Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

Wallkallawan, ¿imanötaq kawashwan?

Wallkallawan, ¿imanötaq kawashwan?

Wallkallawan, ¿imanötaq kawashwan?

AFRICAPA juk jatun markanchömi Obed jutiyoq ishkë wamrayoq nuna o runa chunka watapana trabajëkarqan juk alläpa precisaq hotelchö. Atska qellëta ganaptinmi pëwan familianqa alli kawakuyaq. Tsënö karmi hora höraqa nacionninchö paseana sitiokunaman familianta apaq. Pero juk tiempoqa trabajanqan hotelchömi manana alläpaqa posadakuyaqnatsu, tsënöpam trabajo manana kaptin qarquriyarqan.

Stephennam, 22 watana juk precisaq bancochö trabajëkarqan, y hasta juk precisaq cargoyoqnam karqan. Y tsë emprësam yanapaq jatun wayiyoq, cärroyoq y empleädokunayoq kanampaq, jina wamrankunapis reqishqa escuëlakunachö estudiayänampaqmi yanapaq. Pero juk kutiqa tsë emprësachö trabajadorkunata wallkätsiyänanrëkurmi pëta qarquriyarqan. Tsëmi kënö willakun: “Familiäwan noqaqa alläpa llakishqa y yarpachakurmi quedariyarqä. Manam imanö këta puëderqätsu y alläpa piñashqam sientekurqä. Imanö kawayänäpaq kaqman pensarmi alläpa mantsapakoq kä”.

Manam pëkunallatsu entero Patsachö qellë mana kanqan witsankuna sasa kawakïta pasayan. Mëtsika millón nunakunam alli trabäjoyoq këkarnin trabäjonnaq quedariyan. Y wakinnam trabäjota tarirpis wallka pägollawan kawayänan. Jinamampis, imëkam alläpa chaniyoq y sasa tarinan. Rasun kaqchöqa, llapan nacionkunam, puëdeq kar o mana puëdeq karpis, qellë wallkaptin tukï sasakunapa pasayan.

Yachëwan ruraqmi kanantsik

¿Piraq mana llakikunmantsu más wallkallatana ganar o trabäjonta oqrashqa karnin? Clärom këkan, yarpachakïqa chämunqam. Pero juk yachaq nunam kënö nirqan: “¿Mana allikunapa pasar alläpaku llakikurqunki? Tsëqa kallpëki pishinqam” (Proverbios 24:10). Tsëmi qellë pishinqan witsankuna alläpa yarpachakurlla kakunantsikpa rantinqa o trukanqa, imatapis “yachëwan ru[ranantsikpaq]” Diospa Palabran yanapamänantsikta ashinantsik (Proverbios 2:7).

Qellë asuntokunallapita parlaq libro mana karpis, Bibliapa yachatsikïninqa mëtsika millón nunakunatam yanapashqa wallka qellëllawan alli kawakuyänampaq. Rikärishun tsë asuntopaq Biblia ima ninqanta.

Gastotam tanteanëki. Rikäri Lucas 14:28 textochö Jesus kënö consejakunqanta: “Meqequicunapis jatun wayita sharcatsita munarqa, [manaku] manaraq qallarnin, tëcur llapan gastuta tantiyayanqui, ‘Mä, ¿qellenï tinconqacush ushatsinäpaq?’ nirnin”. Tsënö Biblia ninqanta wiyakurqa gastanëkipaq kaqtam puntallapitana rikänëki, tsënöpa mana pishipakunëkipaq. Pero Obed ninqannöpis, tsëta rurananqa sasaran. Kënömi nin: “Trabäjöta manaraq oqrarqa, necesitäyanqäpitapis maskunatam rantipakuyaq kayä. Manam ni imëpis ëkata gastayänäpaq kaqta rikäyaqtsu kayä, porque llapan munayanqäkunapaqmi qellënïkuna kaq”. Pero rasun kaqchöqa, ëkata gastayänampaq kaqta puntallapitana rikaqkunaqa rasumpa necesitäyanqankunapaqmi qellëninkunata tinkutsiyan.

Wallkallawan kawëta yachakï. Awmi, wallka qellëllawan kawëta yachakïqa manam fäciltsu, pero precisanmi. Bibliam kënö nin: “Yachaq nunaqa mana allikuna pasananta tantearirmi witikurin, pero upa nunakunaqa mana allita rikëkarpis ëwayanllam, tsëmi tukïta sufrin” (Proverbios 22:3). Stephenmi kënö nin: “Más wallkallatana gastayänarëkurmi unë täräyanqä takshalla wayiman kutikuyarqä, y wamräkunapis mana alläpa chaniyoq pero alli yachatsikuyanqan escuëlakunamannam ëwayarqan”.

Familiakuna más wallka qellëllawanna kawëta yachakäyänampaqqa alläpa yanapakun tsë asuntopita llapankuna shumaq parlayanqanmi. Austinmi isqun watana trabajëkarqan juk bancochö, pero trabäjonnaqmi quedarirqan. ¿Imatataq warminwan pë rurayarqan? “Rasumpa necesitäyanqä kaqkunatam juk papelman qellqayarqä. Más wallkallatana gastayänäpaqmi alläpa chaniyoq mikïkunataqa rantiyarqänatsu, viäjekunachö alläpa gastayarqänatsu y mana necesitäyanqä röpakunata manana rantiyänäpaq churapakäyarqä. Alläpam kushikö tsë asuntochö familiä yanapakunqampita” ninmi. Musyanqantsiknöpis, wamrakunaqa manam entiendeyantsu más wallkallatana gastë imanir precisanqanta, pero teytakunam entiendetsiyänan.

Jukkunachöpis trabajë. Oficïnallachö imëpis trabajashqa karqa, capazchi mantsankiman kallpawan rurana kaq trabäjokunata. Austinmi kënö willakun: “Jatun emprësapa precisaq cargonkunachö trabajashqa karmi, mana alläpa precisaq trabäjokunaman yëkïta penqakurqä”. Y tsëqa pï mëtam pasan, tsëmi Bibliaqa Proverbios 29:25 textochö kënö nin: “Nunakunata mantsëqa shawashqa cuenta këmi”. Pero yarpë, manam wakinkuna pensayanqanman yarparëtsu familiëkipa pachanta juntatsinqa. Tsëqa, ¿imataq yanapashunkiman tsëman mana yarparäkunëkipaq?

Qollmi shonqu këmi alläpa precisan. Hotelchö trabäjonta oqrariptinmi Obedtaqa unë trabajaq mayin awnirqan cärrokunata altsayänan tallerninchö trabajanampaq. Tsë trabäjota chaskirqa polvollana cällekunapam karuta purinan karqan cärrokunapaq pintürata y repuestokunata ashir. Obedqa kënömi nin: “Tsë trabäjoqa manam ni ichikllapis gustaramarqantsu. Qollmi shonqu kanqämi yanapamarqan punta gananqäpa pullannimpitapis más wallkallata pagëkäyämaptimpis tsë trabäjochö yachakänäpaq. Tsënö kaptimpis, tsë trabäjochö pagayämanqanqa familiäta manteninäpaq tinkunmi”. Y qamqa, ¿Obednö rurëta puëdenkimanku?

Maspaq ërayëtsu. Juk diccionariom nin maspaq mana ërayaqkunaqa “imatapis tariyanqanllawan kushishqa kayanqanta [...] y tsëpita mastaqa mana shuyaräyanqanta o mana mañayanqanta”. Tsënö pensëqa capaz wallka qellëyoqkunapaqnötsu kanman. Pero apóstol Pablu ninqanta yarpäshun, pëqa musyaqmi tarinqanllawan kushishqa kawakï imanö kanqanta, tsëmi kënö nirqan: “Noqaqa yachacushqam cä capamanqanllawan cawaquita. Noqa musyämi wactsa bida paseta y imecapis janancho bida paseta[pis]” (Filipenses 4:11, 12).

Awmi, capazchi qellë asuntochö más alli ëwapamashwan, pero rasun kaqchöqa, kë alläpa sasa o aja tiempokunachöqa más mana allimampis chärishwanmi. Apóstol Pablu kënö ninqanta wiyakunqantsikmi yanapamäshun: “Noqantsicqa musyantsicmi Dios munashqanno cawaqueqa biennintsicpaq canqanta, peru tsepaqqa capamanqantsicllawanmi conformi cawacushwan. Tsemi micunantsicpaq y yacacunantsicpaq [shukukunantsikpaq] capamashqaqa, cushi cushi cawacushun” (1 Timoteu 6:6, 8). Tsënö Pablu nirqa manam qela këtatsu yachatsikïkarqan. Antis necesidadnintsikkunallata puntaman mana churanapaqmi nikarqan.

Rasumpa kushishqa këta ashi

Rasumpa kushishqa këqa manam llapan munanqantsikkunata tarichötsu këkan. Jesusmi kënö nirqan: “Qaraquimi mas cushiqueqa chasquir cushiquipitapis” (Hechos 20:35). Awmi, tsënömi. Kapamanqantsikta wakinkunata yanapanantsikpaq utilizarqa, rasumpa kushishqa këtam tarintsik.

Kamamaqnintsik Jehová Diosqa musyanmi llapan necesitanqantsikkunata. Palabran Bibliachö këkaq yachatsikïkunawanmi mëtsikaq nunakunata yanapashqa alli kawakuyänampaq y tukï llakikïkunaman mana chäyänampaq. Awmi, tsë yachatsikïkunata wiyakurninllaqa manam pipis qellë asuntochö raslla alliyärinqatsu. Pero Jesusqa clärom nirqan “Diospa mandaquinincho cawaquillatana, y pe munashqanno allicunata rurellatana” asheqkunaqa, cada junaqpaq necesitäyanqanta tariyänampaq kaqta (Mateo 6:33).