Kichay leenaykipaq

Índice nisqaman riy

Traicionayqa tukuy tiempon dañota ruwashan

Traicionayqa tukuy tiempon dañota ruwashan

Traicionayqa tukuy tiempon dañota ruwashan

“Ñoqaykuqa kay llaqtapi [...] hunt’aq runakunan kayku.” (2 SAM. 20:19.)

YACHASQANCHISTA YUYARISUN:

¿Imatan yachanchis Dalila, Absalón, Judas Iscariote traicionaq kasqankumanta?

¿Imaynatan qatikusunman hunt’aq Jonatanta, Pedrotapas?

¿Imaynatan hunt’aq kasunman parejanchismanpas Jehová Diosmanpas?

1-3. a) ¿Iman kay tiempopi askha runakunata dañota ruwashan, imaynatan ruwashan? b) ¿Ima kinsa tapuykunatan kutichisun?

¿IMAPIN kaqlla kanku Dalila, Absalón, Judas Iscariotepas? Llapankupas traicionaqmi karqanku. Dalilan traicionarqan qosan juez Sansonta. Absalontaq papan rey Davidta. Judastaq Yachachiqnin Cristota. Chhayna kasqankuwanmi hukkunata dañota ruwarqanku. Ichaqa, ¿imaraykun yachananchis chay ruwasqankumanta?

2 Librokuna qelqaq warmin traicionayta tupachin kay tiempopi kaq viciokunawan. Chaywanqa manan admirakunchischu, ‘kay tiempoq p’uchukayninmanta’ señalta willaspan Jesús nirqan: “Paykunapura [...] hap’iykachinakunqaku otaq traicionanakunqaku”, nispa (Mat. 24:3, 10). Traicionayqa, huk confianza amigota, huk runatapas engañaymi otaq dañota ruway. Chhayna kawsaymi rikuchin ‘tukukuy qaylla p’unchaykunapi’ kawsasqanchista. Pablon willarqan chay p’unchaykunapi ‘Diosta mana manchakuqkuna [...] amigonkunata hap’iykachiq’ runakuna kananmanta (2 Tim. 3:1, 2, 4). Libro qelqaqkunapas peliculata horqomuqkunapas runaq sonqonman chayananpaq hinan horqomunku traicionanakuymanta, ichaqa kawsayninchispiqa llakikuyta ñak’ariytan paqarichin. Chhaynapin traicionanakuyqa tukuy tiempo dañota ruwarqan.

3 ¿Imatan yachanchis Bibliapi tarikuq runakunaq traicionasqankumanta yachaspa? ¿Imatan yachanchis hunt’aq sonqo kaqkunamanta? Imaña kaqtinpas, ¿pimanmi hunt’aq kananchis? Yachasun.

ÑAWPAQPI MANA ALLIN EJEMPLOKUNA

4. ¿Imaynatan Dalila traicionarqan Sansonta, imaraykun sinchi millay chay ruwasqan karqan

4 Ñawpaqta yachasun munasqanman hina ruwaq Dalila warmimanta, paywanmi Sansón sonqonta suwachikurqan. Sansonqa decidisqan kasharqan Diospa llaqtanpi umallispa Filistea runakunawan maqanakunanpaq. Phisqantin Filistea umallikunaqa, yacharqankupaschá Sansonta Dalila mana munakusqanta, paypaq mana hunt’aq kasqantapas, chayraykun imaynapi kallpayoq kasqanta averiguananpaq askha qolqeta afrecerqanku, chhaynapi wañuchinankupaq. Dalilaqa qolqeraykun traicionarqan, ichaqa kinsa kutipin mana averiguayta atirqanchu. Sapa p’unchaymi ‘tapupayarqan’, hinan Sansonqa chaywan sayk’uspa “wañuytaraq munarqan”. Chhaynapin willarqan chukchanta mana hayk’aqpas rutusqankuta, rutuqtinkutaq kallpan mana kapunanta. * Dalilaqa chayta yachaspa hinan moqonpatapi puñuchispa chukchanta rutuchirqan, hinan enemigonkunaman entregarqan imatapas paywan ruwanankupaq (Jue. 16:4, 5, 15-21). ¡Sinchi millaymi chay ruwasqanqa karqan! Qolqeta munapayaspan payta munakuq qharita traicionarqan.

5. a) ¿Imaynatan Absalón Davidta traicionarqan, imatan chaywan rikuchirqan? b) Imaynan David sientekurqan Ahitofel traicionaqtin?

5 Yachallasuntaq Absalonmantapas. Paymi ambicioso kaspa papan rey Davidpa kamachikuyninta qechuyta munarqan. Israel ‘runakunaq sonqontan suwayta’ qallarirqan, imaymanata prometespan q’oturqan. Chaymantapas hawa sonqolla munakuspan paykunata abrazaykurqan much’aykurqan ima, cheqaqtapas interesakunman hinaraq (2 Sam. 15:2-6). Davidta aconsejaq Ahitofelpa sonqontapas suwarqanmi, chhaynapin David contra hatarispa traicionarqan (2 Sam. 15:31). 3, 55 Salmokunan willashan Ahitofel traicionaqtin David imayna sientekusqanta (Sal. 3:1-8; leey Salmo 55:12-14). Diospa akllasqan rey contra hatarispan Absalón rikuchirqan Dios Kamachikuq kasqanta mana respetasqanta, ambicioso mana p’enqakuq kasqantapas (1 Cró. 28:5). Absalonpa chay ruway munasqanqa mana imapin tukurqan, Davidmi ichaqa kamachishallarqan.

6. ¿Imaynatan Judas Jesusta traicionarqan, imawanmi tupachikun Judas sutita?

6 Kunanqa Judas Iscarioteq ruwasqanpi yuyaykusun. Discipulonkunawan Pascuata celebrashaspan Jesús nirqan: “Cheqaqtan niykichis, hukniykichismi ñoqata hap’ichiwanqa”, nispa (Mat. 26:21). Chay ch’isinpachan Getsemaní huertapi Pedrota, Santiagota Juantawan Jesús nirqan: “Hap’ichiwaqniymi chayamunña”, nispa. Chayllamanmi Judasqa runakunapiwan asuykuspa: “Yachachiqníy napaykuykin nispa, Jesusta much’aykurqan” (Mat. 26:46-50; Luc. 22:47, 52). Qolqe sonqo kasqanraykun Judasqa “mana huchayoq runata” traicionaspa enemigonkunaman entregarqan. Chaytan ruwarqan kinsa chunka qolqeraykulla (Mat. 27:3-5). Chaymantapachan Judas sutita traicionaqkunawan tupachikun, astawanqa hawa sonqolla amigo kaqkunata.

7. ¿Imatan yacharqanchis kay runakunaq kawsayninmanta a) Absalonmanta Judasmantawan, b) Dalilamanta?

7 ¿Imatan yacharqanchis chay mana allin ejemplokunamanta? Absalonwan Judaswanqa mana allinpin tukurqanku Diospa akllasqan runata traicionasqankurayku (2 Sam. 18:9, 14-17; Hech. 1:18-20). Dalila sutitataq wiñaypaq tupachikunqa: traicionaqwan, hawa sonqolla munakuqwan (Sal. 119:158). Chhaynaqa karunchakunanchismi ambicioso kaymanta munapayaymantapas; chhayna kaspaqa manan Diospa favorninta chaskisunmanchu. Chay ejemplokunan sut’ita rikuchiwashanchis traicionayqa sinchi mana allin kasqanta.

HUNT’AQ KAQKUNA HINA KASUN

8, 9. a) ¿Imaraykun Jonatán Davidman jurarqan hunt’aq kananpaq? b) ¿Imaynatan Jonatanpa ejemplonta qatikusunman?

8 Bibliaqa rimallantaqmi hunt’aq runakunamanta. Iskay runakunamanta yachasun. Ñawpaqta yachasun Jonatanmanta, payqa Davidpaqmi hunt’aq karqan. Rey Saulpa kuraq churin kasqanraykun payqa Israelpi rey kayta atirqan. Ichaqa Diosmi Davidta akllarqan, chaywanqa manan celosochu churakurqan, aswanpas respetarqanmi Diospa decidisqanta. Manataqmi enemigonta hinachu qhawarirqan aswanpas ‘sonqonmi’ Davidpaq karqan, jurarqantaqmi payman hunt’aq kananpaq. Capantapas espadantapas flechananpaq arcontapas qorqanmi, chaywanmi rikuchirqan David rey kananpaq akllasqa kasqan respetasqanta (1 Sam. 18:1-4). Chaymantapas, wañuytapas mana manchakuspan tukuy atisqanta ruwarqan Davidta ‘kallpachananpaq’. Hunt’aq kaspanmi amigonta kallpacharqan khaynata: “Qanpunin Israelpi reyqa kanki, ñoqataq qanman qatiq kamachikuq kasaq”, nispa (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17). Chayraykuchá Davidqa Jonatán wañupuqtin llakikusqanta munakusqanta rikuchinanpaq huk takita ruwarqan (2 Sam. 1:17, 26).

9 Jonatanqa manan iskayarqanchu hunt’aq kananpaqqa. Payqa tukuy sonqon Jehová Diospa kamachisqanta kasukurqan, chaymi akllasqan Davidtapas yanaparqan. Chhaynallataqmi ñoqanchispas iñiq t’aqapi manaña imapipas llank’anchischu chaypas, pusariwananchispaq churasqa iñiqmasikunata sonqomantapacha yanapananchis (1 Tes. 5:12, 13; Heb. 13:17, 24).

10, 11. a) ¿Imaraykun Pedro Jesuspaq hunt’aq sonqo karqan? b) ¿Imaynatan Pedroq ejemplonta qatikusunman?

10 Huk allin ejemploqa apóstol Pedron, paymi Jesusman prometerqan hunt’aq kananpaq. Jesusmi rikch’anachiywan yachachirqan cuerponta yawarnintapas sacrificio haywananpi iñinanku ancha importante kasqanta, chayta uyarispan askha qatikuqninkuna ofendekuspa ripurqanku (Juan 6:53-60, 66). Chaymi Jesús chunka iskayniyoq apostolninkunata tapurqan: “¿Qankunapas kutipuytachu munankichis?”, nispa. Hinan Pedro kutichirqan: “Señor, ¿pimantaq risaqku? Qanpa rimasqaykikunaqa wiñay kawsay simikunan. Chaymi ñoqaykuqa iñiyku hinaspan yachayku qanqa Diospa Ch’uya Churin kasqaykita”, nispa (Juan 6:67-69). ¿Llapantachu Pedro entienderqan qhepaman Jesuspa ruwanan sacrificiomanta? Manan. Ichaqa decidisqan kasharqan Diospa Churinpaq hunt’aq kananpaq.

11 Pedroqa manan piensarqanchu Jesús pantashananpaq, hinaspa qhepaman allichananta. Aswanpas huch’uyaykukuspan reconocerqan Jesuspa ‘rimasqankunaqa wiñay kawsay simikuna’ kasqanta. ¿Imaynatan qhawarinchis ‘hunt’aq mayordomoq’ qelqankunapi huk yachachikuyta mana entiendespa otaq mana yuyaykusqanchisman hinachu kaqtin? Kallpachakunan entiendenapaq, manataqmi suyanachu qhepaman cambiakunanta otaq yuyaykusqanchisman hina allichakunanta (leey Lucas 12:42).

PAREJAPI HUNT’AQ KANA

12, 13. ¿Imaynapin casado ukhupi traición kanman, imaraykun mana edadmantachu dependen?

12 Manapunin hayk’aqpas dejananchischu familiapi iñiq t’aqapipas traicionay thak kawsayninchista chinkachinanta. Chayrayku, ¿imaynapin tukuy tiempo hunt’aq sonqo kasunman parejanchisman Diosmanpas?

13 Wasanchaspa traicionayqa sinchi millaymi, chayta ruwaqqa hukta munapayaspan parejanman hunt’aq kananpaq promesa ruwasqanta sarunchan. Traicionasqa parejaqa qonqaymi sapan rikukun, “kay pachapas kicharikuspa hukpaqkama millp’uwanman”, ninraqmi. ¿Imaynapitaq anchata munanakushaspa chhaynapi tukunkuman? Chayqa suceden iskayninkuq munanakuyninku pisi-pisimanta chiriyaqtinmi. Sociología nisqamanta profesora, Gabriella Turnaturi willan: “Casado ukhupi traicionqa kan, yuyarispalla sumaqta kawsasqankuraykun”. Chayqa sucedenmi askha wataña casado kaq runakunapipas. Chhaynapin tarikurqan 50 watayoq runa, iskay chunka phisqayoq wataña hunt’aq esposanmantan divorciakurqan huk warmiwan kawsananrayku. Wakinqa manan importantepaqchu chayta qhawarinku, “chay edadpi pantayqa normalmi”, nispanku. Ichaqa chhaynata rimanamantaqa sut’inta nisun: “Chay edadpi parejankuta traicionaymi”, nispa. *

14. a) ¿Imaynatan Jehová qhawarin parejanku traicionaqkunata? b) ¿Imanirqanmi Jesús parejapi hunt’aq kaymanta?

14 ¿Imaynatan Jehová qhawarin mana wasanchay hucha kashaqtin saqeqkunata? Diosninchisqa cheqnikunmi divorciakuyta. Sut’itan huchacharqan parejankuta traicionaq casadokunata (leey Malaquías 2:13-16). Jesuspas Taytan hinan yachachillarqantaq: wasanchaq runaqa manan derechonpichu inocente parejanta qarqonanpaq nitaq saqenanpaqpas (leey Mateo 19:3-6, 9).

15. ¿Imatan casadokuna ruwankuman prometenakusqanku allin takyasqa kananpaq?

15 ¿Imaynapin casadokuna parejankupaq hunt’aq kankuman? Diospa Simin Qelqan kutichin: “Wayna kashaspa casarakusqayki, warmillaykiwan kusikuy”, “munakusqayki warmiwan kusisqa kawsakuy”, nispa (Pro. 5:18; Ecl. 9:9). Tiempoq pasasqanman hinan sapankanku tukuy tiempo “sumaqta” munanakuspa kawsananku. Iskayninkun qhawarinakunanku, iskayninkun tiempota pasarinanku, iskayninkutaq munanakuyninkuta wiñachinanku. Chaymantapas, kallpachakunankun matrimonionkuta, Dioswan allinpi kasqankutapas cuidanankupaq. Chaypaqmi sapa kutilla kuska Bibliata estudiananku, kuska predicananku, Diospa bendicionnintapas kuska mañakunanku.

JEHOVÁ DIOSPAQ HUNT’AQ KASUN

16, 17. a) ¿Imaynapin hunt’aq kayninchis pruebaman churasqa kanman familiapi iñiq t’aqapipas? b) ¿Ima ejemplon rikuchin Diospa kamachikuyninta kasukuy allinpuni kasqanta?

16 Wakin iñiqmasikunaqa hatun huchamanmi urmarqanku, chaymi ‘paykunaqa k’arakta [otaq chaninta] anyasqa’ kanku, chhaynapi “iñiyninkupi allin kanankupaq” (Tito 1:13). Mayninpin ichaqa mana allin comportakusqankurayku Diospa llaqtanmanta qarqosqa kanku. Chhaynapin “wanachisqawan yachaqaspa chaninta, sumaqta” purinku (Heb. 12:11). Ichaqa, ¿sichus qarqosqa runa familianchis otaq amigonchis chayri? Chaypin ichaqa Jehová Diosman hunt’aq kayninchis pruebapi kanman. Diosmi kamachiwanchis mana mayqen qarqosqa kaqwanpas huñunakunapaq. Payqa yachanmi kasukushanchischus chay kamachikuyta chayta (leey 1 Corintios 5:11-13).

17 Huk ejemplota qhawarisun llapa familia Diospa kamachisqanta kasukuqtin may allinchus kasqanmanta. Huk waynan 10 wataña qarqosqa kasharqan, chay tiempopin tayta-maman tawa hermanonkunapiwan mana paywan ‘huñukurqankuchu’. Mayninpin payqa familianpa imapas ruwasqankupi kuska kayta munarqan, ichaqa llapankun Diosta kasukurqanku. Diospa llaqtanpi hukmanta chaskisqa kaspan willakurqan: “Kutimpunaypaqqa familiayta nishuta extrañasqaymi kallpachawarqan, astawanqa ch’isinkunan sapallay sientekuq kani. Sichus familiay pisillatapas ñoqawan kanman karqan chayqa, chayllawanmi thak kayman karqan”, nispa. Mana k’atatapas rimayusqankun kallpacharqan hukmanta Dioswan allinpi kananpaq. Chayta ama qonqasunchu sichus hayk’aqllapas qarqosqa familianchiswan parlay ganas hap’iwasun chayqa.

18. Hunt’aq kaymanta, traicionaymantawan yachaspa, ¿imata ruwananchispaqmi decidikunchis?

18 Kay pachapiqa traicionakuq runakunawan kuskan tiyanchis. Chaywanpas, Diospa llaqtanpiqa hunt’aq iñiqmasinchiskunan kashan, chayqa allin ejemplon ñoqanchispaq. Kawsayninkupi tukuy ruwasqankun hunt’aq kasqankuta rikuchin, kaytapas nishankuman hinan: “Llapaykun llamp’u sonqo huntaq runakuna kayku”, nispa (2 Sam. 20:19). Chhaynaqa, sapa p’unchay rikuchisun Diosman runamasinchismanpas hunt’aqllapuni kananchispaq decidikusqanchista.

[Uranpi willakuykuna]

^ párr. 4 Sansonpa kallpanqa manan chukchanpichu karqan, aswanpas Nazareo kaspa Jehová Diospa allin qhawarisqa kasqanpin, chaytan chukchan rikuchirqan.

^ párr. 13 Chhayna llakikuypi tarikuspa imayna atipanaykipaq, qhawariy: “¿Qosaykichu wasancharqasunki?” nisqa temata. Qhawaq, 15 de junio 2010 revistapi 29-32 paginakunapi.

[Tapuykuna]

[10 paginapi dibujo]

Pedroqa hunt’aqmi karqan Diospa Churinpaq, manataqmi hukkuna hinachu saqerparirqan