo so e lingbi ti dë kite na ala pëpe. Akozo disciple ti Jésus afa na azo kue so Jésus azingo na kuâ, teti so ala la si ahinga tâ ye so asi na ngoi ni kâ (Kusala 2:29-32; 3:13-15). Biani, ti ala lani tënë ti zingongo ti zo na kuâ ayeke kota ye mingi na yâ ti tënë ti mabe ti mbeni Chrétien (1 aCorinthien 15:12-19). Ala yeke lani nduru ti kui ahon ti bere mabe ti ala (Kusala 7:51-60; 12:1, 2). Zo wa la ayeke nduru ti kui ndali ti mbeni tënë so lo hinga lo tene ayeke mvene, zo wa?

E londo ti bâ akiringo tënë ti Bible na ahundango ndo omene so e yeke hunda ka na ndo ti Jésus. Akiringo tënë ni so azi lê ti e polele na ndo ti Jésus. Me a yeke kota ye biani ti hinga akiringo tënë ni so? Wala a yeke kota ye ti hinga wala ye so mo mä na bê na ni na ndo ti Jésus ayeke na lege ni wala pëpe?

[Akete tënë na gbe ni]