Skip to content

Skip to table of contents

Ikwaabwa Ncitondezyo Cilibilisya Camazuba Aamamanino

Ikwaabwa Ncitondezyo Cilibilisya Camazuba Aamamanino

Ikwaabwa Ncitondezyo Cilibilisya Camazuba Aamamanino

‘Twakasyomeka, twakali bantu baluleme alimwi batakwe kampenda.’—1 TE. 2:10.

AMUTUYEEYE TWAAMBO OTU TUPATI-PATI:

․․․․․

Nciiyo nzi citucenjezya ncotwiiya kukwaaba kwakacitwa a Delila, Abisalomu, alimwi a Judasi Iskariote?

․․․․․

Mbuti mbotukonzya kwiiya kusyomeka kwakatondezyegwa a Jonatani alimwi a Petro?

․․․․․

Mbuti mbomukonzya kuzumanana kusyomeka kuliyooyo ngomukwetene limwi alimwi akuli Jehova?

1-3. (a) Ino citondezyo cilibilisya camazuba aamamanino ninzi, alimwi cibikkilizya nzi? (b) Ino mibuzyo nzi yotatwe njotutiingule?

INO nkukozyanya nzi kuliko akati ka Delila, Abisalomu alimwi a Judasi Iskariote? Boonse tiibakali kusyomeka—Delila kumwaalumi iwakali kumuyanda, Mubetesi Samsoni; Abisalomu kuli bausyi, Mwami Davida; Judasi kuli Simalelaakwe, Kristo Jesu. Mubukkale bumwi abumwi, micito yabo mibi yakaleta mapenzi kuli bamwi. Pele nkaambo nzi ncotweelede kubikkila maano kuli ceeci?

2 Akati kamulongo wanzila zibelesyegwa kapati mazuba aano, mulembi umwi wamazuba aano wakabikkilizya akwaabwa. Eeci cilalangilwa. Naakapa citondezyo “camamanino aabweende bwazyintu,” Jesu wakaamba kuti: ‘Ibanji bayooaba umwi amweenzinyina.’ (Mt. 24:3, 10) “Kwaaba umwi” caamba “kupa muntu mumaanza aasinkondonyina kwiinda mukubelesya lweeno naa kutasyomeka.” Kutasyomeka kuli boobo kutondezya kuti tupona “kumazuba aamamanino,” ciindi Paulo ncaakaamba kuti, kuyooba bantu “batasyomeki, . . . basikwaaba.” (2 Ti. 3:1, 2, 4) Nikuba kuti balembi bamabbuku alimwi abalembi bazisobano zyaacipeku-peku kanji-kanji balazilemba munzila iikondelezya alimwi balaciindizya kulemba milimo yalweeno mumabbuku alimwi amumavidiyo, mubwini kutasyomeka alimwi akwaaba kuli boobu kupa muntu kubijilwa alimwi akupenga. Masimpe, micito iili boobo ncitondezyo cilibilisya camazuba aamamanino.

3 Ncinzi ncotukonzya kwiiya mu Bbaibbele kujatikizya baabo ibatakali kusyomeka kaindi? Nzikozyanyo nzi nzyotukonzya kwiiya zyabantu ibakazumanana kulyaaba kuli bamwi? Alimwi nkuuli ni nkotweelede kuzumanana kusyomeka? Atwiilange-lange mibuzyo eeyi.

ZIKOZYANYO ZYAKAINDI ZITUCENJEZYA

4. Ino Delila wakamwaaba buti Samsoni, alimwi nkaambo nzi ncocatakali kabotu kucita boobo?

4 Cakusaanguna amulange-lange Delila, silweeno iwakasyabidwe ku Mubetesi Samsoni. Samsoni wakagamikide mizeezo yakwe kukusololela munkondo abana Filisiti mukulwanina bantu ba Leza. Ambweni akaambo kakuzyiba kuti Delila tanaakali kumuyanda kuzwa aansi amoyo Samsoni, bami bali musanu bana Filisiti bakamusyomezya kuti balamupa mali manji kuti naa wabaambila nkwaakali kujana nguzu zigambya Samsoni kutegwa bamujaye. Delila wakazumina ncobakamusyomezya, pele kusoleka kwakwe kwakuti azyibe maseseke aa Samsoni, tiikwakazwidilila kwaziindi zyotatwe. Pele wakazumanana kumukataazya “amajwi aakwe mazuba oonse, akumusungilizya.” Kumamanino “moyo wakwe wakapenga loko cakufwa.” Aboobo, wakamwaambila kuti masusu aakwe kunyina naakageledwe alimwi kuti agelwa, nguzu zyakwe zilakonzya kumana. * Naakazyiba makani aaya, Delila wakaita muntu kuzoogela masusu aa Samsoni ciindi naakali koona amaulu aakwe, mpoonya wakamwaaba kuli basinkondonyina kutegwa bacite ncobakali kuyanda. (Bab. 16:4, 5, 15-21) Eelo kaka tiicakali kabotu kucita boobo! Akaambo kabulyato bwakwe, Delila wakaaba muntu iwakali kumuyanda.

5. (a) Ino Abisalomu wakatondezya buti kutasyomeka kuli Davida, alimwi ino eeco cakatondezya nzi kujatikizya nguwe? (b) Ino Davida wakalimvwa buti kujatikizya Ahitofeli walo iwakaba sikwaaba?

5 Cabili amulange-lange Abisalomu silweeno. Akaambo kamakanze ngaakajisi, wakali kuyanda kugwisya Mwami Davida bausyi, acuuno cabwami. Cakusaanguna Abisalomu “wakabba myoyo yabantu ba-Israyeli” kwiinda mukoongelezya bantu kuti bamuyande kabelesya zisyomezyo zyakubeja alimwi amajwi aaluyando aatazwi ansi amoyo. Wakali kubakumbatila akubamyonta bantu kutondezya mbuli kuti ulababikkila maano alimwi azyintu nzyobayandika. (2 Sam. 15:2-6) Abisalomu wakacikonzya koongelezya naba Ahitofeli iwakali kusyomwa a Davida, Ahitofeli awalo wakaba sikwaaba alimwi wakamusangana Abisalomu mukuzangila bweendelezi. (2 Sam. 15:31) Mubbuku lya Intembauzyo caandaano 3 alimwi a 55, Davida upandulula mbwaakajatikizyigwa akutasyomeka kuli boobo. (Int. 3:1-8; amubale Intembauzyo 55:12-14.) Abisalomu wakatondezya kutalemeka bweendelezi bwa Leza kwiinda mumakanze aakwe mabi alimwi akubukila mwami wakasalwa a Jehova. (1 Mak. 28:5) Kumamanino, basikubukila bweendelezi tiibakazwidilila mpoonya Davida wakazumanana kulela kali mwami uunanikidwe a Jehova.

6. Ino Judasi wakamwaaba buti Jesu, alimwi ino zyina lyakuti Judasi kuzwa leelyo lyali kuswaanganizyigwa kubbala nzi?

6 Lino amuyeeye sikwaaba Judasi Iskariote ncaakacita kuli Kristo. Kupobwe Lyakwiindilila ndyaakacita abaapostolo bakwe ibali 12, Jesu wakabaambila kuti: “Ncobeni ndimwaambila kuti: Umwi akati kanu ulandaaba.” (Mt. 26:21) Mbubwenya busiku oobo, Jesu wakaambilizya kuli Petro, Jakobo alimwi Johane mumuunda wa Getesemane kuti: “Amubone! Sikundaaba wasika afwaafwi.” Ndilyonya, Judasi wakaboola mumuunda abazanginyina, “wakamugama Jesu akwaamba kuti: ‘Wabonwa, Labbi!’ Mpoonya wakamumyonta.” (Mt. 26:46-50; Lk. 22:47, 52) Judasi “[w]akaaba muntu uululeme” akumupa kuli basinkondonyina Kristo. Pele nkaambo nzi Judasi ncaakacitila boobo? Wakali kuyanda buyo mali aansiliva aali 30. (Mt. 27:3-5) Zyina lyakuti Judasi kuzwa leelyo lyali kuswaanganizyigwa abbala lyakuti “sikwaaba,” kwaambisya imuntu iwaaba mweenzyinyina kwiinda mucilongwe cakuupaupa ameso. *

7. Nziiyo nzi nzyotwaiya kuli (a) Abisalomu a Judasi (b) Delila?

7 Ncinzi ncotwaiya kuzikozyanyo zitucenjezya eezyi? Boonse bobilo Abisalomu alimwi a Judasi bakasampuka kumamanino akaambo kakwaaba munanike wa Jehova. (2 Sam. 18:9, 14-17; Mil. 1:18-20) Izyina lyakuti Delila lyoonse linooswaanganizyigwa alweeno alimwi aluyando lwakuupaupa ameso. (Int. 119:158) Eelo kaka cilayandika kukaka kampenda kali koonse ikakonzya kutupa kuba amakanze mabi naa bulyato calo cikonzya kupa kuti Jehova atatukkomanini! Sena kuli ziiyo zimbi zipati zikonzya kutugwasya kukaka tumpenda tubyaabi twakutasyomeka?

AMUBAIYE AABO IBAKAZUMANANA KUSYOMEKA

8, 9. (a) Nkaambo nzi Jonatani ncaakasyomezya Davida kuti unoosyomeka kulinguwe? (b) Mbuti mbotukonzya kumwiiya Jonatani?

8 Bbaibbele lilaamba bantu ibambi ibakali kusyomeka. Atulange-lange buyo bobilo akati kabo, alimwi tulabona ncotukonzya kwiiya kuli mbabo, tulatalika amwaalumi iwakali kusyomeka kuli Davida. Jonatani, mwana mupati wa Mwami Saulo, kuboneka kuti ngookeelede kukona bwami mu Israyeli—nikwatali kuti Jehova wakasala Davida kuba mwami uutobela wa Israyeli. Jonatani wakakulemeka kusala kwa Leza. Kunyina naakamumvwida munyono Davida akumubona kuti ngusinkondonyina. Muciindi caboobo, “moyo wa-Jonatani wakaswaana amoyo wa-Davida,” akumusyomezya kuti unoosyomeka kulinguwe. Kumane buya Jonatani wakapa Davida zyakusama zyakwe, panga lyakwe, buta bwakwe alutambo lwakwe kumutondezya bulemu bweelede mwami. (1 Sam. 18:1-4) Jonatani wakacita ncaakali kukonzya kucita ‘kuyumyayumya Davida,’ kusikila akubikka buumi bwakwe muntenda kwiiminina Davida kumbele lya Saulo. Jonatani wakaambila Davida kuti: “Uyooba mwami wa-Israyeli, nkabela mebo nzooba wabili kulinduwe.” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17) Nkakaambo kaako naakafwa Jonatani, Davida wakatondezya buumba bwakwe alimwi aluyando lwakwe kuli Jonatani mulwiimbo lwakuusa.—2 Sam. 1:17, 26.

9 Kusyomeka kwa Jonatani tiikwakali kukazyanya, wakali kulibombya cakumaninina ku Mwami mupati kwiinda, Jehova, alimwi wakali kumugwasyilizya Davida kali munanike wa Leza. Mbubwenya buyo amazuba aano, nikuba kuti tatujisi mikuli yaalubazu mumbungano, cakulisungula tweelede kubagwasyilizya bakwesu basalidwe kuti kabatusololela.—1 Te. 5:12, 13; Heb. 13:17, 24.

10, 11. (a) Nkaambo nzi kakapa kuti Petro azumanane kusyomeka kuli Jesu? (b) Mbuti mbotukonzya kumwiiya Petro, alimwi eeci ceelede kutupa kucita nzi?

10 Icimbi cikozyanyo cibotu ncotutiibandike ncamwaapostolo Petro, iwakasyomezya kusyomeka kuli Jesu. Ciindi Kristo naakabelesya maambilambali aalimvwisya kukankaizya mbokuyandika kutondezya lusyomo mumubili alimwi abulowa bwakwe bwakali kuyooabwa ino-ino, makani aaya akabayumya mate basikwiiya bakwe banji, aboobo bakamusiya. (Joh. 6:53-60, 66) Pele Jesu wakalanga baapostolo bakwe bali 12 akubabuzya kuti: “Sena andinywe muyanda kuunka?” Petro wakaingula kuti: “Mwami, ino inga twaunka kuli ni? Yebo ujisi majwi aapa buumi butamani; aboobo tulasyoma alimwi tulizyi kuti yebo ndonduwe Musalali wa Leza.” (Joh. 6:67-69) Sena eeci caamba kuti Petro wakali kuzimvwisya zyoonse nzyaakaamba Jesu kujatikizya kwaabwa kwakwe kali cituuzyo? Ambweni kunyina naakali kuzimvwisya zyoonse. Nikuba boobo, Petro wakalikanzide kuzumanana kusyomeka ku Mwana aa Leza munanike.

11 Petro tanaakayeeya kuti Jesu kunyina naakali kuzilanga kabotu zyintu akuti naa wapegwa ciindi cakuyeeya kabotu ulakonzya kucinca nzyaakaamba. Pele cakulibombya Petro wakayeeya kuti Jesu wakalijisi “majwi aapa buumi butamani.” Mbubwenya buyo amazuba aano, tucita buti kuti naa kuli kaambo nkotwajana mumabbuku eesu aa Bunakristo aazwa “[ku]mubanzi musyomesi” nkotutamvwisyi naa kateendelani ambotuyeeya? Tweelede kusolekesya kutegwa tukamvwisye muciindi cakuyeeya kuti kaambo aako kayoocinca kutegwa keendelane ambotuyeeya.—Amubale Luka 12:42.

AMUZUMANANE KUSYOMEKA KUMUNTU NGOMUKWETENE LIMWI

12, 13. Mbuti kwaaba mbokukonzya kujana busena mucikwati, alimwi nkaambo nzi myaka yakuzyalwa njajisi muntu ncoiteelede kuba cilitamizyo?

12 Kwaabwa munzila iili yoonse mucito mubi uuteelede kuzumizyigwa kunyonganya luumuno alukamantano lwamukwasyi wa Banakristo ambungano. Katuyeeyede oobo, atulange-lange mbotukonzya kusyomeka kumuntu ngotukwetene limwi alimwi akuli Leza.

13 Nzila imwi yakwaaba iinyonyoona kapati mbumambi. Sikucita bumambi ulaleka kusyomeka kuliyooyo ngobakwetene limwi akutalika kubikkila maano kumuntu umbi. Ooyo waabwa ulacaala kali alikke—buumi bulabija. Mbuti eeci mbocicitika kubantu bobilo bakwetene ibakali kuyandana? Kanji-kanji, eeci cilacitika mucikwati ikuti banabukwetene bacileka kubikkilana maano kujatikizya mbwalimvwa umwi. Bahaazibwene ba Gabriella Turnaturi bakapandulula kuti “kutasyomeka cakumaninina nkonkuko kupa kuti umwi aabe mweezinyina.” Ooku kutabikkilana maano mucikwati kulacitika akuli baabo bajisi myaka iili akati ka 40 a 60. Mucikozyanyo, mwaalumi umwi uujisi myaka iili 50 yakuzyalwa wakamuleka mukaintu wakwe ngobakakwetene limwi kwamyaka iili 25 kutegwa akwate mukaintu uumbi ngwaakatalika kuyanda. Bamwi baamba kuti eeci taakwe mbocicitwa mbwaanga aaya ngamapenzi aaboola kuli baabo bajisi myaka iili akati ka 40 a 60. Nikuba boobo, muciindi cakwaamba kuti oobu mbuumi bwabaabo bajisi myaka iili akati ka 40 a 60—ooku nkukakwa ayooyo ngomukwetene limwi. *

14. (a) Ino Jehova ulimvwa buti kujatikizya lweeno mucikwati? (b) Ncinzi Jesu ncaakaamba kujatikizya kusyomeka mucikwati?

14 Mbuti Jehova mbwalimvwa kujatikizya baabo balekana angobakwetene limwi kakunyina twaambo twamu Magwalo? Leza wesu ‘ulikusulide kulekana,’ alimwi wapa kucenjezya kujatikizya baabo batundulula akusiya yooyo ngobakwetene limwi. (Amubale Malaki 2:13-16.) Kweendelana a Bausyi, Jesu wakayiisya kuti kunyina muntu uukonzya kulekana naa kutanda yooyo ngobakwetene limwi uutakwe mulandu mpoonya akuumuna buyo mbuli kuti kunyina cacitika.—Amubale Matayo 19:3-6, 9.

15. Mbuti banabukwetene mbobakonzya kucita kutegwa kabasyomeka kuli yooyo ngobakwetene limwi?

15 Mbuti aabo bali mucikwati mbobakonzya kuzumanana kusyomeka kuli yooyo ngobakwetene limwi? Jwi lya Leza lyaamba kuti: “Sekelela amwanakazi [naa mwaalumi] wabulombe bwako” alimwi lilaamba kuti: “Kobotelwa amwanakazi [naa mwaalumi] ngoyandisya mazuba oonse.” (Tus. 5:18; Muk. 9:9) Banabukwetene mbobayaabukomena, beelede “kusyomeka muzyintu zyoonse” mucilongwe cabo. Eeci caamba kubikkilana maano, kujana ciindi cakukkala antoomwe, alimwi akuswenenena afwaafwi kumweenzinyina. Beelede kubikkila maano kukukwabilila cikwati cabo alimwi acilongwe ncobajisi a Jehova. Aboobo, banabukwetene beelede kuyiila antoomwe Bbaibbele, ziindi zinji beelede kubeleka antoomwe mumulimo wamumuunda, akupaila antoomwe kuli Jehova kutegwa abalongezye.

AMUZUMANANE KUSYOMEKA KULI JEHOVA

16, 17. (a) Mbuti kusyomeka kwesu mbokukonzya kusunkwa mumukwasyi alimwi amumbungano? (b) Ncikonzyanyo nzi citondezya kuti kuli bubotu buboola akaambo kakutobela mulawo wa Leza wakutayanzana abanamukwasyi bagusyidwe?

16 Basimbungano bamwi bakacita zibi zipati alimwi bakasinswa “canguzu kutegwa bayume mulusyomo.” (Tit. 1:13) Bamwi, micito yabo yapa kuti bagusyigwe. “Kuli baabo ibakayiisyigwa andulo,” lulayo lwabagwasya kubukuluka kumuuya. (Heb. 12:11) Mbuti kuti katujisi musazima naa mulongwe ngotumvwana limwi iwagusyigwa? Aciindi eeci, kusyomeka kuli Leza ikutali kumuntu ooyo, kulayandika kapati. Jehova ulalangilila kubona naa tulautobela mulawo wakwe wakutayanzana amuntu uuliwoonse uugusyidwe.—Amubale 1 Bakolinto 5:11-13.

17 Amubone cikozyanyo comwe citondezya bubotu buboola akaambo kakusyomeka kwamukwasyi mukutobela mulawo wa Jehova wakutayanzana abasazima bagusyidwe. Aciindi mukubusi umwi naakagusyidwe kwamyaka iinda kukkumi, bausyi, banyina alimwi abanabokwabo bone ‘bakalilekede kuyanzana’ anguwe. Ziindi zimwi, wakali kusola kulijatikizya muzyintu nzyobakali kucita, nikuba boobo cikkomanisya ncakuti, banamukwasyi boonse kunyina nibakali kuyanzana anguwe. Naakapilusyigwa, wakaamba kuti lyoonse wakali kwiindwa kuyanzana abanamukwasyi, kwaambisya masiku naakali alikke. Wakayungizya kwaamba kuti, ikuti banamukwasyi nibakayanzana asyoonto buyo anguwe, naakalimvwa kukkutila. Akaambo kakuti banamukwasyi kunyina nibakali kubandika anguwe, luyandisisyo lwakuba ambabo lwakamukulwaizya kutegwa akubulusye cilongwe cakwe a Jehova. Amuciyeeye eeci kufumbwa ciindi mwasunkwa kusotoka mulawo wa Leza wakutayanzana abanamukwasyi bagusyidwe.

18. Mbwaanga lino twamanizya kwiinduluka bubotu buboola akaambo kakusyomeka alimwi amapenzi aaboola akaambo kakutasyomeka, ino nywebo mukanzide kucita nzi?

18 Tukkede munyika iizwide lweeno akutasyomeka. Nikuba boobo, akati kesu mumbungano ya Bunakristo tulajana zikozyanyo zibotu zyakusyomeka nzyotukonzya kwiiya. Buumi mbobapona bulabaambilila kuti: “Nywebo alimwi a Leza mwini ndinywe bakamboni kujatikizya mbotwakasyomeka, mbotwakali bantu baluleme alimwi batakwe kampenda kulindinywe nobasyomi.” (1 Te. 2:10) Atuzumanane kusyomeka lyoonse kuli Leza alimwi akuli umwi amweenzinyina.

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 4 Kwakali kuzwa nguzu tiikwakali kumasusu eeni kwaagama, pele ncaakali kwiiminina, nkokuti cilongwe cilibedelede ncaakajisi Samsoni a Jehova kali mu Naziri.

^ munc. 6 Aboobo, mabala aakuti “kumyonta kwa Judasi” caamba “mucito wakwaaba.”

^ munc. 13 Kutegwa mujane lugwasyo kujatikizya mbomukonzya kucita ikuti ngomukwetene limwi katasyomeki, amubone cibalo cijisi mutwe wakuti “Kuliyumya Naakukaka Ngomukwetene Limwi,” mu Ngazi Yamulindizi ya June 15, 2010, mapeeji 29-32.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 10]

Petro wakali kusyomeka ku Mwana aa Leza uunanikidwe nikuba kuti bamwi bakamukaka.