Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Mɔɔ Ɔka Ye Ayileyɛlɛ Nwo La Le Nɔhalɛ

Mɔɔ Ɔka Ye Ayileyɛlɛ Nwo La Le Nɔhalɛ

“Mehile wɔ mɔɔ le kpalɛ nee mɔɔ le nɔhalɛ la, amaa saa menli soa wɔ a wɔava mualɛ mɔɔ le nɔhalɛ la wɔarɛlɛ bɛ.”​—MRƐLƐBULƐ 22:20, 21.

KƐZI BAEBOLO NE LE NGAKYILE Ɛ? Tete mbuluku ta ka edwɛkɛ mɔɔ ɔ bo ɛdelɛ ɛnla aze mɔɔ abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ ɛmaa yɛnwu kɛ ɔnle nɔhalɛ la. Ɛnɛ bɔbɔ, ɔwɔ kɛ mbuluku kɛlɛvoma senza edwɛkɛ mɔɔ bɛhɛlɛle la bɛmaa ɔ nee ninyɛne mɔɔ bɛnwu ye kenlensa ye la yia. Noko Baebolo ne ka kɛ Bɔvolɛ ne Edwɛkɛ a wɔ nu a, na ye “edwɛkɛ ne wɔ ɛkɛ ne dahuu.”​—1 Pita 1:25.

NEAZO: Mosisi Mɛla ne hilele kɛ ɔwɔ kɛ Yizilayɛma yɛ ɛleka “wɔ azokoɛleɛ ne” anzi mɔɔ bɛkɔ bakazo a. (Mɛla ne 23:12, 13) Ɛnee ɔwɔ kɛ Yizilayɛma fa nzule bia anzɛɛ kpo bɛ adɛladeɛ, saa bɛfa bɛ sa bɛka nane anzɛɛ sonla funli a. (Sɛlɛvolɛma 11:27, 28; Ɛdianlɛ 19:14-16, 19) Saa kokobɛ tila awie a bɛye ye bɛfi menli ne avinli kɔkpula kɛ ɔ nwo kɛza.​—Sɛlɛvolɛma 13:1-8.

MƆƆ AYILEYƐLƐMA ƐNWU YE LA: Bakazo mɔɔ bɛkɔ ye wɔ ɛleka mɔɔ fɛta, bɛ sa anwo ɛwowolɛ, nee bɛdabɛ mɔɔ ewule ɛha bɛ mɔɔ bɛmmaa bɛndɛnla menli avinli la le adenle kpalɛ mɔɔ bɛdua bɛsi ewule nloa. U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) ne ka kɛ, saa tiefi anzɛɛ ɛleka kpalɛ mɔɔ bɛsiezie bɛ nwo la ɛnle ɛkɛ a: “Bɛdu kuma wɔ ɛleka mɔɔ nee nzule mɔɔ bikye bɛ la avinli kɛyɛ mita 30 [fuutuu 100] la, na bɛva bakazo bɛgua nu bɛheda zo.” Kɛmɔ World Health Organization ne kile la, saa yɛsɔho yɛ gyakɛ wɔ adenle kpalɛ zo a, ɔmaa ahunlundulɛ zo te kɛyɛ ɛya ngyɛnu 36. Asɛɛ ɛvolɛ 200 mɔɔ ɛze ɛhɔ la, dɔketama nwunle kɛ ɔluakɛ bɛzɔle avunli nu na bɛanwowo bɛ sa anwo la ati, bɛmanle wuleravolɛma dɔɔnwo nyianle ewule. CDC ne ka kɛ “adenle kpalɛ mɔɔ bɛdua zo bɛsi ewulenzane nloa la” a le bɛ sa anwo ɛwowolɛ. Na kokobɛvolɛma anzɛɛ menli mɔɔ ewule gyɛne wɔ bɛ nwo mɔɔ bɛye bɛ bɛfi menli nu la noko ɛ? Saudi Medical Journal ne ɛbɔ amaneɛ kenlensa ye kɛ: “Saa ewulenzane bie bɔ ɔ bo a, adenle kpalɛ mɔɔ tɛla biala mɔɔ bɛbahola bɛalua zo bɛali nwolɛ gyima la a le kɛ bɛbaye bɛdabɛ mɔɔ ewule ne ɛha bɛ la bɛavi menli mɔɔ bie ɛtɛkanle bɛ la avinli.”

KƐ WƆ ADWENLE SE WƆ Ɛ? Asoo ɛ nye la kɛ ɛzonlenlɛ nu buluku bie mɔɔ bɛhɛlɛle ye tete ne la baha edwɛkɛ mɔɔ ɔ nee ɛnɛ abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ yia la? Anzɛɛ Baebolo ne ala?

“Ɔyɛ azibɛnwo kɛ yɛbagenga kɛzi ɛnee ɔwɔ kɛ Mosisi mekɛ zo amra di bɛ nwo eni la.”​—MANUAL OF TROPICAL MEDICINE, MƆƆ DƆKETAMA ALDO CASTELLANI NEE ALBERT J. CHALMERS HƐLƐLE LA