Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Traicionañajj janipuniw walïkiti

Traicionañajj janipuniw walïkiti

Traicionañajj janipuniw walïkiti

“Nanakan qʼoma kankañan sarnaqatanakajjatjja, [...] jan khitinsa ni kunjjatsa juchañchayasiñatakisa.” (1 TES. 2:10.)

¿QHANAÑCHTʼASMATI?

¿Kunsa aljantiri jan ukajj traicioneri Absalonampita, Judas Iscariotempita ukat Dalilampit yateqsna?

¿Kunjamsa taqe chuyma munasiri Jonatanampita ukat Pedrompita yateqassna?

¿Kunjamsa Jehová Diosaru ukat chacha warmi taqe chuyma munasitas uñachtʼaysna?

1-3. 1) ¿Kunas qhepa urunakan jakaskatas uñachtʼayistu, ukat traición arojj kamsañsa muni? 2) ¿Kuna jisktʼanakatsa yatjjataskañäni?

 ¿KUNANSA Dalilampi, Absalonampi ukat Judas Iscariotempejj niya kikpakïpjje? Kimspachaniw traicionirïpjjäna, mä arunjja, janiw taqe chuyma munasirïpkänti. Dalilajj jupar wali munasiri Sansón juezaruw traicionäna. Absalonajj rey David tataparu. Judas Iscariotejj Jesucristo Yatichiriparu. Ukham jan phenqʼani lurasajj mayninakaruw chuym wal ustʼayapjjäna ukat jan walin uñjasiyapjjäna. Ukampis ¿kunatsa jupanakat yatjjatañajj wakisi?

2 Libronak qellqeri mä warmejj akham sänwa: ‘Jichhürunakan kuna jan walinaktï jaqenakajj lurapki uka taypinkarakiw traicionañajja’ sasa. Cheqas ukajj pasañapapunïnwa, ‘akapachan tukusiñap’ jakʼankatap amuytʼayir señalanakat parlkasajja, Jesusajj akham sänwa: “Waljanirakiw [...] maynis mayni contra katuntayasipjjani [jan ukajj traicionasipjjani]” sasa (Mat. 24:3, 10). Traición arojja, “mä amigoru jan ukajj jupar confiyki ukar engañaña jan ukajj chuym ustʼayaña” sañ muni. Ukham jaqenak utjatapaw ‘qhepa urunakan’ jakatas uñachtʼayistu, kunjamtï apóstol Pablojj siskänjja, “aljantasirïpjjarakiniwa [jan ukajj traicionasirïpjjaniwa]” (2 Tim. 3:1, 2, 4). Libronak qellqerinakasa ukat mä peliculajj kunjamänisa uk qellqerinakasa traicionañajj walikïskaspas, munasiñatsa ukham lurapkaspa ukham amuyayapjje. Ukampis ukajj janiw cheqäki, khititï traicionatäki ukajj wali llakita ukat chuyma ustʼata ukhamaw jikjjatasi. Ukanakajj qhepa urunakan jakaskataswa uñachtʼayistu.

3 Jichhajj aka toqenakat yatjjataskañäni: ¿Jaqe masipar traicionerinakat Bibliajj parlki ukanakat kunsa yateqsna? ¿Taqe chuyma munasirinakat kunsa yateqassna? ¿Ukat khitirus nayraqat taqe chuyma munasiñasa?

JANIPUN JUPANAKJAMÄÑÄNITI

4. ¿Kunjamsa Dalilajj Sansonar traicionäna, ukat kunatsa janipun walïkänjja?

4 Nayraqat Dalilat parltʼañäni, juparojj Sansonaw wal munasïna. Sansonajj Diosan markapan sutipjjaruw filisteonakampi nuwasiñapäna, uksti jupajj yatisïnwa. Dalilajj Sansonar taqe chuyma jan munasitap inas filisteonakan phesqa jilïrinakapajj yatipjjchïna. Ukatwa filisteonakajj Sansonar jiwayañatakejj kunjamatsa wali chʼamani uk yatjjatañapatak Dalilar qollqe churapjjäna. Jupajj iyaw sasaw katoqasïna. Ukampis kims kutiw inamayak jiskhïna, Sansonajj janiw yatiykänti. Ukampis “Dalilajja, Sansonarojj sapa horasapuniw ukhama jiskjjäna jan inaktʼasa. Ukhama ancha jiskhitasti Sansonajj jiwañwa munjjäna”. Ukatwa janipuniw kunapachas ñikʼutaj mururapkituti, mururapjjetaspajj janiw chʼamanëjjeristi sasin yatiyjjäna. * Uk yatisaw Dalilajj jarphipar iktʼayasin pichikanakap mururayäna, ukat enemigonakaparuw katuyjjäna (Jue. 16:4, 5, 15-21). ¡Ukham luratapajj janipuniw akchʼas walïkänti! Sansonajj walsa jupar munaskchïnjja, Dalilajj qollqe laykuw aljantäna.

5. 1) ¿Kunjamsa Absalonajj Davitar traicionäna ukat kunsa ukham luratapampejj uñachtʼayäna? 2) ¿Kunjamsa Davitajj Ahitofel amigopan jupa contra saytʼasitapat jikjjatasïna?

5 Jichhajj Absalonat parltʼañäni. Jupajj wali munañanïña ukat awkip lanti reyïñwa munäna. Uka amtaniw Absalonajj jaqenakar qhomantasa ukat jampʼattʼas katoqäna, ukham lurasasti jaqenakar yanaptʼañsa munkaspa ukham amuyayäna. Ukat kʼarinak parlasaw “jaqenakan chuymapa engañarakïna” (2 Sam. 15:2-6). Yamas Davitan wali atiniskañ Ahitofel amigoparuw jupamp chika David awkip contra saytʼañapatak amtayäna (2 Sam. 15:31). Ukham traicionat uñjasisajj kunja chuym ustʼatas Davitajj jikjjatasïna ukwa Salmo 3 ukat 55 jaljanakan qellqäna (Sal. 3:1-8; Salmo 55:12-14 liytʼasiñapawa). Diosan ajllita rey contra saytʼasitapajja, Jehová Diosar jan respetatapa, jupatakiki taqe kun munirïtapa ukat jan phenqʼani jaqëtapwa Absalonajj uñachtʼayäna (1 Cró. 28:5). Ukampis janiw munañapajj phoqaskänti, Davitajj Diosan ajllit reyjam apnaqaskakïnwa.

6. ¿Kunjamsa Judasajj Jesusar aljantäna?

6 Jichhasti Judas Iscariotejj kuntï Jesusar lurkäna uk amuytʼarakiñäni. Jesusajj Pascua amtañataki tunka payani apostolanakapampi tantachaskäna ukhajja, akham sänwa: “Qhanakwa sapjjsma, jumanakat maynïriwa nayarojj aljantitani” sasa (Mat. 26:21). Uka pachpa arumawa Pedrompiru Santiagompiru ukat Juanampirojj Getsemaní cheqan akham säna: “Niyaw jutaski nayar katuntayirejja” sasa. Ukjpachaw Judasajj Jesusar katuntañ muniri jaqenakampi purinïna ukat akham sänwa: “¡Aruntsmaw Yatichiri!” sasa. Ukatsti jampʼattʼarakïnwa (Mat. 26:46-50; Luc. 22:47, 52). Judasajj qollqe wal munasaw enemigonakapan jiwayapjjañapatak “mä jan juchanir katunta[yäna]”. ¿Jesusar katuyatapat qhawqha qollqsa mayïna? Kimsa tunka qollqekwa mayïna (Mat. 27:3-5).

7. 1) ¿Kunsa Absalonampita ukat Judasampit yateqawaytanjja? 2) ¿Kunsa Dalilat yateqaraktanjja?

7 ¿Kunsa uka jan wali jaqenakat yateqtanjja? Absalonampi Judasampejja, Jehová Diosan ajllitap contra saytʼasipjjatapat mä phenqʼapuniw jiwapjjäna (2 Sam. 18:9, 14-17; Hech. 1:18-20). Dalila suti istʼasasti traicionerïtapa ukat pata chuyma munasirïtapakwa amttanjja. Ukhamasti, janipuniw akchʼas jiwasatakik taqe kun munirïñasäkiti, ni qollqe chuymäñasäkisa. Ukhamäspa ukhajja, Jehová Diosamp sum apasitaswa aptʼassna. Uka kimsanitjja traicionañajj jan walipunïtapwa yateqawaytanjja.

TAQE CHUYMA MUNASIRINAKAT YATEQASIPJJAÑÄNI

8, 9. 1) ¿Kunatsa Jonatanajj Davitar taqe chuyma munasitap uñachtʼayäna? 2) ¿Kunjamsa Jonatanat yateqassna?

8 Biblianjja taqe chuyma munasiri jaqenakatwa parlaraki. Jichhajj paninitwa yatjjatañäni ukat kunsa yateqassna ukwa uñjarakiñäni. Nayraqatjja, Davitar taqe chuyma munasiri Jonatanat parltʼañäni. Saúl reyin jilïr yoqapjamajja, juparuw Israelan reyïñapajj waktʼañapäna. Ukampisa, Jehová Diosajj Davitaruw reyïñapatak ajllïna. Uk yatisasti Jonatanajj janiw coleraskänti, jan ukasti Diosajj kuntï amtkäna ukarojj respetänwa. Ukat janirakiw enemigoparjam uñjkänti, antisas “Davidampejj wali suma amigonakapuniw tukupjjäna” ukat janipuniw jaytkämatati sasaw Jonatanajj sarakïna. Ukatsti isipsa, “espadapsa, arcopsa, cinturonapsa churjjarakikïnwa”, ukhamatwa reyit ajllitarjam uñjatap uñachtʼayäna (1 Sam. 18:1-4). Jonatanajj walwa Davitar ‘chʼamachtʼarakïna’ ukat jakäwip aptʼasirjamäsas Saúl tatapat arjjatänwa. Ukat akham sasaw chuymachtʼäna: “Jumasti mä urojj Israelan reyipaw tuküta. Nayasti juman jakʼamankarakïwa, sullka reyïkiristsa ukhama” sasa (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17). Ukatwa Davitajj Jonatanan jiwatapat wal llakisitapa ukat jupar munasitap uñachtʼayañatakejj jachtʼasis qʼochüna (2 Sam. 1:17, 26).

9 Jonatanajj taqe chuyma munasirïnwa. Jupajj taqe chuymaw Jehová Diosar atinisïna ukat taqe kunanwa Diosan ajllita Davitarojj yanaptʼäna. Ukhamarakiw jiwasajj janis taman yaqhep luräwinak katoqkstanjja, khitinakatï tama sarayañatak uttʼayatäpki ukanakar yanaptʼañasa (1 Tes. 5:12, 13; Heb. 13:17, 24).

10, 11. 1) ¿Kunatsa Pedrojj Jesusar taqe chuyma arkaskakiñ amtäna? 2) ¿Kunjamsa Pedrot yateqassna, ukat kun lurañatakis yanaptʼistu?

10 Apóstol Pedrotwa yateqasiraksna, jupajj Jesusar taqe chuyma arkañwa amtäna. Jesucristojj sacrificiot loqtasiñapäkäna uka cuerpoparu ukat wilapar iyawsañajj kunja wakiskiris uk mä uñachtʼäwimpi qhanañchkäna ukhajja, arkirinakapajj cheqa cuerpopatsa ukat wilapatsa parlkaspa ukhamwa amuyapjjäna, ukatwa Jesusar jaytawayas sarjjapjjäna (Juan 6:53-60, 66). Jesusasti tunka payani apostolanakaparojj akham sasaw jisktʼäna: “¿Jumanakajj sarjjañ munapjjaraktati?” sasa. Ukjjarusti Pedrojj akham sänwa: “Tata, ¿khitirus arkapjjeristjja? Juman arunakamajj wiñay jakañ arunakawa. Nanakajj iyawsjjapjjtwa, ukhamarak yatipjjtwa jumajj jakkiri Diosan Yoqapa Cristötama” sasa (Juan 6:67-69). Jesusajj jakäwip loqtasiñat parlkäna ukhajja, ¿kamsañsa munäna uk Pedrojj sumti amuypachäna? Inas jan amuykchïnti. Ukampisa, Diosan ajllita Yoqapar jan jitheqtas arkaskakiñwa amtäna.

11 Pedrojj janipuniw Jesusajj ukham parlasajj pantjasiskiwa ukat qhepatwa ukham parlatapat cheqañchasini sasin amuykänti. Jan ukasti, altʼat chuymampiw Jesusan ‘arunakapajj wiñay jakañ arunakawa’ sasin säna. Jiwasasti, ¿kunapachatï “suma phoqheri amuytʼan mayordo[mojj]” chʼama amuytʼañ yatichäwinak apsunki, jan ukajj jan amuyusarjamäki ukhajj kunjamsa katoqastanjja? Tiempompejj qhanañchasjjaniwa ukat kunjamtï amuykayäta ukhamwa qellqanjjapjjani sasin janiw amuyañasäkiti, jan ukasti sum amuytʼañatakiw chʼamachasipjjañasa (Lucas 12:42 liytʼasiñapawa).

CHACHA WARMEJJ SUM SARNAQAÑASAWA

12, 13. ¿Kunjamatsa chacha warminakajj traicionasiñar purtʼasipjjaspa? ¿Qhawqha maranak jaqechatäsipkpas kunatsa jan jaljtapjjañapäkaspa?

12 Traicionañajj janipuniw akchʼas walïkiti. Ukatwa kunanakatï familiar tukjkaspa ukat tamarus jan waltʼaykaspa ukanak janipun lurañasäkiti. Ukhamasti, kunjamsa Jehová Diosar taqe chuyma munasna ukat chacha warmejj munasis sarnaqsna ukanakwa uñjañäni.

13 Adulterio juchan sarnaqañajj janipuniw walïkiti. Ukham sarnaqerejja, casaraskasajj kuntï arsuwayki uk jan phoqatapwa uñachtʼayi. Traicionat chachasa jan ukajj warmisa mä akatjamatwa saparstʼata ukat chuymas pʼakintata ukham jikjjatasi. ¿Kunjamaraki wal munasipkäna uka chacha warmejj ukham jikjjatasipjjaspasti? Kunapachatï chacha warminakajj munasiñ jan uñachtʼayasjjapjje ukhaw jan wal sarnaqjjapjjaspa. Gabriella Turnaturi Sociología toqet yatichirejj akham qhanañchi: ‘Kuna lurañanakatï chacha warmirojj mayachtʼkaspa ukanak panpachan jan lurjjapjje ukhaw traicionasiñajj utjaspa’ sasa. Ukat khitinakatï walja maranak jaqechatäpki ukanakas ukhamanwa jikjjatasipjjaspa. Amuytʼañäni, 50 maranakani mä chachajja, 25 maranak casadökasaw yaqha warmir munasajj jupar taqe chuyma munasir warmipat devorciasi. Yaqhepasti ukha maraninakajj ukhampun lurapjje ukajj yatitäjjewa sakiw sapjje. Ukampis qhawqha maranïskpasa, traicionañajj janipuniw akchʼas walïki. *

14. 1) Warmiparu jan ukajj chachaparu engañerinakatjja, ¿kunsa Jehová Diosajj amuyi? 2) ¿Jesusajj uka toqet kamsarakïnsa?

14 Biblian yatichäwinakapar jan istʼasa warmiparu jan ukajj chachaparu jaytirinakatjja, ¿kunsa Jehová Diosajj amuyi? Dios Awkisajj divorciasiñ uñisiwa, ukat khitinakatï yaqhampi engañasin jaytawayapki ukanakarojj kunjamsa Jupajj uñji uk qhanwa arsuwayaraki (Malaquías 2:13-16 liytʼasiñapawa). Jesusajj Awkipjamarakiw amuyi, maynejj janiw chachaparu jan ukajj warmiparu jaytasajj janis kunas paskaspa ukhamaki sarnaqañapäkiti sasaw yatichäna (Mateo 19:3-6, 9 liytʼasiñapawa).

15. ¿Chacha warminakarojj kunas taqe chuyma munasipjjañapatakejj yanaptʼaspa?

15 ¿Chacha warminakarojj kunas taqe chuyma munasipjjañapatakejj yanaptʼaspa? Bibliajj akham qhanañchi: “¡Kusisitaki jakasim waynäkasin warmimampejja [jan ukajj chachamampejja]!” sasa. Ukatsti, “jakañamanjja munata warmimampi [jan ukajj chachamampi] kusisim sapa horasana” sasaw saraki (Pro. 5:18; Ecl. 9:9). Kuna lurañanakatï sum jikjjatasiñatakisa ukat sum apasipjjañapatakis yanaptʼaspa ukanakwa panpachanejj lurapjjañapa. ¿Ukajj kamsañsa muni? Sapa mayniw chachapatsa jan ukajj warmipatsa llakisiñapa, ukat sapa mayniw chachapampïñatakis jan ukajj warmipampïñatakis tiempo apstʼasiñapa ukat sapa mayniw chachaparu jan ukajj warmiparu jukʼampi munasiñaparaki. Ukat chacha warmjam sum sarnaqañataki ukat Jehová Diosampi sum apasiñatakiw chʼamachasipjjañapa. Ukatakejja, juntuw Biblia liyipjjañapa, juntuw Diosan arunakap yatiyapjjañapa ukat junturakiw Jehová Diosan bendicionapsa mayisipjjañapa.

JEHOVÁ DIOSAR TAQE CHUYMA MUNASIÑÄNI

16, 17. 1) Jehová Diosarojj taqe chuymat munasisktan janicha ukjja, ¿kunjamsa familiansa ukat tamansa yantʼat uñjasispa? 2) ¿Tamat jaqsutanakampi janipun chikachasipjjamti siski uka ewjjtʼar phoqasajja kuna askinakas jikjjatasi?

16 Tamankir yaqhep jilat kullakanakajja jucharuw purtʼasipjje ukatwa cheqañchata uñjasipjje ukhamat “iyawsañanakapan cheqäpjjañanakapataki” (Tito 1:13). Maysa toqetjja, yaqhepajj janiw arrepentisipkiti ukatwa tamat jaqsut uñjasipjje. Ukham cheqañchatäsaw yaqhepajj “mutuyäwi toqe yateqapjje” ukat Jehová Diosampis wasitat sum apasjjapjje (Heb. 12:11). Ukampisa, kunapachatï mä familiarasa jan ukajj mä munat amigosas tamat jaqsut uñjaski ukhaw khitirus jukʼamp munastan ukajj yantʼat uñjasi, ukampis Jehová Diosaruw taqe chuyma nayraqat munasiñasa. Diosajj niyakejjay taqe kunsa uñjasinkchejja, tamat jaqsutajj khitïskpasa jupanakamp janipun chikachasipjjamti siski uka ewjjanakapar istʼasktanti janicha uk sumwa yati (1 Corintios 5:11-13 liytʼasiñapawa).

17 Kunapachatï cristiano mä familiajj tamat jaqsutanakampi janipun chikachasipjjamti siski uka ewjjtʼar phoqañatak tamat jaqsut mä familiarapamp jan chikachasipki ukhajja, kuna askinaksa jikjjatsna uk jichhajj uñjañäni. Mä waynajja tunka maranakaw tamat jaqsutäna, ukat uka maranakanjja tatapasa, mamapasa ukat pusi jilanakapasa janiw jupamp ‘chikachasipkänti’. Awisajja jupanakamp chikaw kuns lurañ munirïna, ukampis taqe kunansa, Jehová Diosaruw familiapajj nayraqat istʼapjjäna, janipuniw jupamp chikachasipkänti. Tiempompejj tamar kuttʼanjjäna ukhajja, akham sänwa: ‘Familiajamp chika kuns lurañ wal munirïta, yamas arumanakajj sapaki jikjjatasirïkta ukhajj walpun jupanakat amtasirïta. Ukampisa, mä jukʼitakis familiajamp chikachasiriskayäta ukhajj nätakejj walikïskaspänwa’ sasa. Ukampis familiapat janiw maynis jupamp chikachasipkänti, ukaw Jehová Diosamp sum apasiñatak chʼamachasiñ yanaptʼäna. Familiasat maynejj tamat jaqsut uñjasini ukat jupamp chikachasiñ munaskakiñäni ukhaw uka sarnaqäwit amtasiñajj Diosan ewjjanakap taqe chuyma phoqañ yanaptʼistani.

18. Traicionañajj jan walïtapa ukat taqe chuyma munasiñajj askïtap yatjjatawayasajja, ¿kun lurañsa amtañasa?

18 Traicionirinaka ukat taqe chuyma jan munasirinak taypinwa akapachan jakastanjja. Ukhamäkchisa, cristiano tamasanjja taqe chuyma munasirinakäpjjewa, jupanakatwa yateqassna. Sarnaqäwipajj akhamsa siskistaspa ukhamawa: “Jumanakaw testigöpjjta, Diosas testigorakiwa, nanakan qʼoma kankañan sarnaqatanakajatjja, jumanak iyawsirinakampis, jan khitinsa ni kunjjatsa juchañchayasiñatakisa” sasa (1 Tes. 2:10). Ukhamasti, Jehová Diosaru ukat jaqe masisaru taqe chuyma munasiñ amtatasjja sapüru uñachtʼayañäni.

[Qhanañchäwinaka]

^ Sansonan chʼamapajj janiw ñikʼutapankkänti, jan ukasti Jehová Diosatak yaqhachatjamajja Diosamp wali sum apasitapwa ñikʼutapajj uñachtʼayäna.

^ Chachampi jan ukajj warmimpi jaytanukut jikjjatasipki ukanakajja aka yatichäwinwa chuymachtʼäwi jikjjatapjjaspa: “¿Yaqhampit sarjje? ¿Kunas yanaptʼiristamjja?” Yatiyañataki junio 15, 2010, 29 janat 32 janakama.

[Jiskt’anaka]

[10 janan fotopa]

Mayninakat sipansa, Diosan ajllit Yoqaparuw Pedrojj taqe chuyma arkañ amtäna