¿Musyarqëkiku?

¿Ima nïtataq munëkarqan Jesus “pullan lëguayag apanayquipag rugashuptiquiga, juc lëgua masyag apaycapunqui” nirqa?

▪ Jirkapita yachatsikurmi Jesus kënö nirqan: “Gepinta pullan lëguayag apanayquipag rugashuptiquiga, juc lëgua masyag apaycapunqui” (Mateo 5:41, NTCN). Këwanqa rikätsikïkarqan tsë witsan nunakunata juk mandakoq o soldado imatapis rurayänampaq obligarnin ruratsinqampaqmi.

Punta cristiänokuna kawayanqan witsanqa romänokunapa mandädonchömi Israel karqan. Tsë mandakoqkunam nunakunata o animalkunata imatapis rurayänampaq obligayaq. Jina imatapis ras rurayänampaqmi imankunatapis embargar apakuyaq. Más tantearinapaq, Cirene markapita Simontam romano soldädokuna obligayarqan Jesusta wanutsiyänan citioyaq qeruta apanampaq (Mateo 27:32). Romänokuna tsëkunata rurayanqantaqa, judïokuna manam rurayaqllatsu y pasëpa mana allitanömi rikäyaq.

Manam musyëtsu juk nunata imatapis obligayaptin mëyaq apanampaq kaqta. Pero itsachi judïokunaqa mañayanqampita ichik maslla apayaq. Tsëmi Jesus wiyaqninkuna “pullan lëguayag apanayquipag rugashuptiquiga, juc lëgua masyag apaycapunqui” nirqa, autoridadkuna mandayanqanta voluntadwan rurayänampaq nikarqan (Marcos 12:17).

¿Pitaq karqan Anas?

▪ Jesusta juzgayanqan witsampaq willakurmi Biblia parlan ‘mas mandacoq saserdoti’ Anaspaq (Lucas 3:2; Juan 18:13; Hechos 4:6). Tsë witsan Israelchö mandakoq sacerdote Caifaspa suegronmi karqan. Anasqa, Jesus shamushqan 6 o 7 watakunachömi mandakoq karqan, hasta 15 watachö romänokunapa mandaqnin Valerio Grato cargompita jorqanqanyaq. Tsënö karpis, más mandakoq sacerdote kashqa kaptinmi Israel nunakuna alläpa respetayaq. Jinamampis mashan y pitsqa tsurinkunapis sacerdötem kayarqan.

Israel juk nacionpa makinchö manaraq kaptinqa, wanunqanyaq saserdöte kanampaqmi pitapis churayaq (Números 35:25). Pero Israelta romänokuna dominayanqan witsanqa, gobernaqkuna y reykunaqa munayanqan höram mandakoq sacerdötekunata churayaq y jorqariyaqpis. Unë pasakunqankunata estudiaq Flavio Josëfom willakun, Siria gobernaq Quirinio 6 o 7 watachö mandakoq sacerdote Joazarta jorqarir Anasta churanqanta. Itsa romänokunaqa sacerdötekunapa kastankunallapita mandakoq sacerdötekunata churayaq.

Anaspa familiankunaqa reqishqa kayarqan imëkayoq kayanqampita y imëkapaqpis ërayaq kayanqampitam. Tsëtaqa claro rikätsikun, templo rurinchö palömakunata, üshakunata, aceiteta y vïnota sacrificiopaq rantikuyanqanmi. Jina Josëfom willakun Anaspa “wakin sirweqninkuna alläpa mana alli kayanqanta, pëkunaqa [...] sacerdötekunapa diesmonkunatam mälas apakuyaq y entreguëta mana munaqkunataqa paqwëmi maqakacharkuyaq”.