Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

Jiowa ewe A “Pwäri Mine A Monomon”

Jiowa ewe A “Pwäri Mine A Monomon”

Jiowa ewe A “Pwäri Mine A Monomon”

“Ellet, om we Kot a fokun tekia seni ekewe kot meinisin, a pwal lap seni ekewe king meinisin, a tufichin pwäri mine a monomon.”​—TAN. 2:47.

IFA PÉLÚWAN ME REOM?

Met Jiowa a pwár ngenikich usun pwóróusen mwachkkan?

Met weween ekkewe wonu mékúren ewe manmwacho?

Menni kinikinin ewe manmwacho me kinikin ewe ululun aramas lón án Nepukatnesar we ttan a lélléfengen weweer?

1, 2. Ifa ewe mettóch Jiowa a pwár ngenikich? Iwe, pwata a féri ena?

 MENNI ekkewe mwú repwe nemeni fénúfan atun án Kot we Mwú epwe arosaló án aramas nemenem? Sia silei pélúwen ena kapas eis pun Jiowa Kot ewe emén mi “pwäri mine a monomon,” me a pwár ngenikich me ren makkeien ewe soufós Taniel me ewe aposel Johannes.

2 Jiowa a ngeni Taniel me Johannes ekkóch lángipwi usun ekkewe manmwacho. A pwal áweweei ngeni Taniel weween ewe ttan usun ewe ululun aramas mi fókkun watte mi ffér seni mechá. Jiowa a ereni Taniel me Johannes ar repwe makketiw pwóróusen ekkeei lángipwi pwe sipwe tongeni álleani lón Paipel. (Rom 15:4) Jiowa a mochen alúkúlúkúkich pwe ekiseló chék an we Mwú epwe ataieló meinisin án aramas kewe nemenem.​—Tan. 2:44.

3. Ren ach sipwe weweiti ekkewe oesini lón Paipel, met mi lamot sipwe akkomw weweiti? Pwata?

3 Án Taniel me Johannes kewe oesini ra pwáraatá usun ekkewe walimén king, are án aramas kewe nemenem, me atun ar ra pwá. Nge sipwe chék tongeni weweiti ekkena oesini ika sia weweiti ewe áeúin oesini lón Paipel. Pwata? Pun unusen ewe Paipel me an kewe oesini ra riri ngeni ena áeúin oesini.

MWIRIMWIRIN EWE SEREPENIT ME EWE MANMWACHO

4. Ikkefa ekkewe ruu kinikinin mwirimwirin ewe fefin? Met ena mwirimwir epwe féri?

4 Ekiseló mwirin ewe féfférún ú ngeni lón Eten, Jiowa a oesini pwe ewe “fefin” epwe wor “mwirimwirin.” * (Ppii ewe pwóróus fan.) (Álleani Keneses 3:15.) Ena mwirimwir epwe “puri” mékúren ewe serepenit, ina i Satan. Mwirin, Jiowa a pwáraaló pwe ewe mwirimwir epwe feito seni Apraham, seni mwúún Israel lón ewe einangen Juta me seni familien King Tafit. (Ken. 22:15-18; 49:10; Kölf. 89:3, 4; Luk. 1:30-33) Jesus Kraist i áeúin kinikinin ewe mwirimwir. (Kal. 3:16) Me ewe mwichefelin ekkewe mi kepit, ina ewe oruuen kinikinin ewe mwirimwir. (Kal. 3:26-29) Jesus (Jises) me ekkewe mi kepit ra wewe ngeni ewe Mwúún Kot, ewe Jiowa epwe áeá le nieló Satan.​—Luk. 12:32; Rom 16:20.

5, 6. (a) Fitu nemenem mi manaman án Taniel me Johannes kewe lángipwi ra pwóróus usun? (b) Ekkewe mékúren ewe manmwacho lón puken Pwärätä ra weween met?

5 Lón án Jiowa áeúin oesini lón Eten, a pwal apasa pwe epwe wor ‘mwirimwirin’ Satan. Mwirimwirin kana repwe oputa mwirimwirin ewe fefin. Ié kewe mwirimwirin Satan? Iir kewe mi oput Kot me ú ngeni néún kewe aramas, usun chék án Satan oputer. Me lúkún ekkewe mwicheichen lamalam me sounfiu, Satan a pwal akkótaéchú mwirimwirin kana lón chómmóng mwú are nemenem. (Luk. 4:5, 6) Ekkóch ekkeei mwú ra fen maun ngeni néún Kot kewe aramas, weween, ngeni mwúún Israel are ewe mwichefelin Chón Kraist mi kepit. Ei mettóch a álisikich le weweiti ewe popun án Taniel me Johannes kewe lángipwi ra chék fós usun walu nemenem mi manaman inaamwo ika mei pwal wor ekkóch nemenem mi péchékkúl.

6 Orun ruu ngeréú ier lóóm, Jesus a ngeni aposel Johannes ekkóch lángipwi mi amwarar. (Pwär. 1:1) Lón eú me leir, Johannes a kúna emén trakon mi útá órosset. Ena trakon a wewe ngeni ewe Tefil. (Álleani Pwärätä 12:18–13:2.) Johannes a pwal kúna emén manmwacho mi feitá seni lón ewe mataw. A wor fisu mékúran me a angei watteen manaman seni ewe Tefil. Mwirin a kúna emén manmwacho mi par a pwal wor fisu mékúran, ina liosun ewe manmwacho Pwärätä 13:1 a fós usun. Emén chónláng a ereni Johannes pwe ekkewe fisu mékúren ewe manmwacho mi par, ra wewe ngeni “füman king,” are fisu nemenem. (Pwär. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Lupwen Johannes a makkeei ewe puken Pwärätä, nimmén me lein ekkewe king rese chúen nemenem, emén a chúen nemenem, me ewe emén “esamwo war.” Menni ekkena mwú mi wor ar péchékkúlen nemenem wóón fénúfan? Sipwe káé usun eú me eú mékúren ewe manmwacho lón puken Pwärätä sópwun 13. Sipwe pwal káé usun ekkóch me lein ekkeei mwú seni ewe puken Taniel. Án Taniel kewe oesini ra fen tichiki pwóróusen ekkóch ekkeei mwú pwal mwo nge fitepúkú ier me mwen ar ra pwáló.

ISIP, EWE ÁEÚIN MÉKÚR ASIRIA, EWE ORUUEN MÉKÚR

7. Ewe áeúin mékúr a wewe ngeni met, iwe, pwata?

7 Ewe áeúin mékúren ewe manmwacho a wewe ngeni Isip, pokiten ina ewe áeúin mwú mi péchékkúl an nemenem wóón fénúfan mi oput me maun ngeni néún Kot kewe aramas. Kot a fen pwon ngeni Apraham pwe mwirimwirin ewe fefin epwe feito seni. Ekkewe chón Israel, iir mwirimwirin Apraham. Lupwen ra nonnom Isip me ra chómmóngóló, chón Isip ra poputá le kirikiringaw ngeniir. Satan a mochen nieló néún Kot kewe aramas pun ese mochen epwe fis ewe mwirimwir. Ina popun a néúnéú Farao le sótun nieló meinisin ekkewe átin Israel ra kerán uputiw. Nge Jiowa ese mut ngeni ei mettóch an epwe fis, iwe a angasaaló néún kewe aramas seni Isip. (Eks. 1:15-20; 14:13) Mwirin, a ngeniir ewe Fénú mi Pwonetiw.

8. Ewe oruuen mékúr a wewe ngeni met? Met a sótun féri?

8 Ewe oruuen mékúren ewe manmwacho a wewe ngeni Asiria. Ei mwú mi péchékkúl a pwal sótun nieló néún Kot kewe aramas. Jiowa a fen néúnéú Asiria le apwúngú ekkewe engol einangen Israel pokiten ra fel ngeni ululun me álleasolapa Kot. Nge mwirin ena, ekkewe chón Asiria ra pwal sótun ataieló Jerusalem. Eli Satan a mochen epwe rosoló ewe familien king lón Jerusalem pun Jesus itá epwe feito seni. Jiowa ese mochen Jerusalem epwe taló, ina popun a nieló ewe mwichen sounfiun Asiria me amanawa néún kewe aramas.​—2 King 19:32-35; Ais. 10:5, 6, 12-15.

PAPILON, EWE AÚLÚNGÁTIN MÉKÚR

9, 10. (a) Jiowa a mut ngeni chón Papilon ar repwe féri met? (b) Ren án ekkewe oesini repwe pwénúetá met a lamot epwe fis?

9 Ewe aúlúngátin mékúren ewe manmwacho Johannes a kúna a wewe ngeni ewe mwúún Papilon. Jiowa a mut ngeni ekkewe chón Papilon ar repwe ataieló Jerusalem me uwealó néún kewe aramas ar repwe fétek. Nge, mwen an a fis ei, Jiowa a fen éúréúra néún kewe aramas mi álleasolap met ewe mwúún Papilon epwe fér ngeniir. (2 King 20:16-18) A apasa pwe I epwe aúkatiw tettelin ekkewe king lón Jerusalem. (1 Kron. 29:23) Iwe nge, Jiowa a pwon pwe epwe pwal wor emén mwirimwirin King Tafit epwe pwásefál ewe “mine wesewesen an,” a wor an pwúúng le nemenem.​—Is. 21:25-27.

10 Pwal eú oesini a pwáraatá pwe ekkewe chón Jus repwe chúen fel lón ewe imwenfel Jerusalem lupwen ewe Messaia mi pwonetiw epwe war. (Tan. 9:24-27) Me mwen án ekkewe chón Israel eoló lón Papilon, pwal eú oesini a apasa pwe ewe Messaia epwe uputiw lón Petlehem. (Mik. 5:2) Ren án ekkeei oesini repwe pwénúetá a lamot ekkewe chón Jus repwe towu seni Papilon, liwiniti fénúer, me aúsefálietá ewe imwenfel. Nge ekkewe chón Papilon rese kan omusawu chón fétek. Iwe, ifa usun néún Kot kewe repwe liwiniti fénúer? Jiowa a pwári pélúwen ena kapas eis ngeni néún kewe soufós.​—Am. 3:7.

11. Ikkefa ekkewe minen lios lón án Taniel me Johannes kewe oesini ra liosuetá ewe mwúún Papilon?

11 Taniel, i emén me lein ekkewe chón Israel mi eoló lón Papilon. (Tan. 1:1-6) Jiowa a pwár ngeni pwe mwirin Papilon epwe pwal wor tettelin ekkóch mwú mi péchékkúl ar nemenem wóón fénúfan repwe pwá. Jiowa a áeá sókkópaten minen lios le pwári met epwe fis. Áwewe chék, a ngeni Nepukatnesar, ewe Kingen Papilon eú ttan usun eú ululun aramas mi fókkun watte mi ffér seni sókkópaten mechá. (Álleani Taniel 2:1, 19, 31-38.) Me ren Taniel, Jiowa a pwári pwe ewe mékúr mi ffér seni kolt a wewe ngeni ewe mwúún Papilon. * (Ppii ewe pwóróus fan.) Leúngan me péún ra ffér seni silifer a wewe ngeni ewe mwú epwe útá mwirin Papilon, mi pwal péchékkúl an nemenem wóón fénúfan. Menni ena mwú? Ifa féfférún ngeni néún Kot kewe aramas?

METIA ME PERSIA, EWE ARÚÁÁNÚN MÉKÚR

12, 13. (a) Met Jiowa a pwári usun ewe mwú epwe akkufu Papilon? (b) Pwata sia tongeni erá pwe Metia me Persia, ewe arúáánún mékúren ewe manmwacho?

12 Lap seni ipúkú ier me mwen fansoun Taniel, néún Jiowa we soufós Aisea a atowu eú pwóróus mi aúchea usun ewe mwú epwe akkufu Papilon. Jiowa a áweweei ifa usun ewe mwichen sounfiun ena mwú epwe akkufu ena telinimwen Papilon, me a pwal mwo nge affata iten néúr we meilap. Ina i, Sirus, ewe chón Persia. (Ais. 44:28–45:2) Jiowa a ngeni Taniel pwal ruu lángipwi usun án Metia me Persia nemenem mi wor péchékkúlen an nemenem wóón fénúfan. Lón eú lángipwi, Taniel a kúna emén pear, epekin inisin chék a útá me epwe “ochei chomong fituk.” (Tan. 7:5) Lón pwal eú lángipwi, Taniel a kúna emén átemwánnin siip mi wor ruuofóch mecháán.​—Tan. 8:3, 20.

13 Jiowa a néúnéú Metia me Persia le akkufu Papilon me mut ngeni ekkewe chón Israel le liwiniti fénúer usun a fen apasa. (2 Kron. 36:22, 23) Nge mwirin och fansoun, Metia me Persia a sótun nieló néún Kot kewe aramas. Lón ewe puken Ester lón Paipel, sia kúna pwe emén néúwis mi watte wisan lón Persia, itan Haman, a ekiekin nieló meinisin chón Jus mi nonnom fán nemenien ena mwú watte. Haman a ereni ekkewe aramas mi nom lón ekkena fénú ar repwe nieló meinisin chón Jus lón ewe rán a filatá. Iwe nge, Jiowa a túmúnúsefáli néún kewe aramas seni ewe koput seni mwirimwirin Satan. (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Ina popun, sia tongeni erá pwe Metia me Persia, ina ewe arúáánún mékúren ewe manmwacho lón puken Pwärätä.

KRIIS, EWE ENIMUEN MÉKÚR

14, 15. Ikkefa ekkewe pwóróus mi tichik Jiowa a pwári usun ewe mwúún Kriis lóóm?

14 Ewe enimuen mékúren ewe manmwacho lón ewe puken Pwärätä, a wewe ngeni Kriis. Lón ewe ttan Taniel a áweweei ngeni Nepukatnesar, upwen me aféén ewe ululun mi watte a chék pwal wewe ngeni Kriis. Jiowa a ngeni Taniel pwal ruu lángipwi mi fen tichiki pwal ekkóch pwóróus usun ewe mwúún Kriis me néún we meilap mi kon lapalap seni meinisin.

15 Lón ena lángipwi, Taniel a kúna emén lepart mi wor fófóch péúkásin usun péúkásin machchang. Ei lepart a wewe ngeni Kriis, ewe epwe fókkun mwittir akkufu pwal ekkewe ekkóch mwú. (Tan. 7:6) Lón pwal eú lángipwi, Taniel a kúna emén kuuch mi wor efóch mecháán mi watte. A mwittir nieló ewe átemwánnin siip mi wor ruuofóch mecháán, ewe mi liosuetá mwúún Metia me Persia. Jiowa a ereni Taniel pwe ewe kuuch a wewe ngeni Kriis me mecháán we mi watte a wewe ngeni emén me lein ekkewe kingen Kriis. Taniel a pwal makkeei pwe mecháán na mi watte epwe kup nge fófóch mechá repwe pwúkútá pwe siwilin. Meinisin pwóróusen ei oesini a pwénúetá inaamwo ika a mak fitepúkú ier me mwen án Kriis wiliti eú mwú mi wor an péchékkúlen nemenem wóón fénúfan. Alexander mi Lap a liosutiw ren ewe mechá mi watte. I emén king mi lapalap seni meinisin lón fansoun Kriis lóóm me a emmweni ewe mwichen sounfiun Kriis le maunei Metia me Persia. Nge ei mechá a kup lupwen a chék weiweitá án Alexander máló, a chék 32 ierin me a fókkun péchékkúl an nemenem lón ena atun. Mwirin ena, nemenian kewe meinisin a inet ngeni néún kewe fémén meilapen sounfiu.​—Álleani Taniel 8:20-22.

16. Met Antiochus IV a féri?

16 Mwirin án Kriis akkufu Persia, Kriis a nemenem wóón Israel. Ekkewe chón Jus ra fen liwiniti Jerusalem me aúsefálietá ewe imwenfel. Ra chúen néún Jiowa aramas me Jiowa a chúen pwapwa ren ewe imwenfel pwe leenien án aramas repwe fel ngeni i. Lón ewe ier 168 mwen Kraist, Kriis a maunei néún Kot kewe aramas. King Antiochus IV, emén me lein ekkewe ra álemwiri kinikinin nemenien Alexander, a aúetá eú rongen asor fán iten kot chofona lón ewe imwenfel Jerusalem. A pwal erá pwe chókkewe mi fiffiti ewe lamalamen Jus repwe niniló. A ifa me watteen ena koput seni ei kinikinin mwirimwirin Satan! Nge ekiseló, pwal eú mwú mi péchékkúl an nemenem wóón fénúfan epwe siwili Kriis. Menni ena awonuen mékúren ewe manmwacho?

ROM, EWE AWONUEN MÉKÚR MI “ENIWENIW O ENIUOKUS”

17. Ifa ewe wis mi fókkun lamot ewe awonuen mékúr a féri lón pwénútáán Keneses 3:15?

17 Rom, ina ewe mwú mi wor an péchékkúlen nemenem wóón fénúfan lupwen Johannes a kúna ewe lángipwi usun ewe manmwacho. (Pwär. 17:10) Ina ewe awonuen mékúren ena manmwacho me a fókkun lamot wisan lón pwénúetáán ewe oesini lón Keneses 3:15. Satan a néúnéú ekkewe néúwisin Rom ar repwe kkúú “apilipilin pechen” ewe mwirimwir. Ekkewe chón Rom ra tipimwáál ngeni Jesus pwe i emén chón ú ngeni ar nemenem, apwúngú i, me nieló. (Mat. 27:26) Nge ekiseló mwirin, ena kinás a móló pokiten Jiowa a amanawasefáli i.

18. (a) Menni ewe mineféén mwú Jiowa a filatá me pwata? (b) Ifa usun mwirimwirin ewe serepenit a chék sópwósópwóló le oput me fiu ngeni mwirimwirin ewe fefin?

18 Ekkewe néúwisin lamalamen Jus ra álisi Rom le rawangawei Jesus. Lap ngeni ekkewe chón Israel ra tunaló Jesus usun ewe Messaia. Ina minne, Jiowa a péútaaló Israel pwe resap chúen néún aramas. (Mat. 23:38; Föf. 2:22, 23) A filatá eú mineféén mwú, ewe “Israelin Kot.” (Kal. 3:26-29; Kal. 6:16, TF) Ena mwú, ina ewe mwichefelin Chón Kraist mi kepit, weween ekkewe chón Jus me chón Jentail. (Ef. 2:11-18) Mwirin án Jesus máló me manawsefál, mwirimwirin ewe serepenit a chék sópwósópwóló an oput me fiu ngeni mwirimwirin ewe fefin. Esap chék fán eú án Rom sótun ataieló ewe mwichefelin Chón Kraist mi kepit, iir kewe kinikinin mwirimwirin ewe fefin. *

19. (a) Met Taniel a apasa usun ewe awonuen mwú mi péchékkúl an nemenem wóón fénúfan? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis ewe lesen mwirin ei epwe pélúweni?

19 Lón ewe ttan Taniel a áweweei ngeni Nepukatnesar, pechen ewe ululun mi ffér seni mechá a wewe ngeni Rom. (Tan. 2:33) Ewe lángipwi Taniel a pwal kúna a áweweei ewe mwúún Rom me pwal eú nemenem epwe feito seni nge epwe pwal wor an péchékkúlen nemenem wóón fénúfan. (Álleani Taniel 7:7, 8.) Ren fitepúkú ier, Rom a usun chék emén manmwacho mi “fokun eniweniw o eniuokus, a pwal fokun pöchökül.” Nge me ren ena oesini, “engol mächän” repwe pwúkútá seni. Mwirin, “efoch mächän mi kükün” epwe pwá, me epwe péchékkúl seni ekkewe ekkóch. Menni ekkewe engol mechá, me ié ewe kúkkún mechá? Menni kinikinin ewe ululun aramas watte lón án Nepukatnesar ttan epwe lélléfengen weweer me ewe kúkkún mechá? Ewe lesen lón pekin taropwe 16 epwe pélúweni ekkeei kapas eis.

^ Ei fefin a liosuetá meinisin néún Jiowa kewe chón angang lón láng, a usun pwúlúwen Jiowa me ren ewe Paipel.​—Ais. 54:1; Kal. 4:26; Pwär. 12:1, 2.

^ Mékúren ewe ululun lón puken Taniel me ewe aúlúngátin mékúren ewe manmwacho lón puken Pwärätä ra wewe ngeni ewe mwúún Papilon. Nengeni ewe lios lón pekin taropwe 14-15.

^ Lupwen Rom a ataieló Jerusalem lón ewe ier 70, Israel esap chúen néún Kot aramas mi filitá. Ina minne, katalóón Jerusalem, esap ina eú angangen maunei mwirimwirin ewe fefin ren pwénúetáán Keneses 3:15.