¿Imaynatan kapuqnillaykiwan kawsawaq?

OBED sutiyoq runan iskay wawayoq, paymi chunka wataña África nacionpi allin reqsisqa hotelpi llank’arqan. Paymanpas familianmanpas manan qolqeqa pisiqchu. Chaymi mayninpiqa askha qolqeta gastaspankuraq familiantin maytapas paseaq riqku. Huk p’unchaymi ichaqa mana llank’anayoq rikukurqan hotelman runakuna pisillaña haykumusqankurayku.

Stephen runan 22 wataña llank’arqan huk importante bancopi, tiempowantaq jefe kananpaq churarqanku. Chay llank’ananqa hatun wasita qorqan, carrota, wasipi llank’aqkunata, allin escuelapi wawankunata educananpaqpas. Ichaqa huk kutinmi mana llank’anayoq rikukurqan bancopi llank’ayninkuta hukniraymanta cambiapusqankurayku. Paymi nin: “Ñoqapas familiaypas sinchi llakiq ñit’isqanmi tarikurqayku. Manchasqan kasharqani phiñasqataq kanpas”, nispa.

Manan paykunallachu chhaynapi tarikunku, millonninpi runakunan askha qolqeta ganashaspa mana llank’anayoq rikukapunku, ¿imarayku? Teqsimuyuntinpi qolqe pisiyasqanrayku. Llank’anata tariqkunataq mana allin pagasqa kashaspapas contentakunanku. Aswantaraqtaq mikhuykunaq precionpas wicharparin. Manan ima nacionpas chhaynapi tarikunanmantaqa ayqenmanchu.

Yanapayta maskhay

Sichus ñawpaqpi qolqe ganasqanchismanta aswan pisita ganashanchis chayqa, yaqapaschá pisi kallpayayta qallarisunman. Llapa runakunapas llakikunmanpunin chhaynapi tarikuspaqa. Ichaqa huk yachayniyoqmi nirqan: “Llaki-phutiy p’unchaypichus pisi kallpayanki chayqa, pisi kallpapunin kashanki”, nispa (Proverbios 24:10). Qolqe mana kasqanrayku nishuta llakikunaykimantaqa Bibliaq yanapayninta maskhay (Proverbios 2:7).

Manaña Biblia willanchu qolqeta imayna aypachikuymanta chaypas, allin yuyaychaykunatan millonninpi runakunaman qon kapuqnillankuwan sonqopas sonqo kawsanankupaq. Wakinmanta yachasun.

Ñawpaqtaraq qolqeykita yupay. Lucas 14:28 textopin Jesús nirqan: “Pipas torreta sayarichiyta munaspaqa tukunankama gastananpaqmi ñawpaqtaraq qolqenta yupan hayk’achus kasqanta”, nispa. Chayta kasukuspaqa qolqeykitan yupanayki imakunapaq kasqanta. Obedpa nisqan hina chay ruwayqa sasan, paymi nin: “Allin llank’anapi kashaspayqa, yachasqan kasharqayku hatun mercadoman rispa tukuy imaymanata rantiypi. Manan hayk’aqpas qolqeta imapi gastanaykuta qhawariqchu kayku, chaymi ima munasqaykuta rantiq kayku”, nispa. Ichaqa imakunapi gastanaykita ñawpaqmanta qhawariyqa ancha allinmi, chhaynapin familiaykiq necesitasqanta qonki.

Imayna tarikusqaykiman hina kawsay. Sasaña kanman chaypas, ancha allinmi kapuqnillanchiswan kawsayqa. Biblian nin: “Yuyayniyoqqa mana allin kaqtan reparan hinaspan pakakun”, nispa (Proverbios 22:3). Stephen nin: “Pisillata gastanaykupaqmi ñawpaq huch’uy wasiykuman kutipurqayku, chayqa manan imaymanakunayoqchu karqan”, nispa. Nillantaqmi: “Wawaykunapas mana sinchi pagana  colegiomanmi haykurqanku, ichaqa allintan yachachimuqku”, nispa.

Familiapi allinta parlanakuymi yanapasunkichis imayna tarikusqaykichisman hina kawsanaykichispaq. Austinmi isqon wataña bancopi llank’arqan chay qhepamantaq mana llank’anayoq tarikurqan. ¿Imatan paypas esposanpas ruwarqanku? Paymi nin: “Necesitasqaykuman hinan huk listata ruwarqayku. Manañan nishu qolqepaq mikhunakunata rantirqaykuchu, nitaq vacacionniykupipas nishutaqa gastaqchu kayku p’achatapas necesitasqallaykutan rantiq kayku, anchatan kusikuni familiay chaykunapi yanapawasqanmanta”, nispa. Yaqapaschá wawakunaqa mana entiendenqakuchu chay cambiokunata ichaqa tayta-mamakunan entiendechinanku imarayku kasqanta.

Huk ruwaykunapi llank’ay. Sichus oficinallapi llank’arqanki chayqa yaqapaschá huk llank’anakunataqa manchakunki. Austinmi nin: “Huk empresapi allin llank’anayoq kasqay qhepamanqa manan munaqchu kani pisipaq qhawarisqa llank’anakunataqa”, nispa. Chhayna yuyaykusqanqa manan admirakunapaqchu, Bibliapunin Proverbios 29:25 textopi nin: “Runakunata manchapakuyqa huk toqllan”, nispa. Hukkunaq ima nisqankuta manchapakuypas p’enqakuypas manan familiayki uywayta yanapasunkichu. Chhaynaqa, ¿iman yanapasunkiman chhayna yuyaykuykunata atipanaykipaq?

Huch’uyaykukuymi yanapawasun. Obed mana llank’anayoq tarikusqan qhepamanmi huk llank’aqmasin tallerninpi carrokunata allichaypi llank’ananpaq nirqan. Chay llank’anapi kaspaqa carrokunaq ima necesitasqanta maskhaspa otaq pinturata maskhaspan karuta purinan karqan polvo hatarishaq callekunapi. Paymi nin: “Manan chay llank’anaqa gustawaqchu ichaqa chayllan karqan llank’anaypaq. Huch’uyaykukuymi yanapawarqan ñawpaqpi askha qolqeta ganasqaymantaqa pisillataña ganaspa llanak’anaypaq. Ichaqa chaywanmi familiayta uywani”, nispa. Qanpas, ¿Obed hina ruwawaqchu?

Kapuqniykiwan sonqopas-sonqo kay. Huk diccionarion sonqopas-sonqo simimanta nin: “Pipas ima kaqnillanwan kusisqa kawsasqanmi [...] manataq astawanqa munanchu nitaq maskhanpaschu”, nispa. Chay nikusqanmantaqa yaqapaschá qolqenta mana aypachikuqqa mana entiendenmanchu. Ichaqa yuyaykusun apóstol Pabloq nisqanpi: “Yachanin imaynapiña kaspapas kusisqallapuni kawsayta. Yachanin wakcha kawsayta, yachallanitaqmi allin qhapaq hina kawsaytapas”, nispa (Filipenses 4:11, 12).

Yaqapaschá Pablomantaqa aswan allinpi tarikusunman ichaqa kay millay tiempokunapiqa aswan sasachakuykunapin tarikusunman. Apóstol Pabloq nisqanta hap’ikuymi yanapawasun, nirqanmi: “Pipas imachus kapuqninwan sonqopas-sonqo kan chayqa, paypaqqa hatun qhapaq kayta tariy hinan Dios yupaychayqa. Chayrayku, mikhunanchispaqpas p’achakunanchispaqpas kashaqtinqa, chaykunawanmi sonqopas-sonqo kashananchis”, nispa (1 Timoteo 6:6, 8). Chayta Pabloq nisqanqa manan qella kaytachu yachachin, aswanpas yachachiwanchismi imawan kawsananchismanta ama sinchita llakikunanchispaq.

Cheqaq kusikuy

Cheqaq kusikuyqa manan tukuy imaymana kaqniyoq kaymantachu nitaq q’ochurikuykunapi kaymantachu. Jesusmi nirqan: “Aswan kusisamiyoqqa qoqmi chaskiqmantaqa”, nispa (Hechos 20:35). Ari, hukkunata kallpachanapaq kusikunankupaq imatapas qosqanchisqa anchatan kusichiwanchis.

Jehová Diosqa makillan qhawamushan tukuy imaymana necesitasqanchista qowananchispaq. Simin Qelqapi kaq yuyaychaykunawanmi askha runakunata yanapan kawsayninkupi allinyanankupaq, sasachakuykunaman mana urmanankupaqpas. Ichaqa manan chaywanchu qolqemanta sasachakuyninchisqa usqhaylla allichakunqa. Aswanpas Jesuspa nisqan hina, ‘Diospa qhapaqsuyunta, chanin-kaynintawan ñawpaqta maskhaqkunaqa’ sapa p’unchaymi necesitasqankuta chaskinqaku (Mateo 6:33).