Mo hinga?

Tongana Jésus atene lani atene “tambela na lo kilomètre use”, lo ye ti tene nyen la?

▪ Na ngoi so lani Jésus afa tënë na ndo ti mbeni hoto, lo mû wango so, lo tene: “Tongana mbeni zo ti komande agbu mo na ngangu ti tambela na lo kilomètre oko, mo tambela na lo kilomètre use.” (Matthieu 5:41). Azo so amä Jésus lani ahinga peut-être so lo ye ti sara tënë ti mbeni kua ti kodoro so mbeni zo ti komande agbu mbeni zo na ngangu ti sara ni.

Na ngoi ni kâ, Israël ayeke lani na gbe ti komandema ti Rome. Azo ti Rome ni lani ayeke gbu azo na ngangu wala ala yeke mû anyama ti azo ni na ngangu ti sara kua na ala wala ti sara mbeni kua ti kodoro si a gue na loro. Na tapande, aturugu ti Rome agbu lani Simon, zo ti Cyrène, na ngangu ti yô keke so a ye ti fâ Jésus na ndo ni ti gue na ni na ndo so a gue ti fâ lo dä (Matthieu 27:32). Mara ti kua tongaso ayeke sara sana na zo, nga aJuif ake ni na bê oko na a son bê ti ala sioni.

E hinga pëpe kilomètre oke la si a yeke hunda na azo ti yô mbeni nengo kungba ti gue na ni. Me a yeke ngangu ti pensé so azo ni ayeke yeda ti zia mbeni kilomètre na ndo ti so a hunda na ala ti sara ni. Tongaso, tongana Jésus ahunda lani na azo so ayeke mä lo ti sara mingi ahon ti so a hunda na ala, na tapande ti tambela kilomètre use, lo ye ti tene na ala ti sara na ngonzo pëpe kua so azo ti komande ahunda na ala ti sara, tongana a gue nde na ndia ti Jéhovah pëpe.—Marc 12:17.

Anne, so aÉvangile asara tënë ti lo, ayeke lani zo wa?

▪ Na yâ ti Bible, Anne (wala Ananus) ayeke lani mbeni “prêtre-mokonzi”, même na ngoi so lani a fâ ngbanga na ndo ti Jésus na ngu 33 ti ngoi ti e (Luc 3:2; Jean 18:13; Kusala 4:6). Lo yeke nga lani kogara ti Caïphe, so ayeke kota prêtre ti Israël na tango ni kâ. Me na ngu 6 wala 7 ti ngoi ti e, lo la lani ayeke kota prêtre ni juska na ngoi so Valerius Gratus, so ayeke lani gouverneur Romain, azi lo na ndo ti mbata ni na ngu 15 tongaso ti ngoi ti e. Même na peko ti zingo lo na ndo ti mbata ni, Anne ayeke lani lakue na ngangu na ndo ti aye so a yeke sara na Israël. Amolenge ti lo oku nga na kogara ti lo ti koli aga nga lani akota prêtre.

Ândö tongana Israël ayeke lani na gbe ti komandema ti mbeni kodoro nde pëpe, zo so ayeke lani kota prêtre ayeke sara kua ti lo juska na kuâ ti lo (Nombre 35:25). Me na gbe ti komandema ti aRomain, agouverneur Romain ni nga na azo so gbia ti Rome azia ala gbia na ndo ti Israël ayeke sara ye ti bê ti ala na kota prêtre ni. A nzere na ala nzerengo, ala yeke zi lo na ndo ti mbata ni na ala zia mbeni na place ni. Wasungo mbaï Josèphe Flavius atene so Quirinius, zo ti Rome so ayeke lani gouverneur ti Syrie, azi Joazar na mbata ti kota prêtre na ngu 6 wala 7 tongaso ti ngoi ti e na lo zia Anne na place ni. Akota zo ti Rome lani ayeke sara hange si gi na popo ti aprêtre la si ala yeke soro azo ni ti duti akota prêtre ni.

Azo ti yâ ti sewa ti Anne ayeke lani azo so bê ti ye asara ala mingi nga ala yeke na mosoro lani mingi ahon ndo ni. Ala la lani ayeke na ndo ti kua ti kango aye so a kä na yâ ti temple ndali ti asandaga: aye tongana akolokoto, ataba, mafuta nga na vin. Na peut-être ni la asara si ala yeke lani na mosoro mingi so. Joseph atene so Ananus (wala Ananias), molenge ti Anne, ayeke lani na “azo so ayeke sara kua na gbe ti lo, akota zo ti likisi, nga ala yeke mû adîme ti aprêtre na ngangu; nga tongana mo zo mo ke ti mû na ala dîme ni, ala yeke pika mo ngangu.”