Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

Traicionanakïqa imëpis alläpam llakitsikushqa

Traicionanakïqa imëpis alläpam llakitsikushqa

Traicionanakïqa imëpis alläpam llakitsikushqa

“Musyayanquim [...] imatapis llutancunata mana rurayashqäta y onradu cabal nuna cayanqäta.” (1 TES. 2:10.)

YARPÄRISHUN PRECISAQ YACHATSIKÏKUNATA

¿Imatataq yachakuntsik Dalila, Absalón y Judas traicionakoq kayanqampita?

¿Imanötaq qatishwan Jonatán y Pedru rasumpa kuyakoq kayanqanta?

¿Imanötaq rikätsikuntsik majantsikta y Jehoväta rasumpa kuyanqantsikta?

1-3. a) ¿Imatataq më tsëchö kanan witsan rikëkantsik, y ima ninantaq tsëqa? b) ¿Ima kima tapukïkunapitataq yachakushun?

¿IMACHÖTAQ igualayan Dalila, Absalón y Judas Iscariote? Kimampis traicionakoq kayanqanchömi. Kuyaqnin juez Sansontam Dalïlaqa traicionarqan. Absalonnam, teytan rey Davidta. Y Jüdasnam, Yachatseqnin Cristu Jesusta. Pëkunaqa penqakïpaq rurëninkunawanmi nuna mayinkunata llakitsiyarqan. Pero ¿imanirtaq rurayanqampita yachakunantsik precisan?

2 Librokunata qellqaq warmim tiempontsikchöqa traicionanakï më tsëchö kanqampaq nin. Tsënö kanqantaqa manam espantakuntsiktsu, porque “jinantinchö imëkapis imanö këkanqampa ushënin witsanna” kanqanta imakuna rikätsikunampaq kaqpaq parlarmi, Jesus nirqan ‘juknin juknin traicionanakuyänampaq’ kaqta (Mat. 24:3, 10, NM). Traicionakïqa, “pipis rurëninkunawan amïgonta o pëman markäkoq [yärakog] nunata engañanqan o mana allita ruranqanmi”. Tsëkunam rikätsikun mana allikuna ushakänampaq ‘ichicllana pishicanqan’ witsanchö kawëkanqantsikta, Pablu ninqannöpis, “Teyta Diospa yachatsiquininta mana cäsoq” y “amiguncunata lebantar ranticoq[mi]” nunakunaqa kayan (2 Tim. 3:1, 2, 4). Librota qellqakuna y pelïculakunata ruraqkuna traicionanakïta allitanö y shumaqtanö rikätsikuyaptimpis, rasumpa kaqchöqa, alläpam llakitsikun y jipatsikun. Awmi, nunakuna imëpitapis más traicionanakuyanqanqa rikätsikun ushanan junaqkunachöna kawëkanqantsiktam.

3 ¿Imatataq yachakuntsik traicionakoqkunapaq Biblia willakunqampita? ¿Imatataq yachakuntsik wakinkuna rasumpa kuyakoq kayanqampita? Y ima kaptimpis o ima pasakuptimpis, ¿pitataq mana jaqita kuyanantsik? Rikärishun.

MANA QATINAPAQ KAQ NUNAKUNA

4. ¿Imanötaq Dalïlaqa Sansonta rantikïkurqan, y imanirtaq tsë ruranqanqa paqwë mana alli karqan?

4 Puntataqa Dalïlapaq parlarishun, Sansón kuyëkaptinmi pëqa engañarqan. Kë juezqa, Diospa markanta defendirmi filistëokunapa contran peleachö pushakoq kanampaq listo këkarqan. Itsachi Sansonta mana kuyanqanta musyarnin, mandakoq pitsqaq filistëokuna Dalïlata niyarqan, Sansonta wanutsiyänampaq kallpasapa kënin mëpita yarqunqanta willakuptinqa, atska qellënin qoyänampaq kaqta. Dalïlaqa pëkunata awnirirqanmi, pero kima kutim musyëta puëderqantsu Sansonpa kallpan mëpita yarqunqanta. ‘Tsëmi ras musyëta munarnin tsëllapaq imëpis tapupaq, y kutin kutinmi tsëta ruraq’, tsënöpanam Sansonpa “almanqa wanïtapis munanqanyaq paqwë ajayärirqan”, y tsëmi mana imëpis aqtsanta rutuyanqanta willarqan, y ruturiyaptinqa kallpanta oqrarinampaq kaqta nirqan. * Tsëta musyarirnam Dalïlaqa mellqaninchö punukäratsir aqtsanta ruturayäpunampaq nirqan, y munayanqanta rurayänampaqmi chikeqninkunapa makinchö jaqirirqan (Jue. 16:4, 5, 15-21). ¡Tsëqa paqwë mana alli rurëmi karqan! Qellërëkurmi Dalïlaqa kuyaqnin nunata rantikurirqan.

5. a) ¿Imanötaq Absalón Davidta traicionarqan, y imatataq rurëninkunawan rikätsikurqan? b) ¿Imanötaq David sientekurqan Ahitofel traicionëkuptin?

5 Kananqa Absalonpaq parlarishun. Mandakoq këpaq ërayäkurmi, imëkanöpapis teytampa rantin rey këta munarqan. “Israel nunakunapa shonqunta suwarmi” qallëkurqan, juk parlakïchöqa, tukïta awnir y nunakunata ardëlla kuyaqtukurmi shonqunkunaman yëkïta tïrarqan. Pëkunapaq rasumpa yarpachakoqnömi waqupaq o makallag y mutsaq (2 Sam. 15:2-6). Tsëkunata ruraptinmi Davidpa consejëron Ahitofelpis pëman qaqarqan y Davidpa contran tikrakurirqan (2 Sam. 15:31). Tsënö traicionayanqampita imanö sientekunqantam 3 y 55 kaq salmokunachö David qellqarqan (Sal. 3:1-8; lei Salmo 55:12-14 *). Dios akranqan reypa contran churakanqanqa rikätsikurqan ciëlochö y Patsachöpis Jehovälla mandakoq kanqanta mana respetanqanta y mana penqakoq y mallaqashqa nuna kanqantam (1 Cró. 28:5). Tsëta ruranqanqa mana allichömi usharqan, y Davidqa manam jaqirqantsu Jehová akranqan rey këta.

6. ¿Imanötaq Jesusta Judas traicionarqan, y imapaq parlartaq Judas jutita utilizäyan?

6 Kananna Judas Iscariote traicionakunqampaq parlarishun. Jesusmi wanutsiyänampaq tsariyänan paqas chunka ishkë apostolninkunawan Pascua mikïta mikïkarnin kënö nirqan: “Rasontam niyaq: Qamcunapita jucniquim ranticamanqa” (Mat. 26:21). Tsë paqasllam Getsemaní huertachö këkäyaptin Pëdruta, Santiäguta y Juanta Jesus kënö nirqan: “Traisionämaqnïqa yecarëcamunnam”. Tsëchönam Jüdasqa atska nunankunawan chärirqan, y “shumaqlla Jesusman witïcur ‘¿Yamellacu? Mayestru’ nishpa, mutsecorqan” (Mat. 26:46-50; Luc. 22:47, 52). Qellëta kuyarmi Jüdasqa “mana jutsayoq nunata” rantikurirqan y chikeqninkunata entregarirqan. ¿Y ëkatataq tsënö ruranqampita pagayarqan? ¡Kima chunka qellëllatam! (Mat. 27:3-5.) Tsëpita patsëmi Judas jutitaqa, “traicionakoqkunapaq” parlar utilizäyan, y masqa amïgotukur rantikoqkunapaq parlarmi. *

7. ¿Imatataq yachakuntsik a) Absalonpita y Jüdaspita? b) Dalïlapita?

7 ¿Imatataq kë mana alli nunakunapita yachakuntsik? Absalonwan Jüdasqa penqakïpaqmi ushayarqan Jehoväpa akrashqankunata traicionayanqampita (2 Sam. 18:9, 14-17; Hech. 1:18-20). Y Dalila jutiqa, ardëlla kuyaqtukur traicionakïpaqmi imëyaqpis yarpashqa kanqa (Sal. 119:158). Alläpam precisan imëkayoq këpaq ërayäkoq këpita cuidakunantsik, tsënö këqa Jehoväwan alli kënintsiktapis oqraratsimashwanmi. Traicionakïta paqwë chikinapaq más claro rikätsikoq willakïkunaqa manam kantsu.

RASUMPA KUYAKOQ NUNAKUNAPITA YACHAKUSHUN

8, 9. a) ¿Imanirtaq Jonatanqa llapanchö yanapanampaq Davidta awnirqan? b) ¿Imanötaq Jonatán ruranqanta qatishwan?

8 Bibliaqa parlanmi rasumpa kuyakoq nunakunapaqpis. Ishkaqllapaq parlarishun imata yachakunapaq kaqta rikärinapaq. Puntataqa Davidta rasumpa kuyaq Jonatanpaq parlarishun. Rey Saulpa mayor kaq tsurin karmi Israelpa gobernaqnin këman chëta puëdenman karqan. Tsënö kaptimpis, Jehoväqa Davidtam akrarqan rey kanampaq. Piñakunampa rantinmi Jonatanqa Jehová ninqanta respetarqan. Y contrantanö rikänampa rantinmi, “Jonatanpa almanqa Davidpa almanwan juknölla tikrarirqan” y mana imëpis traicionanampaq awnirqan. Y manam tsëllatsu, kikimpa röpanta, espädanta, flëchanta, y wachakantam qararqan, tsënömi rikätsikurqan rey kanampaq kaqta respetanqanta (1 Sam. 18:1-4). Jinamampis tukïnöpam yanaparqan “makinta chukruyätsinampaq”, tsëtaqa rurarqan kawënintapis peligroman churarmi, porque teytan Saulmi Davidta wanutsita munarqan. Y amïgonta kallpata qormi kënö nirqan: “Qammi Israelchö rey kanki, y noqam qepëkiman precisaq kashaq” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17). Tsëmi Jonatán wanuriptin Davidqa alläpa kuyanqanta y llakinqanta waqakïpaq cancionninchö rikätsikurqan (2 Sam. 1:17, 26).

9 Jonatanpa shonqunchöqa piman qaqänampaqpis clärom këkarqan. Pëqa paqwëmi Jehová ninqanta wiyakurqan y Dios akranqan Davidtam llapanchö yanaparqan. Tsënöllam noqantsikpis juk cargota mana chaskishqa karpis, pushamänapaq cargo chaskeqkunata kushi kushilla llapanchö yanapanantsik (1 Tes. 5:12, 13; Heb. 13:17, 24).

10, 11. a) ¿Imanirtaq Pëdruqa Jesusta jaqirqantsu? b) ¿Imanötaq Pedru ruranqanta qatishwan?

10 Jina rasumpa kuyakïchö juk alli ejemploqa apóstol Pëdrum, pëqa mana imëpis jaqinampaqmi Jesusta awnirqan. Juk kutim, sacrificänan ëtsanman y yawarninman markäkuyänan o yärakuyänan alläpa precisanqanta rikätsikunanrëkur Jesus juk igualatsikïwan yachatsikunqanta mana entiendir, mëtsikaq qateqninkuna piñakur jaqiriyarqan (Juan 6:53-60, 66). Tsënam Jesusqa chunka ishkë apostolninkunaman tumëkur kënö tapurqan: “¿Qamcunapis jaqirayämanquicu?”. Tsëmi Pëdruqa kënö contestarqan: “Teyta, ¿pimanraq ewallayäshaq? ¡Qamllataq parlanqui wiñe cawaquipaq! Noqalläcunaqa qamllamanmi marcäculläyä [yärakuyällä]. Y musyayämi Dios Acrashqan canqequita” (Juan 6:67-69). ¿Pëdruqa paqwëtsuraq entienderqan Jesus ichikllachöna nunakunarëkur wanunampaq kaqta? Itsachi mana. Tsënö kaptimpis, pëqa listom këkarqan Diospa akrashqa Tsurinta ni imëpis mana jaqinampaq.

11 Pëdruqa Jesus pantëkanqantatsu manam pensarqan, ni tiempo pasariptin parlanqanta altsanampaq kaqtatsu. Tsëpa rantinqa, Jesuslla “wiñe cawaquipaq” parlanqantam alli musyarqan. Y noqantsikqa, ¿ima nintsiktaq “cumplidu mayural” jorqamunqan publicacionkuna yachatsikunqanta mana entiendir, o noqantsik pensanqantsiknö mana kaptin? Tiempowan cambiananta o entiendinqantsiknö kananta shuyaränantsikpa rantinqa, entienditam tïranantsik (lei Lucas 12:42).

MAJËKITA AMA TRAICIONËTSU

12, 13. ¿Imanötaq casakushqakunaqa traicionanakïman chäriyanman, y imanirtaq ëka watayoqna casado kayaptimpis tsëqa alläpa mana alli?

12 Traicionanakï familiapa o congregacionpa alli kawakïninta ushakätsinanta ama jaqishuntsu. Këman yarpëkar majantsikta y Diosnintsikta mana imëpis jaqinapaq imata ruranapa kaqta rikärishun.

13 Casakushqa këkar jukwan punukïqa paqwë llakitsikoq traicionmi, tsëta ruraqkunaqa casakuyänan hora awninakuyanqanta mana kaqpaq churarirmi, juktana precisaqpaq churar qallëkuyan. Illaqpitam traicionashqa majaqa japallan sientekun y pëpaqqa llapanmi ushakärin. ¿Imanöraq tsëqa pasakunman alläpa kuyanakushqa këkäyaptinqa? Tsëqa pasakun majan imanö sientekunqanta ni mëqan manana cuentapaq churaptinmi. Gabriella Turnaturi jutiyoq Sociologïata yachatsikoq profesöram nin casado kawakïninkuna alli kanampaq manana kallpachakuyanqan traicionanakïman chätsikunqanta. Atska watapana casakushqa këkäyaptimpis tsëqa pasakunmi. Höraqa 50 watayoqna nunapis, 25 watapana casakunqan warmi kuyëkaptinmi juezkunaman ëwëkur rakikäkurin jukwan casakunanrëkur. Tsë edächö tsënö pasakunqantaqa allitanöllam wakinkunaqa rikäyan. Pero tsënö rurayanqanqa traicionmi mëtsika watapana casakushqa kayaptimpis. *

14. a) ¿Imanötaq Jehová rikan Biblia ninqanta mana wiyakur majanta jaqireqkunata? b) ¿Imatataq Jesus yachatsikurqan casädokunapaq?

14 ¿Imanötaq Jehová rikan Biblia ninqanta mana wiyakur majanta jaqireqkunata? Diosnintsikqa paqwëmi chikin divorciakïta, y alli clärom rikätsikushqa majata traicionëqa alläpa jatun jutsa kanqanta (lei Malaquías 2:14, 16 *). Teytannölla pensarmi Jesuspis yachatsikurqan pipis majanta qarqurir o jaqirir imapis mana pasakushqanö purikunqanqa paqwë mana alli kanqanta (lei Mateo 19:3-6, 9).

15. ¿Imatataq casädokuna rurayänan mana imëpis jaqinakuyänampaq?

15 ¿Imataq casädokunata yanapanqa majankunata mana jaqiyänampaq? Diospa Palabranmi këta nin: “Joven këkar casakunqëki warmikiwan [nunëkiwan] shonqïki kushikutsun”. Jina këtapis ninmi: “Kuyanqëki warmikiwan [nunëkiwan] kushishqa kawakï” (Pro. 5:18; Ecl. 9:9). Casädokunaqa tiempo pasanqanmannömi yanapanakuyänan shumaq kawakuyänampaq. Tsëpaqqa, ishkanmi tiempota pasayänan, imanö sientekuyanqantam ishkan willanakuyänan y más kuyanakïta y reqinakïtam ishkampis tïrayänan. Casado kawakïninkunata y Dioswan alli këninkunata cuidayänampaqmi yarpachakuyänan. Y tsëpaqqa, mana jaqitam Bibliata ishkan estudiayänan, ishkanmi Diospita yachatsikoq yarquyänan, y Jehová bendecinampaqmi ishkan junto mañakuyänan.

JEHOVÄTA AMA TRAICIONËTSU

16, 17. a) ¿Imanötaq Jehoväta rasumpa kuyanqantsik pruëbaman churakärinman familiantsikchö y congregacionchö? b) ¿Ima pasanqantaq rikätsikun congregacionpita qarqushqa familiantsikwan mana takukänapaq Jehová mandakunqanta wiyakï alläpa alli kanqanta?

16 Höraqa congregacionchö wakin cristiänokunaqa alläpa jatun jutsatam rurayan, tsëmi “chaqpaq piñapäcacharcu[yan], Jesucristuman creyicur marcäquinincunacho shumaq cawacuyänanpaq” (Titu 1:13). Jina wakinqa congregacionpitam qarqushqa kayan jutsankunapita mana wanakuyanqampita. Tsënö sinchipa consejayanqan o congregacionpita qarquyanqanmi yanapakun tsëta “chasquir cäsucoq caqqa” Diospa kaqchö alliyänampaq (Heb. 12:11). Pero ¿amïgontsikta o familiantsikta congregacionpita qarquriyaptinqa? Tsëchömi Jehoväta rasumpa kuyanqantsikta y wiyakunqantsikta rikätsikunantsik. Jehoväqa rikëkanmi y musyanmi congregacionpita qarqushqakunawan mana takukänapaq mandamanqantsikta wiyakïkanqantsikta o manapis (lei 1 Corintios 5:11-13).

17 Congregacionpita qarqushqa familiantsikwan mana takukänapaq Jehová mandamanqantsikta wiyakï imanö yanapakunqanta rikärishun. Juk jövenmi chunka watana congregacionpita qarqushqa karqan, y tsë tiempochöqa teytan, maman y chusku wawqinkunam pëwan ‘mana juntacuyarqantsu’. Höraqa familian imatapis ruranqanchö këtam tïraq, pero alabëpaqqa, Testigo kastankuna Jehová ninqanta wiyakuyanqanmi. Congregacionman yapë chaskiriyaptinnam, qarqushqa kanqan witsan familianta alläpa llakinqanta y paqaskunapa japallanlla sientekunqanta nirqan. Tsënö karpis, familian pëwan ichikllapis parlar kayaptinqa, Jehoväpa kaqman kutinampaq mana yanapanampaq kaqtam nirqan. Familianwan ni ichikllapis mana parlanqan y familianwan junto këta paqwë munanqanmi yanaparqan Jehoväpa kaqman yapë kutinampaq. Këman imëpis yarpäshun congregacionpita qarqushqa familiantsikkunawan ichikllapis parlarita munarqa.

18. Traicionakoq kë y rasumpa kuyakoq kë imaman chätsikunqanta yachakurir, ¿imata ruranapaqtaq churapakashwan?

18 Kanan witsanqa traicionakoq y rasumpa mana kuyakoq mundochömi kawantsik. Tsënö kaptimpis, congregacionchöqa rasumpa kuyakoq cristiänokunatam tarintsik, y tsënö kayanqampitaqa yachakïta puëdentsikmi. “Teyta Diospis musyanmi, y qamcunapis musyayanquim creyicoq mayintsiccunacho quecar, imatapis llutancunata mana rurayashqäta y onradu cabal nuna cayanqäta” neq cuentam, imanö kawakuyanqan pëkunapaq allita parlan (1 Tes. 2:10, noqakunam kinkishätsiyarqö). Llapan junaqkuna rikätsikushun Diosta y nuna mayintsikta mana traicionanapaq churapakashqa kanqantsikta.

[Päginapa ura kuchunchö willakïkuna]

^ par. 4 Sansonpa kallpanqa manam aqtsanchötsu karqan, sinöqa nazareo karnin Jehoväwan amigo kanqanchömi.

^ par. 5 Rikärillë 31 kaq päginata.

^ par. 6 Wakin idiömakunachöqa “Jüdaspa mutsan” niyanmi pipis pitapis traicionarir kuyaqtukuptin.

^ par. 13 15 de junio de 2010 wata kaq La Atalaya revistachömi “Cómo superar la traición de un cónyuge” nishqan yachatsikï alläpa yanapakun pitapis majan jaqirishqa kaptin, tsëqa këkan 29-32 päginankunachömi.

^ par. 14 Rikärillë 31 kaq päginata.

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]

[10 kaq päginachö dibüju]

Pëdruqa manam wakinkunanötsu Jehoväpa akrashqa Tsurinta jaqirirqan