GINAKARGAHAN ni Jose ang iya asno. Imadyina nga ginapikpik niya ining gamay nga sapat kag nagapulupanilag samtang dulom pa sa Betlehem. Sigurado nga ginapensar niya ang malawig nga paglakbay pakadto sa Egipto. Paano makapasibu ang iya pamilya sa bag-o nga mga tawo, lenguahe, kultura kag iban pa nga kahimtangan?

Indi mahapos para kay Jose nga isugid sa iya pinalangga nga asawa, nga si Maria, ang malain nga balita, pero ginhimo niya ini. Ginsugid niya kay Maria ang damgo, diin nagsiling ang Dios paagi sa anghel nga gusto ni Hari Herodes nga patyon ang ila bata! Dapat sila maghalin gilayon. (Mateo 2:13, 14) Nabalaka gid si Maria. Ngaa patyon nila ang iya inosente nga bata? Indi ini mahangpan nanday Jose kag Maria. Pero nagsalig sila kay Jehova, gani naghanda sila sa pagpalagyo.

Samtang nagakatulog ang mga tawo, nga wala nakahibalo sang nagakatabo, sanday Jose, Maria, kag Jesus nagdalidali pagua sa Betlehem. Samtang nagapakadto sila pabagatnan kag nagasanag na ang sidlangan, mahimo ginahunahuna ni Jose kon ano ang matabo. Paano maproteksionan sang kubos nga panday ang iya pamilya batok sa gamhanan nga mga kaaway? Paano niya sila masuportahan? Matuman niya ayhan ang mabug-at nga responsibilidad nga ginhatag sa iya ni Jehova nga Dios, nga atipanon kag padakuon ining pinasahi nga bata? Nakaatubang si Jose sang mga kabudlayan. Samtang ginabinagbinag naton kon paano niya ini gin-atubang, maintiendihan naton kon ngaa dapat ilugon sang mga amay subong, kag naton tanan, ang pagtuo ni Jose.

Ginproteksionan ni Jose ang Iya Pamilya

Mga binulan antes sini, sa iya lugar sa Nazaret, nagbag-o ang kabuhi ni Jose sang kalaslon na sia sa bata ni Heli. Nahibaluan ni Jose nga maayo kag matutom nga babayi si Maria. Pero nabalitaan niya nga nagbusong ini! Nagplano sia nga diborsiohan si Maria para indi ini mahuy-an. * Pero paagi sa damgo, ginsilingan sia sang anghel nga nagbusong si Maria paagi sa balaan nga espiritu ni Jehova. Nagsiling man ang anghel nga ang bata ‘magaluwas sa iya katawhan gikan sa ila mga sala.’ Ginpasalig man niya si Jose: “Indi ka magkahadlok nga dalhon sa imo balay si Maria nga imo asawa.”—Mateo 1:18-21.

Amo gid sini ang ginhimo sang matarong kag matinumanon nga si Jose. Ginbaton niya ang mabug-at nga responsibilidad—ang pagpadaku kag pag-atipan sang bata nga indi iya pero hamili gid sa Dios. Sang ulihi, bilang pagtuman sa mando sang emperyo, gindala niya ang iya nagabusong nga asawa sa Betlehem para magparehistro. Didto natawo ang bata. *

Wala gindala ni Jose ang iya pamilya pabalik  sa Nazaret. Sa baylo, nag-istar sila sa Betlehem, nga malapit lang sa Jerusalem. Imol sila, pero gintinguhaan gid ni Jose nga sakdagon sanday Maria kag Jesus. Nag-istar sila sa gamay nga balay. Sang sobra na isa ka tuig si Jesus, hinali lang nga nagbag-o liwat ang ila kahimtangan.

May mga tawo nga nag-abot. Mga astrologo sila halin sa Sidlangan, nga mahimo sa Babilonia. Ginsundan nila ang bituon pakadto sa balay nanday Jose kag Maria kag ginpangita ang bata nga mangin hari sang mga Judiyo. Matinahuron gid ini nga mga tawo.

Nakahibalo man sila ukon wala, ginbutang sa katalagman sang mga astrologo ang bata nga si Jesus. Ang bituon nga ila nakita naggiya sa ila sang primero, indi sa Betlehem, kundi sa Jerusalem. Ginsugiran nila didto si Hari Herodes nga ginapangita nila ang bata nga mangin hari sang mga Judiyo, amo nga naakig gid si Herodes.—Basaha ang artikulo nga “Pamangkot sang mga Bumalasa . . . Sin-o ang Nagpadala sang ‘Bituon’?” sa pahina 29.

Pero maayo lang kay ang pamilya ginproteksionan sang isa nga mas gamhanan pa kay Herodes. Paano? Ang mga bisita nagdala sang mga regalo kag wala nagpangayo sang kabaylo. Wala gid ginapaabot nanday Jose kag Maria nga makatigayon sila sing malahalon nga mga butang—“bulawan kag olibano kag mira”! Tuyo sang mga astrologo nga isugid kay Hari Herodes kon diin nila nakit-an ang bata nga ila ginapangita. Pero nagpasilabot si Jehova. Paagi sa damgo, ginsilingan niya ang mga astrologo nga magpauli paagi sa lain nga ruta.—Mateo 2:1-12.

Wala madugay sang nakahalin na ang mga astrologo, ginpaandaman si Jose sang anghel ni Jehova: “Bangon ka, dalha ang bata kag ang iya iloy kag magpalagyo pakadto sa Egipto, kag magpabilin ka didto tubtob magsiling ako nga magbalik ka na; kay pangitaon ni Herodes ang bata agod patyon sia.” (Mateo 2:13) Gani subong sang mabasa naton sa umpisa, nagtuman gilayon si Jose. Gin-una niya ang kaayuhan sang iya bata kag gindala ang iya pamilya sa Egipto. Bangod sa malahalon nga mga regalo sang mga astrologo, may gamiton na sila sa Egipto.

Ginpasobrahan sang apokripal nga mga sinulatan ini nga paglakbay pakadto sa Egipto. Naghimo kuno sing milagro si Jesus para maglip-ot ang ila paglakbay kag magbuot ang mga hurong sa dalan. Ginpaduko man kuno niya ang mga palma sa iya iloy para makuha ang mga bunga sini. * Pero ang matuod, isa lang ini ka malawig kag makakalapoy nga paglakbay.

 May matun-an gid ang mga ginikanan kay Jose. Handa niya ipaiway ang iya trabaho kag iya kaugalingon para proteksionan ang iya pamilya. Para sa iya, salabton niya kay Jehova ang iya pamilya. Subong, ginapadaku sang mga ginikanan ang ila kabataan sa kalibutan nga may makatalagam kag makahalalit nga impluwensia. Huwaran gid ang mga iloy kag amay nga nangin maalamon pareho kay Jose. Ginatinguhaan gid nila nga proteksionan ang ila kabataan sa sina nga mga impluwensia!

Ginsuportahan ni Jose ang Iya Pamilya

Mahimo nga wala magdugay ang pamilya sa Egipto, kay sang ulihi ang anghel nagsiling kay Jose nga patay na si Herodes. Gani, nagpauli si Jose kag ang iya pamilya sa ila pungsod. Gintagna nga tawgon ni Jehova ang iya anak “gikan sa Egipto.” (Mateo 2:15) Nagbulig si Jose para matuman ini nga tagna, pero diin na niya subong dalhon ang iya pamilya?

Mainandamon si Jose. Nahibaluan niya nga ang nagbulos kay Herodes nga si Arquelao mapintas man kag manugpatay. Gani paagi sa giya sang Dios, gindala niya ang iya pamilya sa aminhan, para makalikaw sa Jerusalem kag sa malain nga mga plano sini, pabalik sa iya lugar nga Nazaret sa Galilea. Didto nila ni Maria gin-atipan ang ila pamilya.—Mateo 2:19-23.

Simple lang ang ila kabuhi, pero indi mahapos. Ginapakita sang Biblia nga si Jose isa ka panday, nga buot silingon nakahibalo sia sang mga obra sa kahoy, pareho sang pagpulod sini, paghakot, kag pagbulad para gamiton sa paghimo sang mga balay, baruto, gamay nga taytay, kariton, ruweda, gota, kag tanan nga galamiton sa pagpanguma. (Mateo 13:55) Makakalapoy gid ini nga trabaho. Ang mga panday sang panahon sang Biblia masami nagaobra malapit sa puertahan sang ila balay ukon sa isa ka ulubrahan sa tupad sang ila balay.

Madamo sing gamit sa pagpamanday si Jose, nga ang iban sini mahimo napanubli pa niya sa iya amay. Mahimo naggamit sia sing eskuala, tunton, pitik, wasay, lagari, daldag, martilyo, maso, tigib, isa ka sahi sang barina, mga pangpapilit, kag mga lansang, bisan pa nga mahal ini.

Imadyina nga ginatan-aw sang bata nga si Jesus ang iya amay samtang nagaobra ini. Ginahimutaran niya ang kada hulag ni Jose, kag nagadayaw gid sia sa kakusog kag abilidad sang iya amay. Mahimo nga ginpakita ni Jose sa iya bata ang mga simple nga trabaho pareho sang pagliha sang magaras nga bahin sang kahoy paagi sa ginbulad nga panit sang isda. Mahimo gintudluan niya si Jesus sang lainlain nga sahi sang kahoy nga iya gingamit pareho sang sicomoro, oak, ukon olibo.

Natun-an man ni Jesus nga bisan pa makusog ang iya amay sa pagpulod, pagsapsap, ukon pagpulpog sang kahoy, mainayuhon ini sa pag-atipan kag pagpaumpaw sa iya, sa iya iloy, kag sa iya mga utod. Huo, nagdaku ang pamilya nanday Jose kag Maria, kay namanghuran si Jesus sing mga anom pa. (Mateo 13:55, 56)  Kinahanglan nga maghimakas si Jose para maatipan sila tanan.

Pero, nahibaluan ni Jose nga mas importante ang espirituwal nga kinahanglanon sang iya pamilya. Nagahatag sia sing tion sa pagtudlo sa iya kabataan parte kay Jehova nga Dios kag sa Iya kasuguan. Ginadala nila ni Maria ang ila kabataan sa sinagoga sa ila lugar, diin ang Kasuguan ginabasa kag ginapaathag. Mahimo nga madamo sing pamangkot si Jesus kag ginatinguhaan ni Jose nga masabat ini. Ginadala man ni Jose ang iya pamilya sa mga kapiestahan sa Jerusalem. Para sa Paskua kada tuig, mahimo nga kinahanglan ni Jose ang duha ka semana sa paglakbay sing mga 112.65 kilometros, sa pagtambong sa kapiestahan, kag sa pagpauli.

Subong, ginahimo man ini sang mga ulo sang Cristiano nga pamilya. Nagapangabudlay sila para sa ila kabataan, nga ginauna ang pagtudlo parte sa Dios sangsa iban nga butang, lakip ang materyal. Nagasakripisyo sila para madala ang ila kabataan sa Cristiano nga mga pagtilipon. Pareho kay Jose, nahibaluan nila nga amo ini ang pinakamaayo nga mahimo nila para sa ila kabataan.

“Nalisdan”

Sang 12 anyos si Jesus, gindala ni Jose ang iya pamilya sa Jerusalem, subong sang ginahimo niya pirme. Paskua sadto, gani ang mga pamilya nagalakbay sing ululupod nga nagaagi sa madabong nga kaumhan. Sang malapit na sila sa Jerusalem, mahimo madamo sa ila ang nagakanta sang bantog nga mga ambahanon sang mga nagataklad sa siudad. (Salmo 120-134) Mahimo nga linibo ka tawo ang nagdagsa sa siudad. Pagkatapos sang Paskua, nagpauli naman sila. Sa kadamo sang ginahikot nanday Jose kag Maria, abi nila nagaupod lang si Jesus sa iban, ayhan sa ila mga paryente. Pero, isa na ka adlaw ang ila nalakbay sang natalupangdan nila nga wala si Jesus!—Lucas 2:41-44.

Nagsalasala sila kag ginsubay nila ang ila inagyan pabalik sa Jerusalem. Imadyina nga malinong na ang siudad samtang ginatawag  nila ang ngalan sang ila bata sa mga kalye. Diin ayhan si Jesus? Sa ila ikatlo nga adlaw nga pagpangita, naghunahuna ayhan si Jose nga ginpabay-an niya ang iya daku nga salabton kay Jehova? Sang ulihi, nagkadto sila sa templo. Nagpangita sila asta nga nakalab-ot sila sa kuarto diin ang maalam nga mga tawo, nga eksperto sa Kasuguan, nagatipon—upod sa bata nga si Jesus nga nagapungko sa tunga nila! Naumpawan gid sanday Jose kag Maria!—Lucas 2:45, 46.

Nagapamati si Jesus sa maalam nga mga tawo kag nagapamangkot. Nagdayaw gid ang mga tawo sa iya paghangop kag mga sabat. Pero sanday Jose kag Maria natingala gid. Ginapakita sang Biblia nga naghipos lamang si Jose. Pero si Maria nagsiling: “Anak, ngaa ginhimo mo ini sa amon? Tan-awa, nalisdan kami sang imo amay sa pagpangita sa imo.”—Lucas 2:47, 48.

Gani, ginapakita sang Pulong sang Dios kon paano mangin ginikanan. Makakalapoy gid ini—bisan pa perpekto ang isa ka bata! Ang pagpadaku sang kabataan sa sining makatalagam nga kalibutan makahatag sing ‘kalisdanan’ sa mga ginikanan, pero makapaumpaw gid kon mahibaluan nila nga ginasugid sang Biblia ang mga kabudlayan nga ila ginaatubang.

Makalilipay nga nagpabilin si Jesus sa isa ka lugar diin nabatyagan niya nga suod gid sia sa iya Amay sa langit, si Jehova, kag nagtinguha nga maintiendihan ang tanan niya nga matun-an. Gani, sinsero sia nga nagsabat sa iya mga ginikanan: “Ngaa ginpangita gid ninyo ako? Wala bala kamo makahibalo nga dapat yara ako sa balay sang akon Amay?”—Lucas 2:49.

Pat-od nga ginpamensaran ni Jose sing madamo nga beses ang ginsiling ni Jesus. Mahimo nalipay gid sia sa sini. Kay man, nangabudlay sia para tudluan si Jesus nga kabigon nga Amay si Jehova nga Dios. Gani bisan bata pa si Jesus, naintiendihan na niya ang buot silingon sang tinaga nga “amay”—nga mahimo bangod sa maayo nga halimbawa ni Jose.

Kon amay ka, narealisar mo bala nga isa gid ka pribilehiyo nga ipakita sa imo kabataan kon paano ang isa ka amay nagapalangga kag nagaproteksion? Kon may manak ka ukon gin-adoptar nga bata, dumduma ang halimbawa ni Jose kag pabalori sila. Buligi sila nga mangin suod sa ila Amay sa langit, si Jehova nga Dios.

Padayon nga Gin-atipan ni Jose ang Iya Pamilya

Diutay lang ang ginasiling sang Biblia parte sa kabuhi Jose, pero maayo gid ini nga  binagbinagon. Mabasa naton nga si Jesus ‘padayon nga nagpasakop’ sa iya mga ginikanan. Mabasa man naton nga “si Jesus padayon nga nagdaku, kag labi nga nag-alam kag ginkahamut-an sang Dios kag sang mga tawo.” (Lucas 2:51, 52) Madamo ang ginatudlo sini parte kay Jose. Ginapakita sini nga padayon nga ginpangunahan ni Jose ang iya pamilya, kay padayon nga nagpasakop ang iya perpekto nga anak sa iya awtoridad.

Matun-an man naton nga nag-uswag ang kaalam ni Jesus. Pat-od nga daku ang nahimo ni Jose sa sini. Sadto, may bantog nga hulubaton ang mga Judiyo nga ang mga manggaranon lamang ang mangin maalam, pero ang mga trabahador pareho sang mga panday kag mangunguma “indi makapahayag sing paghukom kag hustisya; kag wala sila ginasambit sa mga parabola.” Pero ginpamatud-an ni Jesus nga sala ini nga hulubaton. Sang bata pa sia, pirme sia ginatudluan sang iya ginakabig nga amay, nga isa lamang ka panday, parte sa “paghukom kag hustisya” ni Jehova!

Makita man naton nga gin-atipan sing maayo ni Jose ang ikaayong lawas ni Jesus. Nagdaku si Jesus nga mabakod kag mapagros. Gintudluan man ni Jose ang iya anak nga mangin eksperto sa mabug-at nga mga obra. Kilala si Jesus, indi lamang bilang anak sang panday, kundi bilang “ang panday.” (Marcos 6:3) Maayo gid ang resulta sang pagtudlo ni Jose. Dapat gid sia ilugon sang mga amay sa pag-atipan sa ila kabataan kag sa pagtudlo sa ila nga suportahan ang ila kaugalingon.

Sang ginsiling sang Biblia nga ginbawtismuhan si Jesus sa edad nga 30, wala na kita sing mabasa parte kay Jose. Ginapakita sang ebidensia nga balo na si Maria sang ginsugdan ni Jesus ang iya ministeryo. (Basaha ang kahon nga “San-o Napatay si Jose?” sa pahina 27.) Pero nagbilin sing maayo nga halimbawa si Jose. Ginproteksionan niya, ginsuportahan, kag padayon nga gin-atipan ang iya pamilya. Maayo gid nga ilugon sang tanan nga amay, ulo sang pamilya, ukon sang bisan sin-o nga Cristiano ang pagtuo ni Jose.

[Mga Nota]

[Kahon sa pahina 27]

San-o Napatay si Jose?

Nahibaluan naton nga buhi pa si Jose sang 12 anyos si Jesus. Sa sini nga pangidaron nagatuon na ang mga pamatan-on nga Judiyo sang trabaho sang ila amay kag nagabulig na sa edad nga 15. Mahimo nga antes mapatay si Jose, gintudluan niya sing maayo si Jesus nga mangin panday. Patay na bala si Jose sang ginsugdan ni Jesus ang iya ministeryo sang mga 30 anyos sia? Posible. Sina nga tion, ang iloy ni Jesus kag ang iya mga utod mabasa nga buhi pa, pero si Jose wala na ginsambit. Gintawag man si Jesus nga “anak ni Maria,” kag indi anak ni Jose. (Marcos 6:3) Mabasa man nga si Maria nagdesisyon nga wala na nagkonsulta sa iya bana. (Juan 2:1-5) Wala ini ginahimo sang isa ka babayi sang panahon sang Biblia, luwas lang kon balo sia. Sang nagatagumatayon na si Jesus, gintugyan niya kay apostol Juan ang iya iloy. (Juan 19:26, 27) Indi niya ini paghimuon kon buhi pa si Jose. Gani, masiling nga napatay si Jose sang pamatan-on pa si Jesus. Bilang subang, mahimo nga si Jesus na ang nag-atipan sa ila pamilya kag nagpadayon sang ila palangabuhian nga pagpamanday asta sang ginbawtismuhan sia.

[Retrato sa pahina 24]

Naghulag gilayon si Jose para proteksionan ang iya bata

[Retrato sa pahina 25]

Naghimakas si Jose para suportahan ang iya pamilya

[Retrato sa pahina 26]

Pirme ginadala ni Jose ang iya pamilya para magsimba sa templo sa Jerusalem

[Retrato sa pahina 28]

Gintudluan ni Jose ang iya anak nga mangin panday