Kuyekula Muntu—Kidimbu ya Bilumbu ya Nsuka!

“Bikalulu na beto na meso na beno bakristo, yo vandaka ya kinzambi, ya mbote, ti ya kukonda kifu.”​—1 TES. 2:10.

BASISA BANGINDU YA KULUTA MFUNU:

Inki malongi beto lenda baka na bambandu ya kekebisa na yina metala kuyekula ya Dalila, Absalomi mpi Yudasi Iskariote?

Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya kwikama yina Yonatani mpi Piere monisaka?

Inki mutindu beto lenda bikala ya kwikama na nkwelani na beto mpi na Yehowa?

1-3. (a) Inki kele kidimbu ya kepesa boma na bilumbu yai ya nsuka mpi yo ketendula nki? (b) Na nki bangyufula tatu beto tapesa bamvutu?

INKI mambu Dalila, Absalomi, mpi Yudasi Iskariote salaka? Bo yonso yekulaka bantu​—Dalila yekulaka Zuzi Samsoni yina zolaka yandi; Absalomi yekulaka Ntotila Davidi tata na yandi; Yudasi yekulaka Yezu Kristu Longi na yandi. Na konso mbandu yai, mambu ya mbi yina bo salaka natilaka mpenza bantu yankaka mpasi! Kansi sambu na nki mambu yai ketadila beto bubu yai?

² Nsoniki mosi ya ntangu na beto kemonisa nde kuyekula muntu kele dyambu mosi ya mbi ya kesalama mingi bubu yai. Dyambu yai lenda kumina beto. Ntangu Yezu pesaka kidimbu ya “nsuka ya ntoto,” yandi tubaka nde: “Bantu mingi . . . ta [yekula] bantu ya nkaka.” (Mat. 24:3, 10) ‘Kuyekula’ ketendula “kuyambula muntu to kupesa yandi na maboko ya bambeni na yandi na kutaka luvunu.” Kukonda kwikama ya mutindu yai kendimisa nde beto kezinga na “bilumbu ya nsuka,” sambu Polo bikulaka nde bantu ‘ta zitisaka mambu ya Nzambi ve; bo ta zolaka kuyekula bantu yankaka.’ (2 Tim. 3:1, 2, 4) Ata bansoniki mpi bantu ya kesonikaka bangogo ya bafilme kekumisaka makambu ngolo mpi kesikisaka kuyekula na mikanda mpi na bafilme, na luzingu ya konso kilumbu kukonda kwikama mpi kuyekula kenataka mpasi. Ya kyeleka, mambu ya mutindu yai kele mpenza kidimbu ya bilumbu ya nsuka!

³ Inki dilongi beto lenda baka na Biblia na yina metala bantu yina kondaka kwikama na ntangu ya ntama? Inki bambandu beto lenda landa na bantu yina bikalaka ya kwikama na bantu yankaka? Mpi na nani beto fwete bikala ya kwikama? Bika beto tadila yo.

 BAMBANDU YA NTANGU YA NTAMA YINA KEKEBISA

4. Inki mutindu Dalila yekulaka Samsoni mpi sambu na nki yo vandaka dyambu ya mbi?

⁴ Ntete, tadila mutindu Dalila yina Zuzi Samsoni zolaka salaka mambu na mutindu ya kubumbana. Samsoni vandaka kudibongisa na kunwanisa bantu ya Filistia sambu na mambote ya bantu ya Nzambi. Ziku, sambu bantu ya Filistia zabaka nde Dalila vandaka ve ti zola ya kyeleka sambu na Samsoni, bamfumu tanu ya Filistia pesaka yandi mbongo sambu na kuzaba kinsweki ya ngolo na yandi na mpila nde bo fwa yandi. Na bwimi yonso Dalila ndimaka mbongo yina kansi, mbala tatu yandi mekaka na kuzaba kinsweki ya ngolo ya Samsoni kansi yandi kukaka ve. Yo yina, yandi landaka na “kuyangisa Samsoni konso kilumbu.” Nsuka-nsuka “Samsoni kulembaka mingi mpila ya kukanga ntima vandaka ve.” Yo yina, yandi songaka yandi nde bo mezengaka yandi ntete ve nsuki, mpi kana bo zenga yandi yo ngolo na yandi tamana. * Ntangu Dalila zabaka yo, yandi zengisaka Samsoni nsuki ntangu yandi vandaka ya kulala na zulu ya makulu na yandi mpi yandi pesaka yandi na maboko ya bambeni na yandi na kusala yandi konso kima yina bo zolaka. (Baz. 16:4, 5, 15-21) Yandi salaka mpenza dyambu mosi ya mbi! Kaka sambu na mbwimi na yandi, Dalila yekulaka muntu yina zolaka yandi.

5. (a) Inki mutindu Absalomi monisaka kukonda kwikama na ntwala ya Davidi mpi dyambu yai kemonisa nki sambu na yandi? (b) Inki mutindu Davidi kudiwaka ntangu Ahitofele yekulaka yandi?

⁵ Mbandu ya zole kele ya Absalomi yina kondaka kwikama. Sambu yandi fulukaka ti nzala ya kimfumu, yandi bakaka lukanu ya kubotula kiti ya kimfumu ya tata na yandi, Ntotila Davidi. Ntetentete, Absalomi yantikaka kukusa bantu ya Izraele na kuzolaka nde bo kuma bonso yandi mpi yandi pesaka balusilu ya luvunu mpi tubaka mambu ya luvunu sambu na kumonisa nde yandi kezolaka bo. Yandi yambaka bo mpi pesaka bo beze, kaka bonso nde yandi vandaka kudibanza sambu na bo mpi sambu na bampusa na bo. (2 Sam. 15:2-6) Nkutu Absalomi kusaka Ahitofele nduku yina Davidi tudilaka ntima yina kumaka muyekudi mpi vukanaka ti Absalomi sambu na kubotula yandi kimfumu. (2 Sam. 15:31) Na Nkunga 3 mpi 55, Davidi ketubila mutindu kukonda kwikama yina yangisaka yandi. (Nk. 3:2-9; tanga Nkunga 55:13-15.) Kukonda nsoni, Absalomi zitisaka ve luyalu ya Nzambi ntangu yandi salaka bangidika ya kukuma mfumu na kinsweki sambu na kunwanisa ntotila yina Yehowa ponaka. (1 Bans. 28:5) Nsuka-nsuka bangidika yina yandi salaka nungaka ve mpi Davidi landaka na kuyala bonso mupakulami ya Yehowa.

6. Inki mutindu Yudasi yekulaka Yezu mpi zina Yudasi kumaka kutendula nki?

⁶ Ntangu yai beto tadila mambu yina Yudasi Iskariote, yina yekulaka Kristu salaka. Na Paki ya nsuka yina Yezu salaka ti bantumwa na yandi 12, yandi zabisaka bo nde: “Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Muntu mosi na kati na beno ta [yekula] mono.” (Mat. 26:21) Kaka na mpimpa yina, ntangu fyoti na nima, na kilanga ya Getsemane Yezu zabisaka Piere, Yakobi mpi Yoane nde: “Tala, muntu yina me [yekula] mono yandi yai me kuma penepene!” Mbala mosi, Yudasi basikilaka bo na kilanga yango ti bantu yina yandi wakanaka ti bo, ‘yandi pusanaka penepene na Yesu, ebuna yandi tubilaka yandi nde, “Mbote, Longi!” Ntangu yai yandi pesaka Yesu beze.’ (Mat. 26:46-50; Luka 22:47, 52) Yudasi “[yekulaka] muntu yina me sala mbi ve” mpi yandi pesaka Yezu Kristu na maboko ya bambeni na yandi. Yudasi tekaka yandi na ntalu ikwa? Na mbongo ya bibende 30! (Mat. 27:3-5) Tuka kilumbu yina, zina Yudasi kumaka kutendula “muyekudi” mingi-mingi muntu yina keyekulaka nduku na yandi. *

7. Inki malongi beto mebaka na luzingu ya (a) Absalomi ti Yudasi mpi (b) Dalila?

 ⁷ Inki dilongi beto mebaka na bambandu yai ya kekebisa? Luzingu ya Absalomi mpi ya Yudasi sukaka mbi sambu bo yekulaka bapakulami ya Yehowa. (2 Sam. 18:9, 14-17; Bis. 1:18-20) Bo mekumaka kuwakanisa zina Dalila ti kuyekula muntu mpi zola ya luvunu. (Nk. 119:158) Yo tavanda mpenza mbote nde beto yambula bikalulu yonso ya bwimi, yina lenda sala nde Yehowa kundima beto ve! Keti malongi yai mefwana ve sambu na kusadisa beto na kubuya kikalulu ya mbi ya kukonda kwikama?

LANDA MBANDU YA BANTU YA KWIKAMA

8, 9. (a) Sambu na nki Yonatani bikalaka ya kwikama na Davidi? (b) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yonatani?

⁸ Biblia ketubilaka mpi bantu mingi ya kwikama. Bika beto tadila bambandu zole mpi malongi yina beto lenda baka na bambandu yango. Beto yantika ti mbandu ya muntu yina bikalaka kwikama na Davidi. Yonatani, mwana ya ntete ya Ntotila Saule zolaka kuyinga tata na yandi na kiti ya kimfumu na Izraele. Kansi, Yehowa ponaka Davidi sambu na kuyinga Saule. Yonatani zitisaka lukanu yina Nzambi bakaka. Yandi wilaka ve Davidi kimpala. Kansi, Yonatani “yantikaka kuzola Davidi mingi” sambu yandi bikalaka ya kwikama na Davidi. Nkutu yandi pesaka Davidi makabu ya bilele, mbele, bunduki ya tolotolo mpi mukaba na yandi sambu na kupesa yandi lukumu. (1 Sam. 18:1-4) Yonatani salaka yonso yina yandi lendaka kusala sambu na ‘kupesa Davidi kikesa,’ nkutu yandi tulaka luzingu na yandi na kigonsa sambu na kugulusa Davidi na maboko ya Saule. Yonatani zabisaka Davidi na kwikama yonso nde: “Nge ta vanda ntotila ya Israele, mono ta vanda muntu ya zole na nima na nge.” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17) Yo keyitukisa ve na kumona nde na nima ya lufwa ya Yonatani, Davidi monisaka mawa mpi zola na yandi na nkunga mosi ya mawa.​—2 Sam. 1:17, 26.

⁹ Yonatani vandaka ya kwikama. Yandi lemfukilaka Yehowa Mfumu na ntima ya mvimba mpi yandi sadisaka Davidi yina vandaka mupakulami ya Nzambi. Kiteso mosi bubu yai, ata beto kele ve ti mukumba ya sipesiali na dibundu, beto fwete pesa maboko na luzolo yonso na bampangi yina Yehowa meponaka sambu na kutwadisa beto.​—1 Tes. 5:12, 13; Baeb. 13:17, 24.

10, 11. (a) Sambu na nki Piere bikalaka ya kwikama na Yezu? (b) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Piere, mpi nki beto fwete sala?

¹⁰ Mbandu yankaka ya mbote yina beto tatadila kele ya ntumwa Piere, yina monisaka kwikama na Yezu. Ntangu Kristu sadilaka kutuba ya pwelele ti ya kifwani sambu na kutubila mfunu ya kumonisa lukwikilu sambu na nitu mpi menga yina yandi vandaka penepene ya kutambika, balongoki na yandi mingi monaka nde bangogo na yandi vandaka ngolo mpi bo yambulaka yandi. (Yoa. 6:53-60, 66) Yo yina, Yezu yulaka bantumwa na yandi 12 nde: “Beno mpi, keti beno ke zola kwenda?” Piere vutulaka nde: “Mfumu, na nani beto ta kwenda? Mambu ya nge ke tubaka yo ke pesaka moyo ya mvula na  mvula. Ntangu yai, beto me ndima nge, beto me zaba nde nge kele muntu ya santu me katukaka na Nzambi.” (Yoa. 6:67-69) Keti Piere bakisaka mbote-mbote mambu yonso yina Yezu tubaka kaka na ntangu yina sambu na kimenga yina yandi vandaka penepene ya kutambika? Ve. Ata mpidina, Piere vandaka ti lukanu ya kubikala ya kwikama na mupakulami ya Nzambi.

¹¹ Piere yindulaka ve nde Yezu vandaka ti mboninu ya mbi mpi kana ntangu vandaka, yandi zolaka kubuya mambu yina yandi tubaka. Ve, na kudikulumusa yonso Piere zabaka nde mambu yina Yezu vandaka kutuba “ke pesaka moyo ya mvula na mvula.” Kiteso mosi bubu yai, inki mutindu beto kesalaka mambu ntangu beto kemonaka nde nsoba yina mpika ya kwikama mebasisa na mikanda na beto ya Bukristu kele mpasi na kubakisa to yo kewakana ve ti bangindu na beto? Beto fwete sala ngolo na kubakisa yo na kisika ya kuvingila nde nsoba mosi tasalama sambu na kuwakana ti dibanza na beto.​—Tanga Luka 12:42.

BIKALA YA KWIKAMA NA NKWELANI NA NGE

12, 13. Inki mutindu kuyekula kebasikaka na kati ya makwela mpi sambu na nki kulutisa bamvula mingi na makwela kele ve kikuma ya kupesa nzila na kikalulu ya kuyekula?

¹² Na konso mutindu yina, kuyekula kele dyambu ya mbi yina beto fwete sala ve sambu yo kebebisaka ngemba mpi bumosi ya mabuta ya Bukristu mpi ya dibundu. Ti dyambu yai na mabanza, bika beto tadila mutindu beto lenda bikala ya kwikama na nkwelani mpi na Nzambi na beto.

¹³ Bizumba kele mosi na kati ya mitindu ya mbi ya kuyekula. Muntu yina mesala bizumba kele dyaka ve ya kwikama na nkwelani na yandi mpi ketula dikebi na muntu yankaka. Na mbala mosi, nkwelani yina bo meyekula kekudimonaka yandi mosi disongidila luzingu na yandi mebeba. Inki mutindu dyambu yai lenda kumina bantu zole yina vandaka kuzolana ntete? Mbala mingi, mambu keyantikaka ntangu bankwelani kekuditudilana dyaka ve dikebi. Gabriella Turnaturi yina kele profesere ya Sosiolozi ketendula nde: “Kuyekula kebasikaka kana bankwelani kesala ve mambu sambu na kukumisa bangwisana na bo ngolo mpi kelutisa mpenza ve ntangu kumosi.” Dyambu yai lenda kumina mpi ata bantu yina me salaka bamvula mingi na makwela. Mumbandu, bakala mosi yina kele ti bamvula 50 yina salaka bamvula 25 na makwela, yambulaka nkwelani na yandi sambu na kukwela nkento yankaka. Bantu yankaka ketubaka nde dyambu yai kele mbi ve sambu na muntu yina melutisa bamvula mingi na makwela. Kansi, kulutisa bamvula mingi na makwela kele ve kikuma ya kundima dyambu yina. *

14. (a) Inki mutindu Yehowa kekudiwaka ntangu nkwelani mosi meyekula nkwelani yankaka? (b) Inki mambu Yezu tubaka na yina metala kwikama na makwela?

¹⁴ Inki mutindu Yehowa kekudiwaka ntangu nkwelani mosi meyambula nkwelani yankaka kukonda kikuma yina kele na Masonuku? Nzambi na beto ‘kezolaka ve ata fioti nkwelani yina kefwa makwela,’ mpi yandi ketubaka mambu ya sikisiki sambu na bantu yina kesalaka mambi mpi keyambulaka bankwelani na bo. (Tanga Malashi 2:13-16.) Na kuwakana ti Tata na yandi, Yezu longaka nde ata muntu mosi ve lenda buya to kuyambula nkwelani yina mesala mbi ve mpi kusala bonso kima kele ve.​—Tanga Matayo 19:3-6, 9.

15. Inki mutindu bantu yina mekwelaka kekumisaka ngolo kwikama na bo?

¹⁵ Inki mutindu bantu yina mekwelaka lenda bikala ya kwikama na bankwelani na bo? Ndinga ya Nzambi ketuba nde: “Mona kiese na kuzinga na nkento [to bakala] ya nge kwelaka na kileki,” mpi “mona kiese ti nkento [to bakala] ya nge ke zolaka.” (Bing. 5:18; Lo. 9:9) Mutindu bankwelani kekuma bambuta, bo fwete “sala  mambu yonso kumosi” sambu na kukumisa bangwisana na bo ngolo, yo vanda na kimuntu mpi na mawi na bo. Dyambu yai ketendula kuditudilana dikebi, kulutisa ntangu kumosi mpi kuvanda ti bangwisana ya mbote ti nkwelani yankaka. Bo fwete tula dikebi na kutanina makwela na bo mpi bangwisana na bo ti Yehowa. Yo yina, bankwelani fwete tanga Biblia kumosi, kusamuna kumosi mbala na mbala mpi kusamba kumosi sambu Yehowa kusakumuna bo.

BIKALA YA KWIKAMA NA YEHOWA

16, 17. (a) Inki mutindu kwikama na beto na Nzambi lenda mekama na dibuta mpi na dibundu? (b) Inki mbandu kemonisa nde kulemfukila nsiku ya Nzambi ya kuvukana ve ti bampangi na nge yina bo mebasisa na dibundu lenda natila nge mambote?

¹⁶ Na dibundu, bampangi yankaka mesalaka masumu ya nene mpi bo menganinaka bo “ngolo, na mpila nde bo kuvanda na lukwikilu ya ngolo.” (Tito 1:13) Sambu na bantu yankaka, bikalulu na bo mesalaka nde bo basisa bo na dibundu. Sambu “bantu yina me baka mayele sambu na ndola ya mutindu yina,” ndola yina mesadisa bo na kukuma dyaka bantu ya kimpeve. (Baeb. 12:11) Inki beto lenda sala kana bo mebasisa mpangi to nduku na beto mosi na dibundu? Kwikama na beto kekumaka na kigonsa, na muntu yina ve kansi na Nzambi. Yehowa ketalaka beto sambu na kumona kana beto kezolaka yandi na kuzitisaka nsiku na yandi ya kebuyisaka konso muntu na kusolula ti muntu yina bo mebasisa na dibundu.​—Tanga 1 Korinto 5:11-13.

¹⁷ Tadila mambote yina dibuta mosi lenda baka ntangu bo kebikala ya kwikama na kunwaninaka nsiku ya Yehowa ya kuvukana ve ti bampangi ya dibuta yina bo mebasisa na dibundu. Bo basisaka leke mosi ya bakala na dibundu tuka bamvula kumi. Na ntangu yina Tata, mama mpi bampangi na yandi iya yambulaka ‘kuvukana’ ti yandi. Na ntangu mosi buna, yandi salaka ngolo na kudikotisa na mambu na bo kansi sambu na kutanina lukumu na bo konso muntu bikalaka ya kwikama na kuvukanaka ve ti yandi. Na nima ya kuvutuka na dibundu, yandi tubaka nde mbala na mbala mono vandaka kuvukana dyaka ve ti dibuta na mono mingi-mingi na mpimpa mono vandaka kudiwa mono mosi. Kansi, yandi ndimaka nde kuvukana ti dibuta ata sambu na mwa ntangu zolaka kusepedisa yandi. Kansi, sambu yandi vandaka kusolula ve ata fyoti ti dibuta na yandi, mpusa ya ngolo ya kuvukana ti bo salaka nde yandi vutukila bangwisana ti Yehowa. Yindula dyambu yai ntangu nge kekutana ti mpukumuna ya kufwa nsiku ya Nzambi ya kuvukana ti bampangi na nge yina bo mebasisa na dibundu.

18. Inki kele lukanu na nge na nima ya kutadila mambote ya kwikama mpi malanda ya kukonda kwikama?

¹⁸ Beto kezinga na nsi-ntoto mosi ya kukonda kwikama mpi ya mefuluka ti kikalulu ya kuyekula. Kansi, na kati ya dibundu ya Bukristu beto lenda mona bambandu ya bantu ya kwikama yina beto lenda landa. Yo kemonana bonso nde mambu ya luzingu na bo ketuba nde: “Beno ti Nzambi beno kele batemwe na beto, nde bikalulu na beto na meso na beno bakristo, yo vandaka ya kinzambi, ya mbote, ti ya kukonda kifu.” (1 Tes. 2:10) Bika beto yonso bikala ya kwikama na Nzambi mpi beto na beto.

[Banoti na nsi ya lutiti]

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Piere bikalaka ya kwikama na mupakulami ya Nzambi ata bantu yankaka yambulaka yandi