Kwenderana Mphiska Nchimanyikwiro ca Zinyengo

‘Tikaŵa ŵakugomezgeka na ŵarunji kweniso ŵambura cifukwa.’—1 TES. 2:10.

LONGOSORANI:

Kasi tikusambirapo vici pa umo Delila, Abisalomu, na Yudasi Isikariyoti ŵakendera mphiska ŵanji?

Kasi tingacita wuli kuti tilongore kuti tili ŵakugomezgeka nga ni Jonatani na Petrosi?

Kasi tingacita wuli kuti tilutilire kuŵa ŵakugomezgeka kwa munyithu wa mu nthengwa na kwa Yehova?

1-3. (a) Kasi cimanyikwiro ca zinyengo nchivici, ndipo munthu wakucita wuli mukhaliro uwu? (b) Ni mafumbo wuli ghatatu agho tidumbiskanenge?

 KASI Delila, Abisalomu na Yudasi Isikariyoti ŵakaŵa na mukhaliro wuli wakuyana? Wose ŵakaŵa ŵambura kugomezgeka. Delila wakaŵa wambura kugomezgeka kwa Mweruzgi Samusoni, uyo wakatemwanga Delila; Abisalomu kwa awiske, Themba Davide; Yudasi kwa Fumu yake, Yesu Khristu. Vinthu viheni ivyo ŵakacita vikambiska suzgo likuru comene ku ŵanyawo. Cifukwa wuli tikudumbiskana vinthu ivyo ŵanthu aŵa ŵakacita?

² Wakulemba mabuku munyake wakati kwenderana mphiska nchimoza mwa vinthu viheni ivyo vyazara comene mazuŵa ghano. Ici nchakuzizika yayi. Apo Yesu wakayowoyanga cimanyikwiro ca “umaliro wa mgonezi” wakati: “Ŵanandi . . . ŵazamupelekana yumoza na munyake.” (Mat. 24:3, 10) Lizgu Lacigiriki ilo pa vesi ili lili kung’anamulika kuti “ŵazamupelekana,” panji ilo mu mavesi ghanyake lili kung’anamulika kuti ‘kwendera mphiska,’ likung’anamura kupeleka munthu mu mawoko gha mulwani kwizira mu upusikizgi na kuleka kugomezgeka. Mukhaliro wa kuleka kugomezgeka uwu, ukulongora kuti tili “mu mazuŵa ghaumaliro,” agho Paulosi wakayowoyerathu kuti ŵanthu ŵazamuŵa “ŵambura kugomezgeka, . . . ŵakwendera mphiska.” (2 Tim. 3:1, 2, 4) Nangauli ŵakulemba mabuku na ŵakupanga mafilimu kanandi ŵakulongora nga nchiwemi waka kuleka kugomezgeka na kwenderana mphiska, kweni unenesko ngwakuti vinthu ivi vikwiziska masuzgo ghanandi. Nadi, vinthu ivi nchimanyikwiro ca zinyengo.

³ Kasi nkhani za mu Baibolo za ŵanthu awo ŵakaŵa ŵambura kugomezgeka mu nyengo yakale zikutisambizgaci? Kasi ni viyelezgero wuli vya ŵanthu awo ŵakalongora kugomezgeka ku ŵanyawo ivyo ise tingatolerako? Ndipo tikwenera kulutilira kugomezgeka kwa njani? Tiyeni tiwone.

 VIYELEZGERO VYAKUTICENJEZGA VYA ŴANTHU ŴAKALE

4. Kasi Delila wakamwendera wuli mphiska Samusoni, ndipo cifukwa wuli ico wakacita cikaŵa ciheni comene?

⁴ Ciyelezgero cakwamba ico tiwonenge ncha mwanakazi mupusikizgi Delila, uyo Mweruzgi Samusoni wakamutemwa. Samusoni wakakhumbanga comene kulongozga nkhondo ya pakati pa Ŵafilisiti na Ŵaisrayeli kuti wavikilire ŵanthu ŵa Ciuta. Panji pakumanya kuti Delila wakamutemwanga zanadi yayi Samusoni, ŵakaronga ŵankhondi ŵa Ŵafilisiti ŵakaphalira Delila kuti ŵamupenge ndalama zinandi para waŵaphalira cisisi ca nkhongono za Samusoni mwakuti ŵamukome. Delila uyo wakatemwanga comene ndalama wakazomera, kweni wakatondeka katatu kose kumanya cisisi ca nkhongono za Samusoni. Kweni wakalutilira kumunyekezga “na mazgu ghake zuŵa na zuŵa, na kumukoserezga.” Paumaliro, Samusoni “umoyo wake ukasuzgika kukhumba kufwa.” Ntheura wakamuphalira kuti sisi lake lindametekepo ndipo para lingameteka mbwenu waŵavyenge nkhongono. a Wakati wamanya, Delila wakameta sisi la Samusoni panyengo iyo Samusoni wakagona tulo pa malundi gha Delila, ndipo pamanyuma wakamupeleka ku ŵalwani ŵake kuti ŵacite nayo cilicose ico ŵakukhumba. (Ŵeru. 16:4, 5, 15-21) Wakacita cinthu ciheni comene. Cifukwa ca kutemwa comene ndalama, Delila wakendera mphiska mfumu wake.

5. (a) Kasi Abisalomu wakalongora wuli kuti wakaŵa wambura kugomezgeka kwa Davide, ndipo ivyo wakacita vikavumbura vici vyakukhwaskana na iyo? (b) Kasi Davide wakajipulika wuli wakati wawona kuti Ahitofeli wamugalukira?

⁵ Ciyelezgero caciŵiri ico tiwonenge ncha Abisalomu munthu wambura kugomezgeka. Cifukwa ca kudokera comene mazaza, wakakhumbisiska comene kupoka citengo ca awiske, Themba Davide. Cakwamba Abisalomu ‘wakiba mitima ya Ŵaisrayeli mwa kucita vinthu vyakuti ŵambe kumutemwa. Wakamba kuŵalayizga vinthu vyautesi na kuyowoya mazgu agho ghakalongoranga nga ni para wakaŵatemwanga comene. Wakaŵakumbatiranga na kuŵafyofyontha, nga ni para wakaŵatemwanga nadi ndiposo kuŵafipira mtima. (2 Sam. 15:2-6) Abisalomu wakapusika nanga ni mupeleki fundo wakugomezgeka wa Davide, zina lake Ahitofeli. (2 Sam. 15:31) Mu Salmo 3 na 55, Davide wakayowoya umo ucigaluka uwu ukamukhwaskira. (Sal. 3:1-8; ŵazgani Salmo 55:12-14.) Abisalomu wakavumbura kuti wakayuyuranga muwuso wa Ciuta cifukwa wakalimbana na themba lakusankhika na Yehova. (1 Mid. 28:5) Paumaliro, Abisalomu wakatondeka ndipo Davide wakalutilira kuwusa pakuŵa themba lakuphakazgika la Yehova.

6. Kasi Yudasi wakamupeleka wuli Yesu, ndipo lero zina lakuti Yudasi ŵanthu ŵakuligwiliskira wuli nchito?

⁶ Sono ghanaghanirani ivyo Yudasi Isikariyoti, wakacitira Khristu. Pa Paska laumaliro ilo Yesu wakacita na ŵapositole ŵake 12, wakaŵaphalira kuti: “Nadi pano nkhumuphalirani, Yumoza wa imwe wanipelekenge.” (Mat. 26:21) Nyengo yikati yajumphapo mu usiku wenewura, Yesu wakaphalira Petrosi, Yakobe na Yohane mu munda wa Getisemane kuti: “Wonani! Wakunipeleka wali pafupi.” Nyengo yeneyiyo, Yudasi wakiza ku munda na mzinda uwo wakaŵa nawo, “ndipo pakuluta mwakudunjika kwa Yesu wakati: ‘Monire Rabi!’ ndipo wakamufyofyontha.” (Mat. 26:46-50; Luka 22:47, 52) Yudasi ‘wakapeleka ndopa zambura mulandu,’ pakupeleka Yesu mu mawoko gha ŵalwani. Ni ndalama zilinga izo Yudasi wakapelekerapo Yesu? Ghakaŵa masiliva 30. (Mat. 27:3-5) Kwambira waka pa nyengo iyi, ŵanthu ŵakuzunura zina lakuti Yudasi para ŵakuyowoya za munthu uyo wakwendera mphiska munyake, comenecomene mubwezi wake. b

7. Kasi tasambirako vici kwa (a) Abisalomu na Yudasi ndiposo (b) Delila?

⁷ Kasi tikusambirako vici ku viyelezgero vyakuticenjezga ivi? Abisalomu na Yudasi wose  paumaliro vinthu vikaŵamalira makora yayi cifukwa ŵakendera mphiska ŵakuphakazgika ŵa Yehova. (2 Sam. 18:9, 14-17; Mil. 1:18-20) Para ŵanthu ŵapulika zina lakuti Delila, ŵakughanaghana za umo wakaŵira wambura kugomezgeka na kulongora citemwa cautesi. (Sal. 119:158) Ntheura nchakuzirwa comene kuti tikane maghanoghano ghalighose agho tingaŵa nagho gha kudokera mazaza panji kutemweska ndalama, agho ghangatitayiska ubwezi withu na Yehova. Apa tasambirapo vinthu ivyo vingatovwira kuti tikane cilicose ico cingatitondeska kuŵa ŵakugomezgeka.

YEZGANI ŴANTHU AWO ŴAKAŴA ŴAKUGOMEZGEKA

8, 9. (a) Cifukwa wuli Jonatani wakalayizga kuti waŵenge wakugomezgeka kwa Davide? (b) Kasi tingamuyezga wuli Jonatani?

⁸ Baibolo likuzunuraso ŵanthu ŵanandi awo ŵakaŵa ŵakugomezgeka. Tiyeni tidumbiskane ŵaŵiri mwa ŵanthu aŵa, na kuwona ivyo tingasambirako kwa iwo. Tambenge na munthu uyo wakalongora kuti wakaŵa wakugomezgeka kwa Davide. Jonatani, mwana wakwamba wa Themba Sauli, ndiyo wakatenge waŵenge themba lakulondezgapo la Israyeli. Kweni Yehova wakasankha Davide. Jonatani wakapulikira ivyo Ciuta wakayowoya. Wakamucitira sanji yayi Davide. M’malo mwake “mtima wa Jonatani ukabatikana na mtima wa Davide” apo wakamulayizganga kuti waŵenge wakugomezgeka kwa iyo. Wakapeleka kwa Davide nanga ni malaya ghake, lupanga, uta, na cikowa cake panji kuti lamba, kulongora nchindi kwa iyo pakuŵa themba lakulondezgapo. (1 Sam. 18:1-4) Jonatani wakacita cilicose ico wangafiska kuti ‘wakhomeske woko la Davide,’ wakafika nanga mpha kuŵika umoyo wake pa ngozi kuti wavikilire Davide kwa Sauli. Jonatani wakaphalira Davide kuti: “Tiuŵenge themba pacanya pa Israyeli, ine niŵenge wakulondezga iwe.” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17) Lekani nchakuzizika yayi kuti Jonatani wakati wafwa, Davide wakalongora citima ndiposo kuti wakamutemwanga mu sumu iyo wakimba.—2 Sam. 1:17, 26.

⁹ Jonatani wakamanya uko wangalongora kugomezgeka. Wakajilambikanga na mtima wake wose kwa Fumu Yikuru Yehova, ndipo wakakhozgera Davide pakuŵa wakuphakazgika wa Ciuta. Mazuŵa ghano napo, tikwenera kuŵa ŵakunozgeka kukhozgera awo ŵimikika kuti ŵalongozgenge pakati pithu nanga ni para tindapike mauteŵeti ghapadera mu mpingo.—1 Tes. 5:12, 13; Heb. 13:17, 24.

10, 11. (a) Cifukwa wuli Petrosi wakalutilira kugomezgeka kwa Yesu? (b) Kasi tingamuyezga wuli Petrosi, ndipo ticiskikenge kuti ticite vici?

¹⁰ Ciyelezgero cinyake ico tiwonenge ncha mpositole Petrosi, uyo wakayowoya pakweru kuti wagomezgekenge kwa Yesu. Apo Khristu wakayowoya mazgu ghakuyelezgera kuti wadidimizge fundo yakuti nchakuzirwa kuŵa na cipulikano mu sembe iyo wakaŵa pafupi kupeleka, ŵanandi mwa ŵasambiri ŵake ŵakakhuŵara na mazgu ghake, ndipo ŵakamusida. (Yoh. 6:53-60, 66) Ntheura Yesu wakang’anamukira ku ŵapositole ŵake 12 ndipo wakaŵafumba kuti: “Kasi namwe mukukhumba kuluta?” Petrosi wakazgora  kuti: “Fumu, tilute tiye kwa njani? Imwe muli na mazgu gha umoyo wamuyirayira, ndipo tagomezga na kufika pa kumanya kuti imwe ndimwe Mutuŵa wa Ciuta.” (Yoh. 6:67-69) Kasi ici cikang’anamuranga kuti Petrosi wakapulikiska makora vyose ivyo Yesu wakayowoya vyakukhwaskana na sembe iyo wakaŵa pafupi kupeleka? Yayi. Nangauli vikaŵa nthena, Petrosi wakasankha kuŵa wakugomezgeka kwa Mwana wakuphakazgika wa Ciuta.

¹¹ Petrosi wakaghanaghanapo yayi kuti Yesu wakabudiska ndipo para nyengo yajumphapo, wasinthenge ivyo wayowoya. Kweni, Petrosi wakajiyuyura ndipo wakawona kuti Yesu wakaŵa na “mazgu gha umoyo wamuyirayira.” Mwakuyana waka mazuŵa ghano, kasi tikucita wuli para tasanga fundo yinyake mu mabuku ghakufuma kwa “muzga wakugomezgeka na wakucenjera” iyo njakusuzga kuyipulikiska panji yikukolerana yayi na maghanoghano ghithu? Tikwenera kuyezgayezga kuti timanye ng’anamuro lake m’malo mwa kulindizga waka kuti kunthazi yizamusintha mwakuti yikolerane na maghanoghano ghithu.—Ŵazgani Luka 12:42.

LUTILIRANI KUGOMEZGEKA KWA MUNYINU WA MU NTHENGWA

12, 13. Cifukwa wuli ŵanji ŵakwenderana mphiska mu nthengwa, ndipo cifukwa wuli vilimika vya munthu nchifukwa cakumazgira nthengwa yayi?

¹² Kwenderana mphiska nkhuwemi yayi ndipo tikwenera kuzomerezga yayi kuti kunange mtende na umoza mu mbumba Zacikhristu ndiposo mu mpingo. Apo tili na fundo iyi mu maghanoghano ghithu, tiyeni tiwone umo tingaŵira ŵakugomezgeka kwa munyithu wa mu nthengwa ndiposo kwa Ciuta.

¹³ Kwenderana mphiska uko kukuŵinyiska comene mtima mbuleŵi. Uyo wacita uleŵi wakuleka kuŵa wakugomezgeka ku munyake wa mu nthengwa ndipo wakuŵika maghanoghano ku munthu munyake. Uyo wendereka mphiska wakulekeka yekha na masuzgo ghanandi. Cifukwa wuli ŵanthu ŵaŵiri awo ŵakatemwananga ŵakucitirana nthena? Kanandi, cinthu ico cikupangiska kuti ŵakutorana ŵenderane mphiska nkhutondeka kupulikana. Pulofesa wa vya kakhaliro ka ŵanthu zina lake Gabriella Turnaturi wakalongosora kuti ŵakutorana ŵangamba kwenderana mphiska para ŵakuleka kucita ivyo vingakhozga ubwezi wawo. Nanga ni ŵanji awo ŵakatorana kale ŵakwenderana mphiska. Mwaciyelezgero, mwanalume munyake wa vilimika 50 wali kupata muwoli wake wakugomezgeka uyo wakakhala nayo mu nthengwa kwa vilimika 25, kuti watore mwanakazi munyake uyo wakamukondweska. Pakupeleka vifukwa vyakujigowokera, ŵanji ŵakuti ndimo ŵanthu ŵa vilimika ivi ŵakucitira. Kweni vilimika vya munthu nchifukwa cakumazgira nthengwa yayi. Nchiheni comene kuleka kugomezgeka kwa munyithu wa mu nthengwa. Para munthu wacita nthena ndikuti wendera munyake mphiska. c

14. (a) Kasi Yehova wakuŵawona wuli ŵakutorana awo ŵakwenderana mphiska? (b) Kasi Yesu wakayowoya vici vyakukhwaskana na kugomezgeka mu nthengwa?

¹⁴ Kasi Yehova wakuŵawona wuli awo ŵakuleka munyawo wa mu nthengwa kwambura cifukwa ca mu Malemba? Ciuta withu ‘wakutinkha kupatana,’ ndipo wali kuyowoya mazgu ghankhongono kwa awo ŵakusuzga munyawo wa mu nthengwa na kumupata. (Ŵazgani Malaki 2:13-16.) Mwakukolerana na Awiske, Yesu wakasambizga kuti munthu wangalekanga panji kupata munyake wa mu nthengwa yayi, na kughanaghana kuti wandabude.—Ŵazgani Mateyu 19:3-6, 9.

15. Kasi awo mbakutorana ŵangacita wuli kuti ŵalutilire kugomezgeka kwa munyawo wa mu nthengwa?

¹⁵ Kasi awo mbakutorana ŵangacita wuli kuti ŵalutilire kuŵa ŵakugomezgeka kwa munyawo wa mu nthengwa? Mazgu gha Ciuta ghakuti: “Ukondwenge nayo muwoli [panji mfumu] wa uphya wako,” kweniso ghakuti: “Khala wacimwemwe na muwoli [panji mfumu] wako uyo ukutemwa.” (Zinth. 5:18; Muph. 9:9) Apo ŵakutorana  ŵakucekura, ŵakwenera kucita cilicose ico ŵangafiska kuti ubwezi wawo ulutilire kuŵa wakukhora. Ici cikung’anamura kuti ŵakwenera kughanaghanirana, kuŵa na nyengo yakucezgera lumoza, ndiposo kuŵa ŵakukolerana. Ŵakwenera kuŵika mtima pa kusungilira nthengwa yawo ndiposo ubwezi wawo na Yehova. Kuti ŵacite ivi, ŵakutorana ŵakwenera kusambilira lumoza Baibolo, kupharazgira lumoza nyengo zose, ndiposo kulombera lumoza kwa Yehova kuti waŵatumbike.

LUTILIRANI KUGOMEZGEKA KWA YEHOVA

16, 17. (a) Kasi tingalongora wuli mu mbumba yithu ndiposo mu mpingo kuti tili ŵakugomezgeka kwa Ciuta? (b) Yowoyani ciyelezgero cakulongora uwemi uwo ukuŵapo para tikupulikira languro la Ciuta lakuti tileke kucezga na mubali withu wakuthupi para wasezgeka.

¹⁶ Pali ŵanji mu mpingo awo ŵakacita kwananga kukuru ndipo ŵakacenyeka “comene, mwakuti ŵaŵenge ŵakukhora mu cipulikano.” (Tito 1:13) Ŵanji, ŵakasezgeka cifukwa ca ivyo ŵakacita. “Awo ŵasambizgika nako,” kulanga kwaŵawovwira kuti ŵaŵeso pa ubwezi na Ciuta. (Heb. 12:11) Wuli usange tili na mubali withu wakuthupi panji mubwezi withu uyo ngwakusezgeka? Apa ndipo tilongorenge kuti tili ŵakugomezgeka kwa Ciuta, kwa munthu cara. Yehova wakutilaŵilira kuti wawone usange tikulondezga dango lake lakuti tikwenera cara kuyowoya na waliyose uyo ngwakusezgeka.—Ŵazgani 1 Ŵakorinte 5:11-13.

¹⁷ Wonani ciyelezgero cimoza ico cikulongora uwemi uwo ukuŵapo para ŵamumbumba ŵakulondezga mwakugomezgeka languro la Yehova lakuti tileke kucezga na ŵabali ŵithu ŵakuthupi awo mbakusezgeka. Munyamata munyake wakasezgeka kwa vilimika 10, ndipo panyengo iyi adada ŵake, amama ŵake, mukuru wake na ŵanung’una ŵake ŵatatu ‘ŵakaleka kwenderana’ nayo. Nyengo zinyake, wakayezganga kuti wacitire nawo pamoza milimo, kweni cifukwa ca kugomezgeka, waliyose mu mbumba wakacezganga nayo yayi. Wakati wawezgekeramo, wakayowoya kuti nyengo zose phukwa likamukoranga cifukwa wakacezganga yayi na ŵamumbumba yakwake, comenecomene nausiku para wali yekha. Kweni wakazomerezga kuti usange ŵabali ŵake ŵacezgenge nayo nanga pangaŵa pa nyengo yicoko, mphanyi wandawelereso kwa Yehova. Ndipouli, cifukwa cakuti wakacezganga nawo yayi, khumbo la kuŵa nawo pamoza cikaŵa cinthu cimoza ico cikamuciska kuti wanozge ubwezi wake na Yehova. Kumbukani ciyelezgero ici usange mukuyezgeka kuti muswe languro la Ciuta lakuti muleke kucezga na mubali winu wakuthupi uyo ngwakusezgeka.

18. Pakuti sono tawona uwemi wa kuŵa ŵakugomezgeka ndiposo uheni wa kuleka kugomezgeka, kasi mwasimikizga kucitaci?

¹⁸ Tili mu caru ico cili na ŵanthu awo ŵakutemwa kwenderana mphiska kweniso ŵambura kugomezgeka. Ndipouli, tose muno mu mpingo, tingasanga ŵabali na ŵadumbu ŵakugomezgeka awo nase tingatolerako. Ivyo ŵacita pa umoyo wawo vikuŵacitira ukaboni, vikuŵa nga vikuti: “Imwe muli ŵakaboni, Ciuta nayo ntheura pera, umo tikaŵira ŵakugomezgeka na ŵarunji kweniso ŵambura cifukwa kwa imwe ŵakugomezga.” (1 Tes. 2:10) Mphanyi tose talutilira kuŵa ŵakugomezgeka kwa Ciuta ndiposo kwa yumoza na munyake.

[Mazgu ghamusi]

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 10]

Petrosi wakaŵa wakugomezgeka kwa Mwana wakuphakazgika wa Ciuta nangauli ŵanji ŵakamukana Mwana uyu