Hihi Wee Nĩ Ũtĩĩte Biũ Kĩheo Kĩa Ngai gĩa Kĩhiko?
Hihi Wee Nĩ Ũtĩĩte Biũ Kĩheo Kĩa Ngai gĩa Kĩhiko?
“Jehova aroetĩkĩra [amũhe kĩheo, NW] muone handũ ha gũikara mũhoreire, o mũndũ wanyu, mwĩ thĩinĩ wa nyũmba cia athuri anyu.”—RUTH 1:9.
CARIA MACOKIO:
Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ ndungata cia tene cia Ngai nĩ ciatĩĩte kĩheo gĩa kĩhiko?
Tũmenyaga atĩa atĩ itua riitũ rĩgiĩ nũũ tũkũhikania nake nĩ rĩa bata harĩ Jehova?
Nĩ ũtaaro ũrĩkũ wa Bibilia wĩgiĩ kĩhiko ũrabanga kũhũthĩra ũtũũro-inĩ waku?
1. Taarĩria ũrĩa Adamu eekire aaheo mũtumia.
‘ŨYŨ NĨ ihĩndĩ riumĩte mahĩndĩ-inĩ makwa, o na nyama yumĩte nyama-inĩ ya mwĩrĩ wakwa. Arĩĩtagwo Mũndũ-mũka, tondũ aarutirũo thĩinĩ wa mũndũ-mũrũme.’ (Kĩam. 2:23) No mũhaka Adamu nĩ aakenire mũno aaheo mũtumia! Nokĩo aaitĩkire kũina. Jehova ombire mũtumia ũcio mũthaka kuuma harĩ rũbaru rũmwe rwa Adamu thutha wa gũtũma akome toro mũnene. Adamu aacokire akĩmũtua Hawa. Ngai akĩmanyitithania thĩinĩ wa kĩhiko kĩrĩ na gĩkeno. Na tondũ Jehova aahũthĩrire rũbaru rwa Adamu kũũmba mũtumia, Adamu na Hawa meendanire gũkĩra andũ angĩ o othe arĩa mahikanĩtie mahinda-inĩ maya.
2. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga athuri na atumia magucanĩrĩrie?
2 Jehova aahũthĩrire ũũgĩ wake ũrĩa ũtangĩringithanio na ũngĩ, akĩhe mũndũrũme na mũtumia ũhoti wa kwendana —ngumo ĩrĩa ĩngĩatũmire athuri na atumia magucanagĩrĩrie. Ibuku rĩa The World Book Encyclopedia riugaga ũũ: “Mũthuri na mũtumia mahikania merĩgagĩrĩra gũkenera ngomanio hamwe, na gũtũũra mendanĩte.” Ũndũ ũcio nĩ wĩkĩkaga maita maingĩ harĩ andũ a Jehova.
NĨ MOONANIRIE NGATHO NĨ KĨHEO GĨA KĨHIKO
3. Isaka aagĩire na mũtumia atĩa?
3 Iburahimu ũrĩa warĩ mwĩhokeku nĩ aatĩĩte kĩhiko mũno. Nĩ ũndũ ũcio, agĩtũma ndungata yake ĩrĩa yarĩ ngũrũ, bũrũri-inĩ wa Mesopotamia ĩgeethere Isaka mũtumia. Mahoya ma ndungata ĩyo nĩ maagĩire na moimĩrĩro mega. Rebeka ũrĩa waarĩ mwĩtigĩri-Ngai aagĩtuĩka mũtumia mwende wa Isaka na akĩgĩa na itemi mũbango-inĩ wa Jehova wa gũtwarithia na mbere mbeũ ya Iburahimu. (Kĩam. 22:18; 24:12-14, 67) Tũtiagĩrĩirũo gũtua kuumana na ũndũ ũcio atĩ mũndũ, nĩ agĩrĩirũo gwethera ũrĩa ũngĩ mũthuri kana mũtumia atoorĩtio—o na angĩkorũo na muoroto mwega atĩa. Ihinda-inĩ rĩrĩ andũ aingĩ nĩo methuuragĩra mũndũ wa kũhikania nake. Ma nĩ atĩ, ihiko itithondekagĩrũo igũrũ, no Ngai nĩ atongoragia Akristiano ũndũ-inĩ ũcio na maũndũ-inĩ mangĩ ma ũtũũro mangĩmũhoya ũtaaro na maathĩkĩre ũtongoria wa roho wake.—Gal. 5:18, 25.
4, 5. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga wĩtĩkie atĩ Mũshulamu na mwanake ũrĩa warĩ mũrĩithi nĩ meendanĩte biũ?
4 Mũirĩtu Mũshulamu wa Israeli ya tene ũrĩa warĩ nyarari ndeendaga kũringĩrĩrio nĩ arata ake atuĩke ũmwe wa atumia a Mũthaki Suleimani. Oigire ũũ: “Inyuĩ andũ-a-nja aya a Jerusalemu-rĩ, nĩndamwĩhĩtithia atĩ mũtikoimbuthũre rũendo, o na kana mũrũarahũre, o nginya rũĩyendere o ruo rũene.” (Rũĩm. 8:4) Mũshulamu ũcio na mwanake ũmwe warĩ mũrĩithi nĩ maiguaga mendanĩte mũno. Oigire ũũ enyihĩtie: “Nĩ niĩ ihũa rĩa nyeki-inĩ, ta marĩa mameraga Sharoni, ningĩ nĩ niĩ kĩro gĩa itoka rĩrĩa rĩgĩaga ituamba-inĩ.” No mwanake ũcio mũrĩithi agĩcokia ũũ: “Ta kĩro gĩa itoka rĩmerete gatagatĩ ga ciigua, noguo mũrata wakwa atariĩ arĩ airĩtu-inĩ arĩa angĩ.” (Rũĩm. 2:1, 2) Andũ acio erĩ na ma nĩ meendanĩte.
5 Tondũ Mũshulamu na mũrĩithi ũcio nĩ meendete Ngai, kĩhiko kĩao nĩ kĩngĩarũmire. Mũshulamu eerire mũrĩithi ũcio eendete ũũ: “Njĩkĩra ngoro-inĩ yaku ta arĩ rũũri wĩĩkĩrĩte, na ta arĩ rũũri wĩĩkĩrĩte guoko: amu rũendo rwĩ hinya o ta gĩkuũ; ũiru-rĩ, ũũmĩte ihu o ta mbĩrĩra: mahenũka maguo nĩ mahenũka o ro ma mwaki, o ta arĩ mo rũrĩrĩmbĩ rwa Jehova kĩũmbe [amu ruumaga kũrĩ we]. Maĩ, o na mangĩiyũrĩrĩra, matingĩhota kũhoria rũendo, rũthire, njũĩ-rĩ, itingĩhota kũrũtwara rũũrĩre: mũndũ o na angiuga arute ũmathi wothe wa gwake mũciĩ atĩ egũrĩre rũendo naguo, no kũnyũrũrio angĩnyũrũrio o kũnyũrũrio.” (Rũĩm. 8:6, 7) Githĩ ndungata ya Jehova ĩreciria kũingĩra kĩhiko-inĩ ndĩagĩrĩirũo gũtanya ithimi o ta icio harĩ ũrĩa mekũhikania nake?
NĨ ITUA NGAI ONAGA RĨRĨ RĨA BATA
6, 7. Tũmenyaga atĩa atĩ itua riitũ rĩgiĩ nũũ tũkũhikania nake nĩ rĩa bata harĩ Ngai?
6 Itua rĩaku rĩgiĩ nũũ ũkũhikania nake nĩ rĩa bata harĩ Jehova. Ũhoro-inĩ wĩgiĩ aikari a Kanaani, Aisiraeli maathirũo ũũ: ‘Mũtikanagũrane nao. Mũrũ o na ũrĩkũ wa andũ acio ndũkanamũhe mwarĩguo, kana ũreke mwarĩ atwarũo nĩ mũrũguo. Nĩ ũndũ nĩ akaagarũra mũrũguo arege kũnũmĩrĩra, nĩ getha matungatagĩre ngai ingĩ, na tondũ ũcio Jehova acinwo nĩ marakara agũũkĩrĩre, akũnine o narua.’ (Gũcok. 7:3, 4) Karine nyingĩ thutha ũcio, Ezara mũthĩnjĩri Ngai oigire ũũ: “Nĩmwagararĩte watho, mũkahikia andũ-a-nja matarĩ a rũrĩrĩ ruitũ, mũkongerera wĩhia ũrĩa wĩhĩtio nĩ Isiraeli.” (Ezar. 10:10) Nake mũtũmwo Paulo eerire Akristiano ũũ: ‘Mũtumia atũũraga ohanĩtio na mũthuriwe rĩrĩa arĩ muoyo; no mũthuriwe angĩkorũo nĩ akuĩte, ndangĩgirio ahikio nĩ mũndũ ũrĩa ekwenda; no ahikio nĩ mũndũ wĩ thĩinĩ wa Mwathani.’—1 Kor. 7:39.
7 Ndungata ya Jehova ĩmwĩyamũrĩire ĩngĩhikania na mũndũ ũtetĩkĩtie, kũu kũngĩkorũo arĩ kũremera Ngai. Aisiraeli a hĩndĩ ya Ezara maagire wĩhokeku ‘maahikia andũ mataarĩ a rũrĩrĩ rũao,’ na no rĩkorũo rĩrĩ ihĩtia kũgeria kũhũthia ũhoro ũrĩa warĩtio ĩmwe kwa ĩmwe Maandĩko-inĩ. (Ezar. 10:10; 2 Kor. 6:14, 15) Mũkristiano ũrĩa ũhikanagia na mũndũ ũtetĩkĩtie ti kĩonereria kĩega na ndatĩĩte biũ kĩheo kĩa Ngai gĩa kĩhiko. Mũndũ angĩka ũguo e mũbatithie no orũo nĩ mĩeke ĩmwe ya ũtungata gatagatĩ-inĩ ka andũ a Ngai. Ningĩ ndũngĩkorũo ũrĩ ũndũ wa ũũgĩ kwĩrĩgĩrĩra irathimo angĩkorũo tũkĩhoya nĩ tũretĩkĩra tũkoiga, ‘Jehova ndĩrakũremera o ngĩmenyaga, no wee ndathima tu.’
ITHE WITŨ WA IGŨRŨ NĨWE ŨŨĨ MAKĨRIA
8. Taarĩria gĩtũmi gĩa tũrũmĩrĩre ũtongoria wa Ngai wĩgiĩ kĩhiko.
8 Mũthondeki wa macini nĩ oĩ wega ũrĩa ĩrutaga wĩra. Ĩngĩbatara kũgathĩkanio, no atwĩre ũrĩa tũngĩka. Ĩ tũngĩhũthia uuge wake na tũcokanie tũcunjĩ twayo na ũũgĩ witũ? Nĩ ũhũthũ moimĩrĩro makorũo marĩ moru angĩkorũo hihi nĩ ĩkũruta wĩra. Nĩguo na ithuĩ tũkenere kĩhiko-rĩ, no mũhaka tũrũmĩrĩre ũtongoria ũrĩa Jehova atũheete, o we Mwambĩrĩria wa kĩhiko.
9. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ Jehova nĩ oĩ ũrĩa mũndũ ũrĩ na ihooru aiguaga na nĩ oĩ gĩkeno kĩrĩa kĩngĩoneka thĩinĩ wa kĩhiko?
9 Hatirĩ ũndũ o na ũmwe Jehova atoĩ wĩgiĩ andũ na kĩhiko. Nĩwe weekĩrire merirĩria ma ngomanio thĩinĩ wa andũ nĩguo ‘maciare mũno,na mathegee.’ (Kĩam. 1:28) Ngai nĩ oĩ ũrĩa mũndũ aiguaga arĩ na ihooru, amu atanomba mũtumia wa mbere oigire ũũ: “Ti wega mũndũ ũyũ aikare wiki; nĩngũmũũmbĩra mũmũteithia o ũrĩa maaganĩrĩirũo nake.” (Kĩam. 2:18) Ningĩ Jehova nĩ oĩ wega gĩkeno kĩrĩa kĩngĩoneka thĩinĩ wa kĩhiko.—Thoma Thimo 5:15-18.
10. Nĩ maũndũ marĩkũ magĩrĩirũo gũtongoria ũhoro wa ngomanio kĩhiko-inĩ kĩa Akristiano?
10 Nĩ ũndũ wa mehia na kwaga gũkinyanĩra kũrĩa andũ maagaire kuuma kũrĩ Adamu, gũtirĩ kĩhiko o na kĩmwe gĩkinyanĩru ũmũthĩ. O na kũrĩ ũguo, ndungata cia Jehova ingĩrũmĩrĩra Kiugo gĩake, kĩhiko no kĩrehe gĩkeno kĩa ma. Kwa ngerekano, wĩcirie ũtaaro wa Paulo wĩgiĩ ngomanio thĩinĩ wa kĩhiko. (Thoma 1 Akorintho 7:1-5.) Maandĩko matiugĩte atĩ arĩa mahikanĩtie maagĩrĩirũo gũkomania tu o makĩenda kũgĩa ciana. Gũkomania kũu no kũhingie mabataro ma mwĩrĩ na ma ngoro. No hatarĩ nganja ngomanio iria itaagĩrĩire itikenagia Ngai. Athuri na atumia Akristiano nĩ meendaga kũrora ũndũ ũcio wa bata ũtũũro-inĩ wao marĩ na wororo, nĩguo o mũndũ akahota kuonia ũrĩa ũngĩ wendo wa ma. Hatarĩ nganja nĩ magĩrĩirũo gwĩthema ũndũ o wothe ũngĩrakaria Jehova.
11. Ruthu aarathimirũo atĩa nĩ gwĩka maũndũ na njĩra ya Jehova?
11 Kĩhiko kĩagĩrĩirũo gũkorũo kĩiyũire gĩkeno, no ti marakara na kũnogania. Makĩria mũciĩ wa Akristiano wagĩrĩirũo gũtuĩka kĩhurũko kĩrĩ na thayũ. Ta wĩcirie ũndũ weekĩkire mĩaka ta 3,000 mĩhĩtũku rĩrĩa Naomi mũtumia mũkũrũ me na Oripa na Ruthu, aka arĩa maatigirũo nĩ ariũ ake maanyitire njĩra makiuma Moabi macoke Juda. Naomi nĩ aaringĩrĩirie atumia acio ethĩ macoke kũrĩ andũ ao. Ruthu ũcio Mũmoabi agĩkĩrũmia Naomi, e mwĩhokeku harĩ Ngai wa ma, nake ‘Jehova, Ngai wa Isiraeli, ũrĩa ehithire mathagu-inĩ make, akĩmũhe mũcara ũiganĩire.’ (Ruth 1:9; 2:12) Nĩ ũndũ Ruthu nĩ aatĩĩte kĩheo kĩa Ngai gĩa kĩhiko, agĩtuĩka mũtumia wa mũthuri mũkũrũ wetagwo Boazu, mũthathaiya wa Jehova. Rĩrĩa Ruthu akaariũka thĩinĩ wa thĩ njerũ ya Ngai, nĩ agaakenera kũmenya atĩ nĩ atuĩkire ũcũwe wa Jesu Kristo. (Mat. 1:1, 5, 6; Luk. 3:23, 32) Githĩ ndaarathimirũo mũno nĩ gwĩka maũndũ na njĩra ya Jehova!
ŨTAARO MWEGA HARĨ KŨGACĨRITHIA KĨHIKO
12. Mũndũ angĩruta kũ ũtaaro mwega wĩgiĩ kĩhiko?
12 Mwambĩrĩria wa kĩhiko nĩ atwĩraga kĩrĩa tũbatiĩ kũmenya nĩguo kĩhiko kĩgaacĩre. Gũtirĩ mũndũ ũĩ take. Bibilia ndĩrĩ hĩndĩ ĩhĩtagia, kwoguo, nĩguo mũndũ one ũtaaro mwega wĩgiĩ kĩhiko no arũmĩrĩire ithimi iria ĩrĩ thĩinĩ wa Maandĩko. Kwa ngerekano-rĩ, mũtũmwo Paulo aatongoririo nĩ roho kwandĩka ũũ: “O mũndũ nĩendage mũtumia wake, o ta ũrĩa eendete we mwene: o nake mũtumia ndakaage gwĩtigĩra mũthuriwe.” (Ef. 5:33) Akristiano agima kĩĩroho matingĩremwo gũtaũkĩrũo nĩ ũtaaro ta ũcio wa Bibilia. No kĩũria nĩ gĩkĩ, Hihi nĩ mekũrũmĩrĩra Kiugo kĩa Jehova? No meke ũguo angĩkorũo nĩ matĩĩte kĩheo gĩa kĩhiko kũna. a
13. Kwaga kũrũmĩrĩra ũtaaro wa 1 Petero 3:7 kũngĩrehe maũndũ marĩkũ?
13 Mũthuri Mũkristiano agĩrĩirũo gũikarania na mũtumia wake na njĩra ya wendo. Mũtũmwo Petero aandĩkire ũũ: “Inyuĩ athuri, tũũraniai na atumia anyu kũringana na ũrĩa mũũĩ arĩ wega; na mũtĩage mũndũ-wa-nja, tondũ wa ũrĩa atarĩ na hinya mwĩrĩ ta inyuĩ, ningĩ tondũ mũrĩ agai hamwe na atumia anyu a kũgaĩrũo Wega ũrĩa wa muoyo; mwĩkage ũguo nĩguo mahoya manyu matikarigĩrĩrio.” (1 Pet. 3:7) Mahoya ma mũthuri no marigĩrĩrio angĩkorũo ndarũmagĩrĩra ũtaaro wa Jehova. Maũndũ mao erĩ ma kĩĩroho nĩ ũhũthũ mathũke mũno, marehe mĩtangĩko mĩnene, ngarari, na ciĩko njũru.
14. Mũtumia wĩ wendo angĩagĩria ũtũũro wa famĩlĩ atĩa?
14 Mũtumia ũraatongorio nĩ Kiugo kĩa Jehova na roho wake mũtheru no ateithie mũno mũciĩ wake ũtuĩke kũndũ gwa thayũ na gĩkeno. Mũthuri mwĩtigĩri-Ngai nĩ eendete mũtumia wake na nĩ amũgitagĩra kĩĩmwĩrĩ na kĩĩroho. Mũtumia nĩ eriragĩria kwendwo nĩwe, nake abatiĩ gũkorũo e wa kwendeka. ‘Mũtumia mũũgĩ nĩ gwaka aakaga nyũmba yake,’ nĩguo Thimo 14:1 yugaga, ‘ĩndĩ ũrĩa mũkĩgu amĩtharagia na moko make mwene.’ Mũtumia mũũgĩ na wĩ wendo nĩ ateithagia famĩlĩ yake mũno ĩgaacĩre na ĩgĩe na gĩkeno. Ningĩ nĩ onanagia atĩ nĩ atĩĩte biũ kĩheo kĩa Ngai gĩa kĩhiko.
15. Nĩ ũtaaro ũrĩkũ ũrĩ thĩinĩ wa Aefeso 5:22-25?
15 Athuri na atumia arĩa marũmagĩrĩra kĩonereria kĩa ũrĩa Jesu aaikaranagia na kĩũngano-rĩ, nĩ monanagia nĩ matĩĩte kĩheo kĩa Ngai gĩa kĩhiko. (Thoma Aefeso 5:22-25.) Githĩ arĩa marĩ thĩinĩ wa kĩhiko matikenagĩra irathimo nyingĩ rĩrĩa mendana biũ na makaaga o rĩ gwĩtĩkĩria mwĩtĩo, gũkiranĩra kana ũndũ ũngĩ ũtarĩ wa Gĩkristiano ũthũũkie kĩhiko kĩao!
MŨNDŨ NDAKANAMATIGITHANIE
16. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga Akristiano amwe maikare matarĩ thĩinĩ wa kĩhiko?
16 O na gũtuĩka aingĩ nĩ matanyaga gũkaahikania, amwe arĩa matungatagĩra Jehova maikaraga matarĩ thĩinĩ wa kĩhiko nĩ ũndũ matirĩ mona mũndũ ũramakenia na agakenia Ngai. Angĩ nao nĩ mahotaga gũikara matarĩ thĩinĩ wa kĩhiko, ũndũ ũrĩa ũmahotithagia kwĩrutĩra ũtungata-inĩ wa Jehova mategũtangĩkĩra kĩhiko. Ma nĩ atĩ, mũndũ agĩrĩirũo gũkenera kahinda karĩa atarĩ thĩinĩ wa kĩhiko atekwagarara mĩhaka ĩrĩa Jehova aigĩte.—Mat. 19:10-12; 1 Kor. 7:1, 6, 7, 17.
17. (a) Nĩ ciugo irĩkũ cia Jesu ciĩgiĩ kĩhiko twagĩrĩirũo kũririkana? (b) Mũkristiano angĩambĩrĩria gũcumĩkĩra mũtumia kana mũthuri wa mũndũ ũngĩ, agĩrĩirũo gwĩka atĩa narua?
17 Tũrĩ kana tũtarĩ thĩinĩ wa kĩhiko, ithuothe tũrabatara kũririkana ciugo ici cia Jesu: “Kaĩ mũtathomete atĩ, [Ngai] Ũrĩa wombire andũ gwata kĩambĩrĩria, aamombire marĩ mũndũ mũrũme na mũndũ mũka, na akiuga atĩrĩ, Nĩ ũndũ ũcio mũndũ mũrũme nĩagatigana na ithe na nyina, magwatane na mũtumia wake; nao erĩ matuĩke mwĩrĩ ũmwe? Tondũ wa ũguo matigacoka gũtuĩka erĩ, no mwĩrĩ ũmwe. Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, arĩa Ngai agwatanĩtie mũndũ ndakanamatigithanie.” (Mat. 19:4-6) Gũcumĩkĩra mũthuri kana mũtumia wa mũndũ ũngĩ nĩ mehia. (Gũcok. 5:21) Mũkristiano o wothe angĩambĩrĩria gũcumĩkĩra, agĩrĩirũo kweheria narua merirĩria macio moru, o na angĩkorũo nĩ ekũigua ruo rũingĩ rwa ngoro tondũ wa gũkorũo aambĩte kũreka merirĩria macio moru makũre. (Mat. 5:27-30) Harĩ bata kũrũnga mwĩcirĩrie ũcio mũũru na kweheria kaimana merirĩria macio moru ma ngoro.—Jer. 17:9.
18. Wee wonaga ta twagĩrĩirũo kuona kĩheo kĩa Ngai gĩa kĩhiko atĩa?
18 O na aingĩ arĩa moĩ maũndũ o manini kana matarĩ ũndũ moĩ wĩgiĩ Jehova Ngai na kĩheo gĩake kĩa magegania gĩa kĩhiko-rĩ, nĩ monanagia gĩtĩo kwerekera kĩhiko. Githĩ ithuĩ arĩa twĩyamũrĩire Jehova, “Ngai ũrĩa wĩ gĩkeno,” tũtiagĩrĩirũo gũkenera o na makĩria maũndũ marĩa mothe atũheete na tuonanie atĩ kũna nĩ tũtĩĩte kĩheo kĩa Ngai gĩa kĩhiko!—1 Tim. 1:11, New World Translation.
[Kohoro ka magũrũ-inĩ]
a Nĩgetha wone ũhoro makĩria wĩgiĩ kĩhiko, rora gĩcunjĩ gĩa 10 na 11 kĩa ibuku rĩa ‘Mwĩigei Wendo-inĩ wa Ngai.’
[Ciũria cia wĩruti]
[Mbica karatathi ka 12]
Kĩhiko kĩega nĩ kĩgoocithagia Jehova na no kĩrehe gĩkeno kĩnene harĩ andũ othe thĩinĩ wa famĩlĩ
[Mbica karatathi ka 11]
Ruthu nĩ onanirie atĩ nĩ aatĩĩte kĩheo kĩa Ngai gĩa kĩhiko
[Mbica karatathi ka 13]
Hihi wee nĩ wonanagia atĩ nĩ ũtĩĩte kĩheo kĩa Jehova gĩa kĩhiko?
