Coverdale vertaal Bijbel na ini Ingrisitongo

A FOSI Bijbel di kon na doro na ini Ingrisitongo no e sori suma na a sma di tyari en kon na doro. A sma di vertaal en na Miles Coverdale. A Bijbel fu en kon na doro na ini a yari 1535. Na a ten dati en mati William Tyndale ben de na strafu-oso fu di a ben vertaal Bijbel. A yari baka dati den kiri en.

Di Coverdale vertaal en Bijbel, a gebroiki wan tu fu den sani di Tyndale ben vertaal kaba. Fa Coverdale ben man tyari en Bijbel kon na doro sondro taki sma kiri en, aladi tra sma di vertaal Bijbel dede fu a sani disi ede? San Coverdale du te fu kaba?

Fa sani bigin

Miles Coverdale gebore na ini Yorkshire, Ingrisikondre, kande na ini 1488. A studeri na Cambridge Universiteit èn a tron wan Lomsu priester na ini 1514. En leriman Robert Barnes gi en deki-ati fu tyari kenki kon na ini Lomsu Kerki. Ne Barnes lowe go na Europa na ini 1528. Twarfu yari baka dati den kerki fesiman bron Barnes na wan postu, fu di a ben wani kenki den leri fu Lomsu Kerki.

Na ini 1528 Coverdale bigin preiki na ini Lomsu Kerki taki son kerkileri no ben e kruderi nanga Bijbel. A kerki ben e leri taki sma ben musu anbegi popki, den ben musu fruteri den priester den sondu fu den èn den ben musu hori a neti-nyanyan fu Masra ala yuru baka. Den kerki fesiman ben wani kiri Coverdale. Dati meki a lowe go na Europa pe a tan sowan seibi yari.

Na ini Hamburg, Doisrikondre, Coverdale tan nanga William Tyndale. Den tu man disi wroko makandra fu di den ben wani meki wan Bijbel di ala sma ben o man leisi. Na a ten dati Coverdale leri furu fu Tyndale di ben sabi vertaal Bijbel heri bun.

A ten doro fu kenki

Disiten, sani ben e kenki na Ingrisikondre. Na ini 1534, Kownu Henry VIII sori krin taki a no ben e lespeki a posisi fu a Lomsu pawsu na ini Rome. A ben wani taki sma meki wan Bijbel di ala sma na ini Ingrisikondre ben o man leisi. Baka wan pisi ten Coverdale bigin nanga a wroko disi. A ben sabi taki Ingrisitongo bun, ma a no ben sabi taki tra tongo so bun leki en mati nanga leriman Tyndale, di ben sabi taki Hebrewtongo nanga Grikitongo heri bun. Coverdale kenki sani na ini a Tyndale Bijbel èn a gebroiki Bijbel di ben skrifi na ini Latijntongo nanga Doisritongo.

A Coverdale Bijbel kon na doro na Europa na ini 1535, a yari fosi den kiri Tyndale. Coverdale ben wani gi Kownu Henry grani èn dati meki a skrifi sani na ini a Bijbel fu en fu sori taki a ben e lespeki a kownu. Na ondrosei fu den bladzijde fu a Tyndale Bijbel, a ben poti prakseri na den leri fu Lomsu Kerki di no ben e kruderi nanga Bijbel. Ma Coverdale gi Henry a dyaranti taki a Bijbel fu en no ben o abi den leri disi. Sobun, Henry gi en primisi fu meki a Bijbel disi. Now sani bigin kenki.

Na ini 1537, a Coverdale Bijbel kon na doro tu tron na ini Ingrisikondre. A srefi yari dati, Kownu Henry gi primisi fu meki wan Bijbel,  di druk na Antwerpen èn di sma kari a Mateyus Bijbel. A Bijbel disi ben abi sani na ini fu a Tyndale Bijbel nanga a di fu Coverdale.

Syatu baka dati, Thomas Cromwell, a moro prenspari raiman fu Kownu, feni taki wan nyun Mateyus Bijbel ben musu meki èn Cranmer, a granbeskopu fu Canterbury, ben e horibaka gi en. Sobun, a aksi Coverdale baka fu luku ala den dokumenti fu en Bijbel èn fu kenki wan tu sani na ini. Kownu Henry gi primisi fu tyari a nyun Bijbel kon na doro na ini 1539. A taigi sma fu poti a Bijbel disi na ini kerki so taki ala sma ben kan leisi en. Fu di a Bijbel disi ben bigi, meki den kari en Great Bible (a Bigi Bijbel). Ala sma na ini a kondre ben e prisiri fu kisi a Bijbel.

San Coverdale libi na baka

Baka di Henry VIII dede èn Edward VI tron kownu, Coverdale tron beskopu fu Exeter na ini 1551. Ma di a Lomsu umakownu Mary bigin tiri a kondre baka Edward na ini 1553, Coverdale ben abi fu lowe go na Deinsikondre. Bakaten a froisi go na Switserland pe a go doro nanga en wroko. A tyari dri Ingrisitongo Bijbel kon na doro di sma sabi moro furu leki a „Nyun Testamenti”. Den Bijbel disi ben abi pisi na ini Latijntongo di den kerki fesiman ben kan gebroiki te den ben e studeri.

Ma di Coverdale meki a Bijbel fu en, a du wan sani di sma no ben e fruwakti. A puru Gado nen di e skrifi leki „Yehovah”. Tyndale ben gebroiki Gado nen moro leki 20 leisi na ini den Hebrew Buku fu a Bijbel fu en. J. F. Mozley e taki: „Na ini 1535 Coverdale puru a wortu [Yehovah] na ala presi” (Coverdale and His Bibles). Ma bakaten a poti a nen Yehovah dri leisi na ini a Bigi Bijbel.

Ma a Coverdale Bijbel ben de a fosi Ingrisi Bijbel di ben poti den fo Hebrew letter fu Gado nen na tapu a fosi bladzijde fu a Bijbel. Fosi, sma ben poti den buku di no de wan pisi fu Bijbel na mindri den Hebrew buku fu Bijbel. Ma a Coverdale Bijbel na a fosiwan pe den poti ala den buku dati na bakasei.

Tra sma di vertaal Bijbel bakaten, gebroiki furu fu den moi wortu di Coverdale gebroiki na ini en Bijbel. Wan eksempre na den wortu fu Psalm 23, vers 4. A e taki fu wan „lagipresi di dungru èn pe sma kan dede”. Na ini Hebrewtongo, a wortu di wani taki „tranga lobi” nanga „tai hori na wan sma”, vertaal nanga „bun-ati” na ini Sranantongo. Professor S. L. Greenslade e taki dati a wortu „na wan spesrutu wortu di e sori taki a tranga lobi di Gado abi gi en pipel, de wan heri tra sani leki a sari-ati fu en èn a lobi di a abi gi ala sma”. A Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift met studieverwijzingen abi den srefi wortu disi.

A Bigi Bijbel fu Coverdale „e sori omeni muiti Ingrisisma du fu vertaal a Bijbel . . . sensi a dei di Tyndale bigin vertaal a Nyun Testamenti”, na so The Bibles of England e taki. Ma a moro prenspari sani na taki a Coverdale Bijbel gi den Ingrisitongo sma na ini a ten fu en na okasi fu leisi Bijbel.

[Prenki na tapu bladzijde 11]

Kruktu-anusei: Den fo Hebrew letter fu Gado nen na tapu a fosi bladzijde fu wan Bijbel fu 1537

[Sma di abi a reti fu a prenki na tapu bladzijde 10]

From the book Our English Bible: Its Translations and Translators

[Sma di abi a reti fu a prenki na tapu bladzijde 11]

Photo source: From The Holy Scriptures of the Olde and Newe Testamente With the Apocripha by Myles Coverdale