Ze Ezahezi mwa Bupilo

Tuto ya Butokwa ye lu Itutile Mwa Sebelezo ye Kenile

Taba ye Kandekilwe ki bo Olivier Randriamora

“Na ziba mwa ku pilela ka lika ze nyinyani ni mwa ku pilela ka lika ze ñata. Mwa lika kaufela ni mwa miinelo kaufela ni itutile mwa ku pilela ka ku kula lico ni ka ku lapa . . . Ni fumana maata mwa lika kaufela ka yena ya ni fa maata.”—Mafil. 4:12, 13.

KAMITA, na ni musalaa ka Oly lu fumani susuezo ku zwelela kwa manzwi a, a muapositola Paulusi. Sina muapositola Paulusi, lu itutile ku itinga ka ku tala ku Jehova ha lu nze lu mu sebeleza kwanu kwa Madagascar.

Ka silimo sa 1982, na, ni Oly ha ne lu li mwa libato, bo mahe Oly ba kalisa ku ituta Bibele ni lipaki za Jehova. Ni na, na kalisa ku ituta Bibele, mi hasamulaho Oly ni yena a kalisa ku ituta Bibele. Ka silimo sa 1983 lwa nyalana, mi ka 1985 lwa kolobezwa, hasamulaho wa fo, lwa kalisa bupaina bwa ku tusa. Ka July 1986 lwa ba mapaina ba kamita.

Mwa September ka silimo sa 1987, lwa kalisa ku beleka sina mapaina ba ba ipitezi. Sibaka sapili ko ne lu lumezwi ku yo belekela teñi ne li toloponyana ye fumaneha kwa mutulo-wiko wa naha ya Madagascar ili ko ne ku si na puteho. Mwa naha ya Madagascar ku na ni mishobo ni lizo ze shutana-shutana. Ku na ni mishobo ye mituna ye bato ba 18 ni ye miñwi ye minyinyani. Nihaike kuli puo ya Simalagasi ki yona ye itusiswa hahulu, ku na ni lipuo ze ñwi ze itusiswanga ze shutana hanyinyani ni Simalagasi. Kamukwaocwalo, lwa kala ku ituta puo ye ne bulelwa mwa tolopo ye ne lu belekela ku yona ili nto ye ne tahisize kuli batu ba lu tabele.

Kwa makalelo, ne lu kopananga feela lu ba babeli ni musalaa ka. Ne ni fanga ngambolo ya nyangela la Sunda ni la Sunda mi kwa mafelelezo a ngambolo musalaa ka naa kandelelanga. Ne lu banga ni mikopano kaufela ya Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki, mi Oly ha naa fanga ngambolo mwa sikolo, naa ezanga inge kuli u ambola ni mutu yo muñwi. Ne lu tabile hahulu muokameli wa mupotoloho ha naa lu potezi ni ku akaleza kuli lu cince muezezo wa mikopano ya luna.

Ne lu sa amuhelangi malinyana a ku itusisa ka kweli ni kweli bakeñisa kuli ne lu sa lumelwangi mañolo kamita. Kamukwaocwalo, sina muapositola Paulusi, lwa ituta ku pila ka lika ze nyinyani. Zazi le liñwi ne lu si na masheleñi a ku kwelisa mbasi kuli lu yo fumaneha kwa mukopano wa mupotoloho o ne u ka bela kwa sibaka se ne si fumaneha limaili ze 80 kamba likilomita ze 130 ku zwa ko ne lu ina. Lwa hupula kelezo ye nde ye ne lu filwe ki Paki yo muñwi. Naa ize: “Mu bulelele Jehova ka za butata bwa mina. Esi mane, mu eza musebezi wa hae.” Kamukwaocwalo, lwa lapela ka za teñi mi lwa ikatulela ku ya kwa mukopano ka mahutu. Nakonyana lu si ka funduka kale, lwa potelwa ki muzwale yo muñwi ka ku sa libelela ili ya naa lu file masheleñi. Masheleñi ao naa kwana ku lifela musipili wa ku ya kwa mukopano.

MUSEBEZI WA MWA MUPOTOLOHO

Mwa February ka silimo sa 1991, naa ketiwa ku ba muokameli wa mupotoloho. Ka nako yeo, kakwata ka luna ne se ka na ni bahasanyi ba 9, mi ba balaalu ku  bona ne se ba kolobelizwe. Hañata kwa mikopano ya luna ne lu kopananga ba 50 ka avareji. Hamulaho wa ku ya kwa sikolo sa baokameli ba maeto, lwa lumelwa kwa mupotoloho o ne u li mwa muleneñi wa Antananarivo. Mwa silimo sa 1993, lwa lumelwa kwa mupotoloho o muñwi o ne u fumaneha kwa upa wa naha. Bupilo bwa mwa mupotoloho wo, ne bu shutanela kwahule ni bupilo bwa mwa tolopo.

Kuli lu yo fita kwa liputeho ni likwata ze ñwi za bahasanyi, fokuñwi ne lu na ni ku zamaya limaili ze 90 kamba likilomita ze bato ba 145 inze lu kambama malundu mwa mishitu ye tibani. Mwa misipili ya luna, ne lu bonanga teñi kuli ha lu na mushimbo o mutuna. Kono haiba kuli ngambolo ya muokameli wa mupotoloho ne i na ni kalulo ya ku buha maswaniso, sina mo ne ku belanga fokuñwi mwa miteñi yeo, mushimbo wa luna ne u banga o bukiti hahulu. Bo Oly ne ba shimbanga mushini wa maswaniso, mi na, ne ni shimbanga licwe la mwa mota.

Kuli lu yo fita kwa puteho ye tatama, ne lu na ni ku zamaya likilomita ze 40 kamba limaili ze 25 ka zazi. Ne lu na ni ku kambama ni ku shetumuka mwa tunzila twa mwa malundu, ku sila linuka ni ku zamaya mwa sileze. Ka linako ze ñwi, ne lu lobalanga kwatuko ni mukwakwa mi hañata ne lu likanga ku fumana munzi ko ne lu ka fumana malobalo a busihu bu li buñwi. Fokuñwi ne lu kupanga malobalo kwa batu ba ne lu sa zibi. Ha se lu fumani malobalo, ne lu itatehelanga lico. Bo Oly ne ba kupanga poto ni ku ya kwa nuka ye li bukaufi ku yo ka mezi. Ka nako ye ne ba yanga kwa ku ka mezi bo Oly, ne ni kupanga capu ni ku pazaula likota za ku apehisa. Ku lukisa lico ne ku lu ngelanga nako ye telele. Fokuñwi, ne lu lekanga kuhu ye pila, ku i bulaya ni ku i kubula.

Hamulaho wa ku lalela, ne lu ikelanga mezi a mañata a ku tapa. Fokuñwi ne lu lobalanga mwa litatehelo. Haiba lu tibelezi mwa ndu ye nela, ne lu lobalanga ka ku yendamena kwa limota ilikuli lu si ke lwa koloba.

Kamita, ne lu kutazanga kwa batu ba ne ba lu fanga malobalo. Ha se lu fitile kwa mandu a mizwale ni likaizeli ba luna, ne lu tabiswanga hahulu ki kamuhelo ni musa wa bona. Bakeñisa kuli ne ba itebuhanga hahulu ha lu ba potela, ne lu sa bilaezwangi ki musipili wo taata o ne lu bile ni ona.

Mizwale ni likaizeli ha ne ba lu amuhelanga mwa mandu a bona, ne lu ikolanga ku ba tusa ku eza misebezi ya fa lapa. Nto yeo ne i ba tusanga ku fumana nako ya ku ya ni luna mwa sebelezo ya mwa simu. Ne lu sa libelelangi kuli mizwale ni likaizeli ba lu fe lika ze tula kamba lico ze nde ze ne ba si ke ba kona ku leka.

KU POTELA LIKWATA ZA KWAHULE

Ne lu ikolanga ku potela likwata ze kwahule ili ko mizwale ne ba lu lukisezanga tomahanyo ye ne lu patehisanga. Hañata, ne lu sa fumanangi nako ya kuli lu “pumule kwateñi hanyinyani.” (Mare. 6:31) Kwa sikwata se siñwi, muuna ni musalaa hae ba ba li Lipaki za Jehova, ne ba memezi baituti ba bona ba Bibele ba 40 kwa ndu ya bona kuli lu to ituta hamoho ni bona. Oly naa tusize kaizeli ku zamaisa lituto ze 20, mi ni na, ne ni tusize muuna hae ku zamaisa lituto ze ñwi ze 20. Ha lu feza feela ku ituta ni yo muñwi, kapili-pili ne lu kalisa ku ituta ni ya latelela. Fahalaa musihali, ne lu bile ni mikopano ya puteho mi hasamulaho lwa zwelapili ku zamaisa lituto za Bibele. Ne lu patehile hahulu ku fitela ka 8 ya busihu.

Ha ne lu potezi sikwata se siñwi, kaufela luna sina sikwata ne lu nanuhile ka 8 ya kakusasana ku liba kwa munzi o ne u li mabapa. Ha ne lu ya kwa munzi wo, ne lu tinile liapalo za kale. Ne lu zamaile musipili o mutelele mwahalaa mushitu ku fitela lu punya mwa munzi wo, ibato ba ka 12 ya musihali. Ha se lu fitile  mwa munzi wo, lwa apala liapalo ze kenile mi kapili-pili lwa kalisa ku kutaza fa ndu ni ndu. Ne ku na ni mandu a sikai feela kono bahasanyi ne li ba bañata. Kabakaleo, ne lu kwahezi munzi wo ka mizuzu ye bato ba 30. Kihona lu liba kwa munzi o tatama. Hamulaho wa ku kutaza, lwa zamaya musipili o mutelele ku kutela kwahae. Ne lu zwafile hahulu bakeñisa kuli ne ku lu ngezi nako ye telele ku yo fita kwa sibaka se ne lu yo kutaleza teñi, kono ne lu kutalize feela ibato ba hora i liñwi. Kono Lipaki mwa silalanda seo ne ba si ka bilaela. Ne ba zwezipili ku ba ni tabo.

Sikwata se siñwi sa bahasanyi ne si fumaneha kwa Taviranambo ili munzi o ne u li fahalimwaa lilundu. Mwa munzi wo, ne ku na ni lubasi lwa Lipaki za Jehova ba ne ba pila mwa ndu ya muzuzu u li muñwi. Ne ba ezezanga mikopano ya bona mwa muyaho-nyana o ne u li bukaufi. Ka ku sa libelela, muzwale ko ne lu fitezi a huweleza ka linzwi le lituna, a li, “Mizwale!” Mutu yo muñwi ya naa li fa lilundu le ne li li bukaufi, a alaba kuli: ‘Shaa!’ Muzwale ko ne lu fitezi a huweleza hape kuli: “Muokameli wa mupotoloho u fitile!” Ba alaba kuli: ‘Oho!’ Mizwale ba zwelapili ku zibisa ba bañwi ba ne ba pila kwahulenyana. Batu ba kala ku kubukana mi mikopano ha ne i kalisize, ne ku na ni batu ba ba fitelela 100.

BUTATA BWA LINZILA

Ka 1996 ne lu lumilwe ku yo sebeleza mwa mupotoloho o ne u li bukaufi ni Antananarivo. Mwa mupotoloho wo, ne lu talimani ni butata bo buñwi. Ne ku si na limota ze ne yanga kamita kwa libaka za kwa matakanyani. Zazi le liñwi ne lu nahanile ka za ku yo potela sikwata se ne si li kwa Beankàna (Besakay), ili se ne si fumaneha ibato ba limaili ze 150 kamba likilomita ze 240 ku zwa kwa Antananarivo. Lwa bona simbayambaya se ne si liba ko ne lu ya. Hamulaho wa ku ikambota ni ndilaiba kuli naa ka lu lifisa bukai, lwa kwela mwa mota yeo ye ne se longile kale batu ba 30. Ba bañwi ne ba inzi mwa mota, ba bañwi ne ba inzi fahalimwaa mota mi ba bañwi ne ba nyendaela kwamulaho wa mota.

Sina mo ku belanga hañata, simbayambaya seo sa shwa mi lwa kala ku zamaya ka mahutu. Ha se lu zamaile ka lihora ze ñata, kwa taha simbayambaya se situna. Nihaike kuli ne si tezi libyana ni batu, ndilaiba a yemisa simbayambaya seo. Lwa kwela mwateñi nihaike kuli ne ku si na fo ne lu kona ku ina. Ha lu fita fa nuka, mota ya palelwa ku sila bakeñisa kuli ne ba sa lukisa mbilici. Lwa tuluka mwa simbayambaya seo, mi lwa kalisa ku zamaya ka mahutu hape. Lwa yo punyeza fa munzi-nyana fo ne ku pila mapaina ba ba ipitezi. Nihaike kuli ne lu si ka lela ku ba potela, lwa kutaza ni bona ha ne lu nze lu libelela kuli mbilici i lukiswe ni kuli ku fite mota ye ñwi.

Hamulaho wa sunda, kwa taha mota ye ñwi mi lwa kwela mwateñi ni ku zwelapili ni musipili wa luna. Mwa mukwakwa mo ne lu zamaya ne ku na ni  matulungundu. Ne lu zwezipili ku yema-yema nzila kaufela kuli lu kashe mota ye ne sweli ku njomba mwa mezi a cikiseza mwa mañwele. Hañata ne lu welanga mwa mezi ha ne lu nze lu kasha mota. Kakusasana-sasana, lwa punya mwa munzi-nyana mi lwa tuluka mwa simbayambaya. Lwa siya mukwakwa o mutuna mi lwa zamaya mwa masimu a laisi mo ne ku tezi mezi a sileze a naa lu cikiseza mwa liteka.

Bakeñisa kuli ne li lwa pili ku potela sibaka seo, lwa ikatulela ku kutaza kwa babeleki ba bañwi ba ne ba beleka mwa masimu ao a laisi, mi lwa ba buza ko ne lu kona ku fumana Lipaki za Jehova ba mwa silalanda seo. Lwa taba hahulu ku ziba kuli babeleki bao kanti mane ne li mizwale ba luna!

KU SUSUEZA BA BAÑWI KU EZA SEBELEZO YA KA NAKO KAUFELA

Kamita, lu bile ni tabo ha lu bona batu ba ne lu susuelize ku eza sebelezo ya ka nako kaufela ha ba eza cwalo. Ka mutala, puteho ye ñwi ye ne lu potezi ne i na ni mapaina ba kamita ba 9. Ne lu susuelize mañi ni mañi wa mapaina bao, kuli a tuse muhasanyi a li muñwi ku ba paina. Hasamulaho wa likweli ze silezi, ne se ku na ni mapaina ba kamita ba 22 mwa puteho yeo. Yo muñwi ni yo muñwi wa likaizeli ba babeli ba ne ba li mapaina mwa puteho yeo, naa susuelize bo ndataahe ku ba paina wa kamita. Bo ndataa bona likaizeli bao, bubeli bwa bona ne li baana-bahulu mwa puteho, mi ba susueza muuna-muhulu yo muñwi wa mwa puteho yeo ku ba paina wa kamita. Hamulaho wa nakonyana, muuna-muhulu yo wa bulaalu a ba paina ya ipitezi. Ku tuha fo, yena ni musalaa hae ba lumelwa ku yo sebeleza mwa mupotoloho. Kiñi ze ezahezi kwa baana-bahulu ba bañwi ba babeli ba ne ba kalisize ku eza bupaina? Yo muñwi wa bona ki muokameli wa maeto mi wa bubeli ki yo muñwi wa baitateli ba ba yaha Mandu a Mubuso.

Lu itumelanga ku Jehova ka zazi ni zazi bakeñisa tuso ya lu fanga, kakuli lwa ziba kuli ha ku na se lu kona ku eza ka maata a luna feela lu sa tusiwi ki yena. Nihaike kuli ka linako ze ñwi lu ikutwanga ku katala kamba mane lwa kulanga, lu zwelapili ku ba ni tabo ha lu nahana ze zwa mwa bukombwa bwa luna. Jehova ki yena ya tahisanga kuli musebezi o lu mu ezeza u konde. Lu ba ba tabile kuli cwale lu mu sebeleza sina mapaina ba ba ipitezi. Lu itutile tuto ya butokwa ka ku itinga ku Jehova ‘ya lu fa maata.’

[Manzwi a fa likepe 6]

Lu itutile tuto ya butokwa ka ku itinga ku Jehova

[Mapa/Maswaniso a fa likepe 4]

Madagascar, ye bizwa Big Red Island, ki sona sioli sa bune kwa butuna kwa lioli kaufela ze mwa lifasi. Mubu wa kwateñi ki o mufubelu mi ku na ni lifolofolo ze ñata za mifuta-futa

[Siswaniso se si fa likepe 5]

Butata bo buñwi bo butuna ka ku fitisisa bo ne lu talimani ni bona ki bwa linzila

[Maswaniso a fa likepe 5]

Lwa ikolanga ku zamaisa lituto za Bibele