Nganeavhutshilo

“Tshiphiri” Tshe Ra Tshi Guda Tshumeloni Yashu Khethwa

Muanetsheli ndi Olivier Randriamora

“Ndi a ḓivha u ṱahelelwa nga zwithu na u ḓalelwa nga zwithu. Kha zwithu zwoṱhe na kha zwiimo zwoṱhe ndo guda tshiphiri tsha u fura na u farwa nga nḓala . . . Ngauri zwithu zwoṱhe ndi zwi koniswa nga ane a nṋea maanḓa.”—Vha-Fil. 4:12, 13.

ENEA maipfi a muapostola Paulo ndi kale a tshi khuthadza nṋe na Oly mufumakadzi wanga. U fana na Paulo, ro guda “tshiphiri” nga u ḓitika nga vhuḓalo nga Yehova musi ri tshumeloni yashu ngei Madagascar.

Musi Ṱhanzi dza Yehova dzi tshi thoma u guda Bivhili na mme a Oly nga 1982, nṋe na Oly ro vha ro no fulufhedzisana u vhingana. Na nṋe ndo ṱanganedza pfunzo ya Bivhili nahone Oly o thoma u guda na riṋe nga murahu. Ro vhingana nga 1983, ra lovhedzwa nga 1985, nahone nga u ṱavhanya nga murahu ha zwenezwo ro mbo ḓi vha vhuvulanḓila vha u thusa. Nga July 1986, ro vha vhavulanḓila vha tshifhinga tshoṱhe.

Nga September, 1987, ro thoma u shuma sa vhavulanḓila vho khetheaho. He ra thoma u avhelwa hone ndi kha ḓorobo ṱhukhu ngei devhulavhukovhela ha Madagascar he ha vha hu si na tshivhidzo. Madagascar hu na tshaka khulwane dza 18, na dziṅwe ṱhukhu nnzhi-nnzhi, nahone mvelele dzavho na sialala zwo fhambana vhukuma. Lumalagasy ndi lwone luambo lwa tshiofisiri, fhedzi hu na dziṅwe nyambo dzo fhamba-fhambanaho. Nga zwenezwo, ro vha ro ḓiimisela u guda luambo lune lwa ambiwa he ra avhelwa hone, nahone zwenezwo zwo ri thusa uri ri ṱanganedziwe nga u ṱavhanya tshitshavhani tshenetsho.

Mathomoni, ndo vha ndi tshi vhea nyambo ya khagala Swondaha iṅwe na iṅwe, nahone nga murahu Oly o vha a tshi sokou vhanda zwanḓa ngauri ho vha hu si na zwine a nga ita. Ho vha hu riṋe vhavhili fhedzi. Ro vha ri tshi ita mbekanyo yoṱhe ya Tshikolo tsha Vhuḓinḓa ha lwa Ṱaḓulu, nahone Oly o vha a tshi vhea nyambo e eṱhe a tshi ita u nga u khou ambedzana na muṅwe muthu. Ro ḓipfa ro vhofholowa lungafhani musi mulavhelesi a dalelaho a tshi themendela uri ri ite tshanduko kha nḓila ine ra fara ngayo miṱangano!

Nga nṱhani ha uri poswo yo vha i sa swiki tshifhinga tshoṱhe, tshelede ya ṅwedzi muṅwe na muṅwe ya u ṱhogomela ṱhoḓea dzashu yo vha i sa swiki nga tshifhinga. Nga zwenezwo, ro guda u ṱahelelwa nga zwithu zwinzhi. Kha tshiṅwe tshiitea, ro vha ri si na tshelede yo eḓanaho ya u ṋamela bisi u itela u ya guvhanganoni ḽa ḽiisela ḽe ḽa vha ḽi tshi ḓo farelwa fhethu hu re kule nga khilomithara dza 130. Ro humbula nga ha nyeletshedzo yavhuḓi ya Ṱhanzi nga riṋe ye ya ri: “Vhudzani Yehova nga ha thaidzo dza vhoiwe. Ni khou ita mushumo wawe.” Nga zwenezwo, ro rabela nahone ra ita phetho ya u ya nga milenzhe. Naho zwo ralo, musi ri sa athu ṱuwa, muṅwe wahashu o ri dalela a ri ṋea tshifhiwa tsha tshelede ri songo zwi lavhelela—nahone yo vha yo eḓana u badela bisi.

MUSHUMO WA ḼIISELA

Nga February 1991, ndo vhewa sa mulavhelesi wa ḽiisela. Nga tshenetsho tshifhinga, tshigwada tshashu tshiṱuku tsho vha tsho no aluwa tsha vha na vhahuweleli vha ṱahe, nahone vhararu vhavho vho vha vho no lovhedzwa, ngeno vhathu vhane vha ḓa miṱanganoni vha tshi swika 50. Musi ro no gudiswa, ro shumela ḽiisela ḽi  re ḓoroboni khulwane ngei, Antananarivo. Nga 1993, ro avhelwa u yo shuma kha ḽiisela ḽi re vhubvaḓuvha ha shango ḽeneḽo. Matshilele a henefho o vha o fhambana tshoṱhe na a ḓoroboni.

U itela u swikelela zwivhidzo na zwigwada zwi re kule, ro vha ri tshi tshimbila nga milenzhe, nga zwiṅwe zwifhinga ri tshi tshimbila khilomithara dza 145 maḓakani na dzithavhani. Ro vha ri sa tshimbili na mihwalo minzhi. Fhedzi tshifhinga tshoṱhe musi nyambo ya khagala ya vhalavhelesi vha ḽiisela i tshi katela na nyambo ya dzi-slide, samusi zwo vha zwo ralo tshifhingani tshenetsho, muhwalo washu wo vha u tshi engedzea. Oly o vha a tshi hwala mutshini wa u sumbedza dzi-slide, ngeno nṋe ndi tshi hwala beṱiri ya goloi ya 12-volts.

Ro vha ri tshi anzela u tshimbila khilomithara dza 40 nga ḓuvha u itela u swika tshivhidzoni tshi tevhelaho. Musi ri nḓilani yeneyo, ro vha ri tshi gonya ri tshi tsa dzithavhani, ri tshi pfuka milambo, ri tshi ita na u phirimela matopeni. Nga zwiṅwe zwifhinga, ro vha ri tshi eḓela tsini na bada, fhedzi kanzhi ro vha ri tshi dzhena muḓanani u itela u humbela vhulalo vhusiku honoho. Nga zwiṅwe zwifhinga ro vha ri tshi humbela vhulalo kha vhathu ri sa vha ḓivhi na luthihi. Musi ri no wana hune ra nga eḓela hone, ro vha ri tshi thoma u bika. Oly o vha a tshi hadzima bodo ya u bika a ya nayo mulamboni u re tsini u itela u ka maḓi. Musi o ya henefho, nṋe ndo vha ndi tshi humbela mbaḓo nda fhanza khuni dza u vhasa mulilo. Zwoṱhe zwo vha zwi tshi dzhia tshifhinga tshilapfu. Nga zwiṅwe zwifhinga ro vha ri tshi renga khuhu ra i ṱhavha, ra dovha ra i ṱhuvha.

Musi ro no ḽa, ro vha ri tshi dovha ra ya u ka maḓi a u ṱamba. Nga zwiṅwe zwifhinga ro vha ri tshi eḓela khishini. Musi mvula i tshi na, ro vha ri tshi eḓela ro gogoḓela luvhondo, u itela uri ri si ṋukadzwe nga maḓi ane a dzhena nga ṱhanga ine ya khou na.

Tshifhinga tshoṱhe ro vha ri tshi ita vhungoho ha uri ri huwelela kha vho ri ṋeaho vhulalo. Musi ri tshi swika tshivhidzoni tshe ra tshi dalela, ro vha ri tshi kwamiwa vhukuma dzimbilu nga mafunda na u ṱanganedza vhaeni ha vhahashu vha Vhakriste. Vho vha vha tshi livhuha zwi tshi bva mbiluni uri ro vha dalela, nahone zwenezwo zwo vha zwi tshi ita uri ri hangwe zwithu zwoṱhe zwi sa takadzi zwe ra ṱangana nazwo musi ri tshi khou ya henefho.

Musi ri tshi dzula mahayani a Ṱhanzi nga riṋe, ro vha ri tshi takalela u vha thusa nga mishumo ya hayani. Zwenezwi zwo vha zwi tshi ita uri vha kone u ya na riṋe vhuḓinḓani ha tsimu. Ro vha ri sa lavheleli zwithu zwa nṱha kana zwiḽiwa zwo khetheaho, zwine zwa sa swikelelwe nga vhe vha ri ṱanganedza mahayani avho.

U DALELA ZWIGADA ZWI RE KULE

Ro vha ri tshi takalela u dalela zwigwada zwi re kule, nahone vhahashu vho vha vha tshi ri ṱanganedza vhe na mbekanyo ine ya ḓo ita uri ri farakanee vhukuma. Ro vha ri si na tshifhinga tsha u “awela zwiṱuku.” (Marko 6:31) Kha tshiṅwe tshigwada, vhaṅwe vhavhingani vha Dziṱhanzi vho ramba vhagudiswa vhavho vhoṱhe vha Bivhili hayani havho—vhathu vha 40—u itela uri na riṋe ri ṱanganele navho kha pfunzo dzenedzo. Oly o shuma na wahashu wa tshisadzini nahone vha fara pfunzo dza 20 kana u fhira, nahone nṋe nda shuma na wahashu wa tshinnani u itela u fara dziṅwe dza 20. Musi muṅwe mugudiswa a tshi fhedza, pfunzo i tevhelaho yo vha i tshi mbo ḓi thoma nga u ṱavhanya. Nga masiari, ro mbo ḓi awelanyana u itela u fara miṱangano ya tshivhidzo, nga murahu ha zwenezwo ra dovha ra bvela phanḓa na pfunzo dza Bivhili. Nga ḽeneḽo ḓuvha ro vha ri tshi nga fhedza nga awara ya malo nga madekwana.

Musi ri tshi dalela tshiṅwe tshigwada tshi re muḓanani u re tsini, ro ṱuwa roṱhe nga awara ya malo nga matsheloni. Roṱhe ro vha ro ambara zwiambaro zwa kale. Nga murahu ha lwendo lulapfu ḓakani, ro swika tsimuni yeneyo nga masiari. Ro mbo ḓi tshintsha ra ambara zwiambaro zwo kunaho nahone ra thoma u huwelela nnḓu nga nnḓu. Ho vha hu na miḓi i si gathi, fhedzi vhahuweleli vho vha vhe vhanzhi. Nga zwenezwo, ro ṱanganya tsimu yoṱhe nga mimunithi i ṱoḓaho u vha 30 fhedzi. Ro  mbo ḓi bvela phanḓa ra ya muḓanani u tevhelaho. Musi ro no huwelela henefho, ro dovha ra dzhena lwendoni lulapfu lwa u vhuyelela hayani. Mathomoni, ro wana uri u ita zwenezwi tshifhinga tshoṱhe zwi a ri kula nungo. Ro vha ri tshi fhedza tshifhinga tshilapfu na maanḓa ri lwendoni, fhedzi ri tshi fhedza awara nthihi fhedzi ri tshi khou huwelela nnḓu nga nnḓu. Naho zwo ralo, Ṱhanzi dza henefho dzo vha dzi sa gunguli. Dzo dzula dzi na mafulufulu.

Tshiṅwe tshigwada tshi re kule ngei Taviranambo tsho vha tshi tsini na ṱhodzi ya thavha. Henefho ho vha hu na muṱa muthihi wa Dziṱhanzi we wa vha u tshi dzula nḓuni i re na rumu nthihi fhedzi. Tshiṅwe tshifhaṱo tshiṱuku tshi re tsini na henefho tsho vha tshi tshi shumiselwa u fara miṱangano. Nga u ṱavhanya, wahashu we ra swikela muḓini wawe o huwelela nga ipfi ḽihulwane, a ri “Vhahashu vho swika!” Kha ṱhodzi ya thavha i tevhelaho, ho pfala ipfi ḽi tshi fhindula ḽa ri, “Ndi zwone!” Wahashu we ra swikela muḓini hawe o dovha a huwelela a ri: “Mulavhelesi wa ḽiisela o swika!” Ha pfala phindulo i tshi ri: “Ndi zwavhuḓi!” Hu pfi mulaedza wonoyu wo fhiriselwa na kha vhaṅwe vhane vha dzula kule-kule. Hu sa athu fhela tshifhinga, vhathu vho mbo ḓi thoma u kuvhangana, nahone musi muṱangano u tshi thoma, ho ha hu na vhathu vha fhiraho 100.

KHAEDU DZA ZWIṊAMELO

Nga 1996, ro avhelwa vhukati ha shango kha ḽiisela ḽi re tsini na ḓorobo khulwane ya Antananarivo. Na ḽeneḽi ḽiisela ḽo vha ḽi na khaedu dzaḽo dzo khetheaho. Ho vha hu si na zwiṋamelo zwa vhomuthumunzhi zwa u ya nnḓa ha ḓorobo. Ro vha ri tshi khou fanela u yo dalela tshigwada tshi re ngei Beankàna hu re khilomithara dza 240 u bva Antananarivo. Ro amba na muṅwe mureili wa veni we a ri ṋamedza veni yawe ye ya vha i tshi khou ya thungo yeneyo. Ho vha hu na vhathu vha ṱoḓaho u vha 30 kha yeneyo veni vhaṅwe vho tou baḓama, ngeno vhaṅwe vho ṋamela nga murahu na nṱha ha ṱhanga.

Samusi zwi tshi anzela u itea, yeneyo veni yo mbo ḓi tshinyala nahone ra bvela phanḓa na lwendo lwashu nga milenzhe. Musi ro no tshimbila tshifhinga tshilapfu, ho mbo ḓi bvelela ḽiṅwe ṱiraka. Ḽo vha ḽo hwala vhathu na thundu nnzhi, fhedzi mureili waḽo o mbo ḓi ima. Ro mbo ḓi ṋamela, nahone ra zwi ṱanganedza uri ro vha ro fanela u tou ima. Nga murahu ro swika tsini na mulambo, fhedzi buroho yo vha i tshi khou lugiswa. Na henefho, ro dovha ra tsa ra tshimbila nga milenzhe, nahone ra swika muḓanani une wa dzula vhavulanḓila vhavhili vho khetheaho. Naho ho vha hu songo dzudzanywa uri vha dalelwe nga mulavhelesi wa ḽiisela, ro fhedza tshifhinga navho ri tshi khou huwelela, ri tshi kha ḓi vha ro lindela uri buroho i lugiswe u itela uri zwiṋamelo zwi kone u pfuka.

Ho fhela vhege uri hu dovhe hu swike tshiṅwe tshiṋamelo, nahone ro mbo ḓi kona u bvela phanḓa na lwendo lwashu. Bada yo vha i na madindi manzhi-manzhi. Ro vha ri tshi fanela u phusha goloi yeneyo tshifhinga tshoṱhe u itela uri i kone u pfuka, nahone kanzhi ro vha ri tshi suvha ra wa. Nga maḓautsha, ro swika muḓanani muṱuku, ra tsa henefho. Ro mbo ḓi bva badani  khulwane, ra bvela phanḓa ri tshi khou tshimbila nga milenzhe, nahone u itela u swika he ra vha ri tshi khou ya hone ro pfuka bulasini ḽa raisi ḽi re na matope e ra vha ri tshi phirimela khao a swika khunduni.

Ro vha ri tshi khou dalela fhethu henefho lwa u thoma, ngauralo ro ita phetho ya u huwelela kha vhathu vhane vha shuma bulasini ḽeneḽo ḽa raisi, nahone ra vha humbela uri vha ri sumbedze nḓila ya u swika hune Ṱhanzi dza henefho dza dzula hone. Zwo ri takadza lungafhani u ḓivha uri vhenevho vhashumi vha bulasini ndi vhahashu vha lwa muya!

U ṰUṰUWEDZA VHAṄWE URI VHA DZHENELE TSHUMELO YA TSHIFHINGA TSHO ḒALAHO

Musi miṅwaha i tshi khou ḓi ṱanḓulukana, zwo ri takadza vhukuma u vhona mvelelo dzavhuḓi dza u ṱuṱuwedza vhaṅwe uri vha dzhenele tshumelo ya tshifhinga tsho ḓalaho. Musi ro dalela tshiṅwe tshivhidzo tshe tsha vha tshi na vhavulanḓila vha tshifhinga tshoṱhe vha ṱahe, ro ṱuṱuwedza muvulanḓila muṅwe na muṅwe uri a ḓivhetshele tshipikwa tsha u thusa muhuweleli muthihi uri a dzhenele tshumelo ya vhuvulanḓila. Musi ri tshi dovha ra dalela tshivhidzo tshenetsho nga murahu ha miṅwedzi ya rathi, ho vha ho no vha na vhavulanḓila vha tshifhinga tshoṱhe vha 22. Vhahashu vha tshisadzini vhavhili vha vhavulanḓila vho ṱuṱuwedza vho khotsi avho vha re vhahulwane uri na vhone vha vhe vhavulanḓila vha tshifhinga tshoṱhe. Vhenevho vhahulwane na vhone vho ṱuṱuwedza muṅwe muhulwane uri na ene a dzhenele yeneyi tshumelo. Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu, onoyo muhulwane wa vhuraru o vhewa sa muvulanḓila o khetheaho. Nga murahu, ene na mufumakadzi wawe vho thoma u ita mushumo wa ḽiisela. Ho itea mini nga vhaḽa vhaṅwe vhahulwane vhavhili? Muṅwe ndi mulavhelesi wa ḽiisela, nahone muṅwe ndi mushumi wa u ḓifunela kha mushumo wa u fhaṱa Holo dza Muvhuso.

Ri livhuha Yehova ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe nge a ri thusa, samusi ri tshi zwi ṱhogomela uri ro vha ri sa ḓo zwi swikelela nga maanḓa ashu. Vhukuma, nga zwiṅwe zwifhinga ri ḓipfa ro neta nahone ri si na mutakalo wavhuḓi, fhedzi ri a takala musi ri tshi elekanya nga ha mvelelo dzavhuḓi vhuḓinḓani hashu. Yehova u ita uri mushumo wawe u bvele phanḓa. Ri takalela zwiṱuku-ṱuku zwe ra kona u zwi ita kha mushumo wonoyu, nahone zwino ri shuma sa vhavulanḓila vho khetheaho. I ngoho, ro guda “tshiphiri” nga u ḓitika nga Yehova, ‘ane a ri ṋea maanḓa.’

[Maipfi o ṱumbulwaho kha siaṱari 6]

Ro guda “tshiphiri” nga u ḓitika nga Yehova

[Mapa/Zwifanyiso kha siaṱari 4]

Madagascar, ine ya ḓivhiwa sa Tshiṱangadzime Tshitswuku Tshihulwane, ndi tshiṱangadzime tsha vhuṋa tshihulwane ḽifhasini. Tshi na mavu matswuku, nahone zwipuka zwo fhamba-fhambanaho zwi songo ḓoweleaho zwi a wanala henefho

[Tshifanyiso kha siaṱari 5]

Ro ḓiphina nga u ṱanganela kha pfunzo dza Bivhili

[Zwifanyiso kha siaṱari 5]

U fara lwendo zwo vha zwi khaedu khulwane u fhira dzoṱhe dze ra sedzana nadzo