Ku Betekana Ki Sisupo Sa Mazazi A Maungulelo!
Ku Betekana Ki Sisupo Sa Mazazi A Maungulelo!
“Ne lu [sepahalile] ni ku ba ba ba lukile ni ku sa nyazahala.”—1 MATES. 2:10.
MU FUMANE LISUPO ZA BUTOKWA ZE:
Lu itutañi kwa likezo za ku beteka ba bañwi ze ne ba ezize bo Delila, Abisalomi, ni Judasi Isikariota?
Lu kona ku likanyisa cwañi bo Jonatani ni Pitrosi ba ne ba bonisize busepahali?
Lu swanela ku ezañi kuli lu zwelepili ku sepahala ku bakuluna ni ku Jehova?
1-3. (a) Ki sifi sisupo se si bonisa kuli lu pila mwa mazazi a maungulelo, mi batu ba taleleza cwañi sisupo seo? (b) Ki lipuzo lifi ze taalu ze lu ka alaba?
KI KEZO mañi ye swana ye ne ba ezize bo Delila, Abisalomi, ni Judasi Isikariota? Kaufelaa bona ne ba si ka sepahala. Delila naa si ka sepahala ku muuna ya naa mu lata, yena Muatuli Samisoni. Abisalomi naa si ka sepahala ku ndatahe, Mulena Davida. Judasi ni yena naa si ka sepahala ku Mulenaa hae, Kreste Jesu. Lika ze maswe ze ne ba ezize batu bao ne li tisize kuli batu ba bañwi ba nyande hahulu! Kono ki kabakalañi ha lu swanela ku nyakisisa mitala ya batu bao?
2 Muñoli yo muñwi u bonisa kuli batu ba bañata kacenu ba na ni moya wa ku betekana. Ha lu komokiswi ki taba yeo. Jesu ha naa polofita ka za sisupo sa “maungulelo a muinelo wa lifasi,” naa ize: “Ba bañata ba ka . . . betekana.” (Mat. 24:3, 10) “Ku beteka” mutu ki ku sa sepahala ku yena ka ku mu fa mwa mazoho a lila za hae. Ku sa sepahala ko ku cwalo ku bonisa kuli lu pila mwa “mazazi a maungulelo,” sina mwa naa polofitezi Paulusi. Naa ize batu ba ka ba “ba ba sa sepahali, . . . babeteki.” (2 Tim. 3:1, 2, 4) Bañoli ba libuka ni baezi ba mafilimu ba bonisanga inge kuli likezo za ku sa sepahala za tabisa mi li fa munyaka. Kono haki cwalo. Niti ya taba kikuli ku sa sepahala ni ku betekana ku tahisa manyando ni masitapilu. Likezo ze cwalo li bonisa kuli lu pila mwa mazazi a maungulelo!
3 Lu kona ku itutañi kwa mitala ya batu ba kwaikale ba ne ba si ka sepahala ba ba bulezwi mwa Bibele? Ki mitala ifi ya batu ba ne ba sepahalile ku ba bañwi ye lu kona ku latelela? Mi ki mañi ye lu swanela ku zwelapili ku sepahala ku yena? Ha lu fumaneñi likalabo za lipuzo ze.
MITALA YA BATU BA NE BA SI KA SEPAHALA
4. Delila naa betekile cwañi Samisoni, mi ki kabakalañi nto ya naa ezize ha ne i li ye maswe?
4 Mutala wa pili wa mutu ya naa si ka sepahala ki wa Delila ya naa latilwe ki Muatuli Samisoni. Samisoni naa bata ku lwanisa Mafilisita ka ku yemela batu ba Mulimu. Ku bonahala kuli baketalizoho kwa malena ba Mafilisita ne ba lemuhile kuli Delila naa sa lati Samisoni ku zwelela kwatasaa pilu mi naa sa sepahali ku yena. Ba fa Delila mali kuli a batisise fa naa tomile maata a Samisoni. Kono Delila niha naa likile ku eza cwalo halaalu, naa palezwi. A zwelapili ku mu kataza “ka lipuzo ka mazazi kaufela, inzaa toliya pilu ya hae.” Kwa mafelelezo “Samisoni a katala, mane ku shukelwa ku shwa.” Kamukwaocwalo, a mu bulelela kuli a li ku ba a beulwe milili ni kuli ha ne i ka beulwa, kipeto naa ka felelwa ki maata a hae. * Ha sa zibile taba yeo, Delila a lobaza Samisoni fa mahutu a hae mi a bulelela mutu yo muñwi kuli a to mu beula milili. Kihona a mu fa mwa mazoho a lila za hae kuli ba mu eze mo ne ba latela kaufela. (Baat. 16:4, 5, 15-21) Nto ya naa ezize Delila ne li ye maswe luli! Bakeñisa mukwañuli wa hae, naa betekile mutu ya naa mu lata.
5. (a) Abisalomi naa bonisize cwañi ku sa sepahala ku Davida, mi nto yeo ne i bonisizeñi ka za hae? (b) Davida naa ikutwile cwañi Akitofele ha naa mu betekile?
5 Mutala o muñwi wa mutu ya naa si ka sepahala ki wa Abisalomi. Naa na ni takazo ye tuna hahulu ya ku bata ku busa. Abisalomi naa bata ku amuha ndatahe, yena Mulena Davida, situlo sa bulena ni kuli yena a be mulena. Nto ya pili ya naa ezize Abisalomi ne li ku “hapa lipilu za bana ba Isilaele.” Naa ipumisa inge ya naa lata batu mi naa ba sepisa lika za buhata. Naa ba kumbatanga ni ku ba tubeta, inge ya naa ba lata ni kuli naa bata ku ba tusa. (2 Sam. 15:2-6) Abisalomi naa coelize Akitofele, mulikanaa Davida ya naa sepile, kuli a beteke Davida ni ku swalisana ni sikwata sa bakwenuheli. (2 Sam. 15:31) Davida mwa liñolo la Lisamu likauhanyo 3 ni 55, naa ñozi mwa naa ikutwezi kabakala ku sa sepahala kwa Akitofele. (Samu 3:1-8; mu bale Samu 55:12-14.) Abisalomi ka mulelo wa hae o maswe naa lwanisa mulena ya naa ketilwe ki Jehova. Ku sa sepahala kwa hae ne ku bonisize kuli naa lwanisa Mulimu, yena ya naa na ni tukelo ya ku keta mulena. (1 Makol. 28:5) Mulelo wa Abisalomi wa ku bata ku nga situlo sa ndatahe ne u palile, mi Davida naa zwezipili ku busa sina mulena ya tozizwe ki Jehova.
6. Judasi naa betekile cwañi Jesu, mi ku zwa ka yona nako yeo, libizo la Judasi li itusiswanga ku talusañi?
6 Ha mu nahane feela za naa ezize mubeteki Judasi Isikariota ku Kreste. Ka nako ya Paseka ya mafelelezo ya naa bile ni yona Jesu ni baapositola ba hae ba lishumi ka ba babeli, naa ba bulelezi kuli: “Yo muñwi ku mina u ka ni beteka.” (Mat. 26:21) Hamulaho, ka bona busihu bo ha ne ba li mwa simu ya Getsemani, Jesu naa bulelezi bo Pitrosi, Jakobo, ni Joani kuli: “Ha mu bone! Ya ni beteka u fakaufi.” Honafo, Judasi a taha ni sikwata sa batu mwa simu ya Getsemani, “mi a liba feela ku Jesu, a li ku yena: ‘Lumela Rabbi!’ mi a mu tubeta.” (Mat. 26:46-50; Luka 22:47, 52) Judasi naa ‘betekile mali a si na mulatu,’ ha naa file Jesu mwa mazoho a ba ne ba bata ku mu bulaya. Judasi naa betekile Jesu ka masheleñi a mashumi a malaalu a muwayawaya wa silivera! (Mat. 27:3-5) Ku zwa ka yona nako yeo, libizo la Judasi li itusiswanga ku talusa mubeteki, sihulu mutu ya beteka mulikanaa hae.
7. (a) Lu itutileñi ka ku nyakisisa ze ne ezahezi ku Abisalomi ni Judasi? (b) Lu itutileñi ka ku nyakisisa ze ne ezahezi ku Delila?
7 Lu itutileñi kwa batu ba kwaikale ba ne ba si ka sepahala? Bo Abisalomi ni Judasi ne ba shwile ka nzila ye maswe kabakala kuli bubeli bwa bona ne ba betekile batoziwa ba Jehova. (2 Sam. 18:9, 14-17; Lik. 1:18-20) Ha ku bulelwa za Delila, batu ba nahananga mwa naa si ka sepahalela ni mwa naa ipumiselize ku lata Samisoni. (Samu 119:158) Lu tokwa ku ambuka moya wa mukwañuli ni takazo ya ku bata maata, ili ze kona ku lu palelwisa ku ba balikani ba Jehova! Mitala ya batu be lu nyakisisize i lu luta kuli ha lu swaneli ku tuhelela nto ifi kamba ifi ku lu palelwisa ku sepahala.
MU LIKANYISE BATU BA NE BA SEPAHALILE
8, 9. (a) Ki kabakalañi Jonatani ha naa sepisize kuli u ka sepahala ku Davida? (b) Lu kona cwañi ku likanyisa Jonatani?
8 Mwa Bibele hape ku fumaneha mitala ya batu ba bañata ba ne ba sepahala. Ha lu nyakisiseñi mitala ye mibeli feela, ku kala ka mutala wa mutu ya naa sepahalile ku Davida. Mwendi Jonatani mweli wa Mulena Saule ki yena ya naa ka ba mulena ya tatama wa Isilaele. Kono Jehova naa ketile Davida. Jonatani naa latelezi katulo ya Jehova, mi naa si ka shwela muna Davida. “Pilu ya Jonatani ya kumalelana ni ya Davida,” mi Jonatani a mu sepisa kuli u ka sepahala ku yena. Mane naa file Davida likute le li swanela mulena ka ku mu fa liapalo, mukwale, buta, ni lukanda. (1 Sam. 18:1-4) Jonatani naa ezize mwa naa konela kaufela kuli a tuse Davida. Mane naa beile bupilo bwa hae mwa lubeta ha naa silelelize Davida ku Saule. Jonatani naa sepahalile ku Davida mi naa mu bulelezi kuli: “Ki wena ya ka ba mulena wa Isilaele, na, ni be wa bubeli ku wena.” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17) Ki lona libaka Jonatani ha saa shwile, Davida naa opezi pina ye ne bonisa mwa naa swabezi ni mwa naa latela Jonatani.—2 Sam. 1:17, 26.
9 Jonatani naa ziba kuli naa swanela ku sepahala ku Jehova, mi naa sepahalile ka ku tala ku yena. Hape naa yemezi Davida ya naa li mutoziwa wa Mulimu. Ni luna kacenu, niha lu si na buikalabelo mwa puteho, lu swanela ku latelela zamaiso ya mizwale ba ba ketilwe ku etelela mwahalaa luna.—1 Mates. 5:12, 13; Maheb. 13:17, 24.
10, 11. (a) Ki kabakalañi Pitrosi ha naa siyezi ni Jesu ni ku zwelapili ku sepahala ku yena? (b) Lu kona cwañi ku likanyisa Pitrosi, mi ku eza cwalo ku ka lu susueza ku ezañi?
10 Mutala o muñwi o munde o lu ka nyakisisa ki wa muapositola Pitrosi ya naa sepisize kuli naa ka sepahala ku Jesu. Kreste naa file swanisezo kuli a tuse balutiwa ba hae ku utwisisa kuli ne ba tokwa ku ba ni tumelo mwa sitabelo sa naa tuha a fa ka mubili ni mali a hae. Swanisezo ya Jesu ne i sa talusi ku ca mubili kamba ku nwa mali luli, kono buñata bwa balutiwa ba hae ne ba komokisizwe ki swanisezo yeo mi ba tuhela ku mu latelela. (Joa. 6:53-60, 66) Kabakaleo, Jesu a buza baapositola ba hae ba lishumi ka ba babeli, a li: “Kikuli ni mina mu bata ku ya?” Pitrosi a alaba a li: “Mulena, lu ka ya ku mañi? U na ni manzwi a bupilo bo bu sa feli; mi lu lumezi ni ku fita fa ku ziba kuli ki wena Ya Kenile wa Mulimu.” (Joa. 6:67-69) Kana fo ku talusa kuli Pitrosi naa utwisisize litaba kaufela za naa talusa Jesu ka za sitabelo sa naa ka fa? Ha ku bonahali cwalo. Niteñi, Pitrosi naa iketezi ku sepahala ku Mwanaa Mulimu ya tozizwe.
11 Pitrosi naa si ka nahana kuli mwendi Jesu naa na ni mubonelo o si ka luka ni kuli mwendi hasamulaho naa ka ikupula ni ku cinca manzwi a hae. Pitrosi naa ikokobelize mi naa lemuhile kuli Jesu naa na ni “manzwi a bupilo bo bu sa feli.” Ki nto ye swana ni ku luna kacenu. Lu ezanga cwañi ha lu bala taba ye ñwi mwa lihatiso za ‘sikombwa se si sepahala’ ye lu sa utwisisi ka bunolo kamba ye sa zamaeleli ni mo lu nahanela? Lu swanela ku lika ka mo lu konela kaufela ku i utwisisa. Ha lu swaneli ku libelela cinceho ye ka lumelelana ni mo lu nahanela.—Mu bale Luka 12:42.
MU ZWELEPILI KU SEPAHALA KU BAKUMINA
12, 13. Mutu u kona cwañi ku beteka mutu ya nyalani ni yena, mi ki kabakalañi lilimo za mutu ha li sa mu fi tukuluho ya ku eza cwalo?
12 Ku beteka mutu ka nzila ifi kamba ifi ki nto ye maswe, mi ha lu swaneli ku tuhelela nto yeo ku sinya kozo ni swalisano ya mabasi a Sikreste ni ya mwa puteho. Ha lu boneñi mo lu kona ku ezeza kuli lu zwelepili ku sepahala ku bakuluna ni ku Mulimu wa luna.
13 Bubuki ki mufuta wa bubeteki bo bu tisanga masitapilu mwa linyalo. Mutu ya buka u palelwa ku sepahala ku mutu ya nyalani ni yena mi u kala ku lata mutu u sili. Ya betekilwe u ikutwa buinosi mi bupilo bwa hae bwa cinca, u ikutwa kuli lifasi li mu melezi manaka. Nto yeo i kona ku ezahala cwañi kwa batu ba ne ba latana? Hañata ku banga cwalo haiba batu ba ba nyalani ba sa isezi pilu ku za tokwa yo muñwi. Caziba ya bona za mipilelo ya batu ya bizwa Gabriella Turnaturi u talusa kuli batu ba kona ku betekana mwa linyalo haiba ba tuhela ku eza lika kaufela ze ba tokwa ku eza kuli ba tiise linyalo la bona. Butata bo bwa kona ku ba teñi nihaiba kwa batu ba se ba nyalani ka nako ye telele. Ka mutala, muuna wa lilimo ze 50 ya na saa nyezi ka lilimo ze 25 naa lelekile musalaa hae kuli a nyale musali yo muñwi ya naa latile. Ba bañwi ba bulela kuli ha ku komokisi muuna wa lilimo zeo ha kona ku eza cwalo. Kono lilimo za mutu ha li mu fi tukuluho ya ku eza kezo ye cwalo. Ku sa sepahala mwa linyalo ha ku swaneli, ki bubeteki. *
14. (a) Jehova u ikutwanga cwañi ka za batu ba ba sa sepahali mwa manyalo a bona? (b) Jesu naa buleziñi ka za ku sa sepahala mwa linyalo?
14 Jehova u ikutwanga cwañi batu ha ba siya bakubona ku si na libaka la mwa Mañolo? Mulimu wa luna u “toile telekano,” mi u kalimela mutu kaufela ya nyandisa ni ku yubeka mutu ya nyalani ni yena. (Mu bale Malaki 2:13-16.) Jesu ni yena u ikutwa mwa ikutwela Ndatahe ka za batu ba ba sa sepahali mwa manyalo a bona. Naa lutile kuli mutu ha koni ku hana kamba ku yubeka mutu ya nyalani ni yena ni ku icanganisa inge kuli mane ha si ka fosa.—Mu bale Mateu 19:3-6, 9.
15. Batu ba ba nyalani ba kona ku ezañi kuli ba zwelepili ku sepahala ku bakubona?
15 Ki nto mañi ye ka tusa ba ba nyalani ku zwelapili ku sepahala ku bakubona? Linzwi la Mulimu li li: “U tabele musalaa hao [kamba muunaa hao] wa bunca bwa hao” ni kuli, “u tabele bupilo ni musalaa hao [kamba muunaa hao] yo lata.” (Liprov. 5:18; Muek. 9:9) Bubeli bwa bona ha ba nze ba supala hamoho, ba swanela ku eza lika kaufela ze ba kona kuli ba tiise linyalo la bona. Bo muuna ni musali ba swanela ku swalisana, ku isezana pilu, ni ku tandanga nako hamoho. Ba swanela ku eza ka taata kuli ba tiise linyalo la bona ni silikani sa bona ni Jehova. Kuli ba eze cwalo, bo muuna ni musali ba tokwa ku itutanga Bibele hamoho, ku kutazanga hamoho ni ku lapelanga hamoho kuli ba fiwe limbuyoti ki Jehova.
MU ZWELEPILI KU SEPAHALA KU JEHOVA
16, 17. (a) Lu kona ku likiwa cwañi mwa puteho kamba mwa lubasi kuli ku bonwe haiba lwa sepahala ku Mulimu? (b) Ki mutala ufi o bonisa bunde bo bu kona ku ba teñi haiba lu mamela taelo ya Mulimu ya ku sa swalisana ni bahabo luna ba ba zwisizwe mwa puteho?
16 Mwa puteho ku na ni batu ba bañwi ba ba kile ba eza libi ze tuna mi ne ba kalimezwi “ka taata, kuli ite ba tiye mwa tumelo.” (Tite 1:13) Ba bañwi bona ne ba zwisizwe mwa puteho bakeñisa muzamao wa bona. Kalimelo i tusize “ba ba lutilwe ki yona” kuli ba be hape ni bulikani ni Mulimu. (Maheb. 12:11) Kono ku cwañi haiba lu na ni wahabo luna kamba mulikanaa luna ya zwisizwe mwa puteho? Haiba ki cwalo, ze lu eza li ka bonisa haiba lu sepahala ku mutu yo kamba ku Mulimu. Jehova u lu talimezi kuli a bone haiba lwa latelela taelo ya hae ya kuli lu si ke lwa swalisana ni mutu ufi kamba ufi ya zwisizwe mwa puteho.—Mu bale 1 Makorinte 5:11-13.
17 Ha lu nyakisiseñi mutala u li muñwi o bonisa bunde bo bu kona ku ba teñi haiba ba lubasi ba zwelapili ku sepahala ku Jehova ka ku latelela taelo ya hae ya kuli ba si ke ba swalisana ni bahabo bona ba ba zwisizwe mwa puteho. Mutangana yo muñwi naa zwisizwe mwa puteho ka lilimo ze fitelela ze lishumi. Ka lilimo zeo kaufela, bo ndatahe, bo mahe, muhulwanaa hae, ni banyani ba hae ba balaalu ne ba ‘tuhezi ku eza siango’ ni yena. Fokuñwi naa batanga ku swalisana ni bona, kono mañi ni mañi wa mwa lubasi naa zwezipili ku sepahala. Ne ba si ka mu lumeleza nihaiba hanyinyani kuli a swalisane ni bona. Ha saa kutisizwe mwa puteho, naa bulezi kuli naa ikutwanga bulutu bakeñisa ku sa swalisana ni ba lubasi lwa hae, mi naa ikutwanga cwalo sihulu ka nako ya busihu ha naa banga a nosi. Naa bulezi kuli kambe ba mwa lubasi lwa hae ne ba swalisani ni yena nihaiba feela hanyinyani, kambe naa si ka kuta mwa puteho. Kono ne ba sa ikambotangi ni yena nihaiba hanyinyani feela. Kamukwaocwalo, takazo ye tuna ya ku bata ku swalisana ni ba lubasi lwa hae ki yona ye ne mu susuelize ku kutela ku Jehova. Mu hupulange mutala wo haiba mu kenelwa ki muliko wa ku bata ku loba taelo ya Mulimu ya ku sa swalisana ni bahabo mina ba ba zwisizwe mwa puteho.
18. Ki sika mañi se mu ka eza hamulaho wa ku ituta za batu ba ne ba sepahalile ni ba ne ba si ka sepahala?
18 Lu pila mwa lifasi mo ku na ni batu ba ba sa sepahali ili ba ba na ni mukwa wa ku betekana. Kono mwa puteho, lu fumana batu ba bañata ba ba sepahala ili be lu kona ku likanyisa. Mupilelo wa bona u bonisa kuli ki batu ba ba ‘sepahala ni ba ba lukile ni ba ba sa nyazahali.’ (1 Mates. 2:10) Haike lu ezeñi mo lu konela kaufela kuli lu zwelepili ku sepahala ku Mulimu ni kwa batu ba bañwi.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 4 Maata a Samisoni naa sa zwi kwa milili ya hae kono naa tiswa ki bulikani bo bu ipitezi bwa naa na ni bona ni Jehova ka ku ba Munazareni. Milili ya hae ne i yemela bulikani bo.
^ para. 13 Kuli mu fumane litaba ze ñata ka za mwa ku ezeza haiba yo muñwi mwa linyalo ha si ka sepahala, mu bale taba ye li, “Mo mu Kona ku Itiiseza ha mu Fetuhelwa ki Bakumina,” mwa Tawala ya Mulibeleli ya June 15, 2010, makepe 29-32.
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 10]
Pitrosi naa zwezipili ku sepahala ku Mwanaa Mulimu ya tozizwe nihaike kuli ba bañwi ne ba tuhezi ku latelela Jesu
