Tim Marach mar Andhoga en Ranyisi mar Ndalo!

“Timwa nobet maler, makare, kendo ma onge bura.”—1 THES. 2:10.

TEM ANE FWENYO WECHE MADONGOGI:

Gin puonj mage moting’o siem mwanyalo yudo kuom timbe andhoga mag Delila, Absalom, kod Judas Iskariot?

Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Jonathan kod Petro kuom wach makruok motegno?

Ere kaka wanyalo siko ka wamakore motegno gi jaodwa e kend, koda gi Jehova?

1-3. (a) En kido mane marach ma en ranyisi mar ndalo, to tiende en ang’o? (b) Gin penjo mage adek mwabiro yudo dwoko maggi?

ANG’O mabiro e pachi kiwinjo nying’ Delila, Absalom, kod Judas Iskariot? Giduto ne gin joandhoga—Delila ne ondhogo Samson jang’ad-bura jal ma ne ohere; Absalom nondhogo Ruoth Daudi wuon mare; Judas to nondhogo Ruodhe, Kristo Yesu. Moro ka moro kuomgi ne otimo gik maricho ma ne okelo hinyruok ne jomoko! Kata kamano, ang’o momiyo onego wanon wachno?

² Jasomo moro ma kindewagi, kwano tim andhoga kaka achiel kuom timbe maricho masani onya ahinya. Mano en gima wageno neno. Kane Yesu chiwo ‘ranyis mar giko mar ndalo,’ nowacho kama: ‘Ji mathoth nondhogre kendgi giwegi.’ (Math. 24:3, 10) “Tim andhoga” tiende en ‘keto gimoro kata ng’ato e lwet jasigu kokalo kuom riekni mag wuond.’ Kido makamano nyiso gadier ni wadak e “ndalo mag giko” ma Paulo ne okoro konyiso ni ji ne dhi bedo ‘joma ok luor Nyasaye, kendo joandhoga.’ (2 Tim. 3:1, 2, 4) Kata obedo ni jolos sinembe koda jondik buge ohero wuoyo kuom timbe andhoga ka gima en tugo atuga, adiera en ni timno en gima kelo lit koda chandruok e ngima ji. Kuom adier, timbe maricho kaka mago gin ranyisi mar ndalo!

³ Gin puonj mage mwanyalo yudo ei Muma kuom wach jogo ma ne odonjo e tim andhoga e kinde machon? Gin jomage mwanyalo luwo ranyisi margi mar chung’ motegno ka gimakore gi jowadgi? To en ng’ano ma nyaka wasiki ka wamakorego chuth? Weuru mondo wane.

RANYISI MAG JOMACHON MOTING’ONWA SIEM

4. Ere kaka Delila nondhogo Samson, to ang’o momiyo timno ne rach ahinya?

⁴ Mokwongo, non ane ranyisi mar Delila, ma Samson  jang’ad-bura nohero. Samson ne dwaro kedo gi Jo-Filisti e lo oganda Nyasaye. Nimar nyalo bedo ni ruodhi mag Jo-Filistia nong’eyo ni Delila ne ok ohero Samson gadier, ruodhi abichgo ne ong’ado mar miyo Delila mich maduong’ mondo ofwenynegi kama teko mar Samson ne wuokie, eka ginege. Delila ne oyie kawo michno, kata kamano, notemo nyadidek, to ne ok onyalo. Bang’e nosiko kochando Samson ‘gi wechene ndalo duto, kochune.’ Gikone, Samson “chunye nojok mogombo mana tho.” Omiyo, ne owachone ni pok ne oliele kata dichiel kendo ka oliele to tekone ne dhi lal nono. * Bang’ ng’eyo wachno, Delila ne omiyo oliel Samson sama Samson ne nindo kotenore e chong Delila, kae to nochiwe e lwet jowasigu mondo gitimne kaka ne gidwaro. (Bura 16:4, 5, 15-21) Mano kaka timneno ne en tim achaya makelo wich-kuot miwuoro! Kido mar ich-lach ne omiyo Delila ondhogo jal ma ne ohere.

5. (a) Ere kaka Absalom ne ondhogo Daudi, to mano nonyiso ang’o kuom kite? (b) Daudi ne owinjo nade bang’ ka Ahithofel ne ondhoge?

⁵ Ranyisi machielo en Absalom jal ma ne nigi riekni maricho. Gombo mar yudo duong’, ne omiyo ong’ado mar kawo gi thuon kom-ruoth kuom Ruoth Daudi wuon mare. Absalom ne okwongo gi ‘ywayo chuny Jo-Israel,’ kotiyo gi riekni mag wuond, singo, koda timbe ng’wono mag miriambo. Ne ojakwako kendo nyodhogi kowuondore ni ne odewo ahinya chandruoge maggi. (2 Sam. 15:2-6) Absalom ne oywayo nyaka ka chuny Ahithofel jal ma ne Daudi ogeno, ma bang’e nolokore mobedo jaandhoga kendo riwore gi jong’anjo. (2 Sam. 15:31) E Zaburi 3 kod 55, Daudi wuoyo kanyiso kaka timbe andhogago ne okelone kuyo ahinya. (Zab. 3:1-8; som Zaburi 55:12-14.) Absalom ne onyiso achaye marach ahinya ne loch Nyasaye, nikech timne mar wang’ teko mar temo kawo kom-ruoth e lwet jal ma Jehova wuon ema noketo ruoth. (1 Weche 28:5) Gikone, tim ng’anjono ne olwar, kendo Daudi ne odhi nyime locho kaka jal mowal mar Jehova.

6. Judas ne ondhogo Yesu e yo mane, to ji osebedo katiyo gi nying’ Judas kuom ng’at matimo nade?

⁶ Koro, par ane gima Judas Iskariot ma jaandhoga, notimo ne Kristo. E Pasaka mogik ma Yesu ne otimo gi jootene 12, nowachonegi kama: “Adier awachonu ni, ng’at achiel kuomu enondhoga.” (Math. 26:21) Bang’e e otieno achielno, Yesu ne olando ne Petro, Jakobo, kod Johana e puodho mar Gethsemane, kowacho niya: “Neuru, jandhokna osekayo machiegni.” Mapiyo bang’ mano, Judas nochopo gi joge, ‘gikanyono nodhi ir Yesu kowacho ni: “Misawa, Rabbi!” eka nonyodhe.’ (Math. 26:46-50; Luka 22:47, 52) Judas ‘nondhogo remo maonge ketho’ kendo chiwo Yesu e lwet wasik Kristo. To iparo ni Judas notimo mago duto nikech pesa maromo nade? Mana ng’injo 30 mag fedha! (Math. 27:3-5) Chakre kindeno, nying’ Judas osebedo nying’ mitiyogo kiwuoyo kuom ‘jaandhoga,’ to moloyo, kuom jal mandhogo nyawadgi kowuondore ni en osiepne.

7. Gin puonj mage mwaseyudo kuom ngima (a) Absalom gi Judas koda (b) Delila?

⁷ En ang’o mwasepuonjore kuom ranyisi moting’o siemgo? Absalom kod Judas ne otho tho mar wichkuot ahinya nikech ne gindhogo jogo ma Jehova ne owalo. (2 Sam. 18:9, 14-17; Tich 1:18-20) Kinde duto ibiro par nying’ Delila kaka dhako ma ne nigi riekni maricho kendo ma ne nigi hera mar wuondruok. (Zab. 119:158) Mano kaka dwarore ahinya ni watamre  chuth kido moro amora mwanyalo bedogo mar dwaro duong’ kata ich-lach, nimar mano nyalo miyo Jehova okwedwa! Donge mago gin ranyisi madongo monego okonywa ahinya kwedo chuth tim marach mar andhoga?

LUW RANYISI MAR JOGO MANE ONYISO KIDO MAR MARKUROK CHUTH

8, 9. (a) Ang’o momiyo Jonathan nosingore mar makore gi Daudi chuth? (b) Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Jonathan?

⁸ Muma bende wuoyo kuom ji mang’eny ma ne omakore motegno gi jowetegi. Weuru wanon ane ji ariyo kuomgi mondo wane puonj mwanyalo yudo, kwachako gi jal ma ne omakore chuth gi Daudi. Nenore ni Jonathan, ma ne en wuod Ruoth Saulo makayo, ema dine olocho e Israel—kaok mana gimoro achiel. Jehova noyiero Daudi mondo obed ruodh Israel bang’ Saulo. Jonathan norwako chenro mar Nyasaye. Ne ok obedo gi nyiego kata piem gi Daudi. Kar mano, “chuny Jonathan noriwore gi chuny Daudi” kendo Jonathan ne osingore ni ne odhi makore chuth gi Daudi. E wi mano, nomiyo Daudi lepe, liganglane, atum mare, kod okandane, kendo mano ne nyiso ni ne omiyo Daudi duong’ kaka mar ruoth. (1 Sam. 18:1-4) Jonathan notimo kar nyalone mondo ‘oteg lwet Daudi,’ kendo kuom riwo Daudi lwedo e nyim Saulo, ne oketo nyaka ngimane kamarach. Jonathan nonyiso makruokne gi Daudi kowachone niya: “Inibed ruodh Israel, kendo an nabed ng’at mar ariyo bang’i.” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17) Mano emomiyo bang’ tho Jonathan, Daudi nonyiso hera kod lit kuom Jonathan e wer mar kuyo.—2 Sam. 1:17, 26.

⁹ Jonathan nong’eyo jogo ma ne onego omakorego motegno. Ne obolore chuth ne Jehova ma e Jaloch, kendo noriwo Daudi lwedo chuth kaka jal ma Nyasaye nosewalo. Kamano bende, kata kapo ni ok omiwa migepe makende e kanyakla, onego wabed moikore riwo lwedo owetewa ma oseketi e migepe mag tayo.—1 Thes. 5:12, 13; Hib. 13:17, 24.

10, 11. (a) Ang’o momiyo Petro nosiko komakore gi Yesu? (b) Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Petro, to en ang’o monego watim?

¹⁰ Ranyisi machielo mwabiro nono, en mar jaote Petro ma ne osingore ni ne odhi makore chuth gi Yesu. Kane Kristo owacho e yor ranyisi ni ne dwarore ni ji oket yie e ringrene koda rembe ma ne idhi chiw kaka misango, thoth jopuonjrene ne oyudo ka wechego teknegi winjo, kendo ne giweyo luwe. (Joh. 6:53-60, 66) Omiyo, Yesu nopenjo jootene 12 kama: “Un bende udwaro a?” Petro ema nodwoko niya: “Ruoth, wadhi ir ng’a? In gi weche mag ngima mochwere. Kendo wan waseyie, kendo wang’eyo ni in e Jaler mar Nyasaye.” (Joh. 6:67-69) Be mano nyiso ni Petro ne owinjo maler ahinya tiend gima Yesu ne owacho e wi misangone ma ne  odhi chiwo? Nyalo bedo ni ooyo. Kata kamano, Petro ne ong’ado mar makore chuth gi Wuod Nyasaye mowal.

¹¹ Petro ne ok oparo ei chunye ni nyaka bed ni Yesu ne neno gik moko e yo maok kare, kendo ni bang’e Yesu ne nyalo loko pache kuom gik ma ne osewachogo. Kar mano, Petro nonyiso bolruok, kendo nong’eyo ni Yesu ne nigi “weche mag ngima mochwere.” Kamano bende, e kindewagi, ere kaka wajotimo sama waromo gi puonj moro ei bugewa mag Jokristo mogo gi “jaritno mogen,” manyalo bedo ni teknwa winjo tiende kata ma opogore gi kaka waparo? Onego watem matek mondo wawinj tiende, kar geno mana ni nitie lokruok mabiro betie mondo oluwore gi kaka wan wawegi waneno gik moko.—Som Luka 12:42.

MAKRI CHUTH GI JAODI

12, 13. Ere kaka tim andhoga nyalo chako donjo e kend, to ang’o momiyo hik ng’ato ok onego omi owe mano otimre?

¹² Tim moro amora mar andhoga en gimarach ahinya maok onego we mondo oketh kuwe mar joot ma Jokristo koda kanyakla. Ka wan gi wachno e paro, weuru wanon ane kaka wanyalo chung’ motegno ka wamakore gi jal mwakendorego, koda gi Nyasachwa.

¹³ Terruok en achiel kuom timbe andhoga makelo lit ahinya. Jaterruok ketho singo mar makruok chuth gi jaode, kae to koro oketo pache kuom ng’at machielo. Jal mosendhog koro dong’ gi kuyo mapoya—kendo ngimane koro oselokore ataro. Ere kaka mano nyalo timore e kind ji ariyo ma yande oherore? Kinde mang’eny, okang’ mokwongo en sama ji ariyo mokendore weyo maok ginyisre hera. Gabriella Turnaturi ma en profesa manono kit dak mar oganda lero ni, ‘tim mar andhoga chako donjo sama jogo mokendore chako timo gik moko e kindgi ka gima ok gin e riwruok mar kend.’ Tim ma kamano oseyudo nyaka joma hikgi ogwaro mosebedo e kend kuom higini mang’eny. Kuom ranyisi, dichwo ma jahigini 50 ketho chuth kend margi gi chiege mosebedo jadier kode kuom higini 25, mondo obed gi dhako moro mosemako wang’e. Jomoko temo kawo wachno kaka gimapile mahinyo yudo jogo manie higini kaka mago. Kata kamano, kar temo wacho ni timno en gimapile ma ng’ato ok nyal geng’o, adiera en ni mano en tim andhoga. *

14. (a) Jehova neno nade riekni mag ketho kend? (b) Yesu nowacho ang’o e wi tim andhoga e kend?

¹⁴ Ere kaka Jehova neno jogo ma weyo joma gikendorego e yo ma Ndiko ok oyiego? Nyasachwa ‘osin gi tim riembo dhako,’ tiende ni ketho kend chuth, kendo ne otiyo gi weche makwedo jogo matimo marach ne mondegi kata chwogi kendo weyogi. (Som Malaki 2:13-16.) Konyiso chuny machal gi mar Wuon mare, Yesu nopuonjo ni ng’ato ok nyal weyo kata jwang’o ng’at ma gikendorego, kae to odak koparo ni oler maonge bura.—Som Mathayo 19:3-6, 9.

15. Ere kaka jogo mokendore nyalo tego makruokgi ng’ato gi ng’ato?

¹⁵ Ere kaka jogo mokendore nyalo dong’ komakore motegno gi ng’at ma gikendorego? Wach Nyasaye wacho kama: “Mor gi chiegi [kata chwori] mihango,” kendo, “Dag mamor kod chiegi [kata chwori] mihero.” (Nge. 5:18; Ekl. 9:9) Sama jogo mokendore medo tegno e hikgi, nyaka gitem matek timo gik matego kend margi. Mano dwaro ni gidew chal margi ng’ato gi ng’ato, gikaw thuolo mar bedo kaachiel ng’ato gi ng’ato, kendo gimed sudo  machiegni e kindgi ng’ato gi ng’ato. Nyaka giket pachgi kuom wach rito kend margi koda winjruok margi gi Jehova. Mondo mi mano otimre, jogo mokendore onego opuonjre Muma kanyachiel, kinde mang’eny gilendi kanyachiel, kendo lamo kanyachiel ka gikwayo gweth mag Jehova.

SIKI KIMAKORI GI JEHOVA

16, 17. (a) Ere kaka makruokwa gi Nyasaye nyalo bedo e bwo tem e kindwa gi joodwa koda e kanyakla? (b) En ranyisi mane makonyowa neno ber mar luwo chik Nyasaye madwaro ni wawe riwore gi wedewa mosegol oko mar kanyakla?

¹⁶ Nitie jomoko ei kanyakla ma ne otimo richo moko madongo, mi ne omigi siem ‘kikwerogi matek, ni mondo gibed motegno e yie.’ (Tito 1:13) To kuom jomoko, timgi osedwaro ni mondo ogolgi oko mar kanyakla. Kuom “jogo mosepuonjore e yor kum,” kumno osekonyogi bedo gi winjruok maber gi Nyasaye kendo. (Hib. 12:11) To nade kapo ni wan gi watwa kata osiepwa moro machiegni, to osegole oko mar kanyakla? Koro wabedo e bwo tem kabe wabiro makore gi ng’atno koso gi Nyasaye. Jehova ng’iyowa mondo one kabe wabiro makore gi chikne madwaro ni kik wariwre gi ng’ato ang’ata mosegol oko mar kanyakla.—Som 1 Jo Korintho 5:11-13.

¹⁷ Ne ane achiel kuom ber manyalo betie kapo ni joot makore chuth gi chik Jehova madwaro ni kik wariwre gi wedewa mosegol oko mar kanyakla. Rawera moro ne osegol oko mar kanyakla kuom higini apar, kendo kuom kindeno duto, wuon, min, gi owetene ang’wen, ne oweyo riwore kata ‘wuotho’ kode. Nitie kinde ma ne otemo donjore e gik ma ne gitimo, kata kamano, joodno duto ne ochung’ motegno kendo onge ng’at ma ne nigi tudruok moro amora kode. Bang’ kane oseduoke ei kanyakla, ne owacho ni kinde duto ne en gi siso mar bedo kanyachiel gi joodgi, to moloyo gotieno sama ne en kende. Kata kamano, owacho ayanga ni, ka dinebed ni joodgi otudore kode kata mana matin, to mano dine otieko siso ma ne en-gono. To nikech onge kata ng’ato achiel kuom joodgi ma ne tudore kode, gombo maduong’ ma ne en-go mar bedo machiegni kodgi ne en achiel kuom gik ma ne omiyo okawo okang’ mar loso winjruokne gi Jehova. Inyalo keto wachno e paro kapo ni iyudo tem mar ketho chik Nyasaye makwero ni kik iriwri gi wedeni mosegol oko mar kanyakla.

18. Bang’ nono ber mar kido mar makruok motegno koda rach mar tim andhoga, in ing’ado mar timo nade?

¹⁸ Wadak e piny mopong’ gi riekni mag wuond, ma ji ok makre motegno gi jowetegi. Kata kamano, kanyakla mar Jokristo ogundho gi jomabeyo mwanyalo luwo ranyisi margi mar makruok motegno. Chalo ka gima kit ngimagi wacho niya kuomgi: ‘Un e joneno, kendo Nyasaye bende en janeno, ni kane wan e dieru, timwa nobet maler, makare kendo ma onge bura e nyimu, un jo moyie.’ (1 Thes. 2:10) Mad kinde duto wasiki ka wamakore motegno gi Nyasaye koda e kindwa ng’ato gi ng’ato.

[Weche moler piny]

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 10]

Petro nomakore motegno gi Wuod Nyasaye mowal, kata obedo ni jomoko ne oweyo luwe