Skip to content

Skip to table of contents

Jesu Kristo Mibuzyo Yesu Yaingulwa

Jesu Kristo Mibuzyo Yesu Yaingulwa

Jesu Kristo Mibuzyo Yesu Yaingulwa

“Ino makamu aabantu aamba kuti ndime ni?”—LUKA 9:18.

JESU wakababuzya mubuzyo ooyu basikwiiya bakwe nkaambo wakalizyi kuti bantu bakajisi mizeezo iindene-indene kujatikizya nguwe. Pele tiibakeelede kunyongana. Jesu tanaakali kulisisa kubantu. Muciindi caboobo, wakali kwiizya abantu muminzi alimwi amumadolopo. Wakali kuyiisya akukambauka abuleya nkaambo wakali kuyanda kuti bantu bazyibe kasimpe kujatikizya nguwe.—Luka 8:1.

Tulakonzya kukazyiba kasimpe kajatikizya Jesu kwiinda mumicito amumajwi aakwe aalembedwe mu Makani Mabotu aamu Bbaibbele—Matayo, Maako, Luka, a Johane. Zilembedwe eezyi zyakasololelwa amuuya zilatugwasya kwiingula mibuzyo yesu kujatikizya Jesu. *Johane 17:17.

MUBUZYO: Sena Jesu wakali muntu ncobeni wakaponede kaindi?

BWIINGUZI: Inzya. Bantu bakaindi, kubikkilizya a Josephus alimwi a Tacitus bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, bakaamba Jesu kuti wakali muntu ncobeni wakaponede kaindi. Ikaambo kapati nkakuti, Makani Mabotu alatondezya kuti Jesu wakali muntu wini-wini, kutali wakweezyeezya buyo. Zibalo zyamakani aaya zilaamba busena alimwi aciindi nkozyakali kucitikila zyintu. Mucikozyanyo, sikulemba Makani Mabotu Luka wakaamba kujatikizya baleli bali ciloba—ibajisi mazyina aakaambwa abantu bakali kulemba makani aazyakaindi—kutegwa bazyibe mwaka Jesu ngwaakatalika mulimo wakwe.—Luka 3:1, 2, 23.

Bumboni nkobuli ibutondezya kuti Jesu wakali muntu ncobeni wakaponede kaindi. Bbuku litegwa Evidence for the Historical Jesus lyaamba kuti: “Basyaazibwene banji baamba kuti muntu uutegwa Jesu waku Nazareta wakapona ncobeni mumwaanda wamyaka wakusaanguna.”

MUBUZYO: Sena nincobeni kuti Jesu ngu Leza?

BWIINGUZI: Peepe. Jesu taakwe naakalibona kuti uleelene a Leza. Muciindi caboobo, wakalitondezya cakwiinduluka-induluka kuti wakali kulibombya kuli Jehova. * Mucikozyanyo, Jesu wakaamba Jehova kuti “Leza wangu” akuti “Leza mwini-mwini ooli olikke.” (Matayo 27:46; Johane 17:3) Muntu uukonzya kubelesya mabala aaya nguyooyo muniini kumweenzinyina. Mubelesi wiita sikumulemba mulimo kuti “simalelaangu” naa kuti “nomutweendelezya” ulibona kuti musyoonto kwiinda sikumulemba mulimo.

Jesu alimwi wakatondezya kuti uliindene a Leza. Cimwi ciindi Jesu wakaambila basikumukazya kuti: “Mu Mulawo wanu wini kulilembedwe kuti, ‘Bumboni bwabantu bobilo mbwamasimpe.’ Ndime nendilicitila bumboni, awalo Taata iwakandituma ulandicitila bumboni.” (Johane 8:17, 18) Kweelede kuti Jesu uliindene a Jehova. Muunzila nzi imwi mobakali kukonzya kubonwa kuti mbaakamboni bobilo? *

MUBUZYO: Sena Jesu wakali buyo muntu mubotu?

BWIINGUZI: Peepe, taakali buyo muntu mubotu. Jesu wakalizyi kuti wakajisi mikuli minji iiyandika kapati mukucita kuyanda kwa Leza. Njeeyi milimo imwi njaakajisi:

“Mwana wa Leza simuzyalwaalikke.” (Johane 3:18) Jesu wakalizyi nkwaakazwida. Buumi bwakwe bwakatalika kaindi katanazyalwa anyika. Wakaamba kuti: “Ndakaboola kuzwa kujulu.” (Johane 6:38) Jesu wakali cilenge ca Leza cakusaanguna, alimwi wakagwasyilizya kulenga zyintu zyoonse. Mbwaanga alikke ngookalengwa a Leza cacigaminina, Jesu cakweelela wakali kukonzya kwiitwa kuti “Mwana wa Leza simuzyalwaalikke.”—Johane 1:3, 14; Bakolose 1:15, 16.

“Mwana wamuntu.” (Matayo 8:20) Jesu ziindi zinji wakali kulyaamba kuti “mwana wamuntu,” kabelesya majwi aajanika ziindi zibalilwa ku 80 mumabbuku aa Makani Mabotu. Majwi aaya atondezya kuti wakali muntu wini kutali Leza uujisi mubili wanyama. Ino mbuti Mwana wa Leza simuzyalwaalikke mbwaakazyoozyalwa kali muntunsi? Kwiinda mukubelesya muuya uusalala, Jehova wakalonzya buumi bwa Mwanaakwe kuya mwida lyanakalindu mu Juda wazyina lya Mariya, kupa kuti amite. Aboobo, Jesu wakazyalwa kanyina cibi alimwi kalondokede.—Matayo 1:18; Luka 1:35; Johane 8:46.

“Mwiiyi.” (Johane 13:13) Jesu wakakasalazya kaambo aaka kwiinda mukwaamba kuti mulimo ngwaakapedwe a Leza wakali ‘wakuyaabuyiisya . . . akukambauka makani mabotu aa Bwami.’ (Matayo 4:23; Luka 4:43) Munzila nguba-uba alimwi iilimvwisya, Jesu wakapandulula ncobwaamba Bwami bwa Leza alimwi ancobutiikacite mukuzuzikizya kuyanda kwa Jehova.—Matayo 6:9, 10.

“Ijwi.” (Johane 1:1) Jesu wakabeleka kali mwaambilizi wa Leza—yakali nzila Leza njaakali kubelesya kutuma milumbe amalailile aakwe kubantu. Jehova wakamubelesya Jesu kwaambilizya milumbe yakwe kubantu baanyika.—Johane 7:16, 17.

MUBUZYO: Sena Jesu ngookali Mesiya wakasyomezyedwe?

BWIINGUZI: Inzya. Businsimi bwamu Bbaibbele bwakaambilizya kuboola kwa Mesiya, naa Kristo, ikwaamba kuti “Uunanikidwe.” Muntu ooyu Wakasyomezyedwe wakali kuyoobeleka mulimo mupati mukuzuzikizya makanze aa Jehova. Aciindi cimwi, mukaintu muna Samariya wakaambila Jesu kuti: “Ndilizyi kuti Mesiya ulaboola, ooyo uutegwa Kilisito.” Mpoonya Jesu wakamwaambila kuti: “Mebo nendaambaula anduwe ndendime nguwe.”—Johane 4:25, 26.

Sena kuli bumboni buliboonse butondezya kuti masimpe Jesu ngookali Mesiya? Kuli bumboni botatwe butazumbauzyigwi, ibuli mbuli cisimbo camunwe cizyibya muntu omwe buyo. Sena Jesu uleendelana acisimbo eeco? Amubone:

Izyalani lyakwe. Ibbaibbele lyakasinsima kuti Mesiya wakali kuyoozwa mulunyungu lwa Abrahamu kwiinda muzyalani lya Davida. (Matalikilo 22:18; Intembauzyo 132:11, 12) Jesu wakali lunyungu lwamazyalani oonse obilo.—Matayo 1:1-16; Luka 3:23-38.

Businsimi ibwakazuzikizyigwa. Magwalo aa Chihebrayo alijisi businsimi bunji bujatikizya buumi bwa Mesiya anyika, kubikkilizya atwaambo tujatikizya kuzyalwa akufwa kwakwe. Jesu wakabuzuzikizya businsimi boonse. Akati kabusinsimi oobu: Wakazyalilwa mu Betelehemu (Mika 5:2; Luka 2:4-11), wakaitwa kuzwa mu Egepita (Hosea 11:1; Matayo 2:15), alimwi wakajayigwa kakunyina kutyolwa cifwuwa cakwe niciba comwe (Intembauzyo 34:20; Johane 19:33, 36). Jesu kunyina mbwaakali kukonzya kucinca buumi bwakwe kutegwa bweendelane azyintu zyakali kuyandika mukuzuzikizyigwa kwabusinsimi boonse bwabu Mesiya. *

Bumboni bwa Leza lwakwe. Ciindi Jesu naakazyalwa, Leza wakatuma bangelo kuyooambila beembezi kuti Mesiya wazyalwa. (Luka 2:10-14) Ziindi zinji Jesu naakali mumulimo wakwe, Leza lwakwe wakali kwaambaula kuzwa kujulu, kutondezya kuzumina Jesu. (Matayo 3:16, 17; 17:1-5) Jehova wakamupa nguzu Jesu zyakucita malele, kutegwa ape bumboni abumbi butondezya kuti Jesu ngookali Mesiya.—Milimo 10:38.

MUBUZYO: Nkaambo nzi Jesu ncaakeelede kupenga akufwa?

BWIINGUZI: Jesu tanaakeelede kupenga mbwaanga wakanyina cibi. Alimwi tanaakeelede kugagailwa acisamu mbuli cigwebenga akumusiya kutegwa afwe lufwu lubi. Pele Jesu wakalizyi kuti uyakupenzyegwa alimwi wakalibombya kukupenzyegwa ooku.—Matayo 20:17-19; 1 Petulo 2:21-23.

Businsimi bwabu Mesiya bwakaamba kuti Mesiya wakali kuyoopenga akufwa kutegwa avwumbe zibi zyabantu. (Isaya 53:5; Daniele 9:24, 26) Jesu lwakwe wakaamba kuti wakaboolela ‘kupa buumi bwakwe ikuba cinunuzyo cabanji.’ (Matayo 20:28) Aabo bajisi lusyomo mulufwu lwakwe lwacipaizyo lukonzya kubanununa balijisi bulangizi bwakunununwa kucibi alufwu alimwi akuyoopona kukabe kutamani mu Paradaiso anyika. *Johane 3:16; 1 Johane 4:9, 10.

MUBUZYO: Sena inga twasyoma ncobeni kuti Jesu wakabusyigwa kuzwa kubafwu?

BWIINGUZI: Inzya. Jesu wakalizyi ncobeni kuti uyakubusyigwa kuzwa kubafwu. (Matayo 16:21) Nokuba boobo, cilayandika kapati kuzyiba kuti naba Jesu naa basikulemba Bbaibbele kunyina nobakaamba kuti Jesu wakali kuyoolibukila alikke. Muzeezo ooyu kunyina uukonzya kuusyoma. Muciindi caboobo, Bbaibbele lyaamba kuti: “Leza wakamubusya kwiinda mukumwaangununa kuzyaanzyo zyalufwu.” (Milimo 2:24) Ikuti katusyoma kuti Leza nkwali alimwi ngo Mulengi wazyintu zyoonse, nkokuti tulijisi kaambo kakonzya kutupa kusyoma kuti wakamubusya Mwanaakwe kuzwa kubafwu.—Bahebulayo 3:4.

Sena kuli bumboni mbotukonzya kusyoma bwakuti Jesu wakabusyigwa? Amulange-lange bumboni oobu butobela.

Bumboni bwabantu bakalibonena buya ameso. Nikwakainda myaka iili 22 kuzwa ciindi Jesu naakafwa, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti kwakali bakamboni bainda ku 500 bakamubona Jesu naakabusyigwa alimwi bunji bwabo bakacili kupona ciindi Paulo naakali kulemba. (1 Bakolinto 15:6) Kamboni omwe naa bobilo balakonzya kukazyigwa, pele nciyumu kukazya bakamboni bali 500.

Bakamboni bakonzya kusyomwa. Basikwiiya ba Jesu bakusaanguna, balikke ibakali kukonzya kuzyiba icakacitika ncobeni, cabusicamba bakaambilizya kuti Jesu wakabusyigwa. (Milimo 2:29-32; 3:13-15) Masimpe, bakalizyi kuti kusyoma mububuke bwakwe cakali cintu ciyandika kapati kulusyomo lwa Bunakristo. (1 Bakolinto 15:12-19) Basikwiiya aaba bakalilisungwide kufwa muciindi cakuleka kusyoma muli Jesu. (Milimo 7:51-60; 12:1, 2) Kunyina muntu uukonzya kufwida cintu ncazyi kuti ncakubeja.

Twalanga-langa bwiinguzi bwamu Bbaibbele kumibuzyo iyandika kapati iili cisambomwe kujatikizya Jesu. Bwiinguzi oobu bulatwaambila cakusalazya kuti Jesu nguni. Pele sena bwiinguzi bulayandika kapati? Mumajwi aamwi, sena nzyomusyoma kujatikizya Jesu zili aakaambo?

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 4 Kutegwa mubone Makani Mabotu aamu Bbaibbele mbwaaindene amalembe aakubeja aajatikizya Jesu, amubone cibalo cakuti “Sena Mabbuku aa Makani Mabotu Aakamwaigwa Ino-ino Alijisi Twaambo Twamasimpe Tujatikizya Jesu Tutajaniki mu Bbaibbele?” amapeeji 18-19.

^ munc. 9 Jehova ndizyina lya Leza limugeme kweelana ambolyaamba Bbaibbele.

^ munc. 10 Ikutegwa mujane bupanduluzi bunji, amubone cibalo cakuti “Mubandi Amukamwini ŋanda—Sena Jesu ngu Leza?” amapeeji 20-22.

^ munc. 21 Kutegwa mujane mulongo wabusinsimi bumwi bwakazuzikizyigwa kujatikizya Jesu, amubone apeeji 200 mubbuku lyakuti Ino Ncinzi Cini Bbaibbele Ncoliyiisya?

^ munc. 25 Kutegwa muzyibe zinji kujatikizya cinunuzyo ca lufwu lwa Jesu, amubone cibalo 5 mubbuku lyakuti Ino Ncinzi Cini Bbaibbele Ncoliyiisya?